gelijke behandeling en passend onderwijs

25 maart 2014

Actieweek passend onderwijs

2

Voorstellen

Domenica Ghidei – lid van het College voor de Rechten

van de Mens

Dick Houtzager – lid van het College voor de Rechten

van de Mens

Marije Graven – beleidsmedewerker

Annjet Swarte – stafjurist

Elsa van der Loo – medewerker front office

3

Programma

Presentatie over de wet gelijke behandeling op grond

van handicap of chronische ziekte en de verhouding

met passend onderwijs

Interactief gedeelte: discussie in groepen aan de hand

van een aantal vragen

Pauze

Terugkoppeling uit de groepen

Een stap verder: bespreking van de signalen uit de

groepen, bespreking knelpunten en mogelijke

oplossingen, welke stappen moeten er worden genomen

4

College voor de Rechten van de Mens Sinds 1 oktober 2012, opvolger van de CGB

Taken, onder meer:

Adviezen uitbrengen

Onderzoek doen

Oordelen uitbrengen (gelijke behandeling)

Voorlichting/deskundigheidsbevordering

Rapportages en aanbevelingen

Omvang:

11 Collegeleden

Rond de 50 medewerkers

5

Taken College van de Rechten van de

Mens tav Gelijke behandeling Non discriminatie / gelijke behandeling is een

mensenrecht

(Gevraagd en ongevraagd) adviseren

Onderzoek uit eigen beweging

Voorlichting/deskundigheidsbevordering

Geven van oordelen

Telefonisch spreekuur (werkdagen 10.00 - 16.00)

Informatie per e-mail

6

Verbod van discriminatie 1

De Nederlandse wet verbiedt het maken van

onderscheid op grond van ‘irrelevante’

persoonskenmerken

Mensen in gelijke gevallen gelijk behandelen

Gelijke behandeling betekent soms een uitzondering

maken of iets extra’s doen

Niet elk onderscheid tussen mensen is verboden.

Onderscheid dat volgens de gelijke behandeling niet is

toegestaan = verboden onderscheid of discriminatie

Opzet is niet van belang

7

Verbod van discriminatie 2

Gebaseerd op art 1 Grondwet en Europese regelgeving

Discriminatiegronden:

* Ras (afkomst), geslacht, godsdienst of levensovertuiging, seksuele gerichtheid, politieke overtuiging, burgerlijke staat, nationaliteit, leeftijd, handicap of chronische ziekte

* voltijds/deeltijd contract, contract voor bepaalde of onbepaalde tijd

Terreinen:

* arbeid, toegang tot het vrije beroep, lidmaatschap vakbond

* goederen en diensten (waaronder wonen en openbaar vervoer)

* onderwijs (niet voor leeftijd)

8

De WGBH/CZ

Wet gelijke behandeling op grond van handicap of

chronische ziekte

Wet uit 2003

Van toepassing op arbeid, beroepsonderwijs

Beroepsonderwijs in brede zin

Sinds 2009 ook op primair en voortgezet onderwijs

Sinds 2009 ook op wonen en sinds 2012 op openbaar

vervoer (wordt nog verder uitgebreid)

Niet van toepassing op speciaal onderwijs

9

Begrip handicap/chronische ziekte

Geen definitie

Het gaat om beperkingen die fysiek, verstandelijk of

psychisch van aard zijn. Vaak onomkeerbaar, in ieder

geval langdurig van aard

Ook vermeende handicap of chronische ziekte

Ook indien ‘mede’ een rol speelt/heeft gespeeld

10

Normen in de WGBH/CZ - 1

Onderscheid is verboden bij (art 6):

Toelating tot het (beroeps)onderwijs

Loopbaanorientatie en beroepskeuzevoorlichting

Tijdens het onderwijs (‘toegang tot en aanbieden van’)

Afnemen van toetsen

Meestal gaat het om:

- toelating

- aanpassingen voor volgen onderwijs/toetsen

11

Normen in de WGBH/CZ – 2 Bewijslast

Omgekeerde bewijslast (art 10)

Degene die meent dat in zijn nadeel onderscheid wordt

gemaakt / degene die zich gediscrimineerd voelt

Moet feiten aanvoeren die dat onderscheid kunnen

doen vermoeden

Als diegene daarin slaagt, moet de tegenpartij

bewijzen dat niet in strijd met de wet is gehandeld.

Dus geen bewijs van discriminatie, vermoeden is genoeg.

Wel feiten die dat vermoeden staven.

12

Normen in de WGBH/CZ - 3

Verbod van onderscheid

• Direct onderscheid (art 1)

• Indirect onderscheid (art 1)

• Intimidatie (art 1a)

• Nalaten doeltreffende aanpassing (art 2)

Uitzonderingen in de wet opgesomd (art 3)

Geschiktheidseisen mogen, mits noodzakelijk en

passend. Staat niet in de wet: volgt uit oordelen.

13

Doeltreffende aanpassing

• Doeltreffend: geschikt en noodzakelijk voor individu

met h/cz

• Zelfde als (extra) ondersteuning

• Leerling/ouder moet kenbaar maken dat hij een

aanpassing wil;

• Onderzoeksplicht school

• Verplichting school om aanpassing te treffen

• Doeltreffende aanpassing hoeft niet als het

onevenredig belastend is

14

Onevenredige belasting

Feiten en omstandigheden die bij de afweging een rol

spelen:

grootte van de organisatie of instelling;

noodzakelijke investeringen en kosten voor het

aanbrengen van de aanpassing;

beschikbare financiële tegemoetkomingen;

operationele en technische haalbaarheid van de

aanpassing;

financiële draagkracht van de instelling;

belang van andere leerlingen/studenten.

15

Relatie met Passend Onderwijs

WGBH/CZ blijft bestaan naast Passend Onderwijs

Versterking

Zelfde doel: leerlingen met een beperking zo veel als

mogelijk mee laten doen met regulier onderwijs

Past ook in uitgangspunt van VN Verdrag voor mensen

met een beperking: inclusieve samenleving

Beide wetten verplichten scholen uit te gaan van de

mogelijkheden van leerlingen/studenten en creatief te

denken over ondersteuning/aanpassingen

16

Relatie met passend onderwijs 2a

Mogelijke knelpunten

De WGBH/CZ gaat uit van een eigen verantwoordelijkheid

van de school bij beoordeling of aanpassingen kunnen

worden getroffen en of leerling kan worden toegelaten

Kan knellen met afspraken binnen over:

- niveau van basisondersteuning, verdeling van middelen

- specialisatie van scholen

- voorrang voor leerlingen uit eigen regio

17

Relatie met passend onderwijs 2b

Verplichting vanuit WGBH/CZ

élke school een onderzoeksplicht voor élke leerling.

Onderzoek of aanpassing/ondersteuning mogelijk is.

Afspraken in samenwerkingsverband over verdeling

middelen mogen rol spelen, maar bekijk ook wat

daarnaast mogelijk is

Gelijke behandeling = neem elke aanmelding serieus.

Stuur leerling niet gelijk door naar ‘gespecialiseerde’

school maar onderzoek of je zelf onderwijs kan bieden

18

Relatie met passend onderwijs 3

Gelijke behandeling van leerlingen betekent niet dat

alle regio’s precies dezelfde ondersteuning moeten

bieden

Het gaat erom dat leerlingen zo veel als mogelijk mee

kunnen doen met het reguliere onderwijs, hoe dat is

geregeld is niet van belang: als het maar werkt.

19

Oordeel van het College voor de Rechten

van de Mens

Leerlingen/scholieren/studenten/ouders die het niet

eens zijn met afwijzing/weigering gevraagde

aanpassing/verwijdering

Verzoek om een oordeel bij

College voor de Rechten van de Mens

Geschillencommissie Passend Onderwijs

Procedure bij College is gratis, laagdrempelig,

juridisch. Niet-bindend oordeel. Mediation.

Anti-discriminatiebureau

20

Wie kunnen om een oordeel van het

College vragen

Naast leerling/scholier/student of ouder ook:

Belangenorganisatie (ADB’S, ouderorganisaties)

Onderwijsinstelling

School en ouders samen

Medezeggenschapsraad

Regionaal samenwerkingsverband van scholen

Samenwerkingsverband en ondersteuningsplanraad samen

De onderwijsinstelling of het samenwerkingsverband kan vragen om een ‘oordeel omtrent het eigen handelen’

21

Over welke instellingen kan een oordeel

worden gevraagd?

Onderwijsinstellingen in het primair en voortgezet

onderwijs (sinds 1 augustus 2009)

Onderwijsinstellingen in het beroepsonderwijs:

praktijkonderwijs, mbo, hbo, wo

Samenwerkingsverbanden als zij beslissingen nemen die

de oorzaak zijn van de discriminatieklacht

Niet: speciaal (voortgezet) onderwijs

Niet: Ministerie van OCW, Onderwijsinspectie, College

voor Examens etc

22

Oordelen over WGBH/CZ en onderwijs in

de afgelopen 10 jaar

2003 – 0

2004 – 0

2005 – 0

2006 – 2

2007 – 0

2008 – 0

2009 – 3

2010 – 11

2011 – 10

2012 – 15

2013 – 17

23

Oordelen over:

Po: 5

Vo: 23

Mbo: 13

Hbo: 10

Wo: 6

Onbevoegd: 2x

24

VN Gehandicaptenverdrag

VN verdrag inzake de rechten van mensen met een beperking

Recht op onderwijs

Recht op passende ondersteuning

Recht op redelijke aanpassingen

Recht op inclusief onderwijs

Nl heeft ondertekend, maar nog niet geratificeerd

Er mag geen beleid of wetgeving worden gemaakt dat in strijd is

met het verdrag

College voor de Rechten van de Mens wordt het nationale

monitoringsinstituut

25

Voor meer informatie:

College van de Rechten van de Mens (College)

Kleine Singel 1-3

Postbus 16001

3500 DA Utrecht

T 030-8883888

F 030-8883883

E mensenrechten@info.nl

W www.mensenrechten.nl