Evaluatie pilot TweetaligPrimair Onderwijs

Startmeting schooljaar 2014/15

Geert Driessen | Evelien Krikhaar | Rick de Graaff Sharon Unsworth | Bianca Leest | Karien Coppens

Janice Wierenga

Januari 2016

Wat we hier presenteren• Doelen, aanpak, en kenmerken van de

deelnemende scholen en leerlingen• Toetsresultaten leerlingen (Engels en Nederlands)• Achtergrondkenmerken leerlingen en ouders

(incl. attitude en blootstelling)• Vormgeving tpo• Leerkrachtkenmerken en lesobervaties tpo• Deelonderzoek Fries• Tot slot …

DOELEN, AANPAK & STEEKPROEFBianca Leest & Karien Coppens

FoToFlankerend onderzoek Tweetalig primair onderwijs

Hoofdvragen:• op welke wijze wordt vormgegeven aan tpo?• wat is het effect van tpo op de Engelse en

Nederlandse taalvaardigheid?

Onderzoeksvragen 1. Wat zijn de effecten van tpo op de vaardigheid in de vreemde taal en het Nederlands?

Welke verschillen zijn er op relevante deelvaardigheden tussen leerlingen die tpovolgen en leerlingen die dat niet doen?

2. Hoe ontwikkelen de verschillende deelvaardigheden van de vreemde taal zich over de tijd?

Onderzoeksvragen3. Wat is het effect van tpo op de reken-vaardigheid?

4. Op welke wijze wordt op de scholen vormgegven aan tpo (opzet, toegankelijkheid, intensiteit en didactische en talige vaardigheden van leerkrachten)?

5. Wat zijn de attitudes van leerlingen, ouders, leerkrachten, schoolleiders en bestuurders ten aanzien van tpo?

Aanpak: wie en wanneer• Wanneer?

– Groep 1 (voorjaar 2015)– Groep 3 (voorjaar 2017)– Groep 5 (voorjaar 2019

• Wie? – tpo – vvto – eibo– Leerlingen - Ouders - Leerkrachten -

Coördinatoren

T=test; V=vragenlijst; O=observatie-instrument / E=Experimentele scholen; V=VTTO-scholen; Z=scholen zonder Engels

Bij wie Wat Vorm 2015groep 1

2017groep 3

2019 groep 5

Leerlingen Receptieve taak vocabulaire en grammatica Engels T EVZ EVZ EVZ

Productieve taak vocabulaire en grammatica Engels en narratieve taak T EV EV

Taal voor Kleuters T EVZ Rekenen voor Kleuters T EVZ Spelling, woordenschat, begrijpend lezen en technisch lezen T EVZ EVZ

Rekenen/wiskunde T EVZ EVZAttitude V EV EV EV

Ouders Achtergrondkenmerken V EVZ Attitude, blootstelling V EVZ EVZ EVZLeerkrachten Opleiding, ervaring en attitude Engels V E E E Zelfinschatting Engels V E E E

Receptieve vocabulaire Engels T E E EObservaties O E E E

TPO-coördinatoren Organisatie en vormgeving V E E E

Startmeting(voorjaar 2015)

Leerlingen Engels – receptieve vaardigheden • Woordenschat (PPVT-4)• Grammatica (TROG-2)

Nederlandse taal en rekenen• Cito Taal voor kleuters• Cito Rekenen voor kleuters

Startmeting(voorjaar 2015)

Ouders Vragenlijst • Achtergrondkenmerken• Attitude en blootstelling (exposure)

Leerkrachten• Lesobservaties• Vragenlijst en test taalvaardigheid• Interview opleiding, ervaring en attitude

Steekproef scholenExperimentele groep

12 tpo-pilot-scholen (eerste tranche)

Controlescholen 12 vvto– scholen9 eibo-scholen zonder Engels in onderbouw

Schoolkenmerken

tpo vvto eibo totaalAantal scholen 12 12 9 33Aantal leerlingen 330 356 322 1008Aantal lln per school (min.–max.) 6-58 8-52 25-46 -gemiddeld aantal lln per school 28 30 36 -

SchoolkenmerkenLeerlinggewichten tpo-scholen (schooljaar 2012-2013, gewicht per school, in %)

tpo_1

tpo_2

tpo_3

tpo_4

tpo_5

tpo_6

tpo_7

tpo_8

tpo_9

tpo_10

tpo_11

tpo_12

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

0 0.30 1.20

SchoolkenmerkenEtniciteit tpo-scholen (schooljaar 2012-2013, per school, in %)

tpo_1

tpo_2

tpo_3

tpo_4

tpo_5

tpo_6

tpo_7

tpo_8

tpo_9

tpo_10

tpo_11

tpo_12

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

autochtoon westers allochtoonniet-westers allochtoon onbekend

LeerlingkenmerkenGeslacht (%) en leeftijd (gemiddeld) op 1 september 2014 van de deelnemende leerlingen naar schooltype

tpo vvto eibo

Geslacht (% jongens) 52.4 50.0 47.2

Leeftijd (in jaren) 4.2 4.2 4.2

RESULTATENSharon Unsworth & Evelien Krikhaar

Hoeveel Engels wordt er gegeven?

Gemiddeld 36%Tussen 25% en 50%

Gemiddeld 5%Tussen 2% en 12%

tpo vvto

minuten p/w p/w % van 1500 min minuten p/w p/w % van 1500 min

School 1 600 40% School 1 75 5%

School 2 750 50% School 2 55 4%

School 3 660 44% School 3 60 4%

School 4 630 42% School 4 60 4%

School 5 600 40% School 5 180 12%

School 6 420 28% School 6 60 4%

School 7 600 40% School 7 120 8%

School 8 420 28% School 8 60 4%

School 9 375 25% School 9 60 4%

School 10 480 32% School 10 60 4%

School 11 600 30% School 11 90 6%

School 12 450 35% School 12 30 2%

Engels: Woordenschat (PPVT)

Engels: Woordenschat (PPVT)

tpo vvto eibo0

5

10

15

20

25

30

35

40

Aant

al co

rrec

te a

ntw

oord

en

Engels: Grammatica (TROG)

tpo vvto eibo02468

101214161820

Aant

al co

rrec

te a

ntw

oord

en

Nederlands & rekenen• Niet alle scholen nemen taken af in groep 1• Data ontbreekt voor 30% van leerlingen• Sommige nemen alleen E-versie i.p.v. M-

versie; hier alleen M-versie gerapporteerd

Taal voor kleuters

tpo vvto eibo0

10

20

30

40

50

60

Vaar

digh

eids

scor

es

Rekenen voor kleuters

tpo vvto eibo0

10

20

30

40

50

60

70

80

Vaar

digh

eids

scor

es

Vragenlijsten: Responscijfers

tpo vvto

Gemiddeld 67%Tussen 37% en 100%

eibo

Gemiddeld 67%Tussen 46% en 100%

Gemiddeld 78%Tussen 55% en 92%

Engelstalige activiteiten thuis

tpo vvto eibo0

50

100

150

200

250

300

350

400

Gem

idde

ld a

anta

l min

uten

Taalachtergrond ouders• Aantal ouders met Engels als moedertaal

zeer beperkt• Meer anderstalige ouders op tpo- en vvto-

scholen dan eibo-scholen• Veel variatie binnen groepen • Taalvaardigheid Nederlands goed tot zeer

goed• Taalvaardigheid Engels ook goed

Waar hangen toetsscores mee samen?

• Hoeveelheid Engelse les – Zowel woordenschat als grammatica– Op zowel tpo- als vvto-scholen

• Hoeveelheid Engelstalige activeiten thuis– Zowel woordenschat als grammatica– Op zowel tpo-, vvto- als eibo-scholen

Waar hangen toetsscores mee samen?• Hoeveelheid Engelse les

– Zowel woordenschat als grammatica– Op zowel tpo- als vvto-scholen

• Hoeveelheid Engelstalige activeiten thuis– Zowel woordenschat als grammatica– Op zowel tpo-, vvto- als eibo-scholen

• Vervolganalyses nodig met data van meetmoment 2 om oorzaak-gevolg vast te stellen

Deelonderzoek in Fryslân

Dorien HamstraBernadet de Jager

Deelonderzoek in Fryslân• Basisscholen in Fryslân:

Nederlands, Fries en Engels

• Drietalige scholenFries als voertaal, Engels vanaf groep 1

• tpo op drietalige schoolUitbreiding Engels

Onderzoeksvraag

• Hoe wordt tpo vormgegeven op de school waar ook Fries wordt aangeboden en wat is het effect op de taalontwikkeling Fries?

1 tpo-school en 2 vvto-scholenOnderzoek afgestemd op landelijk onderzoek

Resultaat: aanbod

• tpo landelijk 36% Engels

• vvto Fryslân2% Engels52% Fries47

24

29

lestijd per week Friese tpo-school

Nederlands Fries Engels

Resultaat: taalvaardigheid  Friese tpo-

schoolFriese vvto-

scholenAlle tpo-scholen

Engels      PPVT 22,4 (n=10) 17,8 (n=47) 33,4 (n=330)TROG 11,5 (n=8) 8,1 (n=47) 18,1 (n=328)Nederlands      Taal voor kleuters 57,2 (n=5) 57,8 (n=33) 55,8 (n=214)Rekenen voor kleuters 74,4 (n=5) 75,9 (n=33) 72,4 (n=213)Fries     -Correct 19,7 (n=11) 21,8 (n=36) -

Taalachtergrond Fries

  Fries  tpo vvtoMoedertaal vader 57% 83%Moedertaal moeder 29% 86%Spreektaal tussen ouders 33% 89%

Ook verschil in inschatting beheersing Fries

LEERKRACHT EN LESKENMERKENRick de Graaff & Janice Wierenga

12 scholen, 12 smaken• 12 scholen = 12 casussen• Welke overeenkomsten, welke verschillen?• Meest relevante?• Leerkrachtkenmerken• Leskenmerken: schoolportretten

Instrumenten• Opleiding, ervaring, attitude:

– Vragenlijst– Interview

• Taalvaardigheid:– Zelfinschatting taalniveau– Woordenschattoets

• Schoolportretten didactiek:– Lesobservaties– Interview

Instrumenten

Achtergrond en ervaring

Opzet tpo

Schoolportret: observaties

Schoolportret: observaties

Schoolportret: observaties

Attitude

Attitude II

Taalvaardigheid en opzet tpo

Deelonderzoek in Fryslânleerkrachten

FryslânBeheersing Frysk

(bijna) moedertaalspreker

ERK: C2Beheersing Engels

Geen native speaker

landelijk

Beheersing Engels17% geen native speaker42% near native, 42% native

Leservaring leerkrachten

• 12-31 jaar ervaring onderwijs Fries• 2 jaar ervaring met vvto

Lk tpo-school meer vertrouwen in onderwijs Engels

Conclusies

• Overeenkomsten

• Verschillen

• Aanbevelingen

TOT SLOT

Samenvattend• Startmeting van de evaluatie van de pilot

Tweetalig Primair Onderwijs (tpo)– Nu vooral beschrijvend – Toekomst ingaan op vaardigheidsontwikkeling

en het effect van tpo hierop

Vormgeving tpo• Onderwijstijd

25% tot 50% (gemiddeld: 36%) van de onderwijstijd is Engels de voertaal (op vvto-scholen is dit gemiddeld 5%)

• Benadering– 6 tpo-scholen one teacher, one language benadering

(OTOL);– 4 tpo-scholen one situation, one language benadering

(OSOL); – 2 tpo-scholen beide talen als een mix (sandwichmethode).

Achtergrond en attitude leerlingen• Thuistaal

Weinig tpo-leerlingen met Engels als thuistaal, maar ...– op aantal tpo-scholen wel groot aandeel;– op aantal tpo-scholen veel leerlingen met een thuistaal anders dan het Nederlands of het Engels.

• Opleiding ouders Ouders hoogopgeleid, maar aanzienlijke variatie

• AttitudeOp tpo- en vvto-scholen attitude tov Engels positief(leerlingen, ouders, leerkrachten)

Taalontwikkeling leerlingen• Engels

tpo-leerlingen > vvto-leerlingen > eibo-leerlingen

• Nederlands en rekenen– resultaten vergelijkbaar voor tpo – vvto – eibo – aanzienlijke variatie tussen de afzonderlijke scholen

• Samenhang Engels - Engelstalige activiteiten thuis Zowel voor tpo-leerlingen, als voor vvto- en eibo-leerlingen

tpo-leerkrachten• Achtergrond

– Diversiteit in leerkrachten– Behoorlijk tot uitstekend Engels taalvaardigheidsniveau – Ondersteunen tpo en eigen ideeën en opvattingen

• Opzet en vormgeving van tpo– Verschillend, maar weloverwogen en passend bij schoolvisie – Geobserveerde lessen verschillend en vergelijkbaar – Engelstalige momenten vooral in het Engels

(m.u.v. onveilige situaties) – Belonen, impliciete feedback en enthousiasme

Engelstpo-leerlingen nu al beter in het Engels dan hun vvto- en eibo-leeftijdsgenoten?

• difference-in-differences analyses– rekening houden met verschillen tussen scholen

en leerlingen – rekening met het verschil in opbrengsten

(taalniveau) bij de startmeting

What’s next …• Volgende meetmoment in groep 3

(voorjaar 2017)• Pilot voor sommige taken alvast dit voorjaar

(vrijwilligers?)• Flankerend onderzoek aan het flankerend onderzoek:

– promotieproject Jan Willem Chevalking (Radboud Universiteit) over taalbewustzijn met cohort 2

– aanvullend onderzoek vanuit promotieproject Claire Goriot (Radboud Universiteit) overmogelijk cognitieve voordelen

Ter overdenking• Verschillen van opvatting:

– native speaker het best of niet?– OTOL, OSOL of sandwich?

• Anonimiteit / herkenbaarheid in rapportage

• Platform 2032:– Engels plek in de basis / kern van het onderwijs– Beginnen in groep 1 van de basisschool– Inhoud van het vak Engels op de basisschool moet goed aansluiten op die van het

voortgezet onderwijs– Nodig om vast te leggen wat leerlingen aan het

einde van groep 8 moeten kennen en kunnen

FoToGeert Driessen

Evelien Krikhaar Rick de Graaff

Sharon Unsworth Bianca Leest

Karien Coppens Janice Wierenga

Januari 2016

Vragenlijsten: Responscijfers

tpoGemiddeld 67%(37% - 100%)

vvtoGemiddeld 67%(46% - 100%)

eiboGemiddeld 78%( 55% - 92%)

123456789

101112

0 10 20 30 40 50 60

123456789

101112

0 10 20 30 40 50 60

123456789

0 10 20 30 40 50 60