Post on 29-Sep-2020
Ellen Vlaeyen
Studiedag ‘Themareeks inzoomen op ziektebeelden: Ergotherapie bij valrisico’
16/10/2014
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Inhoud workshop
Deel 1: Inleiding: Valproblematiek & voorstelling EVV
Deel 2: Valpreventie: Praktijkrichtlijnen voor Vlaanderen
Deel 3: Waarom multidisciplinair samenwerken bij valpreventie
Deel 4: Hoe multidisciplinair samenwerken
Deel 5: Besluit
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Wat is een val? “Een onverwachte gebeurtenis waarbij de persoon op de grond, vloer of een lager gelegen niveau terechtkomt.”
(Lamb, 2005)
Inleiding: valproblematiek
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Vallen
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Misvattingen Inleiding: misvattingen
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Doe de TEST!
1) Een derde van de 65-plussers valt meer dan één keer per jaar
JUIST
24 tot 35% valt minstens één keer per jaar
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Doe de TEST!
2) Het risico op vallen stijgt met de leeftijd
JUIST
75-plussers: 32% tot 42% valt minstens één keer per jaar
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Doe de TEST!
3) Mannen vallen meer dan vrouwen
FOUT
Vrouwen 30% Mannen 15%
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Doe de TEST!
4) 2x per week intensief sporten is voor 65-plussers beter dan elke dag 30 min. matig bewegen
FOUT
Dagelijks 30 min. matig bewegen is haalbaar voor iedereen, en geeft gezondheidswinst
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Doe de TEST!
5) Alle 65-plussers dienen gescreend te worden om valincidenten te voorkomen
FOUT
Alleen 65-plussers met een verhoogd valrisico
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Doe de TEST!
6) Calcium zorgt voor stevige botten
JUIST
Calcium versterkt de botten en verbetert het evenwicht, waardoor de kans op vallen vermindert
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Doe de TEST!
7) Een valincident resulteert in ... % tot een fysiek letsel
20-40% 40-60% 60-80%
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Doe de TEST!
8) Met welke schoen is de kans om te vallen het grootst?
Sportschoen Pantoffel (achteraan open)
Stevige schoen met veters
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Doe de TEST!
9) Wanneer stijgt het risico op vallen?
vanaf 2 medicijnen vanaf 4 medicijnen vanaf 6 medicijnen
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Doe de TEST!
1) Een derde van de bewoners valt meer dan één keer per jaar
JUIST
30 tot 70% valt minstens één keer per jaar
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Doe de TEST!
3) Hoe meer beweging, hoe minder kans op vallen
JUIST
Conditie, spierkracht en evenwicht verbeteren door te bewegen. Zo verkleint de kans op vallen
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Doe de TEST!
4) De kiné kan het valrisico eenvoudig inschatten
JUIST
Spierkracht, mobiliteit en evenwicht kunnen nagegaan worden m.b.v. enkele wetenschappelijk onderbouwde testen
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Doe de TEST!
5) Vallen wordt enkel veroorzaakt door een onveilige omgeving
FOUT
Vallen is meestal interactie van verschillende risicofactoren
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Doe de TEST!
6) Alle bewoners dienen geevalueerd te worden op hun valrisico
JUIST Bijna elke bewoner heeft te kampen met een verhoogd valrisico
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Doe de TEST!
8) Een valincident resulteert in ... % tot opname in het ziekenhuis
20 - 30 % 30 - 40% 40 - 50%
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Incidentie
35 31
70
40
0
10
20
30
40
50
60
70
80
val ≥ 1 / jaar val ≥ 2 / jaar
%
valindicentie per specifieke doelgroep
valincidentie 65+ thuis versus WZC
thuisWZC
Inleiding: incidentie
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
– Fysiek • Klein letsel: 17,5-20% • Ernstig letsel: 10-15%
– Heupfractuur: 4,6% • 44%: opname ziekenhuis
onvermijdelijk – Psychosociaal – Andere
- Slechts 13% herwint ADL zelfstandigheid
- 35% sterft binnen 1 jaar
- sterfterisico tot 10-15j. na heupfractuur
Gevolgen valincident Inleiding: gevolgen val
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
• Gevolgen valincident – Fysiek – Psychosociaal: valangst
• 20-85% bewoners • bij 50% nieuw opgenomen
ouderen in WZC • 67% vermijd activiteiten
– Andere
Valrisico
Sociale interactie
Functioneren
Bewegen
Gevolgen valincident Inleiding: gevolgen val
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
• Gevolgen valincident – Fysiek – Psychosociaal – Andere:
• Economische gevolgen vb. hoge kosten • Juridische gevolgen vb. klachten van
bewoners of familieleden • Gevoelens van angst of schuld bij familie of
bij personeel
Gevolgen valincident Inleiding: gevolgen val
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Inleiding: voorstelling EVV
• Wie kent het Expertisecentrum Val- en
fractuurpreventie Vlaanderen (EVV)?
• Wie is op de hoogte van de Vlaamse
praktijkrichtlijnen valpreventie?
Voorstelling EVV / Doelstellingen
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Opdrachten: 1. Info & advies verlenen 2. Materialen/methodieken ontwikkelen 3. Materialen/methodieken implementeren
Doelgroep: 65+, mantelzorgers, huisartsen, verpleegkundigen, ergotherapeuten, kinesitherapeuten, zorgkundigen/verzorgenden, poetshulp, familiehulp, ...
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Overzicht • EVV: Valpreventie bij thuiswonende ouderen:
Praktijkrichtlijn voor Vlaanderen (Milisen et al., 2010)
• EVV: Valpreventie in Woonzorgcentra: Praktijkrichtlijn voor Vlaanderen (Milisen et al., 2012)
Nota: Praktijkrichtlijn voor ZH-setting:
Valpreventie bij geriatrische patiënten opgenomen in het ziekenhuis (Milisen et al., 2009)
Doel • Overzicht bieden v/d beschikbare wetenschappelijke evidentie,
aangevuld met klinische expertise • Leidraad die kan helpen valincidenten te dedecteren, evalueren,
behandelen en voorkomen
Praktijkrichtlijnen
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Praktijkrichtlijn (PR)
Valpreventie = multidisciplinair
Huisarts
Kinesitherapeut
Verpleegkundige
Ergotherapeut
Praktijkrichtlijnen
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Valpreventie = multidisciplinair
Huisarts
Kinesitherapeut
Verpleegkundige
Ergotherapeut
Zorgkundige - verzorgende
Praktijkrichtlijn (PR) Praktijkrichtlijnen
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Waarom samenwerken?
• Waarom is er nood aan multidisciplinaire
samenwerking rond valpreventie?
• Incidentie & gevolgen val
• Vergrijzing bevolking
• Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen
dat monodisciplinair aan valpreventie doen,
geen effect heeft
• Complexe chronische problematiek
Waarom samenwerken?
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Complexiteit valincident Waarom samenwerken? Waarom samenwerken? Waarom samenwerken?
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Complexiteit van een val meestal interactie verschillende risicofactoren
INTRINSIEK EXTRINSIEK Verminderde evenwicht, mobiliteit en spierkracht
Omgevingsfactoren o.a. losliggende tapijten, teveel meubilair, slechte verlichting
Orthostatische hypotensie Gedrag van de oudere
Gezichtsstoornissen Polyfarmacie
Algemene functionele en cognitieve achteruitgang
Risicovolle medicatie o.a. psychotrope medicatie
... ...
Complexiteit valincident Waarom samenwerken? Waarom samenwerken?
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Valpreventie ... een taak voor iedereen!
Oudere, Familie, Vrienden, Mantelzorger, Poetshulp
Huisarts, Kinesitherapeut, Verpleegkundige, Ergotherapeut Verzorgende, Maatschappelijk werker
Thuiszorgdiensten, OCMW’s, Mutualiteiten, Dienstencentra, Ouderenorganisaties, Logo’s, SEL’s, Gemeenten, ...
ALGEMEEN ZORG
Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie
BUURT
Valpreventie... een taak voor iedereen! Valpreventie... een taak voor iedereen!
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Valpreventie ... een taak voor iedereen!
Oudere, Familie, Vrienden, Mantelzorger, Poetshulp
Huisarts, Kinesitherapeut, Verpleegkundige, Ergotherapeut, Verzorgende, Maatschappelijk werker
Thuiszorgdiensten, OCMW’s, Mutualiteiten, Dienstencentra, Ouderenorganisaties, Logo’s, SEL’s, Gemeenten, ...
ALGEMEEN ZORG
Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie
BUURT
Valpreventie... een taak voor iedereen! Valpreventie... een taak voor iedereen!
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Verschillende hoeden:
Complexiteit valincident Waarom samenwerken? Waarom samenwerken? Valpreventie... een taak voor iedereen!
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Complexiteit valincident Waarom samenwerken? Waarom samenwerken? Valpreventie... een taak voor iedereen!
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
• Hoe kan men concreet samenwerking rond
valpreventie?
1. Thuissetting: Draaiboek zorgpad
2. WZC: Pilootproject implementatie (ontwikkeling)
3. Beleid: Vergoedingsmogelijkheden
Hoe samenwerken?
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
= draaiboek / klinisch pad ter ondersteuning van multidisciplinaire samenwerking m.b.t. implementatie van praktijkrichtlijn “Valpreventie bij thuiswonende ouderen in Vlaanderen” (Milisen et al. 2010)
= handleiding voor het opstellen v/e lokaal zorgpad in eigen zorgregio door welzijns- en gezondheidszorgorganisaties
Gratis downloaden via www.valpreventie.be
Draaiboek zorgpad Hoe? Draaiboek zorgpad
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
• Consensusnota vergoeding voor gezondheidswerkers bij het toepassen van een multidisciplinaire aanpak van valpreventie bij thuiswonende ouderen met verhoogd risico
• Per discipline • Huidige mogelijkheden en tekorten
WG financiering EVV: KUL: K Milisen, E Dejaeger, E Vlaeyen; UGent: D Cambier; WVVK: T Hamblok; Domus Medica: A Wertelaers; WVVV: K Van Den Bossche; BVGG: I
Bautmans; VE: J Peeters; FSMB: K Michiels, T Vanmeensel; WGK: L Paquay
Financieringsmogelijkheden Hoe? Financieringsmogelijkheden
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
• Bestaande nomenclatuur RIZIV komt zeer beperkt tegemoet aan nood aan ergotherapeutische interventie binnen context van (proactieve) valpreventie
• oudere kan wel – zelfstandige ergotherapeut aan huis die
oudere zelf betaalt – kan beroep doen op ergo verbonden aan
dienstencentrum – ergotherapeutische hulp krijgen vanuit
lokaal (provinciaal) georganiseerd project
Ergotherapie Hoe? Financiering ergotherapie
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
• Organisatie multidisciplinair overleg kan gesteund worden door SEL of GDT (in Vlaanderen valt SEL samen met GDT)
• In SEL-besluit (19 dec 2008) noch de GDT-regelgeving (KB 16
november 2005) wordt bepaald dat – gezondheidswerkers recht hebben op vergoeding voor
aanwezigheid op multidisciplinair overleg – gezondheidswerker die overleg coördineert hiervoor
specifieke vergoeding krijgt – SEL of GDT vrij is om dit zelf te bepalen, maar dit
garandeert niet dat dit zal gebeuren Om effectieve samenwerking tussen zorgverstekkers
te voorzien, moet hiervoor een vergoeding gegarandeerd worden
Multidisciplinair overleg Hoe? Financiering multidisciplinair overleg
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
• E
Hoe samenwerken?
• 8 regels verandering (Kotter)
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
• 8 regels veranderingsmanagement (Kotter) 1. Vestig een urgentiebesef
Onderzoek/analyseer huidige context, identificeer risico’s en kansen
2. Vorm een leidend team Bouw een team dat de leiding krijgt over het doorvoeren van de gewenste cultuurverandering
3. Ontwikkel visie Definieer visie op de organisatieveranderingen en ontwikkel een strategie om ze te realiseren
Met deze eerste drie stappen schept u het juiste klimaat
voor verandering (http://veranderingsmanagement.wordpress.com/)
Hoe samenwerken?
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
• 8 regels veranderingsmanagement (Kotter) 4. Communiceer visie
Zorg er voor dat iedereen begrijpt dát er veranderd moet worden en hóe
5. Ruim obstakels op Verwijder bestaande structuren/systemen die de gewenste verandering in de weg staan. Moedig collega’s aan om ‘out of the box’ te denken bij het zoeken naar oplossingen
6. Definieer kortetermijnresultaten Definieer mijlpalen op weg naar einddoel, maak plannen om deze te bereiken en beloon collega’s die het gedaan krijgen
In deze fase betrekt u uw hele organisatie bij het veranderingsproces
(http://veranderingsmanagement.wordpress.com/)
Hoe samenwerken?
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
• 8 regels veranderingsmanagement (Kotter) 7. Consolideer en ga door
Maak gebruik van de tussentijdse mijlpalen om verdere verandering door te zetten. Ontwikkel nieuwe mijlpalen, beloon succes en blijf hameren op de noodzaak van de organisatieveranderingen
8. Leg het nieuwe systeem vast Implementeer en veranker de resultaten, zodat een terugkeer naar het oude systeem vermeden wordt
(http://veranderingsmanagement.wordpress.com/)
Hoe samenwerken?
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Hoe samenwerken?
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
• Nood aan samenwerking rond valpreventie • Incidentie & gevolgen val
• Vergrijzing bevolking
• Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat monodisciplinair aan
valpreventie doen, geen effect heeft
• Complexe chronische problematiek
• Methodieken/materialen ter ondersteuning
beschikbaar (EVV praktijkrichtlijnen)
• 8 regels
Valpreventiecoördinator Besluit
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
• FAQ’s (zie www.valpreventie.be)
• Helpdesk EVV (zie www.valpreventie.be)
• Contacteer referentiepersoon valpreventie in uw
regio (contactgegevens zie www.valpreventie.be)
Ellen.vlaeyen@med.kuleuven.be
Vragen over valpreventie?
www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen
Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschap KU Leuven
Kapucijnenvoer 35 blok d bus 7001 3000 Leuven
Permanentie
Tel. 016 33 69 88 dinsdag, woensdag, donderdag 9u30 -11u
Contact
www.valpreventie.be