Ellen Vlaeyen Studiedag ‘Themareeks inzoomen op ... · [email protected] • 8...

Ellen Vlaeyen

Studiedag ‘Themareeks inzoomen op ziektebeelden: Ergotherapie bij valrisico’

16/10/2014

www.valpreventie.be [email protected]

Inhoud workshop

Deel 1: Inleiding: Valproblematiek & voorstelling EVV

Deel 2: Valpreventie: Praktijkrichtlijnen voor Vlaanderen

Deel 3: Waarom multidisciplinair samenwerken bij valpreventie

Deel 4: Hoe multidisciplinair samenwerken

Deel 5: Besluit


Wat is een val? “Een onverwachte gebeurtenis waarbij de persoon op de grond, vloer of een lager gelegen niveau terechtkomt.”

(Lamb, 2005)

Inleiding: valproblematiek

http://www.bing.com/images/search?q=fall+elderly


Vallen


Misvattingen Inleiding: misvattingen


Doe de TEST!

1) Een derde van de 65-plussers valt meer dan één keer per jaar

JUIST

24 tot 35% valt minstens één keer per jaar


Doe de TEST!

2) Het risico op vallen stijgt met de leeftijd

JUIST

75-plussers: 32% tot 42% valt minstens één keer per jaar


Doe de TEST!

3) Mannen vallen meer dan vrouwen

FOUT

Vrouwen 30% Mannen 15%


Doe de TEST!

4) 2x per week intensief sporten is voor 65-plussers beter dan elke dag 30 min. matig bewegen

FOUT

Dagelijks 30 min. matig bewegen is haalbaar voor iedereen, en geeft gezondheidswinst


Doe de TEST!

5) Alle 65-plussers dienen gescreend te worden om valincidenten te voorkomen

FOUT

Alleen 65-plussers met een verhoogd valrisico


Doe de TEST!

6) Calcium zorgt voor stevige botten

JUIST

Calcium versterkt de botten en verbetert het evenwicht, waardoor de kans op vallen vermindert


Doe de TEST!

7) Een valincident resulteert in ... % tot een fysiek letsel

20-40% 40-60% 60-80%


Doe de TEST!

8) Met welke schoen is de kans om te vallen het grootst?

Sportschoen Pantoffel (achteraan open)

Stevige schoen met veters


Doe de TEST!

9) Wanneer stijgt het risico op vallen?

vanaf 2 medicijnen vanaf 4 medicijnen vanaf 6 medicijnen


Doe de TEST!

1) Een derde van de bewoners valt meer dan één keer per jaar

JUIST

30 tot 70% valt minstens één keer per jaar


Doe de TEST!

3) Hoe meer beweging, hoe minder kans op vallen

JUIST

Conditie, spierkracht en evenwicht verbeteren door te bewegen. Zo verkleint de kans op vallen


Doe de TEST!

4) De kiné kan het valrisico eenvoudig inschatten

JUIST

Spierkracht, mobiliteit en evenwicht kunnen nagegaan worden m.b.v. enkele wetenschappelijk onderbouwde testen


Doe de TEST!

5) Vallen wordt enkel veroorzaakt door een onveilige omgeving

FOUT

Vallen is meestal interactie van verschillende risicofactoren


Doe de TEST!

6) Alle bewoners dienen geevalueerd te worden op hun valrisico

JUIST Bijna elke bewoner heeft te kampen met een verhoogd valrisico


Doe de TEST!

8) Een valincident resulteert in ... % tot opname in het ziekenhuis

20 - 30 % 30 - 40% 40 - 50%


Incidentie

35 31

70

40

0

10

20

30

40

50

60

70

80

val ≥ 1 / jaar val ≥ 2 / jaar

%

valindicentie per specifieke doelgroep

valincidentie 65+ thuis versus WZC

thuisWZC

Inleiding: incidentie


– Fysiek • Klein letsel: 17,5-20% • Ernstig letsel: 10-15%

– Heupfractuur: 4,6% • 44%: opname ziekenhuis

onvermijdelijk – Psychosociaal – Andere

- Slechts 13% herwint ADL zelfstandigheid

- 35% sterft binnen 1 jaar

- sterfterisico tot 10-15j. na heupfractuur

Gevolgen valincident Inleiding: gevolgen val


• Gevolgen valincident – Fysiek – Psychosociaal: valangst

• 20-85% bewoners • bij 50% nieuw opgenomen

ouderen in WZC • 67% vermijd activiteiten

– Andere

Valrisico

Sociale interactie

Functioneren

Bewegen



• Gevolgen valincident – Fysiek – Psychosociaal – Andere:

• Economische gevolgen vb. hoge kosten • Juridische gevolgen vb. klachten van

bewoners of familieleden • Gevoelens van angst of schuld bij familie of

bij personeel



Inleiding: voorstelling EVV

• Wie kent het Expertisecentrum Val- en

fractuurpreventie Vlaanderen (EVV)?

• Wie is op de hoogte van de Vlaamse

praktijkrichtlijnen valpreventie?

Voorstelling EVV / Doelstellingen


Opdrachten: 1. Info & advies verlenen 2. Materialen/methodieken ontwikkelen 3. Materialen/methodieken implementeren

Doelgroep: 65+, mantelzorgers, huisartsen, verpleegkundigen, ergotherapeuten, kinesitherapeuten, zorgkundigen/verzorgenden, poetshulp, familiehulp, ...

http://www.valpreventie.be/LinkClick.aspx?link=Documenten/WvdV/EVV_activiteitenpiramide.pdf&tabid=3076&mid=6927

http://www.valpreventie.be/WvdV/WvdV2013/Aanbodthuissetting/Menukaartthuis.aspx

http://www.valpreventie.be/WvdV/Dansjelevenlang.aspx


Overzicht • EVV: Valpreventie bij thuiswonende ouderen:

Praktijkrichtlijn voor Vlaanderen (Milisen et al., 2010)

• EVV: Valpreventie in Woonzorgcentra: Praktijkrichtlijn voor Vlaanderen (Milisen et al., 2012)

Nota: Praktijkrichtlijn voor ZH-setting:

Valpreventie bij geriatrische patiënten opgenomen in het ziekenhuis (Milisen et al., 2009)

Doel • Overzicht bieden v/d beschikbare wetenschappelijke evidentie,

aangevuld met klinische expertise • Leidraad die kan helpen valincidenten te dedecteren, evalueren,

behandelen en voorkomen

Praktijkrichtlijnen


Praktijkrichtlijn (PR)

Valpreventie = multidisciplinair

Huisarts

Kinesitherapeut

Verpleegkundige

Ergotherapeut

Praktijkrichtlijnen


Valpreventie = multidisciplinair

Huisarts

Kinesitherapeut

Verpleegkundige

Ergotherapeut

Zorgkundige - verzorgende

Praktijkrichtlijn (PR) Praktijkrichtlijnen


Waarom samenwerken?

• Waarom is er nood aan multidisciplinaire

samenwerking rond valpreventie?

• Incidentie & gevolgen val

• Vergrijzing bevolking

• Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen

dat monodisciplinair aan valpreventie doen,

geen effect heeft

• Complexe chronische problematiek

Waarom samenwerken?


Complexiteit valincident Waarom samenwerken? Waarom samenwerken? Waarom samenwerken?


Complexiteit van een val meestal interactie verschillende risicofactoren

INTRINSIEK EXTRINSIEK Verminderde evenwicht, mobiliteit en spierkracht

Omgevingsfactoren o.a. losliggende tapijten, teveel meubilair, slechte verlichting

Orthostatische hypotensie Gedrag van de oudere

Gezichtsstoornissen Polyfarmacie

Algemene functionele en cognitieve achteruitgang

Risicovolle medicatie o.a. psychotrope medicatie

... ...

Complexiteit valincident Waarom samenwerken? Waarom samenwerken?


Valpreventie ... een taak voor iedereen!

Oudere, Familie, Vrienden, Mantelzorger, Poetshulp

Huisarts, Kinesitherapeut, Verpleegkundige, Ergotherapeut Verzorgende, Maatschappelijk werker

Thuiszorgdiensten, OCMW’s, Mutualiteiten, Dienstencentra, Ouderenorganisaties, Logo’s, SEL’s, Gemeenten, ...

ALGEMEEN ZORG

Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie

BUURT

Valpreventie... een taak voor iedereen! Valpreventie... een taak voor iedereen!


Valpreventie ... een taak voor iedereen!

Oudere, Familie, Vrienden, Mantelzorger, Poetshulp

Huisarts, Kinesitherapeut, Verpleegkundige, Ergotherapeut, Verzorgende, Maatschappelijk werker

Thuiszorgdiensten, OCMW’s, Mutualiteiten, Dienstencentra, Ouderenorganisaties, Logo’s, SEL’s, Gemeenten, ...

ALGEMEEN ZORG

Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie

BUURT

Valpreventie... een taak voor iedereen! Valpreventie... een taak voor iedereen!


Verschillende hoeden:

Complexiteit valincident Waarom samenwerken? Waarom samenwerken? Valpreventie... een taak voor iedereen!


Complexiteit valincident Waarom samenwerken? Waarom samenwerken? Valpreventie... een taak voor iedereen!


• Hoe kan men concreet samenwerking rond

valpreventie?

1. Thuissetting: Draaiboek zorgpad

2. WZC: Pilootproject implementatie (ontwikkeling)

3. Beleid: Vergoedingsmogelijkheden

Hoe samenwerken?


= draaiboek / klinisch pad ter ondersteuning van multidisciplinaire samenwerking m.b.t. implementatie van praktijkrichtlijn “Valpreventie bij thuiswonende ouderen in Vlaanderen” (Milisen et al. 2010)

= handleiding voor het opstellen v/e lokaal zorgpad in eigen zorgregio door welzijns- en gezondheidszorgorganisaties

Gratis downloaden via www.valpreventie.be

Draaiboek zorgpad Hoe? Draaiboek zorgpad

http://www.valpreventie.be/Zorg/Valpreventiebijthuiswonendeouderen/Praktijkrichtlijn.aspx

http://www.valpreventie.be/Zorg/Valpreventiebijthuiswonendeouderen/Praktijkrichtlijn.aspx

http://www.valpreventie.be/Portals/Valpreventie/Documenten/thuis/EVV_Draaiboek_zorgpad_valpreventie.pdf


• Consensusnota vergoeding voor gezondheidswerkers bij het toepassen van een multidisciplinaire aanpak van valpreventie bij thuiswonende ouderen met verhoogd risico

• Per discipline • Huidige mogelijkheden en tekorten

WG financiering EVV: KUL: K Milisen, E Dejaeger, E Vlaeyen; UGent: D Cambier; WVVK: T Hamblok; Domus Medica: A Wertelaers; WVVV: K Van Den Bossche; BVGG: I

Bautmans; VE: J Peeters; FSMB: K Michiels, T Vanmeensel; WGK: L Paquay

Financieringsmogelijkheden Hoe? Financieringsmogelijkheden


• Bestaande nomenclatuur RIZIV komt zeer beperkt tegemoet aan nood aan ergotherapeutische interventie binnen context van (proactieve) valpreventie

• oudere kan wel – zelfstandige ergotherapeut aan huis die

oudere zelf betaalt – kan beroep doen op ergo verbonden aan

dienstencentrum – ergotherapeutische hulp krijgen vanuit

lokaal (provinciaal) georganiseerd project

Ergotherapie Hoe? Financiering ergotherapie


• Organisatie multidisciplinair overleg kan gesteund worden door SEL of GDT (in Vlaanderen valt SEL samen met GDT)

• In SEL-besluit (19 dec 2008) noch de GDT-regelgeving (KB 16

november 2005) wordt bepaald dat – gezondheidswerkers recht hebben op vergoeding voor

aanwezigheid op multidisciplinair overleg – gezondheidswerker die overleg coördineert hiervoor

specifieke vergoeding krijgt – SEL of GDT vrij is om dit zelf te bepalen, maar dit

garandeert niet dat dit zal gebeuren Om effectieve samenwerking tussen zorgverstekkers

te voorzien, moet hiervoor een vergoeding gegarandeerd worden

Multidisciplinair overleg Hoe? Financiering multidisciplinair overleg


• E

Hoe samenwerken?

• 8 regels verandering (Kotter)


• 8 regels veranderingsmanagement (Kotter) 1. Vestig een urgentiebesef

Onderzoek/analyseer huidige context, identificeer risico’s en kansen

2. Vorm een leidend team Bouw een team dat de leiding krijgt over het doorvoeren van de gewenste cultuurverandering

3. Ontwikkel visie Definieer visie op de organisatieveranderingen en ontwikkel een strategie om ze te realiseren

Met deze eerste drie stappen schept u het juiste klimaat

voor verandering (http://veranderingsmanagement.wordpress.com/)

Hoe samenwerken?


• 8 regels veranderingsmanagement (Kotter) 4. Communiceer visie

Zorg er voor dat iedereen begrijpt dát er veranderd moet worden en hóe

5. Ruim obstakels op Verwijder bestaande structuren/systemen die de gewenste verandering in de weg staan. Moedig collega’s aan om ‘out of the box’ te denken bij het zoeken naar oplossingen

6. Definieer kortetermijnresultaten Definieer mijlpalen op weg naar einddoel, maak plannen om deze te bereiken en beloon collega’s die het gedaan krijgen

In deze fase betrekt u uw hele organisatie bij het veranderingsproces

(http://veranderingsmanagement.wordpress.com/)

Hoe samenwerken?


• 8 regels veranderingsmanagement (Kotter) 7. Consolideer en ga door

Maak gebruik van de tussentijdse mijlpalen om verdere verandering door te zetten. Ontwikkel nieuwe mijlpalen, beloon succes en blijf hameren op de noodzaak van de organisatieveranderingen

8. Leg het nieuwe systeem vast Implementeer en veranker de resultaten, zodat een terugkeer naar het oude systeem vermeden wordt

(http://veranderingsmanagement.wordpress.com/)

Hoe samenwerken?


Hoe samenwerken?


• Nood aan samenwerking rond valpreventie • Incidentie & gevolgen val

• Vergrijzing bevolking

• Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat monodisciplinair aan

valpreventie doen, geen effect heeft

• Complexe chronische problematiek

• Methodieken/materialen ter ondersteuning

beschikbaar (EVV praktijkrichtlijnen)

• 8 regels

Valpreventiecoördinator Besluit


• FAQ’s (zie www.valpreventie.be)

• Helpdesk EVV (zie www.valpreventie.be)

• Contacteer referentiepersoon valpreventie in uw

regio (contactgegevens zie www.valpreventie.be)

[email protected]

Vragen over valpreventie?

http://www.valpreventie.be/

http://www.valpreventie.be/Zorg/Helpdesk.aspx

http://www.valpreventie.be/


Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen

Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschap KU Leuven

Kapucijnenvoer 35 blok d bus 7001 3000 Leuven

Permanentie

Tel. 016 33 69 88 dinsdag, woensdag, donderdag 9u30 -11u

Contact

www.valpreventie.be

Ellen Vlaeyen Studiedag ‘Themareeks inzoomen op ... · [email protected] • 8...

Documents

Transcript of Ellen Vlaeyen Studiedag ‘Themareeks inzoomen op ... · [email protected] • 8...