Minervastraat 5 • 1930 ZAVENTEM • T +32 (0)2 275 00 75 • F +32 (0)2 275 00 70 • www.contrast -law.be

Een Praktische Kijkop Mededingingsrecht

Europees / Belgisch5 mei 2011

Frank Wijckmans

Herlinde Burez

2

Overzicht

1. Bouwstenen

2. Horizontale afspraken

3. Verticale afspraken

4. Misbruik van machtspositie

5. Concentratiecontrole

6. Staatssteun

3

• Kartelverbod = Art.101/102 VWEU

= Art. 2/3 WBEM

• Concentratiecontrole = Verordening 139/2004

= Art. 6 et seq WBEM

• Staatssteunverbod = Art. 107/108 VWEU

1. Bouwstenen

4

Art. 101(1) VWEU

= Basisverbod

• 2 of meer ondernemingen

• Merkbare beperking mededinging

• Oogmerk of effect

• Effect op tussenstaatse handel

1. Bouwstenen

5

2 of meer ondernemingen?

• Intra-groep theorie (Parker pen)

• Agentuur

1. Bouwstenen – Art. 101(1) VWEU

6

1. Bouwstenen – Art. 101(1) VWEU

Wat is een onderneming?

= Functioneel criterium

Voorbeeld:

Overheid die economische activiteiten verricht (VDAB)

7

1. Bouwstenen – Art. 101(1) VWEU

Merkbare Beperking?

De minimis bekendmaking (marktaandeel)

Horizontaal = 10%

Verticaal = 15%

(zaak Widmer)

Maar:

Zwarte lijst – parallelle netwerken (5%)

9

1. Bouwstenen – Art. 101(1) VWEU

Oogmerk of Effect?

Oogmerk Criterium?

Effect Meetbaar?

10

1. Bouwstenen – Art. 101(1) VWEU

Effect Tussenstaatse Handel?

• Bekendmaking

• Actueel / potentieel

• Quid indien binnen eenzelfde lidstaat

(vb. architecten)

11

Art. 101(3) VWEU

= Vrijstelling

1. Bouwstenen

• Test

• Individueel

• Groepsvrijstelling

12

1. Bouwstenen – Art. 101(3) VWEU

Test

• Bijdrage tot verbetering productie / verdeling producten /

technische of economische vooruitgang

• Billijk aandeel ten gunste gebruikers

• Enkel beperkingen onmisbaar bereiken doelstellingen

• Geen mogelijkheid tot uitschakeling mededinging

13

Individueel Vroeger: ex ante

Nu: ex post

Groepsvrijstelling

Art. 101(3) VWEU

= Vrijstelling

1. Bouwstenen – Art. 101(3) VWEU

14

GroepsvrijstellingConcept?

Art. 101 VWEU = Groepsvrijstelling (verordening)

= Individuele beoordeling

≠ Aanmelding

1. Bouwstenen – Art. 101(3) VWEU

15

GroepsvrijstellingWelke?

• R&D overeenkomsten

• Specialisatieovereenkomsten

• Technologieoverdracht (octrooi/ know-how licenties)

• Motorvoertuigendistributie

• Verticale overeenkomsten

• Sectorspecifieke groepsvrijstellingen

1. Bouwstenen – Art. 101(3) VWEU

16

Kartelverbod speelt …

• Civielrechtelijke nietigheid (Art. 101(2) VWEU)

(absoluut / openbare orde)

• Administratieve geldboetes

• Private vorderingen schadevergoeding

• Strafsancties

1. Bouwstenen

17

Kartelverbod speelt

Civielrechtelijke Nietigheid

1. Bouwstenen – Gevolgen

Voorbeeld:

• Niet-concurrentiebeding

• Exportverbod

• Prijsafspraak

Onafdwingbaarheid

Geen grond tot beëindiging

18

Kartelverbod speelt

Geldboetes

1. Bouwstenen – Gevolgen

• 2008 Autoglasproducenten 1,383,896,000 EUR

• 2009 Gas 1,106,000,000 EUR

• 2007 Liften en roltrappen 992,312,300 EUR

• 2010 Luchtvrachtvervoer 799,445,000 EUR

• 2001 Vitaminen 790,505,000 EUR

• 2007 Gas geïsoleerd schakelmateriaal 750,712,500 EUR

• 2008 Paraffinewas 676.011.400 EUR

• 2010 LCD 648,925,000 EUR

• 2010 Badkameruitrustingen 622,250,782 EUR

• 2006 Synthetisch rubber 519,050,000 EUR

19

Kartelverbod speelt

Schadevergoeding

1. Bouwstenen – Gevolgen

• Problemen (zie: “Passing-on”)

• Initiatieven Commissie

20

Kartelverbod speelt

Strafsancties

1. Bouwstenen – Gevolgen

• In België slechts in geval van openbare aanbesteding

(artikel 314 SW)

MAAR: OESO “Economic Survey 2009”

• Wel USA, UK, Ierland, Cyprus, Estland, Griekenland

21

Art. 102 VWEU

= Verbod Misbruik van Machtspositie

1. Bouwstenen

• 1 onderneming volstaat

• Machtspositie Onafhankelijk marktgedrag

• Misbruik

• Effect op tussenstaatse handel

22

Machtspositie Meten

• Relevante markt

Product / dienst

Geografisch

(vb. vrachtwagens)

• Marktaandeel zeker niet heilig, maar toch nuttig

50%

40% + begeleidende elementen

Hoewel: krantenpapier

1. Bouwstenen – Art. 102 VWEU

23

Art. 102 VWEU

= Verbod Misbruik van Machtspositie

1. Bouwstenen

• Sanctionering

• Zware boetes in het kader van artikel 102 VWEU:

– Telefonica: in 2007 boete van EUR 151 mio

– Microsoft: in 2004 boete van EUR 497 mio

in 2008: dwangsom van EUR 899 mio

– Wanadoo: in 2003 boete van EUR 10,35 mio

– Intel: in 2009 boete van EUR 1,06 miljard

(4% omzet Intel in 2008)

24

Verhouding Europees - Belgisch

• Convergentieleer

• Decentralisatie

1. Bouwstenen

25

Concentratiecontrole

(Summier)

• Aanmeldingsplicht drempels

• Schorsingsplicht (closingvoorwaarde)

• Significante belemmering daadwerkelijke mededinging

1. Bouwstenen

26

1. Bouwstenen

Steun = met overheidsmiddelen bekostigd

• Budgettaire impact

• Alle niveaus

Staatssteun

(Brandend actueel)

27

Staatssteun

1. Bouwstenen – Staatssteun

• De minimis (principe = 200.000 EUR / 3 jaar)

• Groepsvrijstelling (Vo. 800/2008)

• Goedkeuring Commissie

• Crisis: tijdelijk kader voor staatssteun (“temporary

framework for state aid measures”)

28

Staatssteun

Goedkeuring Commissie

(Art. 108(3) VWEU)

1. Bouwstenen – Staatssteun

• Schorsingsplicht

• Directe werking

29

Afrondend

1. Bouwstenen

• Veel theorie

• Tijd voor de praktijk

30

Overzicht

1. Bouwstenen

2. Horizontale afspraken

3. Verticale afspraken

4. Misbruik van machtspositie

5. Concentratiecontrole

6. Staatssteun

31

2. Horizontale Afspraken

• Actuele concurrenten

• Potentiële concurrenten

– Productendimensie

– Geografische dimensie

32

2. Horizontale Afspraken

• Volstrekt onschuldig

• Doodzonden (“Black List”; “Hardcore”)

• Te toetsen

33

Volstrekt Onschuldig

Geen merkbare impact op concurrentiegedrag

= start kaartersclub

2. Horizontale Afspraken

34

Doodzonden

• Prijsafspraken

• Geografische marktverdeling

• Verdeling klanten

• Productiebeperking

• Vervalsing openbare aanbesteding (“Bid rigging”)

2. Horizontale Afspraken

35

Prijsafspraken

Marktspelers spreken af tegen welke prijs verkocht wordt

Uitschakeling onderlinge concurrentie

2. Horizontale Afspraken – Doodzonden

36

Prijsafspraken

Quid effect op prijsniveau?

= “Cheaters”

Oogmerk volstaat

2. Horizontale Afspraken – Doodzonden

37

Prijsafspraken

Ik zit plots in kartelmeeting

Wat doe ik?

= Publiek distantiëren

= Stilzitten en zwijgen niet genoeg

2. Horizontale Afspraken – Doodzonden

38

Prijsafspraken

Hoe aan het licht?

• Klacht

• Ex officio reëel?

• Clementie Klokkenluider

2. Horizontale Afspraken – Doodzonden

39

Prijsafspraken

Klokkenluider

• Boete weg of reductie

• Volledige medewerking

• “Prijzen” aan de meet

2. Horizontale Afspraken – Doodzonden

40

Geografische Marktverdeling

• Grote Europese speler (“GE”)/

Grote Aziatische speler (“GA”)

• GE/GA = JV voor Azië

GE = Europa

• GA wil naar Europa komen

GE insisteert op Europese JV met GA

2. Horizontale Afspraken – Doodzonden

41

Geografische Marktverdeling

2. Horizontale Afspraken – Doodzonden

= Schakelt concurrentie uit door territoria te verdelen

Middel om tot hogere prijzen te komen

42

Verdeling Klanten

• GE en GA stellen vast dat Japanse klanten in Europa

liever bij GA kopen

• Afspraak GE/GA

GA mag rechtstreeks in Europa verkopen,

maar enkel aan Aziatisch cliënteel.

2. Horizontale Afspraken – Doodzonden

43

Klantenverdeling

• Recent = “Car Glass”

• Spelers? = Asahi, Pilkington, Saint-Gobain, Soliver

• Waar? = Hotels en luchthavens te Parijs, Frankfurt

en Zaventem

• Wat?

=Overleg om bij aanbestedingen van automobielfabrikanten de

autoglasleveringen onder elkaar te verdelen en de marktaandelen

van elke individuele autoglasproducent op Europees niveau zo

stabiel mogelijk te houden. De kartelleden wezen elkaar o.a.

autoglasleveringen voor nieuw te produceren automodellen toe.

2. Horizontale Afspraken – Doodzonden

44

Klantenverdeling

Boetes zijn niet mals!

2. Horizontale Afspraken – Doodzonden

Clementie-

korting

(%)

Clementie-

korting

(EUR)

Boete

(EUR)

Saint-Gobain (Frankrijk) 0 896.000.000

Asahi/AGC Flat Glass (Japan) 50 113.500.000 113.500.000

Pilkington (VK) 0 370.000.000

Soliver (België) 0 4.396.000

Totaal 1.383.896.000

45

Verdeling Klanten

Extreme Vorm = “Bid Rigging”

2. Horizontale Afspraken – Doodzonden

Pro forma meedoen

= Schijn van concurrentie

Reëel = Klanten verdeeld

Dus: Handhaving hoger prijsniveau

46

Productiebeperking

• Kampioenen OPEC

• Aanbodreductie Schaarste-effect Prijsniveau hoger

Dus: Productiebeperking = Afgeleide prijsafspraak

2. Horizontale Afspraken – Doodzonden

47

Doodzonden

• Inbreuk Art. 101(1) VWEU

• Geen vrijstelling (Art. 101(3) VWEU)

• Geen de minimis – geen groepsvrijstelling

• Enorm hoge boetes

2. Horizontale Afspraken – Doodzonden

48

2008 Saint Gobain Autoglasproducenten EUR 896.000.000

2009 E.ON Gas EUR 553.000.000

2009 GDF Suez Gas EUR 553.000.000

2007 ThyssenKrupp Liften en roltrappen EUR 479.669.850

2001 Hoffmann-La Roche Vitaminen EUR 462.000.000

2007 Siemens AG Gas geïsoleerd schakelmat. EUR 396.562.500

2008 Pilkington Autoglasproducenten EUR 370.000.000

2010 Ideal Standard Badkameruitrustingen EUR 326.091.196

2008 Sasol Paraffinewas EUR 318.200.000

2010 Air France/KLM Luchtvrachtvervoer EUR 310.080.000

Boeteoverzicht

2. Horizontale Afspraken – Doodzonden

• Chemische sector (Bayer e.a.)

totale boete: 487 755 EUR

• Radiatoren-kartel (Radson e.a.)

totale boete: 3 539 527 EUR

• Ferrero (“hub and spoke” kartel)

onontvankelijk

• BSE kartel

lopend

49

2. Horizontale Afspraken – Doodzonden

Belgische praktijk

50

Te Toetsen

Types

• Gemeenschappelijke R&D

• Gemeenschappelijke productie

ook specialisatie

• Gemeenschappelijke commercialisatie

• Gemeenschappelijke aankoop

2. Horizontale Afspraken

51

Analysekader

• Excuus voor doodzonde? = “over and out”

• Marktpositie spelers?

“De minimis” (10%)

• Afweging vrijstellingsvoorwaarden

Voorbeeld: Gemeenschappelijke aankoop

2. Horizontale Afspraken – Te Toetsen

52

Gemeenschappelijke Aankoop

Voorbeelden:

• Supermarkten vormen aankoopgroeperingen

• Autofabrikanten kopen samen alternatoren aan bij Bosch

2. Horizontale Afspraken – Te Toetsen

53

Gemeenschappelijke Aankoop

• Excuus voor doodzonde

• Spelers hebben samen klein marktaandeel

• Hoofdvragen

– Belang inkoop voor totale prijs?

– Belang inkoop op totale verkopen leverancier?

2. Horizontale Afspraken – Te Toetsen

54

Gemeenschappelijke Aankoop

2. Horizontale Afspraken – Te Toetsen

• Geen groepsvrijstelling

– Wel: Horizontale richtsnoeren

• Geen bevestiging door kartelautoriteit mogelijk

• “Self-assessment”

Rechtsonzekerheid

55

Horizontale Federaties

Bijzondere Aandacht

• Studiedocument OFT (December 2004)

• Consultatie Zweedse kartelautoriteit

• Belgisch initiatief

• Horizontale Richtsnoeren

2. Horizontale Afspraken

56

Horizontale Federaties

Bijzondere Aandacht

• Ontmoetingsplaats concurrenten

• Vals gevoel veiligheid

• Eerste Belgische horizontale zaken

2. Horizontale Afspraken

57

Horizontale Federaties

Bijzondere Aandacht

Wat concurrenten niet rechtstreeks kunnen,

kan ook niet via de omweg van de federatie

2. Horizontale Afspraken

58

Overzicht

1. Bouwstenen

2. Horizontale afspraken

3. Verticale afspraken

4. Misbruik van machtspositie

5. Concentratiecontrole

6. Staatssteun

59

3. Verticale Afspraken

Basiskenmerk

Participanten staan op andere trede van de

productie/distributieladder

Dus:

• Leveringscontracten

• Distributiecontracten

• Licentiecontracten

60

Basiskenmerk

Bij voldoende interbrand (horizontale) concurrentie

wegen beperkingen van de intraband concurrentie al

snel minder zwaar door

3. Verticale Afspraken

61

Juridisch Kader

3. Verticale Afspraken – Distributie

Verordening 330/2010 Verticale afspraken

Verordening 461/2010 Motorvoertuigen

Sinds 1 juni 2010

62

Juridisch Kader

3. Verticale Afspraken – Distributie

Geen grote veranderingen tegenover Verordening 2790/99

Autodistributie aligneert zich meer en meer op

het algemene regime

63

• Niet-exclusieve distributie

• Exclusieve distributie

• Kwalitatieve selectieve distributie

• Kwantitatieve selectieve distributie

• Franchising

• Agentuur

3. Verticale Afspraken – Distributie

Basisoverzicht

64

Case Study (Honda)

• Zware motorfietsen bijna auto’s

= Technisch hoogwaardig – kwalitatieve voorstelling

– dienst na verkoop – etc.

• Lichte motorfietsen bijna fietsen

= Technische minder complex – lagere prijs – minder

kwaliteitseisen verdeelpunt

3. Verticale Afspraken – Distributie

65

3. Verticale Afspraken – Distributie Case Study (Honda)

• Zware motorfietsen = hoge marges

– Parasitaire concurrentie

– Parallelhandel (containers)

= Demotiverend

• Lichte motorfietsen = beperkte marge

– Weinig ruimte voor parasitaire concurrentie

– Hoe meer hoe liever

66

• Keuze voor selectieve distributie

– Objectieve kwaliteitseisen

– Non-discriminatie

– Geen doorverkoop buiten netwerk (vb. aan freeriders)

• Keuze voor kwantitatief systeem

– Verschil met louter kwalitatief

– Bescherming netwerkleden

3. Verticale Afspraken – Distributie Case Study (Honda)

Zware Motorfietsen

67

• Keuze voor niet-selectieve distributie

Redenen

• Keuze tussen exclusief/ niet-exclusief

Overwegingen

3. Verticale Afspraken – Distributie Case Study (Honda)

Lichte Motorfietsen

68

• Invloed op prijs wederverkoper

• Territoriale beperking actieradius

• Territoriale bescherming

• Klantenbeperking

• Klantenbescherming

• Beperkingen inzake leveringsbron

• Niet-concurrentieverplichting

3. Verticale Afspraken – Distributie

Basisoverzicht

69

• Vaste prijs OK

• Opgelegde minimumprijs OK

• Opgelegde maximumprijs = OK

• Aanbevolen prijs = OK

3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten

Verticale Prijsbinding

70

• US Supreme Court

Leegin Creative Leather Product Inc. v/ PSKS Inc, 27 maart 2007

• Economische logica

• Volkswagen AG (2001)

– Boete? 30.960.000 EUR

– Wat? VW verplichtte haar Duitse distributeurs om de

richtprijs voor de nieuwe Passat aan te houden

3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten

Verticale Prijsbinding

71

• Basisonderscheid:

– Intracommunautair

– Naar derde landen

• Intracommunautair verbod

Introductie nieuw product/aanboren nieuwe markt

Daarbuiten = “doodzonde”

3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten

Beperkingen Import/Export

72

• Selectieve systemen

= Onoplosbaar

• Exclusieve systemen

= Onderscheid actieve/ passieve verkoop

3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten

Beperkingen Import/Export

73

3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten

Beperkingen Import/Export

• Opel Nederland BV (2000)

– Boete? 43.000.000 EUR

– Wat? Maatregelen om dealers ervan te weerhouden

auto’s aan buitenlandse klanten te verkopen

(rechtstreekse instructies + quota verkoop binnen

Nederland + bonussen)

74

3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten

Beperkingen Import/Export

• Peugeot (2005)

– Boete? 49.500.000 EUR

– Wat? Beperking van uitvoer door Nederlandse Peugeot

dealers (deel van vergoeding NL Peugeot dealers

afhankelijk van bestemming + rechtstreekse druk,

vb. dreiging om minder voertuigen te leveren)

75

3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten

Niet-concurrentiebeding

Principe Verordening 330/2010

• Bepaalde duur 5 jaar (max.)

• Niet automatisch hernieuwbaar

76

3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten

Toepasselijkheid groepsvrijstelling

Marktaandeellimiet = 30%

Wat boven 30%?

Logica limiet?

77

3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten

Wat als je door rood licht rijdt?

Zwarte lijst “Grote” schade

Voorwaarden “Beperkte” schade

78

3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten

“Grote” Schade

• Beperking Afdwingbaar

• Groepsvrijstelling buiten spel

• Kans op individuele ontheffing? Evolutie!

• Geen de minimis

79

“Grote” Schade

Case Study:

De “chique” hemden van

• Doorverkoop Spaanse zaak aan Makro

• Façonnable

Verbod doorverkoop = selectief systeem

• Export naar Makro

Is er een selectief systeem?

3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten

80

3. Verticale Afspraken

Afrondend

• Specialistenwerk

• Parallel Europees/Belgisch mededingingsrecht

• Op papier Marktrealiteit

81

Overzicht

1. Bouwstenen

2. Horizontale afspraken

3. Verticale afspraken

4. Misbruik van machtspositie

5. Concentratiecontrole

6. Staatssteun

82

4. Misbruik van Machtspositie

• Art. 102 VWEU = Verbod op misbruik van machtspositie

• Ingrediënten: machtspositie + misbruik

• Machtspositie op zich niet verboden!

• “Verantwoordelijkheid” (Michelin)

4. Misbruik van Machtspositie

83

Dominantie

United Brands:

“Dat de in dit artikel bedoelde machtspositie betrekking heeft op een

economische machtspositie van een onderneming, die deze in staat

stelt de instandhouding van een daadwerkelijke mededinging in de

relevante markt te verhinderen doordat zij sterk genoeg is zich in

belangrijke mate onafhankelijk van haar concurrenten, afnemers en

uiteindelijk de consumenten te gedragen.”

4. Misbruik van Machtspositie

84

Indicatie machtspositie

• Marktaandeel

• Belemmering van de markttoegang

• Structuur van de onderneming

• Deep pockets

• Schaalvoordelen

• Gedrag

• Performantie

• …

4. Misbruik van Machtspositie

85

Machtsmisbruik

Michelin:

“Het verbod van artikel 86 om misbruik te maken van een machtspositie

op de markt, voor zover de handel tussen lidstaten daardoor ongunstig

kan worden beïnvloed, ziet op gedragingen die de structuur kunnen

beïnvloeden van een markt waar juist door de aanwezigheid van de

bedoelde onderneming, de mededinging is verzwakt, en die met andere

middelen dan bij een normale, op ondernemingsprestaties berustende

competitie van goederen of diensten gebruikelijk zijn, het behoud of de

ontwikkeling van het nog op die markt aanwezige concurrentieniveau

kunnen verhinderen.”

4. Misbruik van Machtspositie

86

• Uitbuiting (excessieve prijzen)

• Uitsluiting (leveringsweigering, tying, roofprijzen)

• Discriminatie (geografisch + prijs)

4. Misbruik van Machtspositie

3 Categorieën Misbruik

87

Case Study (Akzo)

• Product? Benzoyl peroxide

• Slachtoffer? ECS (kleine benzoyl peroxide leverancier)

• Akzo = Dominante speler op de benzoyl peroxide markt

• Product gebruikt in bloem en plastiek

• Dreiging ECS uit de bloem markt te drijven als deze niet stopt toe

te leveren aan de plastiek industrie

(predatory pricing + prijsdiscriminatie klanten ECS)

4. Misbruik van Machtspositie

88

Hof van Justitie

4. Misbruik van Machtspositie – Case Study (Akzo)

• Misbruik = objectief te benaderen

• Dus: kosten + strategie evalueren

Prijs < gemiddelde variabele kost = misbruik

GVK < prijs < GTK = misbruik indien strategie om

concurrent te verdrijven

89

Overzicht

1. Bouwstenen

2. Horizontale afspraken

3. Verticale afspraken

4. Misbruik van machtspositie

5. Concentratiecontrole

6. Staatssteun

90

1. Basisteksten (Europees en Belgisch)

2. Toepassingsvoorwaarden (Europees en Belgisch)

3. Gevolgen van toepasselijkheid concentratiecontrole

4. Test

5. Procedure

5. Concentratiecontrole

91

• Europees:

Verordening (EG) nr. 139/2004 van 20 januari 2004 betreffende de controle

op concentraties van ondernemingen (“concentratiecontroleverordening”)

+ Uitvoeringsverordening en diverse mededelingen

Meer info:

http://ec.europa.eu/comm/competition/mergers/legislation/legislation.html

• Belgisch:

Wet tot bescherming van de economische mededinging, gecoördineerd op

15 september 2006 (“WBEM”)

Meer info:

http://www.mineco.fgov.be/organization_market/competition/home_nl.htm

1. Basisteksten

5. Concentratiecontrole

92

1. Bestaan van een “concentratie”

(duurzame wijziging van zeggenschap – “controle”)

2. Overschrijden omzetdrempels

(exclusieve werkterreinen – “one stop shop”)

2. Toepassingsvoorwaarden

(Europees en Belgisch)

5. Concentratiecontrole

93

1. Totale wereldwijde omzet > EUR 5 miljard en

2. Minstens 2 ondernemingen EU-omzet elk > EUR 250 miljoen

OF

1. Totale wereldwijde omzet > EUR 2,5 miljard en

2. Totale omzet in minstens 3 lidstaten > EUR 100 miljoen en

3. In elk van die 3 lidstaten, minstens 2 ondernemingen omzet

> EUR 25 miljoen en

4. Minstens 2 ondernemingen elk EU-omzet > EUR 100 miljoen

IN BEIDE GEVALLEN TENZIJ

Elke betrokken onderneming > 2/3 totale EU-omzet in 1 lidstaat

Verplichte Aanmelding EU

5. Concentratiecontrole

94

Verplichte Aanmelding

België

1. Totale Belgische omzet betrokken ondernemingen

> EUR 100 miljoen en

2. Tenminste twee betrokken ondernemingen elk een

Belgische omzet > EUR 40 miljoen

5. Concentratiecontrole

95

• Voorafgaande aanmelding van de concentratie bij de

Europese Commissie of de Belgische Raad voor de

Mededinging (ook andere bevoegde nationale

mededingingsautoriteiten)

• Opschorting van totstandbrenging van de concentratie:

m.a.w. goedkeuring van concentratie is een

noodzakelijke vereiste voor closing

3. Gevolgen van Toepasselijkheid

Concentratiecontrole

5. Concentratiecontrole

96

Heeft de concentratie tot gevolg dat een daadwerkelijke

mededinging op de Europese / Belgische markt of een

wezenlijk deel daarvan op significante wijze wordt

belemmerd (m.n. door het in leven roepen of versterken

van een machtspositie)?

4. Test

Materiële toetsing

5. Concentratiecontrole

97

• Normale procedure

– De initiële fase – Fase I

– Het onderzoek ten gronde – Fase II

– België + politieke fase

• Vereenvoudigde procedure

5. Procedures

5. Concentratiecontrole

98

Europees Belgisch

Initiële

TermijnVerlengingen

Initiële

TermijnVerlengingen

1ste

Fase

25 wd

+ 10 wd bij verbintenissen

+ 10 wd bij verzoek tot

verwijzing naar LS

40 wd

+ 15 wd bij verbintenissen

+ evt. verlenging door

partijen verzocht

2de F

ase

90 wd+ 15 bij verbintenissen na

55 wd na inleiding 2de fase 60 wd

+ 20 wd bij verbintenissen

+ evt. verlenging door

partijen verzocht

5. Concentratiecontrole

99

Overzicht

1. Bouwstenen

2. Horizontale afspraken

3. Verticale afspraken

4. Misbruik van machtspositie

5. Concentratiecontrole

6. Staatssteun

100

I. Toepassingsgebied Artikel 107(1) VWEU

II. Methodologie voor de staatssteun analyse

III. Aanmeldingsprocedure

6. Staatssteun

101

I. Toepassingsgebied

Artikel 107(1) VWEU

Staatssteun is onverenigbaar met de gemeenschappelijke markt

(Artikel 107(1) VWEU) …

“Behoudens de afwijkingen waarin dit Verdrag voorziet, zijn steunmaatregelen van de

staten of in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door

begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of

dreigen te vervalsen, onverenigbaar met de gemeenschappelijke markt, voor zover

deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt”

… maar is niet per se verboden

6. Staatssteun

102

1. Overdracht staatsmiddelen

2. Economische begunstiging

3. Bepaalde ondernemingen of bepaalde producties

(selectiviteit)

4. Vervalsing van de mededinging

5. Beïnvloeding handelsverkeer

Bouwstenen Steunmaatregelen

6. Staatssteun – I. Toepassingsgebied Art. 107(1) VWEU

103

= Direct of indirect gebruik makend van staatsmiddelen en

toewijsbaar aan de Staat

• Geen overdracht noodzakelijk, maar een financiële

impact op het Staatsbudget is vereist

(HvJ C-379/98, Preussen Elektra, 13 maart 2001)

1. Overdracht Staatsmiddelen

6. Staatssteun – I. Toepassingsgebied Art. 107(1) VWEU

104

= Een economisch voordeel die de onderneming onder

normale marktvoorwaarden niet had ontvangen.

• Voorbeelden:

Subsidies, belastingsvrijstelling, zekerheden,…

• Test: “Private Investeerder”

2. Economische Begunstiging

6. Staatssteun – I. Toepassingsgebied Art. 107(1) VWEU

105

= Steun ten voordele van bepaalde ondernemingen of

producties (dus geen sectoren)

3. Selectiviteit

4. Vervalsing mededinging

5. Beïnvloeding mededinging

de minimis Verordening

6. Staatssteun – I. Toepassingsgebied Art. 107(1) VWEU

106

II. Methodologie voor de

Staatssteun Analyse

1. De minimis Verordening 1998/2006

2. Algemene Groepsvrijstelling Verordening 800/2008

3. Individuele Analyse: richtsnoeren, kaderregeling, …

6. Staatssteun

107

• Plafond: 200.000 EUR aan een onderneming

in 3 fiscale jaren

• Vermoeden geen beïnvloeding van interstatelijke

handel en vervalsing mededinging

• Geen staatsteunmaatregel

1. De minimis Verordening

6. Staatssteun – II. Methodologie voor de Staatsteun Analyse

108

• Plafonds + voorwaarden voor iedere categorie

• Geen aanmelding voor staatsteun onder de GVV

(wel monitoring)

2. Algemene Groepsvrijstelling

Verordening

6. Staatssteun – II. Methodologie voor de Staatsteun Analyse

109

• Steun voor KMO’s

• Steun voor O&O

• Regionale ontwikkeling

• Opleiding

2. Algemene Groepsvrijstelling

Verordening

6. Staatssteun – II. Methodologie voor de Staatsteun Analyse

• Tewerkstelling

• Durfkapitaal

• Milieumaatregelen

• Ondersteuning starters

Categorieën

110

3. Individuele AnalyseAls de minimis verordening en GVV niet van toepassing zijn:

Aanmelding bij de Commissie

Richtlijnen, Kaderregelingen,

Mededelingen

Standaard analyse

of

Gedetailleerde analyse

6. Staatssteun – II. Methodologie voor de Staatsteun Analyse

111

• Richtlijnen Nationale Regionale Ontwikkeling 2007-2013

(Pb C 45, 04.03.2006, blz. 13)

Regionale Ontwikkeling

• Communautaire Kaderregeling voor Onderzoek en

Ontwikkeling en Innovatie (Pb C 323, 30.12.2006, blz. 1)

• Communautaire Richtsnoeren voor Milieubescherming

(Pb C 82, 01.04.2008, blz. 1)

• Communautaire Richtsnoeren Risico Kapitaal voor KMO’s

(Pb. C 194, 18.08.2006, blz. 2)

Horizontale Maatregelen

6. Staatssteun – II. Methodologie – 3. Individuele Analyse

112

• 2009-2011:

Tijdelijke communautaire kaderregeling inzake staatssteun ter

stimulering van de toegang tot financiering in de huidige financiële

en economische crisis (Pb C 83, 07.04.2009, blz. 1) – verlengd tot

31.12.2011

• 2008:

Mededeling van de Commissie betreffende de toepassing van de

artikelen 87 en 88 van het EG-Verdrag op staatssteun in de vorm

van garanties (Pb C 155, 20.06.2008, blz. 10)

Economische Crisis

6. Staatssteun – II. Methodologie – 3. Individuele Analyse

113

III. AanmeldingsplichtBasis

• Ex ante aanmelding:

Staatsteun die niet onder de minimis verordening of GVV valt,

moet aangemeld worden bij de Commissie.

• Stand still verplichting:

Steun mag niet toegekend worden vooraleer de Commissie

deze goedgekeurd heeft (Artikel 108(3) VWEU).

6. Staatssteun

114

• Preliminair onderzoek

• Formeel onderzoek

Procedurele Verordening

659/1999

6. Staatssteun – III. Aanmeldingsplicht

115

Afrondend

• Vrij technische materie

• Verhoogde aandacht binnen het bedrijfsleven

• Shift van Europese afdwinging naar nationale afdwinging

6. Staatssteun

Minervastraat 5 • 1930 ZAVENTEM • T +32 (0)2 275 00 75 • F +32 (0)2 275 00 70 • www.contrast -law.be