Een Praktische Kijk op Mededingingsrecht Frank Wijckmans ... · • Radiatoren-kartel (Radson e.a.)...
Transcript of Een Praktische Kijk op Mededingingsrecht Frank Wijckmans ... · • Radiatoren-kartel (Radson e.a.)...
Minervastraat 5 • 1930 ZAVENTEM • T +32 (0)2 275 00 75 • F +32 (0)2 275 00 70 • www.contrast -law.be
Een Praktische Kijkop Mededingingsrecht
Europees / Belgisch5 mei 2011
Frank Wijckmans
Herlinde Burez
2
Overzicht
1. Bouwstenen
2. Horizontale afspraken
3. Verticale afspraken
4. Misbruik van machtspositie
5. Concentratiecontrole
6. Staatssteun
3
• Kartelverbod = Art.101/102 VWEU
= Art. 2/3 WBEM
• Concentratiecontrole = Verordening 139/2004
= Art. 6 et seq WBEM
• Staatssteunverbod = Art. 107/108 VWEU
1. Bouwstenen
4
Art. 101(1) VWEU
= Basisverbod
• 2 of meer ondernemingen
• Merkbare beperking mededinging
• Oogmerk of effect
• Effect op tussenstaatse handel
1. Bouwstenen
5
2 of meer ondernemingen?
• Intra-groep theorie (Parker pen)
• Agentuur
1. Bouwstenen – Art. 101(1) VWEU
6
1. Bouwstenen – Art. 101(1) VWEU
Wat is een onderneming?
= Functioneel criterium
Voorbeeld:
Overheid die economische activiteiten verricht (VDAB)
7
1. Bouwstenen – Art. 101(1) VWEU
Merkbare Beperking?
De minimis bekendmaking (marktaandeel)
Horizontaal = 10%
Verticaal = 15%
(zaak Widmer)
Maar:
Zwarte lijst – parallelle netwerken (5%)
9
1. Bouwstenen – Art. 101(1) VWEU
Oogmerk of Effect?
Oogmerk Criterium?
Effect Meetbaar?
10
1. Bouwstenen – Art. 101(1) VWEU
Effect Tussenstaatse Handel?
• Bekendmaking
• Actueel / potentieel
• Quid indien binnen eenzelfde lidstaat
(vb. architecten)
11
Art. 101(3) VWEU
= Vrijstelling
1. Bouwstenen
• Test
• Individueel
• Groepsvrijstelling
12
1. Bouwstenen – Art. 101(3) VWEU
Test
• Bijdrage tot verbetering productie / verdeling producten /
technische of economische vooruitgang
• Billijk aandeel ten gunste gebruikers
• Enkel beperkingen onmisbaar bereiken doelstellingen
• Geen mogelijkheid tot uitschakeling mededinging
13
Individueel Vroeger: ex ante
Nu: ex post
Groepsvrijstelling
Art. 101(3) VWEU
= Vrijstelling
1. Bouwstenen – Art. 101(3) VWEU
14
GroepsvrijstellingConcept?
Art. 101 VWEU = Groepsvrijstelling (verordening)
= Individuele beoordeling
≠ Aanmelding
1. Bouwstenen – Art. 101(3) VWEU
15
GroepsvrijstellingWelke?
• R&D overeenkomsten
• Specialisatieovereenkomsten
• Technologieoverdracht (octrooi/ know-how licenties)
• Motorvoertuigendistributie
• Verticale overeenkomsten
• Sectorspecifieke groepsvrijstellingen
1. Bouwstenen – Art. 101(3) VWEU
16
Kartelverbod speelt …
• Civielrechtelijke nietigheid (Art. 101(2) VWEU)
(absoluut / openbare orde)
• Administratieve geldboetes
• Private vorderingen schadevergoeding
• Strafsancties
1. Bouwstenen
17
Kartelverbod speelt
Civielrechtelijke Nietigheid
1. Bouwstenen – Gevolgen
Voorbeeld:
• Niet-concurrentiebeding
• Exportverbod
• Prijsafspraak
Onafdwingbaarheid
Geen grond tot beëindiging
18
Kartelverbod speelt
Geldboetes
1. Bouwstenen – Gevolgen
• 2008 Autoglasproducenten 1,383,896,000 EUR
• 2009 Gas 1,106,000,000 EUR
• 2007 Liften en roltrappen 992,312,300 EUR
• 2010 Luchtvrachtvervoer 799,445,000 EUR
• 2001 Vitaminen 790,505,000 EUR
• 2007 Gas geïsoleerd schakelmateriaal 750,712,500 EUR
• 2008 Paraffinewas 676.011.400 EUR
• 2010 LCD 648,925,000 EUR
• 2010 Badkameruitrustingen 622,250,782 EUR
• 2006 Synthetisch rubber 519,050,000 EUR
19
Kartelverbod speelt
Schadevergoeding
1. Bouwstenen – Gevolgen
• Problemen (zie: “Passing-on”)
• Initiatieven Commissie
20
Kartelverbod speelt
Strafsancties
1. Bouwstenen – Gevolgen
• In België slechts in geval van openbare aanbesteding
(artikel 314 SW)
MAAR: OESO “Economic Survey 2009”
• Wel USA, UK, Ierland, Cyprus, Estland, Griekenland
21
Art. 102 VWEU
= Verbod Misbruik van Machtspositie
1. Bouwstenen
• 1 onderneming volstaat
• Machtspositie Onafhankelijk marktgedrag
• Misbruik
• Effect op tussenstaatse handel
22
Machtspositie Meten
• Relevante markt
Product / dienst
Geografisch
(vb. vrachtwagens)
• Marktaandeel zeker niet heilig, maar toch nuttig
50%
40% + begeleidende elementen
Hoewel: krantenpapier
1. Bouwstenen – Art. 102 VWEU
23
Art. 102 VWEU
= Verbod Misbruik van Machtspositie
1. Bouwstenen
• Sanctionering
• Zware boetes in het kader van artikel 102 VWEU:
– Telefonica: in 2007 boete van EUR 151 mio
– Microsoft: in 2004 boete van EUR 497 mio
in 2008: dwangsom van EUR 899 mio
– Wanadoo: in 2003 boete van EUR 10,35 mio
– Intel: in 2009 boete van EUR 1,06 miljard
(4% omzet Intel in 2008)
24
Verhouding Europees - Belgisch
• Convergentieleer
• Decentralisatie
1. Bouwstenen
25
Concentratiecontrole
(Summier)
• Aanmeldingsplicht drempels
• Schorsingsplicht (closingvoorwaarde)
• Significante belemmering daadwerkelijke mededinging
1. Bouwstenen
26
1. Bouwstenen
Steun = met overheidsmiddelen bekostigd
• Budgettaire impact
• Alle niveaus
Staatssteun
(Brandend actueel)
27
Staatssteun
1. Bouwstenen – Staatssteun
• De minimis (principe = 200.000 EUR / 3 jaar)
• Groepsvrijstelling (Vo. 800/2008)
• Goedkeuring Commissie
• Crisis: tijdelijk kader voor staatssteun (“temporary
framework for state aid measures”)
28
Staatssteun
Goedkeuring Commissie
(Art. 108(3) VWEU)
1. Bouwstenen – Staatssteun
• Schorsingsplicht
• Directe werking
29
Afrondend
1. Bouwstenen
• Veel theorie
• Tijd voor de praktijk
30
Overzicht
1. Bouwstenen
2. Horizontale afspraken
3. Verticale afspraken
4. Misbruik van machtspositie
5. Concentratiecontrole
6. Staatssteun
31
2. Horizontale Afspraken
• Actuele concurrenten
• Potentiële concurrenten
– Productendimensie
– Geografische dimensie
32
2. Horizontale Afspraken
• Volstrekt onschuldig
• Doodzonden (“Black List”; “Hardcore”)
• Te toetsen
33
Volstrekt Onschuldig
Geen merkbare impact op concurrentiegedrag
= start kaartersclub
2. Horizontale Afspraken
34
Doodzonden
• Prijsafspraken
• Geografische marktverdeling
• Verdeling klanten
• Productiebeperking
• Vervalsing openbare aanbesteding (“Bid rigging”)
2. Horizontale Afspraken
35
Prijsafspraken
Marktspelers spreken af tegen welke prijs verkocht wordt
Uitschakeling onderlinge concurrentie
2. Horizontale Afspraken – Doodzonden
36
Prijsafspraken
Quid effect op prijsniveau?
= “Cheaters”
Oogmerk volstaat
2. Horizontale Afspraken – Doodzonden
37
Prijsafspraken
Ik zit plots in kartelmeeting
Wat doe ik?
= Publiek distantiëren
= Stilzitten en zwijgen niet genoeg
2. Horizontale Afspraken – Doodzonden
38
Prijsafspraken
Hoe aan het licht?
• Klacht
• Ex officio reëel?
• Clementie Klokkenluider
2. Horizontale Afspraken – Doodzonden
39
Prijsafspraken
Klokkenluider
• Boete weg of reductie
• Volledige medewerking
• “Prijzen” aan de meet
2. Horizontale Afspraken – Doodzonden
40
Geografische Marktverdeling
• Grote Europese speler (“GE”)/
Grote Aziatische speler (“GA”)
• GE/GA = JV voor Azië
GE = Europa
• GA wil naar Europa komen
GE insisteert op Europese JV met GA
2. Horizontale Afspraken – Doodzonden
41
Geografische Marktverdeling
2. Horizontale Afspraken – Doodzonden
= Schakelt concurrentie uit door territoria te verdelen
Middel om tot hogere prijzen te komen
42
Verdeling Klanten
• GE en GA stellen vast dat Japanse klanten in Europa
liever bij GA kopen
• Afspraak GE/GA
GA mag rechtstreeks in Europa verkopen,
maar enkel aan Aziatisch cliënteel.
2. Horizontale Afspraken – Doodzonden
43
Klantenverdeling
• Recent = “Car Glass”
• Spelers? = Asahi, Pilkington, Saint-Gobain, Soliver
• Waar? = Hotels en luchthavens te Parijs, Frankfurt
en Zaventem
• Wat?
=Overleg om bij aanbestedingen van automobielfabrikanten de
autoglasleveringen onder elkaar te verdelen en de marktaandelen
van elke individuele autoglasproducent op Europees niveau zo
stabiel mogelijk te houden. De kartelleden wezen elkaar o.a.
autoglasleveringen voor nieuw te produceren automodellen toe.
2. Horizontale Afspraken – Doodzonden
44
Klantenverdeling
Boetes zijn niet mals!
2. Horizontale Afspraken – Doodzonden
Clementie-
korting
(%)
Clementie-
korting
(EUR)
Boete
(EUR)
Saint-Gobain (Frankrijk) 0 896.000.000
Asahi/AGC Flat Glass (Japan) 50 113.500.000 113.500.000
Pilkington (VK) 0 370.000.000
Soliver (België) 0 4.396.000
Totaal 1.383.896.000
45
Verdeling Klanten
Extreme Vorm = “Bid Rigging”
2. Horizontale Afspraken – Doodzonden
Pro forma meedoen
= Schijn van concurrentie
Reëel = Klanten verdeeld
Dus: Handhaving hoger prijsniveau
46
Productiebeperking
• Kampioenen OPEC
• Aanbodreductie Schaarste-effect Prijsniveau hoger
Dus: Productiebeperking = Afgeleide prijsafspraak
2. Horizontale Afspraken – Doodzonden
47
Doodzonden
• Inbreuk Art. 101(1) VWEU
• Geen vrijstelling (Art. 101(3) VWEU)
• Geen de minimis – geen groepsvrijstelling
• Enorm hoge boetes
2. Horizontale Afspraken – Doodzonden
48
2008 Saint Gobain Autoglasproducenten EUR 896.000.000
2009 E.ON Gas EUR 553.000.000
2009 GDF Suez Gas EUR 553.000.000
2007 ThyssenKrupp Liften en roltrappen EUR 479.669.850
2001 Hoffmann-La Roche Vitaminen EUR 462.000.000
2007 Siemens AG Gas geïsoleerd schakelmat. EUR 396.562.500
2008 Pilkington Autoglasproducenten EUR 370.000.000
2010 Ideal Standard Badkameruitrustingen EUR 326.091.196
2008 Sasol Paraffinewas EUR 318.200.000
2010 Air France/KLM Luchtvrachtvervoer EUR 310.080.000
Boeteoverzicht
2. Horizontale Afspraken – Doodzonden
• Chemische sector (Bayer e.a.)
totale boete: 487 755 EUR
• Radiatoren-kartel (Radson e.a.)
totale boete: 3 539 527 EUR
• Ferrero (“hub and spoke” kartel)
onontvankelijk
• BSE kartel
lopend
49
2. Horizontale Afspraken – Doodzonden
Belgische praktijk
50
Te Toetsen
Types
• Gemeenschappelijke R&D
• Gemeenschappelijke productie
ook specialisatie
• Gemeenschappelijke commercialisatie
• Gemeenschappelijke aankoop
2. Horizontale Afspraken
51
Analysekader
• Excuus voor doodzonde? = “over and out”
• Marktpositie spelers?
“De minimis” (10%)
• Afweging vrijstellingsvoorwaarden
Voorbeeld: Gemeenschappelijke aankoop
2. Horizontale Afspraken – Te Toetsen
52
Gemeenschappelijke Aankoop
Voorbeelden:
• Supermarkten vormen aankoopgroeperingen
• Autofabrikanten kopen samen alternatoren aan bij Bosch
2. Horizontale Afspraken – Te Toetsen
53
Gemeenschappelijke Aankoop
• Excuus voor doodzonde
• Spelers hebben samen klein marktaandeel
• Hoofdvragen
– Belang inkoop voor totale prijs?
– Belang inkoop op totale verkopen leverancier?
2. Horizontale Afspraken – Te Toetsen
54
Gemeenschappelijke Aankoop
2. Horizontale Afspraken – Te Toetsen
• Geen groepsvrijstelling
– Wel: Horizontale richtsnoeren
• Geen bevestiging door kartelautoriteit mogelijk
• “Self-assessment”
Rechtsonzekerheid
55
Horizontale Federaties
Bijzondere Aandacht
• Studiedocument OFT (December 2004)
• Consultatie Zweedse kartelautoriteit
• Belgisch initiatief
• Horizontale Richtsnoeren
2. Horizontale Afspraken
56
Horizontale Federaties
Bijzondere Aandacht
• Ontmoetingsplaats concurrenten
• Vals gevoel veiligheid
• Eerste Belgische horizontale zaken
2. Horizontale Afspraken
57
Horizontale Federaties
Bijzondere Aandacht
Wat concurrenten niet rechtstreeks kunnen,
kan ook niet via de omweg van de federatie
2. Horizontale Afspraken
58
Overzicht
1. Bouwstenen
2. Horizontale afspraken
3. Verticale afspraken
4. Misbruik van machtspositie
5. Concentratiecontrole
6. Staatssteun
59
3. Verticale Afspraken
Basiskenmerk
Participanten staan op andere trede van de
productie/distributieladder
Dus:
• Leveringscontracten
• Distributiecontracten
• Licentiecontracten
60
Basiskenmerk
Bij voldoende interbrand (horizontale) concurrentie
wegen beperkingen van de intraband concurrentie al
snel minder zwaar door
3. Verticale Afspraken
61
Juridisch Kader
3. Verticale Afspraken – Distributie
Verordening 330/2010 Verticale afspraken
Verordening 461/2010 Motorvoertuigen
Sinds 1 juni 2010
62
Juridisch Kader
3. Verticale Afspraken – Distributie
Geen grote veranderingen tegenover Verordening 2790/99
Autodistributie aligneert zich meer en meer op
het algemene regime
63
• Niet-exclusieve distributie
• Exclusieve distributie
• Kwalitatieve selectieve distributie
• Kwantitatieve selectieve distributie
• Franchising
• Agentuur
3. Verticale Afspraken – Distributie
Basisoverzicht
64
Case Study (Honda)
• Zware motorfietsen bijna auto’s
= Technisch hoogwaardig – kwalitatieve voorstelling
– dienst na verkoop – etc.
• Lichte motorfietsen bijna fietsen
= Technische minder complex – lagere prijs – minder
kwaliteitseisen verdeelpunt
3. Verticale Afspraken – Distributie
65
3. Verticale Afspraken – Distributie Case Study (Honda)
• Zware motorfietsen = hoge marges
– Parasitaire concurrentie
– Parallelhandel (containers)
= Demotiverend
• Lichte motorfietsen = beperkte marge
– Weinig ruimte voor parasitaire concurrentie
– Hoe meer hoe liever
66
• Keuze voor selectieve distributie
– Objectieve kwaliteitseisen
– Non-discriminatie
– Geen doorverkoop buiten netwerk (vb. aan freeriders)
• Keuze voor kwantitatief systeem
– Verschil met louter kwalitatief
– Bescherming netwerkleden
3. Verticale Afspraken – Distributie Case Study (Honda)
Zware Motorfietsen
67
• Keuze voor niet-selectieve distributie
Redenen
• Keuze tussen exclusief/ niet-exclusief
Overwegingen
3. Verticale Afspraken – Distributie Case Study (Honda)
Lichte Motorfietsen
68
• Invloed op prijs wederverkoper
• Territoriale beperking actieradius
• Territoriale bescherming
• Klantenbeperking
• Klantenbescherming
• Beperkingen inzake leveringsbron
• Niet-concurrentieverplichting
3. Verticale Afspraken – Distributie
Basisoverzicht
69
• Vaste prijs OK
• Opgelegde minimumprijs OK
• Opgelegde maximumprijs = OK
• Aanbevolen prijs = OK
3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten
Verticale Prijsbinding
70
• US Supreme Court
Leegin Creative Leather Product Inc. v/ PSKS Inc, 27 maart 2007
• Economische logica
• Volkswagen AG (2001)
– Boete? 30.960.000 EUR
– Wat? VW verplichtte haar Duitse distributeurs om de
richtprijs voor de nieuwe Passat aan te houden
3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten
Verticale Prijsbinding
71
• Basisonderscheid:
– Intracommunautair
– Naar derde landen
• Intracommunautair verbod
Introductie nieuw product/aanboren nieuwe markt
Daarbuiten = “doodzonde”
3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten
Beperkingen Import/Export
72
• Selectieve systemen
= Onoplosbaar
• Exclusieve systemen
= Onderscheid actieve/ passieve verkoop
3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten
Beperkingen Import/Export
73
3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten
Beperkingen Import/Export
• Opel Nederland BV (2000)
– Boete? 43.000.000 EUR
– Wat? Maatregelen om dealers ervan te weerhouden
auto’s aan buitenlandse klanten te verkopen
(rechtstreekse instructies + quota verkoop binnen
Nederland + bonussen)
74
3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten
Beperkingen Import/Export
• Peugeot (2005)
– Boete? 49.500.000 EUR
– Wat? Beperking van uitvoer door Nederlandse Peugeot
dealers (deel van vergoeding NL Peugeot dealers
afhankelijk van bestemming + rechtstreekse druk,
vb. dreiging om minder voertuigen te leveren)
75
3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten
Niet-concurrentiebeding
Principe Verordening 330/2010
• Bepaalde duur 5 jaar (max.)
• Niet automatisch hernieuwbaar
76
3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten
Toepasselijkheid groepsvrijstelling
Marktaandeellimiet = 30%
Wat boven 30%?
Logica limiet?
77
3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten
Wat als je door rood licht rijdt?
Zwarte lijst “Grote” schade
Voorwaarden “Beperkte” schade
78
3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten
“Grote” Schade
• Beperking Afdwingbaar
• Groepsvrijstelling buiten spel
• Kans op individuele ontheffing? Evolutie!
• Geen de minimis
79
“Grote” Schade
Case Study:
De “chique” hemden van
• Doorverkoop Spaanse zaak aan Makro
• Façonnable
Verbod doorverkoop = selectief systeem
• Export naar Makro
Is er een selectief systeem?
3. Verticale Afspraken – Distributie Rode Stoplichten
80
3. Verticale Afspraken
Afrondend
• Specialistenwerk
• Parallel Europees/Belgisch mededingingsrecht
• Op papier Marktrealiteit
81
Overzicht
1. Bouwstenen
2. Horizontale afspraken
3. Verticale afspraken
4. Misbruik van machtspositie
5. Concentratiecontrole
6. Staatssteun
82
4. Misbruik van Machtspositie
• Art. 102 VWEU = Verbod op misbruik van machtspositie
• Ingrediënten: machtspositie + misbruik
• Machtspositie op zich niet verboden!
• “Verantwoordelijkheid” (Michelin)
4. Misbruik van Machtspositie
83
Dominantie
United Brands:
“Dat de in dit artikel bedoelde machtspositie betrekking heeft op een
economische machtspositie van een onderneming, die deze in staat
stelt de instandhouding van een daadwerkelijke mededinging in de
relevante markt te verhinderen doordat zij sterk genoeg is zich in
belangrijke mate onafhankelijk van haar concurrenten, afnemers en
uiteindelijk de consumenten te gedragen.”
4. Misbruik van Machtspositie
84
Indicatie machtspositie
• Marktaandeel
• Belemmering van de markttoegang
• Structuur van de onderneming
• Deep pockets
• Schaalvoordelen
• Gedrag
• Performantie
• …
4. Misbruik van Machtspositie
85
Machtsmisbruik
Michelin:
“Het verbod van artikel 86 om misbruik te maken van een machtspositie
op de markt, voor zover de handel tussen lidstaten daardoor ongunstig
kan worden beïnvloed, ziet op gedragingen die de structuur kunnen
beïnvloeden van een markt waar juist door de aanwezigheid van de
bedoelde onderneming, de mededinging is verzwakt, en die met andere
middelen dan bij een normale, op ondernemingsprestaties berustende
competitie van goederen of diensten gebruikelijk zijn, het behoud of de
ontwikkeling van het nog op die markt aanwezige concurrentieniveau
kunnen verhinderen.”
4. Misbruik van Machtspositie
86
• Uitbuiting (excessieve prijzen)
• Uitsluiting (leveringsweigering, tying, roofprijzen)
• Discriminatie (geografisch + prijs)
4. Misbruik van Machtspositie
3 Categorieën Misbruik
87
Case Study (Akzo)
• Product? Benzoyl peroxide
• Slachtoffer? ECS (kleine benzoyl peroxide leverancier)
• Akzo = Dominante speler op de benzoyl peroxide markt
• Product gebruikt in bloem en plastiek
• Dreiging ECS uit de bloem markt te drijven als deze niet stopt toe
te leveren aan de plastiek industrie
(predatory pricing + prijsdiscriminatie klanten ECS)
4. Misbruik van Machtspositie
88
Hof van Justitie
4. Misbruik van Machtspositie – Case Study (Akzo)
• Misbruik = objectief te benaderen
• Dus: kosten + strategie evalueren
Prijs < gemiddelde variabele kost = misbruik
GVK < prijs < GTK = misbruik indien strategie om
concurrent te verdrijven
89
Overzicht
1. Bouwstenen
2. Horizontale afspraken
3. Verticale afspraken
4. Misbruik van machtspositie
5. Concentratiecontrole
6. Staatssteun
90
1. Basisteksten (Europees en Belgisch)
2. Toepassingsvoorwaarden (Europees en Belgisch)
3. Gevolgen van toepasselijkheid concentratiecontrole
4. Test
5. Procedure
5. Concentratiecontrole
91
• Europees:
Verordening (EG) nr. 139/2004 van 20 januari 2004 betreffende de controle
op concentraties van ondernemingen (“concentratiecontroleverordening”)
+ Uitvoeringsverordening en diverse mededelingen
Meer info:
http://ec.europa.eu/comm/competition/mergers/legislation/legislation.html
• Belgisch:
Wet tot bescherming van de economische mededinging, gecoördineerd op
15 september 2006 (“WBEM”)
Meer info:
http://www.mineco.fgov.be/organization_market/competition/home_nl.htm
1. Basisteksten
5. Concentratiecontrole
92
1. Bestaan van een “concentratie”
(duurzame wijziging van zeggenschap – “controle”)
2. Overschrijden omzetdrempels
(exclusieve werkterreinen – “one stop shop”)
2. Toepassingsvoorwaarden
(Europees en Belgisch)
5. Concentratiecontrole
93
1. Totale wereldwijde omzet > EUR 5 miljard en
2. Minstens 2 ondernemingen EU-omzet elk > EUR 250 miljoen
OF
1. Totale wereldwijde omzet > EUR 2,5 miljard en
2. Totale omzet in minstens 3 lidstaten > EUR 100 miljoen en
3. In elk van die 3 lidstaten, minstens 2 ondernemingen omzet
> EUR 25 miljoen en
4. Minstens 2 ondernemingen elk EU-omzet > EUR 100 miljoen
IN BEIDE GEVALLEN TENZIJ
Elke betrokken onderneming > 2/3 totale EU-omzet in 1 lidstaat
Verplichte Aanmelding EU
5. Concentratiecontrole
94
Verplichte Aanmelding
België
1. Totale Belgische omzet betrokken ondernemingen
> EUR 100 miljoen en
2. Tenminste twee betrokken ondernemingen elk een
Belgische omzet > EUR 40 miljoen
5. Concentratiecontrole
95
• Voorafgaande aanmelding van de concentratie bij de
Europese Commissie of de Belgische Raad voor de
Mededinging (ook andere bevoegde nationale
mededingingsautoriteiten)
• Opschorting van totstandbrenging van de concentratie:
m.a.w. goedkeuring van concentratie is een
noodzakelijke vereiste voor closing
3. Gevolgen van Toepasselijkheid
Concentratiecontrole
5. Concentratiecontrole
96
Heeft de concentratie tot gevolg dat een daadwerkelijke
mededinging op de Europese / Belgische markt of een
wezenlijk deel daarvan op significante wijze wordt
belemmerd (m.n. door het in leven roepen of versterken
van een machtspositie)?
4. Test
Materiële toetsing
5. Concentratiecontrole
97
• Normale procedure
– De initiële fase – Fase I
– Het onderzoek ten gronde – Fase II
– België + politieke fase
• Vereenvoudigde procedure
5. Procedures
5. Concentratiecontrole
98
Europees Belgisch
Initiële
TermijnVerlengingen
Initiële
TermijnVerlengingen
1ste
Fase
25 wd
+ 10 wd bij verbintenissen
+ 10 wd bij verzoek tot
verwijzing naar LS
40 wd
+ 15 wd bij verbintenissen
+ evt. verlenging door
partijen verzocht
2de F
ase
90 wd+ 15 bij verbintenissen na
55 wd na inleiding 2de fase 60 wd
+ 20 wd bij verbintenissen
+ evt. verlenging door
partijen verzocht
5. Concentratiecontrole
99
Overzicht
1. Bouwstenen
2. Horizontale afspraken
3. Verticale afspraken
4. Misbruik van machtspositie
5. Concentratiecontrole
6. Staatssteun
100
I. Toepassingsgebied Artikel 107(1) VWEU
II. Methodologie voor de staatssteun analyse
III. Aanmeldingsprocedure
6. Staatssteun
101
I. Toepassingsgebied
Artikel 107(1) VWEU
Staatssteun is onverenigbaar met de gemeenschappelijke markt
(Artikel 107(1) VWEU) …
“Behoudens de afwijkingen waarin dit Verdrag voorziet, zijn steunmaatregelen van de
staten of in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door
begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of
dreigen te vervalsen, onverenigbaar met de gemeenschappelijke markt, voor zover
deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt”
… maar is niet per se verboden
6. Staatssteun
102
1. Overdracht staatsmiddelen
2. Economische begunstiging
3. Bepaalde ondernemingen of bepaalde producties
(selectiviteit)
4. Vervalsing van de mededinging
5. Beïnvloeding handelsverkeer
Bouwstenen Steunmaatregelen
6. Staatssteun – I. Toepassingsgebied Art. 107(1) VWEU
103
= Direct of indirect gebruik makend van staatsmiddelen en
toewijsbaar aan de Staat
• Geen overdracht noodzakelijk, maar een financiële
impact op het Staatsbudget is vereist
(HvJ C-379/98, Preussen Elektra, 13 maart 2001)
1. Overdracht Staatsmiddelen
6. Staatssteun – I. Toepassingsgebied Art. 107(1) VWEU
104
= Een economisch voordeel die de onderneming onder
normale marktvoorwaarden niet had ontvangen.
• Voorbeelden:
Subsidies, belastingsvrijstelling, zekerheden,…
• Test: “Private Investeerder”
2. Economische Begunstiging
6. Staatssteun – I. Toepassingsgebied Art. 107(1) VWEU
105
= Steun ten voordele van bepaalde ondernemingen of
producties (dus geen sectoren)
3. Selectiviteit
4. Vervalsing mededinging
5. Beïnvloeding mededinging
de minimis Verordening
6. Staatssteun – I. Toepassingsgebied Art. 107(1) VWEU
106
II. Methodologie voor de
Staatssteun Analyse
1. De minimis Verordening 1998/2006
2. Algemene Groepsvrijstelling Verordening 800/2008
3. Individuele Analyse: richtsnoeren, kaderregeling, …
6. Staatssteun
107
• Plafond: 200.000 EUR aan een onderneming
in 3 fiscale jaren
• Vermoeden geen beïnvloeding van interstatelijke
handel en vervalsing mededinging
• Geen staatsteunmaatregel
1. De minimis Verordening
6. Staatssteun – II. Methodologie voor de Staatsteun Analyse
108
• Plafonds + voorwaarden voor iedere categorie
• Geen aanmelding voor staatsteun onder de GVV
(wel monitoring)
2. Algemene Groepsvrijstelling
Verordening
6. Staatssteun – II. Methodologie voor de Staatsteun Analyse
109
• Steun voor KMO’s
• Steun voor O&O
• Regionale ontwikkeling
• Opleiding
2. Algemene Groepsvrijstelling
Verordening
6. Staatssteun – II. Methodologie voor de Staatsteun Analyse
• Tewerkstelling
• Durfkapitaal
• Milieumaatregelen
• Ondersteuning starters
Categorieën
110
3. Individuele AnalyseAls de minimis verordening en GVV niet van toepassing zijn:
Aanmelding bij de Commissie
Richtlijnen, Kaderregelingen,
Mededelingen
Standaard analyse
of
Gedetailleerde analyse
6. Staatssteun – II. Methodologie voor de Staatsteun Analyse
111
• Richtlijnen Nationale Regionale Ontwikkeling 2007-2013
(Pb C 45, 04.03.2006, blz. 13)
Regionale Ontwikkeling
• Communautaire Kaderregeling voor Onderzoek en
Ontwikkeling en Innovatie (Pb C 323, 30.12.2006, blz. 1)
• Communautaire Richtsnoeren voor Milieubescherming
(Pb C 82, 01.04.2008, blz. 1)
• Communautaire Richtsnoeren Risico Kapitaal voor KMO’s
(Pb. C 194, 18.08.2006, blz. 2)
Horizontale Maatregelen
6. Staatssteun – II. Methodologie – 3. Individuele Analyse
112
• 2009-2011:
Tijdelijke communautaire kaderregeling inzake staatssteun ter
stimulering van de toegang tot financiering in de huidige financiële
en economische crisis (Pb C 83, 07.04.2009, blz. 1) – verlengd tot
31.12.2011
• 2008:
Mededeling van de Commissie betreffende de toepassing van de
artikelen 87 en 88 van het EG-Verdrag op staatssteun in de vorm
van garanties (Pb C 155, 20.06.2008, blz. 10)
Economische Crisis
6. Staatssteun – II. Methodologie – 3. Individuele Analyse
113
III. AanmeldingsplichtBasis
• Ex ante aanmelding:
Staatsteun die niet onder de minimis verordening of GVV valt,
moet aangemeld worden bij de Commissie.
• Stand still verplichting:
Steun mag niet toegekend worden vooraleer de Commissie
deze goedgekeurd heeft (Artikel 108(3) VWEU).
6. Staatssteun
114
• Preliminair onderzoek
• Formeel onderzoek
Procedurele Verordening
659/1999
6. Staatssteun – III. Aanmeldingsplicht
115
Afrondend
• Vrij technische materie
• Verhoogde aandacht binnen het bedrijfsleven
• Shift van Europese afdwinging naar nationale afdwinging
6. Staatssteun
Minervastraat 5 • 1930 ZAVENTEM • T +32 (0)2 275 00 75 • F +32 (0)2 275 00 70 • www.contrast -law.be