Verbeelding en zelfvertrouwen

Afke van de Wouw

Sportpsycholoog en Bewegingswetenschapper

Mentale Sportbegeleiding

Systematisch leren en oefenen van mentale vaardigheden met als doel het verbeteren van prestaties

Brain Training

Mentale Sportbegeleiding

• Onbewust onbekwaam

• Bewust onbekwaam

• Bewust bekwaam

• Onbewust bekwaam

4-staps leerproces

Mentale Sportbegeleiding

• Stellen van doelen

• Juiste spanningsniveau

• Verbeelding

• Concentratie

• Gedachtecontrole

• Zelfvertrouwen

How to train your brain

Mentale Sportbegeleiding

Tot aan zijn moment suprême over 9 dagen gaat de nuchtere Fries elke dag zijn oefening visualiseren. ‘Op het moment dat ik mijn vluchtelementen visualiseer, word ik rustiger. Het helpt me. Natuurlijk sta ik de laatste tijd veel meer onder druk. Maar ik heb blijkbaar alles onder controle. Het gevoel is goed, want mijn lichaam trilt niet.

Epke Zonderland

Mentale Sportbegeleiding

Peter van Vossen, destijds assistent-trainer, zei tegen mij:

Denk de avond voor de wedstrijd in bed na over wat je de volgende dag gaat doen als je in een bepaalde situatie terecht komt.’Die raad heb ik sinds kort opgevolgd en het helpt. Neem het duel tegen Roda JC. Ik had een dag eerder al bedacht hoe ik naar binnen zou kappen, kaatsen met de spits en scoren in de verre hoek. Ik maakte precies zo’n goal. Het was een déjà vu.

Dries Mertens

Mentale Sportbegeleiding

Erben Wennemars

Mentale Sportbegeleiding

Mentale Sportbegeleiding

• Een voorstelling maken van gewenste situaties (wedstrijd en/of training)

• Met zoveel mogelijk zintuigen

• Liefst na ontspanning en regelmatig

• Op een positieve manier

• Simpel beginnen en dan opbouwen

Wat is verbeelding?

Mentale Sportbegeleiding

Kim Lammers

Voordat zij ’s avonds gaat slapen, doet ze haar ogen dicht en visualiseert ze haar acties in het veld. Dat herhaalt ze continu (…). Door het op haar netvlies te krijgen en steeds maar te herhalen, probeert ze haar acties te verfijnen om beter te worden. Tegelijkertijd wordt ze er rustiger van.”’

Mentale Sportbegeleiding

• Je bereid je voor op ´wat als´ scenario´s

• Je weet beter en sneller wat je moet doen in beslissende situaties

• Je voorprogrammeert je lichaam en hoofd

• Aandacht focussen

• Je slijpt bewegingen in

• Je maakt een olifantenpaadje in je hoofd

• Voor je hersenen maakt het geen verschil of je het echt doet of in gedachten

Hoe werkt het?

Mentale Sportbegeleiding

• Je bereid je voor op ´wat als´ scenario´s

• Je weet beter en sneller wat je moet doen in beslissende situaties

• Je voorprogrammeert je lichaam en hoofd

• Aandacht focussen

• Je slijpt bewegingen in

• Je maakt een olifantenpaadje in je hoofd

• Voor je hersenen maakt het geen verschil of je het echt doet of in gedachten

Hoe werkt het?

Mentale Sportbegeleiding

Mentale Sportbegeleiding

De hersenen reageren

bijna hetzelfde op wat je

ziet en denkt

Mentale Sportbegeleiding

Mental rehearsal

Mentale Sportbegeleiding

Mentale Sportbegeleiding

• Beter presteren Je weet wat je moet doen

Sneller reageren in situaties

Bewegingen en actie´s inslijpen

• Focussen van aandacht

• Gevoel van controle

• Meer zelfvertrouwen

• Meer ontspannen

Wat voor effect heeft het?

Mentale Sportbegeleiding

“I always like to picture the game

the night before: I’ll ask the kitman

what kit we’re wearing, so I can

visualize it. It’s something I’ve always

done, from when I was a young boy. It helps to train your mind

to situations that might happen the following day.

I think about it as I’m lying in bed. What will I do if the ball gets

crossed in the box this way? What movement will I have to make

to get on the end of it? Just different things that might make you

one per cent sharper.”

Wayne Rooney

Mentale Sportbegeleiding

• Kies een vast moment

• Inbouwen in bestaande trainingsschema

• Ga comfortabel zitten of liggen in rustige omgeving en ontspan eerst

• Doe het dagelijks voor een optimaal effect.

• Gun een sporter de tijd om vertrouwd te raken

• Maak het een onderdeel van de voorbereiding en de wedstrijdperiode

Hoe trainen?

Bouwen aan zelfvertrouwen

Mentale Sportbegeleiding

• Persoonlijkheidseigenschap

– Self confidence

• In relatie tot taken

– Self-efficacy

Begrip zelfvertrouwen

Zelfvertrouwen Ervaringen

met de taak

Indirecte

ervaringen

met de taak

Verbale

overtuiging

Emotionele

spanning

Verwachting

omtrent

eigen

effectiviteit

Keuze

activiteiten

Hoeveel-

heid

inspanning

Doorzetten

volhouden

Prestatie

Mentale Sportbegeleiding

‘You have to expect things of yourself before you can do them’

Michael Jordan

Mentale Sportbegeleiding

• Wordt beïnvloed door:

– Directe ervaringen met de taak

– Indirecte ervaringen met de taak

– Verbale overtuiging

– Emotionele spanning

Verwachting omtrent eigen

effectiviteit

Mentale Sportbegeleiding

• Oefeningen

• Trainingen

• Oefenwedstrijden

• Wedstrijden

• Onderdelen in de

wedstrijd

Directe ervaringen met de taak

Mentale Sportbegeleiding

‘Thiemo de Bakker erkende de mentale

waarde van de verrassende overwinning

op Ferrero: “Dit is erg goed voor mijn

zelfvertrouwen. Ik weet nu zeker dat ik van

dit soort spelers kan winnen”, aldus de

geboren Hagenaar.´

Telegraaf, april 2010

Mentale Sportbegeleiding

• Positieve aspecten benoemen

• Oefeningen opdelen in kleine stukjes

• Oefeningen simpel beginnen

• Ook ´makkelijke´ wedstrijden

• SMART doelen stellen

• Ook trainen op kwaliteiten

Hoe kun je het beïnvloeden?

Mentale Sportbegeleiding

‘Ik had, zeker in mijn beginjaren, de

gewoonte om speelsters vast te pinnen op

hun zwakke punten en daarop eindeloos te

blijven trainen. Je kunt beter iemands

kwaliteiten verder proberen uit te bouwen.

Daarin zit veel meer rek en daaraan heeft

het team uiteindelijk veel meer.’

Marc Lammers

Mentale Sportbegeleiding

• Kijken naar anderen

• Kijken naar beelden van

jezelf

• Verbeelden

Indirecte ervaringen met de taak

Mentale Sportbegeleiding

Inge de Bruijn ‘In gedachten heb ik deze

wedstrijd al meer dan 1000

keer gezwommen’

Mentale Sportbegeleiding

• Goede uitvoering van anderen bekijken

• Filmpje of compilatie van foto´s

succesvolle momenten maken

• Bij aanleren van nieuwe vaardigheden

eerst in gedachten doornemen

• Taken/tactiek in wedstrijd visualiseren

• ´What if´ scenario´s doornemen

Hoe kun je t beïnvloeden?

Mentale Sportbegeleiding

• Uitlatingen van coach,

medespelers, ouders,

journalisten

• Interne dialoog

Verbale overtuiging

Mentale Sportbegeleiding

`Wether you think you can or think you can´t,

you are right´

Henry Ford

Mentale Sportbegeleiding

• Ontvang en geef complimenten

• Vraag na de wedstrijd aan anderen ook

wat er goed ging

• Schrijf op wat goed ging

• Wordt je bewust van je negatieve

zelfspraak en zet het om

• Dat wat aandacht krijgt groeit

Hoe kun je het beïnvloeden?

Mentale Sportbegeleiding

´Omdat we snel resultaat willen zien, zijn

veel trainers geneigd spelers in de aanloop

naar het seizoen vooral feedback te geven

over wat ze fout doen. Wij benadrukken

vooral ook wat ze goed doen.’

Fred Rutten

Mentale Sportbegeleiding

• Niet de situatie, maar de interpretatie

• Interpretatie beïnvloedt verwachting

• Omgekeerde U-Hypothese

“Nothing is good or bad,

but thinking makes it so”

Emotionele spanning

Mentale Sportbegeleiding

• Patronen/ routines inbouwen waar je op

kunt terugvallen

• Leren onderdeel voor onderdeel te doen

• Ademhalingsoefeningen

• Ontspanningsoefeningen

Hoe kun je het beïnvloeden?

Zelfvertrouwen Ervaringen

met de taak

Indirecte

ervaringen

met de taak

Verbale

overtuiging

Emotionele

spanning

Verwachting

omtrent

eigen

effectiviteit

Keuze

activiteiten

Hoeveel-

heid

inspanning

Doorzetten

volhouden

Prestatie

Van self-efficacy

naar

self-confidence

Roger Federer

www.afkevandewouw.nl

info@afkevandewouw.nl

www.sportsimagery.nl

facebook.com/avdwsportspsychology

@afkevandewouw

@ yannickbalk

Bedankt voor jullie aandacht!