Een academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018

Imme BenedictMeteorologie en Luchtkwaliteit Vakgroep

Bron: Jannes Wiersema

Wie ben ik?

2010 – 2013 BSc Bodem, water en atmosfeer

2013 – 2015 MSc Earth and Environment- Erasmus aan de Universiteit van Bergen- Stage bij het meteorologisch instituut in Oslo

2016 - nu PhD student bij de Meteorologie en Luchtkwaliteit groepOnderzoek naar hydro-meteorologische extremen over het Rijn en het Mississippi stroomgebied

WUR Alumni - 2nd July 2019 2

Overzicht

• Wat is een droogte? Focus op zomer 2018

• Onderzoek: Bij droogte spelen processen op verschillendetijd en ruimte schalen een rol

• Grote schaal (Europa): PhD onderzoek• Lokale schaal (Provincie Utrecht)

• Toekomst perspectief

WUR Alumni - 2nd July 2019 3

Overzicht

• Wat is een droogte? Focus op zomer 2018

• Onderzoek: Bij droogte spelen processen op verschillendetijd en ruimte schalen een rol

• Grote schaal (Europa): PhD onderzoek• Lokale schaal (Provincie Utrecht)

• Toekomst perspectief

WUR Alumni - 2nd July 2019 4

Wat is een droogte?

WUR Alumni - 2nd July 2019 5

Definitie droogte

Periode met minder-dan-normale beschikbaarheid van water (in vergelijking met de climatologie)

WUR Alumni - 2nd July 2019 6

MeteorologischGebrek aan neerslag

HydrologischGebrek aan afvoer in rivierenen laag grondwaterpeil

LandbouwGebrek aan bodemvocht tussende wortels

Droogte wordt vaak verward met hittegolf

Wat is een hittegolf?• Periode van hete dagen• Verschillende definities, afhankelijk van de ‘normaal’/climatologie

• KNMI (in de Bilt): 5 opeenvolgende dagen > 25°C waarvan 3 dagen > 30°C

• Zowel de duur als de intensiteit is belangrijk

Bij MAQ onderzoek naar hittestress in de stad (Urban Heat Island)

WUR Alumni - 2nd July 2019 7

Recente hittegolven

WUR Alumni - 2nd July 2019

Now: Southern-Europe

8Bron: Jordi Vila & NOS.nl

Recente droogte zomer 2018

WUR Alumni - 2nd July 2019 9

Droogte zomer 2018

• Meteorologische droogte

WUR Alumni - 2nd July 2019 10

Droogte zomer 2018

• Hydrologische droogte (afvoer van de Rijn bij Lobith)

WUR Alumni - 2nd July 2019 11

Droogte zomer 2018

• Landbouw droogte

Bodemvocht bij de wortelzone(Gemeten met een satteliet)

Bron: VanderSat

WUR Alumni - 2nd July 2019 12

Droogte zomer 2018

• Landbouw droogte

WUR Alumni - 2nd July 2019 13

Overzicht

• Wat is een droogte? Focus op zomer 2018

• Onderzoek: Bij droogte spelen processen op verschillendetijd en ruimte schalen een rol

• Grote schaal (Europa): PhD onderzoek• Lokale schaal (Provincie Utrecht)

• Toekomst perspectief

WUR Alumni - 2nd July 2019 14

Droogte: Processen op verschillende tijd enruimte schalen

• Grote schaal (Europa/ weken) : Het weer is drijver van de droogte

WUR Alumni - 2nd July 2019 15

• Lokale schaal (Utrecht/dagen/jaren):Impact op hydrologie en landbouw

Drijvers van droogte

WUR Alumni - 2nd July 2019 16

Blokkades zorgen voor droogtes in Europa Effect van El Niño

Mijn onderzoek

Onderzoeksvraag:• Waar is het water verdampt dat over de Rijn of hier in Houten

uitregent?• Wat zijn de vochtbronnen in de zomer van 2018 in vergelijking met

een ‘normale zomer’? (komt het water ergens anders vandaan)

Tool:Uitkomsten van een klimaat model om water terug in de tijd te tracken, om te kijken waar het verdampt is

WUR Alumni - 2nd July 2019 17

Mijn onderzoek

• Wat is een klimaat model?• Langere tijdperiodes (~30 jaar) • Simuleren het weer op een grid over de aarde

• Wind• Temperatuur• Vocht in de atmosfeer• Verdamping• Neerslag

• Scenario’s: met klimaat modellen kun je projecties voor de toekomstmaken

WUR Alumni - 2nd July 2019 18

Vochtigheid in de atmosfeer gesimuleerd bijeen klimaat model – 2018

WUR Alumni - 2nd July 2019 19

Vochtigheid in de atmosfeer gesimuleerd bijeen klimaat model – 2018

WUR Alumni - 2nd July 2019 20

Voor het filmpje zie:

https://chiel.ghost.io/2018/02/07/global_moisture/

Waar komt het water vandaan dat over de Rijn of hier in Houten uitregent?

A. RuslandB. NoordzeeC. Atlantische oceanD. Uit Nederland zelf

WUR Alumni - 2nd July 2019 21

Waar komt het water vandaan dat over de Rijn of hier in Houten uitregent?

A. RuslandB. NoordzeeC. Atlantische oceanD. Uit Nederland zelf

WUR Alumni - 2nd July 2019

Verdampingsbron die zorgt voor neerslag over Rijn stroomgebied

22

Verdampingsbronnen voor de RijnSeizoensverschillen: winter vs. zomer

WUR Alumni - 2nd July 2019 23

Verdampingsbron winter Verdampingsbron zomer

Verdampingsbronnen voor West-EuropaGemiddelde zomer vs. 2018 zomer

WUR Alumni - 2nd July 2019 24

Verdampingsbron gemiddelde zomer Verdampingsbron zomer 2018

Overzicht

• Wat is een droogte? Focus op zomer 2018

• Onderzoek: Bij droogte spelen processen op verschillendetijd en ruimte schalen een rol

• Grote schaal (Europa): PhD onderzoek• Lokale schaal (Provincie Utrecht)

• Toekomst perspectief

WUR Alumni - 2nd July 2019 25

Lokale schaal (provincie Utrecht)

• Droge lucht aanvoer meer verdamping droge bodems

26

Effect op vegetatie• planten gaan dood• bomen kunnen er beter tegen

Geen energie nodig om water teverdampen, dus al die energie gaatnaar het opwarmen van de atmosfeer

Zelf-versterkende droogte

Lokaal maar langere tijdschaal: grondwater• Nu nog steeds last van de droogte van 2018 Grondwater is not niet bijgevuld

WUR Alumni - 2nd July 2019 27www.nhi.nu

Overzicht

• Wat is een droogte? Focus op zomer 2018

• Onderzoek: Bij droogte spelen processen op verschillendetijd en ruimte schalen een rol

• Grote schaal (Europa): PhD onderzoek• Lokale schaal (Provincie Utrecht)

• Toekomst perspectief (droogte in het Antropoceen)

WUR Alumni - 2nd July 2019 28

Droogte in het “Antropoceen”

• Effect van klimaat verandering:• Meer extreem weer (en droogtes)

• Bevolkingsgroei• Effect van menselijk handelen

• Grondwater-abstractie• Irrigatie• Stuwmeren

WUR Alumni - 2nd July 2019 29

California, USA

Zuid-Afrika

Filmpje hittegolf en droogte in de toekomst

• https://www.ad.nl/video/krijgt-nederland-steeds-vaker-te-maken-met-hittegolven~p87899

WUR Alumni - 2nd July 2019 30

Herhalingstijden droogte zomer 2018

WUR Alumni - 2nd July 2019

Bron: KNMI droogtemonitor 2018

31

WUR Alumni - 2nd July 2019

Trending: # Show your stripes

32

Wrap-up

• Droogte is een inter-disciplinair fenomeen

• Processen op verschillende tijd en ruimte schalen spelen eenrolFocus voor onderzoek

• De menselijke invloed op droogte wordt steeds duidelijker

imme.benedict@wur.nl

WUR Alumni - 2nd July 2019 33

Meer informatie

• https://www.wur.nl/en/Research-Results/Chair-groups/Environmental-Sciences/Meteorology-and-Air-Quality-Group.htm

• https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/uitleg/droogte• https://showyourstripes.info/• https://www.stowa.nl/droogterisico• https://www.npostart.nl/nos-wat-een-weer/03-12-

2018/POW_04095179

WUR Alumni - 2nd July 2019 34