Kenmerken van de aardse atmosfeer

InleidingWat is de atmosfeer ?Een dunne laag gassen rond onze planeet.Synoniem : dampkring

Hoe komen die gassen rond onze aardbol ?vrijgekomen bij stollen van de aarde en vulkaanuitbarstingenVastgehouden door de zwaartekracht

Inleiding

Hebben alle andere planeten ook een atmosfeer ?

Zie boek pg 44 bron 5

Bij de kleinere planeten is de aantrekkingskracht niet groot genoeg en ontsnappen de gassen in de ruimte.

Vb.: Mercurius en Pluto

Opbouw van de atmosfeerBoek pg 63 bron 1: terugkeer naar de aarde

Thermosfeer = ionosfeerExosfeerMesosfeerStratosfeerTroposfeer

Boek pg 64 bron 2 :

Opbouw van de atmosfeerWaarop is indeling van dampkring gebaseerd ?

Op basis van het temperatuursverloop met de hoogte.

Indeling :

Troposfeer :

8 km dik aan de polen, 17 km dik aan de evenaarTemperatuursafname met de hoogte van 6,5 °C per kmSamenstelling droge lucht : N2 (78 %), O2 (21 %), CO2

(1%)

Boek pg 64 bron 2 :

Tropopauze : constante temperatuur

Stratosfeer :

Tot ongeveer 50 km hoogteGelijkaardige samenstelling als troposfeer, maar veel

meer ozon (O3) aanwezig

Temperatuur loopt op

Stratopauze : constante temperatuur

Mesosfeer :

Van ongeveer 50 tot 80 km hoogteTemperatuur daalt door de afnemende concentratie ozon

Mesopauze : constante temperatuur

Thermosfeer of ionosfeer:

Van 80 tot ongeveer 500 km hoogteSterke invloed van de zonnewind

Gassen ontbinden in ionen

Gloed aan de hemel = poollicht of aurora

Sterke stijging van de temperatuur

Exosfeer :

Zwaartekracht is te klein zodat gassen gaan ontsnappen

Luchtdruk daalt met de hoogteHoe hoger je gaat hoe kleiner de drukkende massa lucht wordt

Weersverschijnselen in de troposfeer

De ozonlaagIn welke lagen van de atmosfeer komt ozon het meest voor? Zie boek pg 65 bron 5.

Troposfeer en stratosfeerGrootste concentratie in de stratosfeer (tss 20 en 25 km hoogte)

trop

osfe

erst

rato

sfee

r

Ozon (O3)

Ozon (O3)

OZONLAAG

De ozonlaagBelang voor de mens ?

Opvangen van schadelijke UV-stralen en die omzetten in warmte. UV-stralen kunnen oa. huidkanker veroorzaken.

Probleem met de ozonlaag ?

Gat in de ozonlaag

Satellietbeeld van het stratosferisch ozon in september

ozongatozongat een kleinere concentratie ozoneen kleinere concentratie ozon

De ozonlaag

Is dit werkelijk een “gat” in de stratosfeer ?

Neen, het is een daling van de ozonconcentratie in de stratosfeer voornamelijk boven de zuidpoolOorzaak ?

Vooral de schuld van de mens (naast natuurlijke oorzaak). Gebruik van CFK’s => chlooratoom zet veel O3 om in gewone O2 (zuurstof)

De ozonlaag

CFK’s = Chloorfluorkoolwaterstoffen

Werden vroeger oa gebruikt in spuitbussen, koelkasten, airco’s, isolatiemateriaal,….CFK’s worden nu niet meer gebruikt wegens het schadelijke effect op de ozonlaag.

Stratosferische en troposferische ozon

Stratosferische ozon : Absorbeert de schadelijke UV-stralen van de zon

Troposferische ozon :

Ontstaat door een combinatie van luchtvervuiling en zonlicht. Dit ‘ozonsmog’ is schadelijk voor de mens (astma-patiënten, mensen met hart- en vaatziekten,…)

trop

osfe

erst

rato

sfee

r

OZONLAAG

beschermende ozon

bedreigende ozon

Het belang van de atmosfeer

N2

stofdeeltjes

CO2

O3

belangrijkste gas noodzakelijk voorplantengroei

verstrooien zonlichtcondensatiekerntjes

winderosie, vulkanisme,verbranding meteoroïden

houdt de warmte vastbroeikaseffect

fotosynthese,verbranding fossielebrandstoffen

absorbeert UV-straling van de zon

vernietigd door CFK’sreageert met lucht-vervuiling

Het belang van de atmosfeer

water-damp

zwavel-dioxide enmethaan

O2

wolkenvorming enneerslag

soms opgeslagenals sneeuw en ijs

veroorzaken zure regen

industrie, verkeer enelektriciteitscentrales

tweede belangrijkstegas van de atmosfeer

komt vrij door fotosynthese

licht

verlies

INSTRALING= LICHT

UITSTRALING= WARMTE

broeikasgassenhouden warmte vast

Stralingsbalans