VIGeZ vzw, ©20161

Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de toekomst?

Vannyvel Joeri, Stafmedewerker Gezond werken

VIGeZ vzw, ©20152

Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie vzw (VIGeZ)

• Expertisecentrum voor Gezondheidsbevordering & Ziektepreventie

(partnerorganisatie van Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid)

• Aanbod naar bedrijven:

– Ontwikkeling en coördinatie methodieken/projecten

– Beleidsondersteuning

– Informatie- en adviesverstrekking

– Vormingen op vraag/maat

– Sensibilisatie werknemers/personeel

over het integrale gezondheidsbeleid, beweging, sedentair gedrag, tabakspreventie, gezonde voeding en mentale gezondheid

• Uitgebreid netwerk van bedrijfsgerelateerde partners: Unizo, VDAB, Prebes, Voka, Co-Prev, Idewe, Mensura, Securex, ABVV, ACV, VVVB, VVIB, paritaire vormingsinstituten (IPV,…),…

www.vigez.be

www.gezondwerken.be

VIGeZ vzw, ©20153

Argumenten voor gezondheidsbevordering op het werk

VIGeZ vzw, ©20154

De bevolkingspiramide in België

Bron: WHO Regional Office forEurope (2004d) and United Nations (200)

VIGeZ vzw, ©20155

Vergrijzing van de beroepsbevolking

VIGeZ vzw, ©20156

Gevolg (I) : Iedereen langer aan de slag om beperkte instroom op de arbeidsmarkt op te vangen…

VIGeZ vzw, ©20157

Bron: Haalbaarheid om tot het pensioen door te werken. Stichting Innovatie en Arbeid, 2015

VIGeZ vzw, ©20158

Bron: Haalbaarheid om tot het pensioen door te werken. Stichting Innovatie en Arbeid, 2015

VIGeZ vzw, ©20159

Bron: Haalbaarheid om tot het pensioen door te werken. Stichting Innovatie en Arbeid, 2015

VIGeZ vzw, ©201510

Werknemers/personeel onvoldoende fit en gezond

VIGeZ vzw, ©201511

Werkbaarheidsmonitor 2013

Bron: SERV, 2013

VIGeZ vzw, ©201512

Werkbaar of niet werkbaar…

Bron: Kwaliteit van werk en werkgelegenheid in België, HIVA 2012

VIGeZ vzw, ©201513

Onder welke voorwaarden zou u oudere werknemers in dienst

houden tot ze 65 jaar zijn?

Bron: WES-enquête April 2011

Wat denken werkgevers?

VIGeZ vzw, ©201514

Verzuim hoogst in quartaire sector (o.a. openbare besturen)

VIGeZ vzw, ©201515

Kosten kortdurend verzuim

Bron: Ziekteverzuim in België, SD Worx (2013)

VIGeZ vzw, ©201516

Impact van gezondheid op verzuim

VIGeZ vzw, ©201517

Gevolgen overmatige stress en burn-out : absenteïsme

“Mannelijke werknemers met ernstige burn-out waren gemiddeld 93 dagen afwezig” (bron: Ahola K. et al. 2008)

VIGeZ vzw, ©201518

Gevolgen overmatige stress en burn-out : absenteïsme

VIGeZ vzw, ©201519

Impact van mentale gezondheid op verloop

VIGeZ vzw, ©201520

Gevolgen overmatige stress en burn-out : verloop

VIGeZ vzw, ©201521

Lagere productiviteit

Ineffectiviteit

Verminderde werktevredenheid

Verminderde inzet voor de job en/of de organisatie

Conflicten

Gevolgen overmatige stress en burn-out : presenteïsme

Bron: EU Health Programme 2008-2013

VIGeZ vzw, ©201522

Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012

Kosten mentale ongezondheid

VIGeZ vzw, ©201523

Bedrijven voeren weinig of geen kwaliteitsvol gezondheidsbeleid

Bron: VIGeZ Indicatorenmeting 2012

Drempels voor KMO’s?

•Gebrek aan overtuiging

•Kostprijs ligt te hoog

•Workload ligt te hoog

•Onvoldoende opgeleid

•Tijdsgebrek

VIGeZ vzw, ©201524

Gezondheidsbeleid nar sectoren

VIGeZ vzw, ©201625

Inzetten op werkbaar werk én werkvermogen van werknemers

VIGeZ vzw, ©201526

Gezondheid en werkvermogen

VIGeZ vzw, ©201527

Gezondheid en werkvermogen

Bron: Finnish Institute of Occupational Health, 2010

VIGeZ vzw, ©201528

Hoe knelpunten op ‘gezondheid’-verdieping herkennen?

VIGeZ vzw, ©201529

Hoe knelpunten op ‘gezondheid’-verdieping voorkomen/ herstellen?

VIGeZ vzw, ©201530

Zelf aan de slag met werkvermogen

VIGeZ vzw, ©201631

Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: aanpak en voordelen

VIGeZ vzw, ©201632

= mix van interventies om leefstijl/gedrag te kunnen beïnvloeden

Educatie: informeren en sensibiliseren van werknemers

Facilitatie: werkvoorzieningen creëren of wijzigen zodat gezonde keuzes makkelijker mogelijk zijn

Pleitbezorging: beleidskader tot stand brengen dat gunstig is voor gezondheid op het werk

Zorg en begeleiding: begeleiding van (risico)doelgroepen op het

werk

-> werkgever heeft hierbij een ondersteunende rol, eindverantwoordelijkheid gezonde leefstijl ligt nog altijd bij werknemers zelf

Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk

VIGeZ vzw, ©201533

Bron: Ilmarinen, 2009

Voordelen voor werknemers en werkgevers

VIGeZ vzw, ©201534

Voordelen voor werknemers en werkgevers

Bron: ENHWP 2004, Making the case for workplace health promotion

VIGeZ vzw, ©201535

Impact goede gezondheid op bedrijfsuitkomsten

bron: Health Enhancement Research Organization (HERO), 2015

VIGeZ vzw, ©201536

Return on investment

Return on Investment (4-5jaar)= per geïnvesteerde 1€ is er 3 tot 5€ return door lager ziekteverzuim en betere productiviteit

Bron: Promoting active ageing in the workplace, Ilmarinen; European Agency for Safety and Health at Work, 2012

VIGeZ vzw, ©2015 37

Duurzaam gezondheidsbeleid in de praktijk

VIGeZ vzw, ©201638

Kadermethodiek Gezond Werken

= portaalsite, frame voor uitwerking en gebruik GBW= erkend door departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin= in lijn met Vlaamse beleidsmodel ‘Gezondheid en Werk’

beleidsinstrument: 7-stappen aanpak http://www.gezondwerken.be/gezondheidsbeleid/stappenplan/

materialen en instrumenten acties good practices informatie per gezondheidsthema

Link naar thematische methodieken: Jobfit, Jobfit kmo, nv gezond, 10.000 stappen, Bike to Work, Fit in je Hoofd

WWW.GEZONDWERKEN.BE

VIGeZ vzw, ©201639

VIGeZ vzw, ©201640

Belasting versus verwerkingsvermogen/ belastbaarheid en effect op gezondheid

Figuur: Het belasting-belastbaarheidsmodel (Van Dijk e.a., 1990)

► Mentale overbelasting vermijden: belastende factoren en

verwerkingsvermogen/belastbaarheid

Geestelijke gezondheidsbevordering op het werk

VIGeZ vzw, ©201641

Belastende factoren (= organisatorische maatregelen)

Reorganiseren van slechte werkprocessen vbn: taakverbreding, taakroulatie, flexibele werktijden,…

Medewerkers zeggenschap geven over de organisatie van het eigen werk

Werknemers betrekken in het nemen van beslissingen en het oplossen van problemen

Evenwicht bewaren tussen inzet en beloning

Verbeteren van communicatie en feedback (open communicatie, positieve feedback, schouderklopje)

Duidelijke rollen en verwachtingen

Aanmoedigen en versterken van sociale steun (vbn. vertrouwenspersoon, ontmoetingsruimte)

Training en kwalificatie van zowel leidinggevenden als werknemers (vbn. stress-, time-, en competentiemanagement, feedback geven, communicatievaardigheden)

VIGeZ vzw, ©201642

Belastbaarheid = belang van een gezonde leefstijl

Voldoende bewegen

Stoppen met roken

Evenwichtig eten

Matig met alcohol

Voldoende slapen

Fit in je hoofd

► Promoten gezonde leefstijl via gezondheidsbeleid op het werk

VIGeZ vzw, ©201643

Maatregelen op niveau van organisatie en beleid :

Stapsgewijs te werk gaan om een (geestelijk) gezonde werkplek te creëren

Maatregelen op niveau van werknemer:

Bevorderen individuele veerkracht = minder kwetsbaar voor burn-out

Geestelijke gezondheidsbevordering op het werk

=

Grootste garantie op effect op gedrag en gezondheidstoestand

VIGeZ vzw, ©201644

7-stappenplan voor HR-verantwoordelijken en preventieadviseurs

On-line instrumenten en tools voor het opzetten van een gezondheidsbeleid op het werk

Sensibiliseringscampagne ‘Lijftijd’ voor werknemers

Infofiches rond mentaal welbevinden voor werknemers

‘Jobfit’: Gezondheidsbeleid op het werk

www.jobfit.bejobfit@vigez.be

VIGeZ vzw, ©201645

VIGeZ vzw, ©201646

‘Fit in je hoofd’: veerkracht versterken

Interactief coaching platform om veerkracht te versterken

10 stappen = beschermende factoren voor geestelijke gezondheid

Opdrachten, informatie en tips om individuele coping-vaardigheden te versterken

Mobiele app

Doorverwijzing naar gespecialiseerde hulpverlening indien nodig

Testfase website & app: voorjaar 2015

www.fitinjehoofd.befitinjehoofd@vigez.beFanya.verhenne@vigez.be

VIGeZ vzw, ©201647

‘Fit in je hoofd’: veerkracht versterken

VIGeZ vzw, ©201648

= mix van interventies om leefstijl/gedrag te kunnen beïnvloeden

Educatie: informeren en sensibiliseren van werknemers

Facilitatie: werkvoorzieningen creëren of wijzigen zodat gezonde keuzes makkelijker mogelijk zijn

Pleitbezorging: beleidskader tot stand brengen dat gunstig is voor gezondheid op het werk

Zorg en begeleiding: begeleiding van (risico)doelgroepen op het

werk

-> werkgever heeft hierbij een ondersteunende rol, eindverantwoordelijkheid gezonde leefstijl ligt nog altijd bij werknemers zelf

Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk

VIGeZ vzw, ©2015 49

Gezonde Voeding Meer Beweging BevorderenGeestelijkegezondheid

Educatie

Facilitatie

Pleitbezorging

Zorg en begeleiding

Opdracht: Invulling geven aan het gezondheidsbeleid: de gezondheidsmatrix

VIGeZ vzw, ©201650

Efficiënt gezondheidsbeleid op het werk (cfr. WHO –

rapport “WHO Healthy Workplace framework and model – 2010)

Projectmatige aanpak met visie op lange termijn (3 à 5 jaar)

Betrokkenheid en participatie van zowel management als werknemers

Aandacht voor het ‘empoweren’ van werknemers, met respect voor individuele keuzevrijheid van de werknemer (cfr. individuele gedragsbeïnvloeding)

Mix van interventies/acties:

- educatie (voorlichting)

- facilitatie (voorziening)

- pleitbezorging (voorschriften)

Multidisciplinaire aanpak (voeding, beweging, tabak, mentaal welbevinden,…)

Koppeling aan het globale en strategische beleid van de organisatie

(vb. welzijn, duurzaamheid, personeel, diversiteit, mobiliteit,…)

VIGeZ vzw, ©2015 51

Meer info

Joeri Vannyvel Stafmedewerker gezond werken

joeri.vannyvel@vigez.be

02/422 49 37

@VIGeZine #gezondwerken

Groep gezond werken

www.gezondwerken.be, nieuwsbrief gezond werken, www.jobfit.be, www.nvgezond.be