Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning -...

51
VIGeZ vzw, ©2016 1 Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de toekomst? Vannyvel Joeri, Stafmedewerker Gezond werken

Transcript of Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning -...

Page 1: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©20161

Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de toekomst?

Vannyvel Joeri, Stafmedewerker Gezond werken

Page 2: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©20152

Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie vzw (VIGeZ)

• Expertisecentrum voor Gezondheidsbevordering & Ziektepreventie

(partnerorganisatie van Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid)

• Aanbod naar bedrijven:

– Ontwikkeling en coördinatie methodieken/projecten

– Beleidsondersteuning

– Informatie- en adviesverstrekking

– Vormingen op vraag/maat

– Sensibilisatie werknemers/personeel

over het integrale gezondheidsbeleid, beweging, sedentair gedrag, tabakspreventie, gezonde voeding en mentale gezondheid

• Uitgebreid netwerk van bedrijfsgerelateerde partners: Unizo, VDAB, Prebes, Voka, Co-Prev, Idewe, Mensura, Securex, ABVV, ACV, VVVB, VVIB, paritaire vormingsinstituten (IPV,…),…

www.vigez.be

www.gezondwerken.be

Page 3: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©20153

Argumenten voor gezondheidsbevordering op het werk

Page 4: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©20154

De bevolkingspiramide in België

Bron: WHO Regional Office forEurope (2004d) and United Nations (200)

Page 5: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©20155

Vergrijzing van de beroepsbevolking

Page 6: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©20156

Gevolg (I) : Iedereen langer aan de slag om beperkte instroom op de arbeidsmarkt op te vangen…

Page 7: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©20157

Bron: Haalbaarheid om tot het pensioen door te werken. Stichting Innovatie en Arbeid, 2015

Page 8: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©20158

Bron: Haalbaarheid om tot het pensioen door te werken. Stichting Innovatie en Arbeid, 2015

Page 9: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©20159

Bron: Haalbaarheid om tot het pensioen door te werken. Stichting Innovatie en Arbeid, 2015

Page 10: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201510

Werknemers/personeel onvoldoende fit en gezond

Page 11: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201511

Werkbaarheidsmonitor 2013

Bron: SERV, 2013

Page 12: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201512

Werkbaar of niet werkbaar…

Bron: Kwaliteit van werk en werkgelegenheid in België, HIVA 2012

Page 13: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201513

Onder welke voorwaarden zou u oudere werknemers in dienst

houden tot ze 65 jaar zijn?

Bron: WES-enquête April 2011

Wat denken werkgevers?

Page 14: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201514

Verzuim hoogst in quartaire sector (o.a. openbare besturen)

Page 15: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201515

Kosten kortdurend verzuim

Bron: Ziekteverzuim in België, SD Worx (2013)

Page 16: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201516

Impact van gezondheid op verzuim

Page 17: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201517

Gevolgen overmatige stress en burn-out : absenteïsme

“Mannelijke werknemers met ernstige burn-out waren gemiddeld 93 dagen afwezig” (bron: Ahola K. et al. 2008)

Page 18: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201518

Gevolgen overmatige stress en burn-out : absenteïsme

Page 19: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201519

Impact van mentale gezondheid op verloop

Page 20: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201520

Gevolgen overmatige stress en burn-out : verloop

Page 21: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201521

Lagere productiviteit

Ineffectiviteit

Verminderde werktevredenheid

Verminderde inzet voor de job en/of de organisatie

Conflicten

Gevolgen overmatige stress en burn-out : presenteïsme

Bron: EU Health Programme 2008-2013

Page 22: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201522

Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012

Kosten mentale ongezondheid

Page 23: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201523

Bedrijven voeren weinig of geen kwaliteitsvol gezondheidsbeleid

Bron: VIGeZ Indicatorenmeting 2012

Drempels voor KMO’s?

•Gebrek aan overtuiging

•Kostprijs ligt te hoog

•Workload ligt te hoog

•Onvoldoende opgeleid

•Tijdsgebrek

Page 24: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201524

Gezondheidsbeleid nar sectoren

Page 25: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201625

Inzetten op werkbaar werk én werkvermogen van werknemers

Page 26: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201526

Gezondheid en werkvermogen

Page 27: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201527

Gezondheid en werkvermogen

Bron: Finnish Institute of Occupational Health, 2010

Page 28: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201528

Hoe knelpunten op ‘gezondheid’-verdieping herkennen?

Page 29: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201529

Hoe knelpunten op ‘gezondheid’-verdieping voorkomen/ herstellen?

Page 30: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201530

Zelf aan de slag met werkvermogen

Page 31: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201631

Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: aanpak en voordelen

Page 32: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201632

= mix van interventies om leefstijl/gedrag te kunnen beïnvloeden

Educatie: informeren en sensibiliseren van werknemers

Facilitatie: werkvoorzieningen creëren of wijzigen zodat gezonde keuzes makkelijker mogelijk zijn

Pleitbezorging: beleidskader tot stand brengen dat gunstig is voor gezondheid op het werk

Zorg en begeleiding: begeleiding van (risico)doelgroepen op het

werk

-> werkgever heeft hierbij een ondersteunende rol, eindverantwoordelijkheid gezonde leefstijl ligt nog altijd bij werknemers zelf

Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk

Page 33: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201533

Bron: Ilmarinen, 2009

Voordelen voor werknemers en werkgevers

Page 34: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201534

Voordelen voor werknemers en werkgevers

Bron: ENHWP 2004, Making the case for workplace health promotion

Page 35: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201535

Impact goede gezondheid op bedrijfsuitkomsten

bron: Health Enhancement Research Organization (HERO), 2015

Page 36: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201536

Return on investment

Return on Investment (4-5jaar)= per geïnvesteerde 1€ is er 3 tot 5€ return door lager ziekteverzuim en betere productiviteit

Bron: Promoting active ageing in the workplace, Ilmarinen; European Agency for Safety and Health at Work, 2012

Page 37: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©2015 37

Duurzaam gezondheidsbeleid in de praktijk

Page 38: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201638

Kadermethodiek Gezond Werken

= portaalsite, frame voor uitwerking en gebruik GBW= erkend door departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin= in lijn met Vlaamse beleidsmodel ‘Gezondheid en Werk’

beleidsinstrument: 7-stappen aanpak http://www.gezondwerken.be/gezondheidsbeleid/stappenplan/

materialen en instrumenten acties good practices informatie per gezondheidsthema

Link naar thematische methodieken: Jobfit, Jobfit kmo, nv gezond, 10.000 stappen, Bike to Work, Fit in je Hoofd

WWW.GEZONDWERKEN.BE

Page 39: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201639

Page 40: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201640

Belasting versus verwerkingsvermogen/ belastbaarheid en effect op gezondheid

Figuur: Het belasting-belastbaarheidsmodel (Van Dijk e.a., 1990)

► Mentale overbelasting vermijden: belastende factoren en

verwerkingsvermogen/belastbaarheid

Geestelijke gezondheidsbevordering op het werk

Page 41: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201641

Belastende factoren (= organisatorische maatregelen)

Reorganiseren van slechte werkprocessen vbn: taakverbreding, taakroulatie, flexibele werktijden,…

Medewerkers zeggenschap geven over de organisatie van het eigen werk

Werknemers betrekken in het nemen van beslissingen en het oplossen van problemen

Evenwicht bewaren tussen inzet en beloning

Verbeteren van communicatie en feedback (open communicatie, positieve feedback, schouderklopje)

Duidelijke rollen en verwachtingen

Aanmoedigen en versterken van sociale steun (vbn. vertrouwenspersoon, ontmoetingsruimte)

Training en kwalificatie van zowel leidinggevenden als werknemers (vbn. stress-, time-, en competentiemanagement, feedback geven, communicatievaardigheden)

Page 42: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201642

Belastbaarheid = belang van een gezonde leefstijl

Voldoende bewegen

Stoppen met roken

Evenwichtig eten

Matig met alcohol

Voldoende slapen

Fit in je hoofd

► Promoten gezonde leefstijl via gezondheidsbeleid op het werk

Page 43: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201643

Maatregelen op niveau van organisatie en beleid :

Stapsgewijs te werk gaan om een (geestelijk) gezonde werkplek te creëren

Maatregelen op niveau van werknemer:

Bevorderen individuele veerkracht = minder kwetsbaar voor burn-out

Geestelijke gezondheidsbevordering op het werk

=

Grootste garantie op effect op gedrag en gezondheidstoestand

Page 44: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201644

7-stappenplan voor HR-verantwoordelijken en preventieadviseurs

On-line instrumenten en tools voor het opzetten van een gezondheidsbeleid op het werk

Sensibiliseringscampagne ‘Lijftijd’ voor werknemers

Infofiches rond mentaal welbevinden voor werknemers

‘Jobfit’: Gezondheidsbeleid op het werk

[email protected]

Page 45: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201645

Page 46: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201646

‘Fit in je hoofd’: veerkracht versterken

Interactief coaching platform om veerkracht te versterken

10 stappen = beschermende factoren voor geestelijke gezondheid

Opdrachten, informatie en tips om individuele coping-vaardigheden te versterken

Mobiele app

Doorverwijzing naar gespecialiseerde hulpverlening indien nodig

Testfase website & app: voorjaar 2015

[email protected]@vigez.be

Page 47: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201647

‘Fit in je hoofd’: veerkracht versterken

Page 48: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201648

= mix van interventies om leefstijl/gedrag te kunnen beïnvloeden

Educatie: informeren en sensibiliseren van werknemers

Facilitatie: werkvoorzieningen creëren of wijzigen zodat gezonde keuzes makkelijker mogelijk zijn

Pleitbezorging: beleidskader tot stand brengen dat gunstig is voor gezondheid op het werk

Zorg en begeleiding: begeleiding van (risico)doelgroepen op het

werk

-> werkgever heeft hierbij een ondersteunende rol, eindverantwoordelijkheid gezonde leefstijl ligt nog altijd bij werknemers zelf

Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk

Page 49: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©2015 49

Gezonde Voeding Meer Beweging BevorderenGeestelijkegezondheid

Educatie

Facilitatie

Pleitbezorging

Zorg en begeleiding

Opdracht: Invulling geven aan het gezondheidsbeleid: de gezondheidsmatrix

Page 50: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©201650

Efficiënt gezondheidsbeleid op het werk (cfr. WHO –

rapport “WHO Healthy Workplace framework and model – 2010)

Projectmatige aanpak met visie op lange termijn (3 à 5 jaar)

Betrokkenheid en participatie van zowel management als werknemers

Aandacht voor het ‘empoweren’ van werknemers, met respect voor individuele keuzevrijheid van de werknemer (cfr. individuele gedragsbeïnvloeding)

Mix van interventies/acties:

- educatie (voorlichting)

- facilitatie (voorziening)

- pleitbezorging (voorschriften)

Multidisciplinaire aanpak (voeding, beweging, tabak, mentaal welbevinden,…)

Koppeling aan het globale en strategische beleid van de organisatie

(vb. welzijn, duurzaamheid, personeel, diversiteit, mobiliteit,…)

Page 51: Duurzaam gezondheidsbeleid op het werk: strategie voor de ... · Bron: Strategische verkenning - Versterken van mentaal kapitaal in de werksetting, Trimbos instituut 2012 Kosten mentale

VIGeZ vzw, ©2015 51

Meer info

Joeri Vannyvel Stafmedewerker gezond werken

[email protected]

02/422 49 37

@VIGeZine #gezondwerken

Groep gezond werken

www.gezondwerken.be, nieuwsbrief gezond werken, www.jobfit.be, www.nvgezond.be