Dr. Guy TouquetNeuropsychiater

Psychiatrisch Ziekenhuis H.Hart Ieper

Prodromale fase

Kritische periodePremorbied niveau

Begrippen psychose, remissie en herstel Detectie van de prodromale fase:

• Belang verkorting duur onbehandelde psychose• Het klinisch beeld• Het proneness-persistence-psychosis model• Definitie van een ‘high risk’ groep• Gestructureerd interview CAARMS• Validatie van de ‘high risk’ definitie• Behandelingsmogelijkheden

Behandeling en opvolging gedurende de kritische periode (eerste 5 jaar)• Assertive Community Treatment• Resultaten van intensieve follow-up:

Kopenhagen Maastricht Londen

•

SCHIZOFRENIEANDERE PSYCHOTISCHE

STOORNISSEN

A. Kenmerkende symptomen: 2 >1 maand1. Wanen2. Hallucinaties3. Onsamenhangende spraak4. Chaotisch/Katatoon gedrag5. Negatieve symptomen:

afgevlakt affect, spraakarmoede of apathie

B. Sociaal/beroepsfunctioneren gedaald

C. > 6 maandD. Exclusie psychotische

stemmingsstoornisE. Exclusie oorzaak

middelen/somatische ziekteF. Samenhang met autisme is

mogelijk

Kortdurende psychotische stoornis:

• Symptomen A1 tot A4• Duur 1dag tot 1 maand• Functioneel herstel• Exclusie D en E

Schizofreniforme stoornis:• Criteria A,D en E• 1 tot 6 maand

Schizoaffectieve stoornis:• A symptomen tijdens

depressieve, manische of gemengde episode

• 2 weken wanen of hallucinaties bij normale stemming

• Periodes van stemmingsstoornis nemen belangrijk deel in van de ziekteperiode

Remissie: afwezigheid van positieve en negatieve symptomen gedurende 6 maanden:• Wanen• Hallucinaties• Onsamenhangende spraak• Chaotisch/katatoon gedrag• Negatieve symptomen: afgevlakt affect,

spraakarmoede of apathie Herstel: afwezigheid van symptomen en

terugkeer naar vroeger sociaal/beroepsmatig functioneren

Genezing: herstel zoals hierboven zonder behandeling o.a. medicatie

Positieve symptomen : andere realiteitsbeleving

Negatieve symptomen:• Psychomotore armoede• Anhedonie

Desorganisatie:• Inadequaat affect• Denkstoornis• Gestoorde spraak• Bizar gedrag

Depressie

Begrippen psychose, remissie en herstel Detectie van de prodromale fase:

• Belang verkorting duur onbehandelde psychose• Het klinisch beeld• Het proneness-persistence-psychosis model• Definitie van een ‘high risk’ groep• Gestructureerd interview CAARMS• Validatie van de ‘high risk’ definitie• Behandelingsmogelijkheden

Behandeling en opvolging gedurende de kritische periode (eerste 5 jaar)• Assertive Community Treatment• Resultaten van intensieve follow-up:

Kopenhagen Maastricht Londen

•

Lieberman, J.A. Neuropsychopharmacology,1996(14), 3S-21S

•10 weken•24 weken•1 jaar•2 jaar

Eerste episodeN= 705 jaar follow-up

Crumlish N e.a., Br J Psychiatry (2009)194,18-24 doi: 10.1192/bjp.bp.107.048942

•DUI < 2 jaar•DUI > 2 jaarDUI < 2 jaar•I > 2 jaar

•118 niet-affectieve psychose•Vanaf 12 jaar•Metingenbij aanvang, na 4 en 8 jaar:

•DUP en DUI•Premorbied Niveau•PANNS•SCID•GAF

49 ARMS patiënten Early Recogntion

Inventory Follow-up van 1 jaar 18-36 jaar Periode 2000-2006 Metingen:

• BPRS• GAF• HoNOS

Behandeling met psychotherapie en farmacotherapie

Fusar-Poli P, e.a. Br J Psychiatry (2009), 194, 181-182

Resultaat:Er is een correlatie tussen de duur van niet behandeling van ‘at risk’ symptomen en de verandering in GAF score over 1 jaar

Populatie:• 125 onbehandelde

eerste episode patiënten

• 18-45 jaar• 10/2001-12/2002• Regio 3.106

Metingen :• PANSS&WHO-QL 6-

15-24m• GSDS 15-24m

Symptomatische remissie 2j

Functionele remissie 2j

Neen Ja Totaal

Neen 41 33 74

Ja 7 19 26

48 52 100

•Enkel DUP en premorbied niveau van sociaal functioneren zijn onafhankelijke predictoren van recovery na 2 jaar•Er is geen recovery bij DUP > 6 maandWunderink L e.a. Schizophrenia Bulletin (2009), 35(2)

362-369

Marshall M e.a (2005)• Systematische review van 26 eerste episode studies• Langere DUP :

Niet meer symptomen of minder functioneren bij begin, maar wel na 6 en 12 maanden behandeling

Kleiner percentage remissie op 6,12 en 24 maanden Perkins D.O. e.a. (2005)

• Review en meta-analyse van 43 studies• Langere DUP:

Meer negatieve maar niet positieve symptomen bij het begin

Minder remissie en herstel na eerste episode

Marshall M e.a. Arch Gen Psychiatry (2005),62,975-983.Perkins DO e.a. Am J Psychiatry(2005),1785-1804.

Functioneel herstel neemt af na een kort uitstel van behandeling (> 7 dagen), om verder geleidelijk af te nemen over uitstel tot > 1 jaar

Is DUP eerder gevolg dan oorzaak van slechte prognose?• Moller P.(2000) kortere DUP bij later prodromaal begin,

prodroom < 2 jaar, acuut begin, presentatie met grootheidswaan en /of desorganisatie, geringe sociale isolatie

• DUP blijft ook na correctie voor confounders een significante predictor van zowel snelheid als niveau van herstel, ook na controle voor premorbied functioneren en al of niet acuut beginSingh S.P. (2007) Br J Psychiatry, 191, (S50),s58-

s63

Begrippen psychose, remissie en herstel Detectie van de prodromale fase:

• Belang verkorting duur onbehandelde psychose• Het klinisch beeld• Het proneness-persistence-psychose model• Definitie van een ‘high risk’ groep• Gestructureerd interview CAARMS• Validatie van de ‘high risk’ definitie• Behandelingsmogelijkheden

Behandeling en opvolging gedurende de kritische periode (eerste 5 jaar)• Assertive Community Treatment• Resultaten van intensieve follow-up:

Kopenhagen Maastricht Londen

•

Symptoom Schizofrenie Depressie SZ v D

Piekeren 19.2% 4 14.1 5 n.s.

Hoofd en andere pijn 10.3 - 13.2 8 n.s.

Nervositas en rusteloosheid 21.9 2 6.2 - <0.001

Angst 23.2 1 15.4 4 <0.10

Denk- en concentratielast 17.1 5 16.5 3 n.s.

Depressieve stemming 20.6 3 34.9 1 <0.05

Verlies van zelfvertrouwen 11.9 8 14.0 6 n.s.

Teruggetrokken, achterdochtig 11.6 9 13.3 7 n.s.

Gestoorde eetlust/slaap 15.0 6 21.9. 2 n.s.

Energieverlies/traagheid 13.5 7 8.5 5 n.s.

Verlies van libido 4.1 - 8.5 5 n.s.

Overgevoeligheid 3.3 - 9.3 9 <0.10

Affectverandering(afgestompt) 11.1 10 0.8 - <0.001

Häfner H., Schizophrenia Research 77 (2005) 11-24.

Symptoom Schizofrenie Depressie Normaal Sz v D

Piekeren 75% 9 95 4 30 6 <0.001

Hoofd en andere pijn 50 - 67 - 31 4 <0.01

Nervositas en rusteloosheid 88 3 82 10 28 5 n.s.

Angst 88 4 82 10 27 6 n.s.

Denk- en concentratielast 94 1 97 3 21 n.s;

Depressieve stemming 85 5 100 1 47 1 <0.001

Verlies van zelfvertrouwen 69 10 89 7 36 3 <0.001

Teruggetrokken, achterdochtig 80 8 91 6 14 - <0.05

Gestoorde eetlust/slaap 94 2 99 2 43 2 n.s.

Energieverlies/traagheid 83 6 94 5 15 <0.01

Prikkelbaarheid 65 - 69 - 26 8 n.s.

Waanstemming 68 10 5 - 0 - <0.001

Wanen 80 7 6 - 0 - <0.001

Overgevoeligheid 22 - 52 - 25 9 <0.001

Dissociaal gedrag 15 - 14 - 22 10 n.s.

Verminderde hobby’s 63 - 89 8 16 - <0.001

Minder interesses 34 - 88 9 4 - <0.001

Häfner H., Schizophrenia Research 77 (2005) 11-24.

Neurotische symptomen Angst, rusteloosheid,kwaadheid en prikkelbaarheid

Stemming gerelateerde symptomen Depressie, anhedonie, schuld,zelfmoordgedachten, stemmingsschommelingen

Veranderingen in de wil Apathie,energieverlies,verveling,verlies van interesse,vermoeidheid

Cognitieve veranderingen Aandacht- en concentratiestoornis, piekeren, dagdromen, blokkeren van gedachten, verminderde abstractie

Fysieke symptomen Lichamelijke klachten, gewichtsverlies, anorexie, slaapstoornis, achterdocht, verandering in perceptie van zelf,anderen of de wereld

Andere symptomen Obsessief-compulsieve fenomenen, dissociatieve symptomen, verhoogde interpersoonlijke sensitiviteit

Gedragsveranderingen Verminderd rolfunctioneren, sociale terugtrekking, impulsiviteit, bizar gedrag, agressief gedrag

Yung A.R. e.a. Treating Schizophrenia in the Prodromal Phase ,London 2004

Verminderde concentratie en aandacht

Verminderde energie en motivatie

Depressie

Slaapstoornis

Angst

Sociale terugtrekking

Achterdocht

Verminderd rolfunctioneren

Prikkelbaarheid

Yung &McGorry 1996 Schizophrenia Bulletin,22,353-370

Begrippen psychose, remissie en herstel Detectie van de prodromale fase:

• Belang verkorting duur onbehandelde psychose• Het klinisch beeld• Het proneness-persistence-psychose model• Definitie van een ‘high risk’ groep• Gestructureerd interview CAARMS• Validatie van de ‘high risk’ definitie• Behandelingsmogelijkheden

Behandeling en opvolging gedurende de kritische periode (eerste 5 jaar)• Assertive Community Treatment• Resultaten van intensieve follow-up:

Kopenhagen Maastricht Londen

•

Van Os J e.a. Psychological Medecine,39,179-195 (2009)

Prevalentie Incidentie

OR 95% CI OR 95% CI

Alcohol 1.93 1.49-2.50 2.16 1.42-3.29

Cannabis 2.59 2.04-3.27 1.75 1.35-2.26

Andere drugs 3.59 2.44-3.27 1.95 1.30-2.94

Stress of trauma

2.15 1.82-2.54 4.48 2.02-11.63

Verstedelijking 1.25 1.17-1.33 0.68 0.46-1.02

Van Os J e.a. Psychological Medecine,39,179-195 (2009)

Familieleden van patiënten met psychose:• Klinisch en subklinisch psychose co-clusteren

in dezelfde families ( Kendler e.a. 1993)• Positieve dimensie van schizotypie vragenlijst

correleert met hun genetisch risico op psychose (Vollema e.a 2002)

• Positieve en negatieve symptomen van schizofrenie voorspellen hun subklinisch equivalent in niet psychotische familieleden (Fanous e.a. 2001)

Van Os J e.a. Psychological Medecine,39,179-195 (2009)

Tweelingstudies:• Kendler & Hewitt (1992):Variantie in zelf

gerapporteerde schizotypie-schalen pleiten voor een genetisch risico

• MacDonald e.a. (2001): 1 schizotypiefactor met vooral perceptuele afwijkingen, magische gedachten, schizotypische cognities en in mlindere mate sociale anhedonie

Van Os J e.a. Psychological Medecine,39,179-195 (2009)

Niet psychotische eerste graadsverwanten:• Verminderd verbaal geheugen, executief

functioneren en in mindere mate aandacht Schizotypie in algemene populatie:

• Deficit in verbaal geheugen, executief functioneren en aandacht

In deze beide groepen• Deficit in mentalizeren• Probabilistisch redeneren en jumping to

conclusionsVan Os J e.a. Psychological Medecine,39,179-195 (2009)

Densiteit adressen/op-pervlakte

Aantalgeïnterviewd

DSM psychotische stoornis

Psychotische symptomen met lijdensdruk en hulpvraag

Psychotische symptomen ongeacht lijdensdruk of hulpvraag

<500 1185 7(0.59) 28(2.36) 163(13.76)

500-999 1610 15 (0.93) 45(2.80) 223(13.85)

1000-1499 1641 23 (1.49) 69(4.48) 262(17.00)

1500-2499 1497 28 (1.87) 82(5.48) 303(20.24)

>500 1242 34 (2.74) 71(5.72) 286(23.03)

Van Os J e.a. Psychological Medecine,39,179-195 (2009)

Chapman e.a. (1994): meer psychose bij personen die hoog scoren in magisch denken en perceptuele stoornissen 10 jaar vroeger

Dunedin Multidisciplinary Health and Development Study (Poulton e.a. 2000):• Psychotische ervaringen op 11 jaar geven op 26 jaar 16 maal

meer schizofreniforme stoornis• 25% van kinderen met psychotische ervaringen op leeftijd 11

hebben schizofreniforme stoornis op 26 jaar

Hanssen e.a (2005):• Prospectieve studie van 7076 personen over 2 jaar geeft 8%

transitie naar psychose, 60 maal meer dan bij personen zonder psychotische ervaringen

• 21% risico met multipele psychotische ervaringen en 15% als de psychotische ervaring samenging met depressieve stemming

Van Os J e.a. Psychological Medecine,39,179-195 (2009)

Van Os J e.a. Psychological Medecine,39,179-195 (2009)

NEMESIS: Netherlands Mental

Health Survey an Incidence Study

3 jaar prospectieve studie met CIDI• T0 1996• T1 1997• T2 1999

18-64j N=7076 90 gemeenten uit

Nederland

EDSP: Early Developmental

Stages of Psychopathology Study

42 maanden prospectieve studie met M-CIDI

14-24 j op T0 N= 3021• T0 1995

Streek van München

Cougnard e.a. Psychological Medecine (2007), 37,513-527.

Omgevings-belasting

Psychotische

ervaringen bij

aanvang

Met Psychotisc

he ervaringen bij follow-

up

Zonder Psychotisc

he ervaringen bij follow-

up

Risico op psychotisc

he ervaringen bij follow-

up

Risico-verschil

Geen Neen 43 2161 1.9 18.2

Ja 56 222 20.1

Een Neen 52 1432 3.5 23.1

Ja 83 228 26.7

Twee Neen 14 285 4.7 26.4

Ja 47 104 31.1

Drie Neen 5 26 16.1 33.9

Ja 14 14 50.0

Synergisme tussen bij aanvang cannabisgebruik,trauma in de kindertijd en verstedelijking enerzijds, en psychotische ervaringen bij aanvang op het voorspellen van psychotische ervaringen 3 jaar later. Cougnard e.a. Psychological Medecine (2007),

37,513-527.

Omgevings-belasting

Psychotische

ervaringen bij

aanvang

Met Psychotisc

he ervaringen bij follow-

up

Zonder Psychotisc

he ervaringen bij follow-

up

Risico op psychotisc

he ervaringen bij follow-

up

Risico-verschil

Geen Neen 66 427 13.4 8.3

Ja 10 36 21.7

Een Neen 52 1088 15.3 10.4

Ja 83 75 25.7

Twee Neen 14 300 20.2 17.3

Ja 47 40 37.5

Drie Neen 5 53 23.2 37.9

Ja 14 7 61.1

Synergisme tussen bij aanvang cannabisgebruik,trauma in de kindertijd en verstedelijking enerzijds, en psychotische ervaringen bij aanvang op het voorspellen van psychotische ervaringen 3 jaar later. Cougnard e.a. Psychological Medecine (2007),

37,513-527.

Begrippen psychose, remissie en herstel Detectie van de prodromale fase:

• Belang verkorting duur onbehandelde psychose• Het klinisch beeld• Het proneness-persistence-impairment model van psychose• Definitie van een ‘high risk’ groep• Gestructureerd interview CAARMS• Validatie van de ‘high risk’ definitie• Behandelingsmogelijkheden

Behandeling en opvolging gedurende de kritische periode (eerste 5 jaar)• Assertive Community Treatment• Resultaten van intensieve follow-up:

Kopenhagen Maastricht Londen

•

Vals positieven : risico op stigmatisatie en

overmedicalisering

Het recht op ‘niet weten’ van de echt

positieven

Kost-effectiviteit?

Welke behandeling

Onder vals positieven veel depressie

in engere zin en angststoornissen

waarvoor ook specifieke hulp

geboden kan worden

Stigmatisatie en overmedicalisatie

kan voorkomen worden

Resultaten cognitieve therapie veel

belovend

Probleem van vergelijkingsgroep in

effectiviteitstudies

Concentratie van het risico op psychose <2 jaar door sequentiele screening:• Leeftijd• Hulpzoekende populatie• 3 UHR ondergroepen:

Subklinische psychotische symptomen Korte voorbijgaande psychotische symptomen

(BLIPS) < 7 dagen Familale antecedenen van psychose (=

schizotypische persoonlijheidsstoornis of eerste graadsverwant met psychose) + blijvend verminderd functioneren

Hafner H e.a. (1994) Br J Psychiatry, 23,29-38

Detectie van de prodromale fase:• Belang verkorting duur onbehandelde psychose• Het klinisch beeld• Het proneness-persistence-impairment model van psychose• Definitie van een ‘high risk’ groep• Gestructureerd interview CAARMS• Validatie van de ‘high risk’ definitie• Behandelingsmogelijkheden

Behandeling en opvolging gedurende de kritische periode (eerste 5 jaar)• Assertive Community Treatment• Resultaten van intensieve follow-up:

Copenhagen Maastricht Londen

Comprehensive Assessment of At Risk Mental States:

(CAARMS) vertaald in het Nederlands

The Structured Interview for Prodromal Symptoms

(SIPS): PRIME groep Noord-Amerika

The Schizophrenia Prediction Instrument Adult

Version (SPI-A) : criteria voor basis symptomen

(Duits)

Semi-gestructureerd interview met schalen voor:• klinische en subklinische

psychotische symptomen• , negatieve symptomen• dissociatieve

symptomen• ‘basis’ symptomen

Voldoen aan UHR criteria geeft risico op psychose van 0.41 (CI = 0.25-0.53)

Verband CAARMS metingen en begin psychose

p Hazardratio

Gedachteninhoud 0.16 1.36

Waarnemingsstoornissen

0.32 1.38

Desorganisatie 0.73 0.94

Motorische symptomen

0.41 1.12

Aandacht/concentratie 0.0009 1.54

Emotie/stemming 0.016 1.34

Energietekort 0.013 1.34

Verminderde stresstolerantie

0.019 1.28

Positieve symptomen 0.42 1.28

Negatieve symptomen 0.0002 1.83

Totaal score 0.002 2.16Yung A.R. e.a.(2004) Aust NZ J Psychiatry,39,964-971

Detectie van de prodromale fase:• Belang verkorting duur onbehandelde psychose• Het klinisch beeld• Het proneness-persistence-impairment model van psychose• Definitie van een ‘high risk’ groep• Gestructureerd interview CAARMS• Validatie van de ‘high risk’ definitie• Behandelingsmogelijkheden

Behandeling en opvolging gedurende de kritische periode (eerste 5 jaar)• Assertive Community Treatment• Resultaten van intensieve follow-up:

Copenhagen Maastricht Londen

•

Vergelijking:• Normale Controles ( N,

N=196)• Prodromale

syndromen( N= 377)• Hulpzoekende controles

(HSC, N= 198)• Familiaal Hoog Risico

(FHR, N=40)• Schizotypische

Persoonlijkheidsstoornis (SPD, N=49)

Criteria: Sructured Interview for Prodromal Syndromes

Woods S.W. (2009) Schizophrenia Bulletin (2009), doi: 10.1093/schbul/sbp027

Woods S.W. (2009),Schizophrenia Bulletin doi: 10.1093/schbul/sbp027

Woods S.W. (2009) Schizophrenia Bulletin doi: 10.1093/schbul/sbp027

Baseline Diagnose

DSM IV diagnose na conversie Prodromaal SPD HSC

Schizofrenie 15 4

Schizofreniforme psychose 12

Schizo-affectieve stoornis 6 2

Bipolaire stoornis 6 1

Recurrente depressie met psychose

1

Waanstoornis 2

Korte psychotische stoornis 2

Psychotische stoornis NOS 16

Ontbrekende diagnose 30Woods S.W. (2009) Schizophrenia Bulletin doi: 10.1093/schbul/sbp027

Begrippen psychose, remissie en herstel Detectie van de prodromale fase:

• Belang verkorting duur onbehandelde psychose• Het klinisch beeld• Het proneness-persistence-impairment model van psychose• Definitie van een ‘high risk’ groep• Gestructureerd interview CAARMS• Validatie van de ‘high risk’ definitie• Behandelingsmogelijkheden

Behandeling en opvolging gedurende de kritische periode (eerste 5 jaar)• Assertive Community Treatment• Resultaten van intensieve follow-up:

Copenhagen Maastricht Londen

•

1 jaar RCT met ARMS patiënten• Placebo (N=29)• Olanzapine 5-15 mg

(N=31) Resultaat:

• 16.1% conversie naar psychose bij olanzapine behandeling, 37.9% met placebo: niet significant

McGlashan 2006, Am J Psychiatry,163:790-799

Verandering in Positieve Symptomen over 1 jaar behandeling met olanzapine of placebo: verschil significant op week 8 en 28

41 UHR patiënten• 24 SPI: specifieke

preventieve interventie ( 2 mg risperidone + cognitieve psychotherapie

• 17 NBI: needs-based intervention (steunende psychotherapie

Resultaat:• Geen verschil in %

conversie, symptomen en algemeen functioneren

Philips L;J. 2007 Schizophrenia Research 96: 25-33

Behandelgroep

PANSS transitie

n(%)

Antipsychotica n(%)

DSM-IV diagnose n(%)

Cognitieve T 2(6) 2(6) 2(6)

Monitoring 5(22) 7(30) 6(26)

Morrison A.P. BJ Psychiatry (2004) 185,291-297

57 UHR patiënten Leeftijd: 22.1 (sd.=4.4) Maandelijkse follow-up over 1

jaar RCT monitoring versus

monitoring + CT PANSS 5 factoren:

• Positieve symptomen Wanen Ongewone gedachten G9 Hallucinaties P3 Achterdocht P6 Grootheidswaan P5 Afwezig oordeels-vermogen en

inzicht G12• Emotionele dysfunctie

Angst G2 Spanning G4 Depressie G6 Schuldgevoel G3 Somatische pre-occupatie G1

French P e.a. BJP (2007), 191:s82-s87

Maand Maand

Controle

•Positieve symptomenEmotionele dysfunctie

Behandeling

Resultaat: psychotische ervaringen en emotionele dysfunctie zijn gecorreleerd en nemen significant af vooral in de eerste maanden. Allocatie in cognitieve therapie verminderde de positieve symptomen niet de emotionele dysfunctie.

Vergelijking tussen• 24 UHR patiënten• 7 patiënten met

schizofrenie• 12 gezonde

controles 6-fluoro-L-dopa F

18 uptake in het striatum met 18F-dopa PET-scan

Striatale 6-fluoro-L-dopa F18 summatiebeeld die de hoogste signaal intensiteit (geel en rood) toont in het striatum (hoge synthese en accumulatie van dopamine tijdens de PET scan

Howes O.D. e.a. Arch Gen Psychiatry (2009), 66(1) 13-19)

Individuele Ki waarden (influx snelheidsconstanten), met het gemiddelde per groep voor het totale striatum. Er is een significant verschil in KI waarden op groepsniveau voor het totale striatum .

Controle ARMS Schizofrenie

Ki W

aard

e m

in-1

Howes O.D. e.a. Arch Gen Psychiatry (2009), 66(1) 13-19)

1. Positieve relatie tussen CAARMS score en de Ki- waarde

2. Negatieve relatie tussen semantische woordvloeiendheid en Ki-waarde

CA

AR

MS S

core

Verb

ale

Flu

ency

, Tota

al

Woord

en/m

in

Howes O.D. e.a. Arch Gen Psychiatry (2009), 66(1) 13-19)

Detectie van de prodromale fase:• Belang verkorting duur onbehandelde psychose• Het klinisch beeld• Het proneness-persistence-impairment model van psychose• Definitie van een ‘high risk’ groep• Gestructureerd interview CAARMS• Validatie van de ‘high risk’ definitie• Behandelingsmogelijkheden

Behandeling en opvolging gedurende de kritische periode (eerste 5 jaar)• Assertive Community Treatment• Resultaten van intensieve follow-up:

Copenhagen Maastricht Londen

•

Componenten van Assertive Community Treatment:• Werken in team• Hoog percentage van

contacten aan huis• Aanklampend i.v.m.

behandeling en –trouw• Zowel gezondheid als

sociale zorg• Multidisciplinair met

psychiater in het team• Kleine caseload (15-20

verhouding staf/patiënten)

• Toegang tot eigen bedden

Cochrane ACT review:• Langer in behandeling• Minder hospitalisatie• Meer zelfstandig wonen• Minder dakloos• Minder werkloos• Geen effect op kwaliteit

van leven, gevoel van zelf-waarde en sociaal functioneren

REACT studie in UK:• ACT niet effectiever dan

zorg door community health team voor hospitalisatiereductie

Single-blinded, gerandomiseerde en gecontroleerde trial van 2 jaar intensieve vroege interventie versus standaard behandeling met follow-up na 2 en 5 jaar

N=547 eerste episode psychose Interventie:

• Combinatie ACT+ familiebehandeling +sociale vaardigheidstraining

• Caseload 1/10• Tijdens opname minimaal wekelijks contact• Individueel behandelplan en crisisplan• Contact met minstens 1 familielid o.m. voor psychoeducatie• Familiebehandeling naar MC Farlane 18 sessies/2 weken in

groepen van 2 therapeuten + 4-6 patiënten met familie• Sociale vaardigheidstraining in groepen van 6 met 2

therapeuten

Bertelsen,M e.a. (2009) Arch Gen Psych 65(7): 762-770 (Denemark)

Standaard behandeling:• Community mental health center:

Arts Psychiatrisch verpleegkundige Soms maatschappelijk werker

• Huisbezoeken mogelijk, meestal raadplegingen• Caseload 20-30/staflid• Psychiatrische spoedgevallendienst buiten

kantooruren• Behandeling:

Counseling Psycho-educatie Sporadische familiecontacten

Bertelsen,M e.a. (2009) Arch Gen Psych 65(7): 762-770 (Denemark)

Bertelsen,M e.a. (2009) Arch Gen Psych 65(7): 762-770 (Denemark)

Functie-ACT: • mix van patiënten met intensieve en minder

intensieve behandelnood binnen hetzelfde team• Combinatie van rehabilitatie case management

met ACT: in betere periodes wordt behandeling volgens rehabilitatieprincipes verder gezet door de individuele case managers met reactivatie van ACT zodra nodig

• Caseload: 20-30 3 multidisciplinaire teams Observationele studie: vergelijking pre-

en post F-ACT(1998-2001 & 2002-2005)Bak M. e.a. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol (2007) 42,125-130

Outcome definitie: remissie =score <3 voor paranoïde wanen, grootheidswaan, bizarre gedachten, hallucinaties,onsamenhangend denken, afgevlakt affect en manierisme (geen duurcriterium)

N=154 niet affectieve psychose (DSM 295,297 en 298) cohort pre (n=116) en cohort post (n=38) ACT periode

Remissie in pre ACT periode 19%, post ACT periode 31% NNT = 8

Bak M. e.a. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol (2007) 42,125-130

N=144 age 16-40 eerste niet affectieve psychose

Randomisatie: standaard versus early intervention service

LEO team:• Coördinator• Consulterend psychiater• GSO psychiatrie• ½ psycholoog• ½ ergotherapeut• 4 sociaal

verpleegkundigen• 2 logistieke helpers

ACT model

Resultaten: enkel het aantal heropnames en drop-out waren met ACT siginificant kleiner

Standaardzorg was hier gegeven door 5 community mental health teams• Psychiaters• Psychiatrisch

verpleegkundigen• Ergotherapeuten• Part-time klinisch

psychologen

Garety PA e.a. Britisch J Psychiatry 2006 (188), 37-45.

Outcome na 18 maanden:• Significant effect op

GAF score Behandelingscompliance Tevredenheid Zelf beoordeeld subjectieve kwaliteit van leven

• Geen effect op Inzicht PANSS Calgary Depression Scale

Garety PA e.a. Britisch J Psychiatry 2006 (188), 37-45.