Depressie bij ouderenProject: Alcoholisme, Depressie en Positieve PsychologieVanhaecke Sigrid1BaTP A1

Inhoudstafel• Wat is depressie?

• Prevalentie

• Diagnostiek

• Behandeling

• Verpleegkundige zorg

• Preventie

• Bronnen

Wat is depressie?

• Neerslachtigheid (houdt tenminste 2 weken aan)• Dagelijks functioneren staat onder druk• Weinig tot geen levenslust

• Bij ouderen: • Grotere afhankelijkheid: Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen• Leiden vaak onder chronische aandoeningen

Depressie versterkt deze aandoeningen• Een hoger risico om een depressie te krijgen meer stressvolle gebeurtenissen (bv: verlies van dierbaren,

chronische ziekten, pijn…)• Eerder aandoeningen in centraal zenuwstelsel: stemming (bv: dementie, Parkinson)

Prevalentie• Depressie verschilt in ernst

• Volgens het Trimbosinstituut• Minor depressive disorder (beperkte depressie) neemt toe

naarmate mensen ouder worden• Prevalentie van de major depressive disorder (depressieve

stoornis) neemt af in frequentie

• Bij ouderen: minder verschil in geslacht

Factoren bij ontstaan en beloop van depressie

predisponerendkwetsbaarheid

precipiterendbeïnvloedendefactoren bij ontstaan

perpetuerendbeïnvloedende factoren bijbeloop

Biologisch erfelijkefactoren,eerderedepressies,slaapproblemenalle

(onverklaarbare)somatische ziekten (metnameziekte van Parkinson, cerebrovasculairaccident (CVA))

depressogenemedicatie,alcohol,chronischeziekte,chronische pijn

Psychologisch trauma’s,zoals oorlogservaring,jong verlies ouders, verlieskinderen

psychotrauma,chronische conflicten,angst,vergeetachtigheid

beperktecoping strategie

Sociaal socialeisolatie(>8 x per jaar huisartsbezoekopname in een ziekenhuis,verpleeghuis)armoede,analfabetisme,heimwee

recente (1 tot 2 jaar)levensgebeurtenissen(bijvoorbeeld verliesdierbaren, verhuizing,pensionering)

te veel steun,weinig steun

Diagnostiek• DSM-IV (Diagnostic and Statistical manual of Mental disorders)• Major depressive disorder: min 5 van de criteria• Minor depressive disorder: 2-4 van de criteriaCriteria:

1. verdrietig, leeg, down, sombere gelaatsuitdrukking;2. interesseverlies;3. verlies van eetlust, gewichtsverandering;4. moeite met in- of doorslapen;5. snel geïrriteerd, vijandige houding of juist geremd en apathisch;6. moe en lusteloos, verlies van energie;7. schuldgevoelens en gevoelens van waardeloosheid;8. zich moeilijk kunnen concentreren en/of beslissingen kunnen nemen;9. telkens aan de dood denken of dood willen.

Diagnostiek• Deze symptomen belemmeren Dagelijks functioneren

• Diagnose stellen ≠ eenvoudig

• Verlies van eetlust, concentratieverlies, vermoeidheid en slapeloosheid : kunnen oorzaken zijn van somatische aandoeningen

• Criterium 9: speciale aandacht bieden!

Behandeling

Eerst : Lichamelijk onderzoek, screening en observatie• Stepped Care

interventie door arts: bepalen welke soort depressie• Antidepressiva

medicijn• Psychotherapie

therapie• Beweging

• Elektroconvulsieve therapie (ect)

Verpleegkundige zorg• Herkenning: oorzaak en gevolg• Verpleegkundige diagnose en start interventies• Voorspelbaarheid en minimale eisen• Contact blijven houden, presentie• Hulp en steun• Stap vooruit : Prettige dingen doen Stap terug: stress• Overige interventies

Preventie• Kennis en kunde professionals• Psycho-educatie• Balans draagkracht, draaglast en vaardigheden• Interventiestudies, zelfmanagement en welbevinden• Dagbesteding, ondersteunende begeleiding, GGZ begeleiding

Bronnen• Asplund, LA, MacRae, PG, & Schnelle, JF. (1996). A walking program for

nursing home residents: effect on walk endurance, physical activity, mobility, and quality of life. Journal of the American Geriatrics Society, 44,175-180

• Babayak, MA, Blumenthal, JA, Moore, KA, e.a. (1999). Effects of exercise training on older patients with major depression. Archives of Internal Medicine, 159, 2349-2356

• Beck AT, Emery G, Rusch AJ, Shaw BF. Cognitive therapy of depression. 1979, New York Guilford press

• Bowen Patricia D. MSN, APRN, BC Use of Selective Serotonin Reuptake Inhibitors in the Treatment of Depression in Older Adults: Identifying and Managing Potential Risk for Hyponatremia. GeriatrNurs 2009;30:85-89

Bronnen• CBO Multidisciplinaire richtlijn Depressie, Richtlijn voor de diagnostiek en

behandeling van volwassen cliënten met een depressie, 2005• Guthrie, MF, Mather, AS, Rodrigues, C.e.a. (2002). Effects of exercise

ondepressive symptoms on older adultswith poorly responsive depressivedisorder. The British Journal of Psychiatry,180, 411-415

• Heeren TJ dr, Kat MG, Stek ML.Handboek Ouderenpsychiatrie,hoofdstuk 8Depressieve stoornissen, de Tijdstroom,2001, ISBN 9058980189

• Jongenelis K, Pot AM, Smalbrugge M.et al. The impact of depression andanxiety on well being, disability anduse of health care services in nursing home patients. Int J Geriatr Psychiatry 2006A; 21: 325-332

• Jüngen IJD, Tervoort MJ. Toegepaste geneesmiddelenkennis. Bohn Stafleu van Loghum, Houten, 2011

• Kok R. Multidisciplinaire richtlijndepressie, Addendum ouderen. 2008, CBO/Trimbosinstituut

Bronnen• Marwijk van HWJ, Grundmeijer HGLM,Bijl D, Van Gelderen MG, De Haan

M,Van Weel-Baumgarten EM.NHG-Standaard Depressieve stoornis(depressie). Huisarts Wet 2003;46:614-23.

• Meeuwissen J, Weeghel J van. (2003).Ontwikkeling, evaluatie en implementatie van een stepped care-programma voor depressie –Eindrapportage. Utrecht: Trimbosinstituut.

• NIGZ Factsheet alcohol en ouderen ,juni 2005• Schoemaker C (RIVM), Poos MJJC(RIVM), Spijker J (Trimbos-instituut).Hoe

vaak komt depressie voor?In: Volksgezondheid ToekomstVerkenning, Nationaal KompasVolksgezondheid. Bilthoven: RIVM,www.nationaalkompas.nl Gezondheid enziekte\ Ziekten en aandoeningen\Psychische stoornissen\ Depressie,13 december 2005

Bronnen• Sjösten, N, & Kivelä, S-L. (2006). The effects of physical

exercise ondepressive symptoms among the aged:a systematic review. InternationalJournal of Geriatric Psychiatry , 21, 410-418

• Steverink N. Gelukkig en gezond ouderworden: welbevinden, hulpbronnen enzelfmanagementvaardigheden.Tijdschrift Gerontologie en Geriatrie 2009;40, 244-252

• Velde V van der. Multidisciplinairerichtlijn depressie, richtlijn voor dediagnostiek en behandeling vanvolwassen cliënten met een depressie,2005, Trimbos-intstituut, ISBN 9052535086