De Specialist Ouderengeneeskunde (SO) en de Geriatrie verpleegkundige (GV) binnen een zorgketen

Nieske Heerema, SO n.heerema@rivas.nl

Joke Melenhorst, GV j.melenhorst@rivas.nl

Zorgmijdend gedrag bij dementerenden thuis en in het

verpleeghuis

1

NVAG 14-06-2012

INDELING PRESENTATIE

Dementie Werkwijze GOAC Casus thuissituatie Casus verpleeghuis Specifieke aspecten dementie Ontwikkelingen

2

Dementie Defecten in twee of meer gebieden cognitie:

– Geheugen– Apraxie, afasie, agnosie– Stoornissen uitvoerende functies

Interfererend met dagelijks leven Progressief en dodelijk (gem. 8-

jaarsoverleving) DD: depressie en delier 243.000 patienten (2011) Ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie

3

Ernst dementie GDSGlobal Deterioration Scale: 1. Normaal 2. Vergeetachtigheid, beginnende dementie 3. Lichte dementie 4. Matige dementie 5. Matig ernstige dementie 6. Ernstige dementie 7. Zeer ernstige dementie

4

Lichte dementie?

5

Onthoudt weinig wat kort tevoren is gelezen /verteldVoorwerpen verloren of onvindbaar weggelegdLichte woordvindproblemenOntkent iets niet te weten

Matige dementie?

6

Stoornissen kortetermijngeheugenTrekt zich terug, risico isolementKan complexe taken niet meer uitvoerenMobiliteit is goedGoede oriëntatie in tijd en plaatsOntkenning van gebrek overheerst

Matig ernstige dementie?

7

Geheugenverlies valt snel op in gesprekHerinnert zich wel belangrijke gebeurtenissen van vroegerEnige desoriëntatie in tijd en plaatsSturing en begeleiding noodzakelijk

Ernstige dementie?

8

Apraxie: hulp nodig bij handelingenWankel ter beenFragmentarisch besef van gebeurtenissen uit verledenGedesoriënteerd in tijd en plaatsEmotionele veranderingen: wanen, angst, ontreddering,dwanghandelingen

Ernstige dementie?

9

Apraxie: hulp nodig bij handelingenWankel ter beenFragmentarisch besef van gebeurtenissen uit verledenGedesoriënteerd in tijd en plaatsEmotionele veranderingen: wanen, angst, ontreddering, dwanghandelingen

Zeer ernstige dementie?

10

Spraakvermogen verloren, geen doelgerichte bewegingen,Volledig zorgafhankelijk en bedlegerig

Geriatrisch Onderzoeks en Advies Centrum

Gestart in 2000 Verwijzing Ziekte en zorgdiagnostiek,

behandeling, zorgadvisering, casemanagement

Werkwijze GV en SO Geriatrisch Assessment Multidisciplinair, multidimensioneel

behandelplan11

12

GOAC werkgebiedexpertisecentrum

Rivas ketenorganisatie

Zorgmijdende oudere

Belangrijkste oorzaak: cognitieve stoornissen

Serieuze bedreiging voor gezondheid en risicofactor voor overlijden

Bron: Papaioannou et al. European Journal of General Practice mei 2012

13

Verschillende zorgmijders

Ouderen met cognitieve stoornissen, vaak met somatische comorbiditeit, nog zonder diagnose

Ouderen met cognitieve stoornissen, en psychiatrische problematiek

Zorgmijdende echtparen Ook ouderen zonder cognitieve

problemen14

CASUS: vraagstelling zorgadvies en evt diagnostiek

S: onduidelijk eet/drinkpatroon, gewichtsverlies, met in voorgeschiedenis nierfunctiestoornissen, hypertensie; RR nu 110/65

A: zelfverwaarlozing op het gebied van ADL/HDL, medicatiegebruik , brandgaatjes in kleding

M: alleenstaand, woont in caravan bij oudere zus die overbelast dreigt te raken

P: toenemend vergeetachtig, facade, geen ziektebesef of inzicht, lichte achterdocht, apraxie, MMSE 20/30, rijdt nog auto

C: visus onduidelijk15

Interventies

Contact opbouwen, vertrouwen winnen, toewerken naar acceptatie HH hulp en van daaruit hulp bij ADL

geriatrisch lab en staken RR medicatie Contact familie voor hetero-anamnese en

omgangsadvies Advisering hulpmiddelen Gewichtscontrole , aandacht voor eetpatroon Monitoring gevaarscriteria

16

Gevaarscriteria Dwalen Ernstige verwaarlozing: vocht/voeding Zelfverwaarlozing bij ADL en bij

HDL/leefomgeving Brandgevaar, omgang met gas/electra Maatschappelijke teloorgang Agressie Overbelasting mantelzorg

17

Succesfactoren

Samenwerking met huisarts en andere betrokkenen

Diagnostiek thuis Goede uitleg naar

familie/omgeving/andere hulpverleners Continuiteit bieden Nakomen van afspraken Aansluiten bij client en tempo aanpassen:

niet teveel willen

18

Gedwongen opname

RM of IBS Voorwaarden:

– Geestesstoornis: dementie– Gevaar voor zichzelf, anderen of

omgeving– Gevaar is buiten instelling niet af te

wenden Afdeling psychogeriatrie of

gerontopsychiatrie19

Casus verpleeghuis Ziektegeschiedenis van mevr A

geboren 1946 Diagnose Ziekte van Alzheimer in 2006 Jan 2009 start DB Febr 2010 opname pg vphs (art 60 BOPZ) Nov 2011 overlijden Zelfverwaarlozing, weigeren

medicatie, eten en hulp bij verzorging

20

Stappenplan probleemgedrag

Stap 1: lichamelijke en psychiatrische problemen uitsluiten

Stap 2: persoonlijke en omgevingsfactoren (BOM)

Stap 3: meten Stap 4: begrijpen, interventies opstellen

en uitvoeren Stap 5: evalueren Stap 6: consolideren

21Bron: Vilans/Verenso 2011

Brein Omgevings Methodiek Probleemgedrag door ziekte en ongunstige

omgeving Gunstige omgeving vermindert

ziekteverschijnselen en verbetert functioneren

Drie aspecten:– Omgeving– Werkprocessen– Bejegening

Gunstige en juiste prikkels uit omgeving

22Bron: Anneke van der Plaats, sociaal geriater

Zorgmijden bij dementie Specifieke aspecten:

– Geen ziekteinzicht: alles gaat goed– Verlies cognitieve brein: afname

doelgericht gedrag en toename impulsief gedrag vanuit emotionele brein (BOM)

– Verlies van zintuiglijke waarneming– Verstoorde prikkelregulatie: toenemende

ontreddering– Snel wisselend beeld door delier

23

Tot slot: ontwikkelingen

Ouderen zelf aan zet: ook bij dementie? Knelpunt indicatiestelling, sluit niet aan bij

zorgmijders (eerst diagnose en voorliggende voorzieningen zoals dagopvang)

Dilemma generalist-specialist in de wijk Financiering SO en GVK Websites:

– www.breincollectief.nl– www.moderne-dementiezorg.nl– www.Alzheimer-Nederland.nl– www.verenso.nl

24