Competenties, e-portfolio en

lerarenopleiding

Veronique.deroeck@ppw.kuleuven.be, yves.blieck@ppw.kuleuven.be, katrien.struyven@ped.kuleuven.beVeronique.deroeck@ppw.kuleuven.be, yves.blieck@ppw.kuleuven.be, katrien.struyven@ped.kuleuven.be

1. Het e-portfolio (EPF) tijdens de stage van de SLO

2 stagedelen van elk 15SP

2. Onderzoeksvragen en -resultaten

1. Lectoren (begeleiding vanuit K.U.Leuven)

2. Mentoren (begeleiding vanuit de school)

3. Studenten

3. Vragen en reacties

Conceptuele basis

• Competentiegericht (Decreet)

• Constructief, cumulatief leren

• Zelfsturing van het leerproces

• Contextgebonden opdrachten

• Reflectief ervaringsleren (Model van Korthagen)

Begeleiding door de lector

Continue opvolging van leerproces via EPF

Terugkomsessie

Begeleiding door de mentor

• Begeleiding binnen de stagecontext

– bij de lessen

– bij de keuze opdrachten

• De student is vrij de mentor al dan niet toegang te geven tot zijn EPF

Evaluatie

Evaluatie :

• Gebaseerd op basiscompetenties

• Formatief en summatief

• 3 partijen: student, mentor, praktijklector

• Duidelijke richtlijnen voor slagen/niet slagen en richtcijfers voor evaluatie

• Eenvoudige omschrijvingen en vuistregels voor adequate toepassing

Portfolio Model

Praktijkonderzoek

• Doel

– Optimaliseren van het stageconcept (e-portfolio)

• Inhoud

– Intensief actie-onderzoek

• Van de tool,

• Van de implementatie en

• Van de begeleiding,

– Vanuit het perspectief van de verschillende actoren

• De Lector

• De Mentor

• De Student

Onderzoeksvragen

1. Op welke manier hebben de betrokkenen de implementatie van het e-portfolio (EPF) beleefd en hoe staan ze er nu tegenover?

2. Welke handelingen stellen de lectoren/mentoren concreet in de begeleiding en evaluatie van hun studenten?

Hoe ervaren de studenten de begeleiding en evaluatie door mentoren/lectoren?

3. Welke noden en wensen worden door de betrokkenen gevoeld betreffende de implementatie, de begeleiding en/of de evaluatie van het e-portfolio (EPF)?

LECTOREN

(VRAGENLIJST, N=25 EN INTERVIEW, N=14 )

Resultaten onderzoek bij

Perceptie

• Perceptie: initieel en actueel, eerder positief

• Consensus over doel en kern EPF

• Gepercipieerde werkdruk: te hoog

• Reflectie: teveel reflectieformulieren

Begeleiding en evaluatie

• Stagebegeleiding loopt vlot

• Verwachtingen t.a.v. begeleiding en evaluatie zijn niet

voor iedereen even duidelijk

• Lectoren verschillen inzake:

– Begeleidingsstijl

– Kennis en gebruik reflectiemodel voor begeleiding van reflectieproces

– Mening over noodzaak en frequentie contact met mentor

– Noodzaak tweede beoordelaar

• Lectoren ervaren evaluatie als complex

Noden en wensen

• Verduidelijking conceptueel kader

• ICT-vaardigheden: werken met EPF

• Begeleiding en evaluatie van EPF

MENTOREN (INTERVIEW N=16)(VRAGENLIJST N=46)

Resultaten onderzoek bij

Perceptie

• Grote verscheidenheid inzake kennis van conceptuele

basis e-portfolio

• Omtrent EPF :

– 16/54 (29%) hebben er reeds een gezien

– Vinden dit zinvol tussen student en SLO maar niet om zelf de student mee te begeleiden

Begeleiding en evaluatie

• Weinig zicht op verwachtingen vanuit SLO, te weinig

contact met SLO

• Weinig of niet voorbereid op taak als mentor maar

vinden dit meestal ook niet nodig

• Kerntaak: ‘het begeleiden van de student bij de lessen’

– Sommige sturen lesvoorbereiding bij, anderen niet

– Geven van feedback: • schriftelijk op de lesvoorbereidingsformulieren

• face to face, na de gegeven les

Begeleiding en evaluatie

• Belasting :

– naar de leerlingen toe

• Meerwaarde voor de lector en school :

– Reflectie op eigen lespraktijk

– Aanbod van nieuwe ideeën, werkvormen, evaluatietechnieken

– Revisie van eigen cursus

– Frisse kijk en andere vooropleiding

– Praktische hulp

– Zicht krijgen op potentiële werknemers

Begeleiding en evaluatie

• Evaluatie:

– Mentoren zijn onvoldoende op de hoogte van hoe er geëvalueerd wordt

– Gaan er van uit dat de feedback op de lesvoorbereidingsformulieren een belangrijk gewicht krijgen

– Vinden dit de verantwoordelijkheid van SLO

• Evaluatieformulier

– Niet altijd op de hoogte van dit formulier

– Moeilijk om te scoren

– Sommige categorieën ontbreken : houding, voorkomen, taal

• Mentoren zijn voorzichtig in schriftelijke commentaren

Noden en wensen

• Meer duidelijkheid omtrent de vernieuwingen in SLO

• Nood aan contactinformatie van de lector

• Timing van de stage afstemmen op het schooljaar

• Flexibiliteit

– aantal uren lesgeven per week

– parallellessen

• Aandacht voor didactiek, correct taalgebruik en professioneel voorkomen

• Mentoren vragen niet naar meer info over EPF maar misschien komt dit omdat ze niet mee zijn of niet

overtuigd zijn van de achterliggende idee => taak voor de SLO

STUDENTEN3 VRAGENLIJSTEN (1, N=41; 2, N=31; N=30)9 FOCUSGROEPINTERVIEWS (N=41 )1 INDIVIDUEEL INTERVIEWTijdschrijven (Kronos) (stagedeel 1, N=30; stagedeel 2, N=23)

Resultaten onderzoek bij

Perceptie

• Perceptie EPF

– Startmotivatie is positief, houding t.a.v. EPF wijzigt in negatieve richting gedurende de stage

– Bij de start en tijdens de stage: te weinig kennis conceptuele basis

– POP wordt ervaren als moeilijk en als administratieve overlast

– Te veel opdrachten

– Te hoge verslaglast (=> verzinnen)

– Timing niet parallel aan timing secundaire school

– ICT tool onvoldoende gebruiksvriendelijk

– Toegang tot bepaalde delen van EPF aan mentor : van positief naar negatief

– Studenten raadplegen elkaars EPF

:

Begeleiding en evaluatie

• Belang van trajectbegeleiding

• Terugkomsessies worden als heel zinvol ervaren, interdisciplinair karakter biedt geen meerwaarde.

• Begeleiding door mentor is positief, feedback gebeurt vooral face to face en onmiddellijk na de gegeven les.

• Begeleiding door lector loopt niet bij iedereen even vlot :

• Lector is onvoldoende op de hoogte

• Lector is onvoldoende beschikbaar

• Lector doet onvoldoende aan procesbegeleiding, geeft geen voldoende of geen adequate feedback gedurende het traject

Begeleiding en evaluatie

• Veel onduidelijkheid omtrent evaluatie.

• Lessen en feedback door de mentor: zou belangrijkste element in de evaluatie moeten zijn, volgens studenten.

• Tweede begeleider / beoordelaar dient ingeschakeld te

worden wanneer :

• Het niet klikt tussen student en lector

• Bij dreiging van een onvoldoende als eindresultaat

• Studenten vinden zz evalueren moeilijk.

• Studenten twijfelen dat EPF een geschikt instrument is om de competenties van een leerkracht te evalueren

Noden en wensen

• Wenselijkheid

– Gebruiksvriendelijker ICT tool !

– Informatie: vroeger, eenduidig en op één website

– Nood aan richtlijnen bij opstellen POP

– Nood aan trajectbegeleiding, startende bij concretiseringen van thema’s uit de vakdidactiek

– Minder bijkomende opdrachten

– Opdrachten aangepast aan verschillende onderwijscontexten,

– Alternatieven voor verslaglast

– Meer contact lector – mentor

– Aanspreekpunt/ombudspersoon

BELASTING EEN SUBJECTIEF GEGEVEN?

Onderzoeksvragen - tijdschrijven

1. Is de feitelijk bestede tijd binnen de stage in evenwicht met wat begroot werd?

2. Hoe is de stage gespreid over het academiejaar?

3. Hoe is de bestede studietijd verdeeld over de

activiteitencategorieën/rubrieken: voorbereidingstijd,

contacttijd en verwerkingstijd binnen de stage?

4. Hoe wordt het begeleidingsmodel toegepast in de realiteit?

Evenwicht?

• Feitelijk bestede tijd:

– Te laag over gehele traject (maar niet problematisch)

• Aan lesstage wordt minder tijd besteed dan ingeschat werd

– In evenwicht voor 1°stagedeel

– Te laag voor 2°stagedeel (maar niet problematisch)

• Stagedeel 1 –> stagedeel 2: daling bestede tijd

– begeleidingssessies met lector

– logboek, POP en portfolio-reflecties

... Subjectieve belasting ≠ realiteit

Spreiding stage en begeleiding binnen stage

• Studenten lopen vnl. stage in tweede semester

– Overlap tussen beide stagedelen

– Uitvoering keuzeopdrachten wordt uitgesteld

– Verslaggeving wordt uitgesteld

– Belasting is aanhoudend hoog: vanaf januari tot eind academiejaar tussen 15 tot 35u per week ...

– ... maar er zijn toch piekmomenten

• Grote verschillen inzake aantal begeleidingsmometen en gemiddelde bestede tijd aan begeleidingsmomenten

Gevolgen spreiding

• Aanhoudend hoge belasting

• Leerproces student komt onder druk

• Feitelijke begeleiding door lector verloopt niet volgens

vooropgestelde model

⇒Ervaren belasting is subjectief gegeven maar wel

gerechtvaardigd

Dragen bij tot gevoel van belasting...

• Bestede tijd voor voorbereiding (47%) > verwerking

(36%) > contacttijd (17%)

• Aandeel belasting voor niet begrote activiteiten 15%!

Verbeterpunten

1. ICT-omgeving => Blackboard

2. Begeleiding van de lectoren

– Conceptueel kader

– Hoe het reflectieproces van de student begeleiden

– Hoe en wat evalueren

– Het evaluatieformulier

– Feedback geven

Verbeterpunten

3. Studenten willen duidelijkheid en feedback

– Duidelijke en tijdige informatie

– Uniformiteit in de richtlijnen

– Voorbeeld EPF

– Minder, maar meer zinvol geïntegreerde opdrachten

– Minder verslagen

– Terugkomsessies behouden, binnen één discipline

– Concretiseringen van thema ‘s uit de vakdidactiek als deel van trajectbegeleiding

– EPF als assessment : criteria verduidelijken

– Aanspreekpunt/ coördinator/ombudspersoon

Verbeterpunten

4. Ondersteuning mentoren

- Databestand van mentoren continu updaten

- Het informeren van mentoren over conceptueel kader en doelstellingen van de stage

- Mentorendag, met inhoudelijke focus, en op verschillende locaties

- Contact tussen lector- mentor bewaken, contactgegevens praktijklector

- Soepelheid i.v.m. het aantal uren lesgeven/week, het aantal paralleluren en de opdrachten

Verbeterpunten

5. Context

- Spreiding stage

- Hoeveelheid stage

- Statuut lectoren

- ...

Dank u voor uw interesseYves Blieck,

yves.blieck@ppw.kuleuven.be

Veronique De Roeck,

veronique.deroeck@ppw.kuleuven.be