Post on 26-Mar-2016
description
Marie-Jo heeft maatje meer
Bakkerij uit de asSmoel voor Kortrijk Xpo
Ufo op de universiteitSporten in spoorwegloods
Slapen in de kerk
3Bouwen aan
Vlaanderen nUMMer 3 I 2009Jaargang 10 I 3 MaandelIJKS
www.BoUwenaanvlaanderen.BevaKTIJdSCHrIFT voor de BoUw
3
INDUSTRIE- & PROJECTBOUW
18 & 19 NOVEMBER 2009 - ANTWERP EXPO
DE VAKBEURS VOOR INDUSTRIE- EN PROJECTBOUW IN HET HART VAN UW MARKT
easyFairs.com/BOUW-BE ALS ALLE VAKBEURZEN ZO GEMAKKELIJK WAREN!
Registreer nu online voor uw GRATIS toegangsbadge op
www.easyFairs.com/BOUW-BE
Programma:Grond- en funderingswerken• Structurele ruwbouwafwerking• Structurele binnenafwerking• HVAC-, elektro-, sanitaire en preventieinstallaties• Hernieuwbare energiesystemen• Tools voor aannemers en ICT• Recycling en milieu• Consulting•
Gratis online badgeaanvraag • Gratis learnShops™ • Gratis beurscatalogus • Centrale locatie • Geen lange wachttijden!•
Uitreiking van
2020challenge
easyFairs® INDUSTRIE- & PROJECTBOUW is of� ciële sponsor van:
Cataloguspartner:In samenwerking met:
230_297_IPB_2009_BE_NL&FR_2.indd 1 17/09/2009 14:04:16
Line - up
Domo®Contract Flooring - Zevensterrestraat 21 - B 9240 Zele - T +32(0)52 45 72 11 - www.domocontract.be • info@domocontract.be
LineUp 197x267.indd 1 31/08/09 16:10
voorwoordBeste lezer,
Toen ik me intussen vele jaren geleden naar Gent begaf voor mijn masterstudies – in die
tijd heette een master nog licentiaat – geschiedenis kreeg ik de indruk dat de oudste ge-
bouwen van de universiteit bestemd waren voor de menswetenschappen. De ingenieurs,
die deze gebouwen in de negentiende eeuw gebruikt hadden, beschikten toen over iets
jongere gebouwen, gemiddeld uit het midden van de twintigste eeuw, maar niet meer in
het echte stadscentrum. De recentste gebouwen waren die van de faculteit economie. Dat
paste wel bij de periode dat Ronald Reagan en Margaret Tatcher aan het bewind waren.
Als nieuwkomer stond ik ooit moederziel alleen te wachten op het begin van een cursus
in één of ander keuzevak aan de ingang van een leeg auditorium F. Niemand van de vaste
‘bewoners’ had gemerkt of me verteld dat van het inkombord van auditorium E al lang de
onderste horizontale balk van de E verdwenen was. Zoals er wel meer mankementjes wa-
ren aan de ‘Blandijn.’ Het deed me dan ook veel genoegen dat het nieuwe, onder leiding
van ir’s en ing’s opgetrokken complex langs de Sint-Pietersnieuwstraat, dat de ludieke
naam UFO kreeg, bestemd is voor de faculteit letteren en wijsbegeerte, een term die wel
standhield. Het nieuwe gebouw bevat ook een guillotinewand. Verderop in dit blad kunt
u lezen dat dit niet te maken heeft met het mogelijke killerinstinct van sommige Gentse
examinatoren, maar wel een bouwkundig hoogstandje is. De Gentse onderwijswereld
houdt het trouwens niet bij één project in dit nummer van Bouwen aan Vlaanderen.
In dit blad werpen we ook een blik in de boezemvulling van Marie-Jo en doen we aan
riooljournalistiek in Overijse. We horen het niet donderen bij Sonorcontrol in Hooglede
en gaan ook niet te biechten in de Mechelse Minderbroederskerk. Dat zou trouwens niet
meer kunnen, want die kerk kreeg een nieuwe bestemming als viersterrenhotel. Bij bak-
kerij La Lorraine in Ninove zijn de broodjes niet meer aangebrand.
We blikken eveneens vooruit naar de komende vakbeurs Industrie- & Projectbouw. Daar
wordt op 19 november de winnaar bekendgemaakt van de innovatiewedstrijd 2020 Chal-
lenge. De vijf kanshebbers zijn het politiekantoor van Schoten, Infrax in Torhout , Aero-
polis in Brussel, het sportcomplex in Maldegem en Bayer in Diegem. Het blijft helaas een
jammerlijk feit dat dergelijke bekroningen in de media nauwelijks weerklank halen. Een
meidengroep die een nieuw blondje aanwerft haalt veel ruimere pagina’s, staat veel meer
vooraan in de gedrukte media en veel meer in prime-time in de AV-media.
Veel leesplezier,
Koen Mortelmans
City Link speelt met licht en lucht
anTwerpen10 Sfeervol logeren in vroegere kerk
16 City Link speelt met licht en lucht
20 Sporten in oude spoorwegloods
23 Gevoelige uitbreiding voor Fingo
24 De Meeuw staalkaart van modulair bouwen
29 Nieuws VCB Antwerpen
lIMBUrg31 Nieuws VCB Limburg
ooST-vlaanderen32 Monovolume geeft Gentse universiteitsbuurt weer elan
42 Nieuwbouw Braunschool in harmonie met historische omgeving
46 Mandala geeft oude wijk zuurstof
51 Marie-Jo heeft nu maatje meer
53 La Lorraine uit de as verrezen
57 Naschoolse kinderopvang Zele
59 Nieuws VCB Oost-Vlaanderen
vlaaMS-BraBanT & BrUSSel61 Nieuwe showroom Assa Abloy
63 Pvc-primeur voor Aquafin in Overijse
66 Steelcase kiest voor duurzaamheid
69 Nieuws VCB Vlaams-Brabant
COLOFONBouwen aan VlaanderenKwartaalvaktijdschrift voor de bouwJaargang 10 • nummer 3 • 2009Sinds 1999 • Verschijnt 4 x per jaar
veraNtwOOrdeLijke Uitgever
H.B.J.M. LouwersWildlaan 7Postbus 15, 3910 Neerpelt, BelgiëT +32 (0)11 605540E info@louwersmediagroep.be
redaCtieadresKoen MortelmansKempenlaan 52160 WommelgemT +32 (0)3 3536066E redactie@bouwenaanvlaanderen.be
redaCtieDave Cuypers, Luc De SmetVeerle Devos, Henri GielenEls Jonckheere, Koen MortelmansBram Souffreau, Michel Vanden HeedeBert Verbeke, Chantal Verrecas
BLadmaNagemeNtPhilippe BourdaT +32 (0)9 2209250M +32 (0)478 437543 E p.bourda@louwersmediagroep.be
adverteNtiesFTP-server van Louwers Mediagroep:http://ftp2.louwersuitgevers.nlUsername: bavlWachtwoord: gastAdresgegevens:Postbus 15, 3910 Neerpelt, BelgiëT +32 (0)11 605540E verkoop@louwersmediagroep.be
seCretariaatManuela Depenbrock
FOtOgraFieMarc Sourbron e.a.
aBONNNemeNtprijs€ 35,00 per jaar excl. BTWABN Amro: 723-5404718-21t.n.v. Louwers Mediagroep BVBAo.v.v. Bouwen aan Vlaanderen.Informatie over abonnementen:T +32 (0)11 605540
adreswijzigiNgeNSchriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 15, 3910 Neerpelt, België
OpzeggiNgeNIndien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schrif-telijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.
dOeLgrOepBouwen aan Vlaanderen is een commu-nicatieplatform dat met name architec-ten, projectontwikkelaars, aannemers, installateurs, woningbouwcorporaties, gemeenten, overheidsinstellingen en op-drachtgevers uit alle betrokken regio’s van Vlaanderen informeert.
vOrmgeviNg/art direCtiONLogo Reclame- OntwerpbureauValerie BerbenRichard Kokx
drUkPrevision
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of ver-menigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aan-vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor scha-de, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
16Sfeervol logeren in vroegere Mechelse kerk
10
anTwerpen anTwerpen
Nieuwe architectuur Braunschool in harmonie met historisch Gent
Pvc-primeur voor Aquafin
Kortrijk Xpo krijgt weer smoel
Marie-Jo heeft maatje meer
Bakkerij uit de asSmoel voor Kortrijk Xpo
Ufo op de universiteitSporten in spoorwegloods
Slapen in de kerk
3Bouwen aan
Vlaanderen NUMMER 3 I 2009JAARGANG 10 I 3 MAANDELIJKS
WWW.BOUWENAANVLAANDEREN.BEVAKTIJDSCHRIFT VOOR DE BOUW
3
VOORPAGINA:
Monovolume geeft Gentse universiteitsbuurt weer elan
weST-vlaanderen70 Nieuw labo Sonorcontrol
73 Energiezuinig binnenklimaat bij Duco
78 Kortrijk Xpo krijgt weer smoel
82 De Munt combineert wonen, winkelen, cultuur en horeca
85 Nieuws VCB West-Vlaanderen
SeCTornIeUwS86 Column Hans Herbrant
87 Column Assumax
89 Nieuwe productielijn Unilin Systems
91 Clean Site System van Valipac
92 EasyFairs Industrie- & Projectbouw viert lustrum
94 Nieuws CIB
98 Nieuws ORI
100 Nieuws BVA
102 Nieuws VCB
InHoUd
42 63 78
ooST-vlaanderen weST-vlaanderenvlaaMS-BraBanT
Partners for the Future
www.cordeel.be
Cordeel (4):Opmaak 1 22-06-2009 10:16 Pagina 1
Partner van BOUWEN AAN VLAANDEREN 9
vCB nIeUwS
VLORO blijft privé-eigendom verdedigenDe vzw VLORO (Vlaams Overleg Ruimtelijke Ordening en Huisvesting) heeft al ettelijke
jaren geschiedenis achter de rug. Al in het begin van de jaren negentig ging dit overleg-
forum van start als werkgroep. In 1997 verwierf de groep het statuut van vzw. In de loop
der jaren zijn er steeds meer ledenorganisaties bijgekomen. De vzw groepeert nu tien
organisaties die samen 11.000 professionelen, meer dan 20.000 particulieren en een te-
werkstelling van ongeveer 500.000 mensen vertegenwoordigen. Sinds een tweetal jaren
zijn binnen de vzw ook provinciale afdelingen ontstaan.
Gedurende al die jaren is de vzw VLORO waarvan de raad van bestuur mij onlangs tot
voorzitter heeft gekozen, haar basisprincipe trouw gebleven: de dynamiek van het pri-
vate eigendom als motor voor de welvaart in Vlaanderen verdedigen.
Onlangs heeft de raad van bestuur haar beleidsvisie herbevestigd. De klemtoon blijft
liggen op het vrijwaren van de gebruiks- en investeringsmogelijkheden voor het private
patrimonium en de private terreinen. De overheid moet bij haar beleid respect opbrengen
voor de eigendomsrechten. De regels die voor privégebouwen en terreinen gelden, moe-
ten eenvoudig en duidelijk zijn. Ze moeten de rechtszekerheid van de eigenaars waar-
borgen. De overheid mag de private actoren niet achterstellen ten gunste van publieke
actoren voor domeinen waarop zij beide op de markt actief zijn. Zowel in stadsgebouwen
als in landgoederen komen vaak meerdere functies samen: naast wonen bijvoorbeeld ook
recreatie. De overheid moet deze verweving verder mogelijk maken.
VLORO gaat in de toekomst de vinger aan de pols houden in alle dossiers die het privé-
eigendom aanbelangen. De vzw zal actief betrokken blijven bij het Vlaamse beleid op het
vlak van ruimtelijke ordening en huisvesting. Maar haar actieterrein zal niet hiertoe be-
perkt blijven. Zij zal alle aangelegenheden blijven opvolgen die op de bouw, het vastgoed
en het leefmilieu een impact hebben.
VLORO is een koepelorganisatie van organisaties. Het is haar doel de werking van deze
organisaties aan te vullen en te versterken. Voor de tien aangesloten organisaties fun-
geert zij dus als ontmoetingsplaats, overlegplatform en denktank. Samen met hen zal
de vzw, zoals in het verleden ook al is gebeurd, seminaries en opleidingen organiseren.
Zij zal er ook voor zorgen dat de private sector terdege haar stem kan laten horen in de
diverse organen die de overheid adviseren over het te voeren beleid op het vlak van ruim-
telijke ordening, erfgoedbescherming, wonen enz., zowel op Vlaams als op provinciaal en
lokaal niveau.
Gaëtan van de Werve
Voorzitter vzw VLORO
10 BOUWEN AAN VLAANDEREN
anTwerpen
Kerkhotel Patershof
Sfeervol logeren in vroegere kerkIn hartje Mechelen heeft projectontwikkelaar Investpro het kloostercomplex Patershof omgevormd tot een gesloten woonerf, met
‘kloosterwoningen’, lofts, nieuwbouwappartementen, eengezinswoningen, een binnentuin en … een hotel. Een ongewoon hotel,
want het is ondergebracht in de vroegere kloosterkerk.
Tekst: Koen Mortelmans
BOUWEN AAN VLAANDEREN 11
anTwerpen
Het was niet evident om de sinds
1999 leegstaande kerk en de
bijgebouwen te herbestemmen.
Zeker voor de kerk, waren de
vorm en constructie, de lichtinval, en de be-
staande afmetingen randvoorwaarden, die
het definitieve ontwerp bepaalden. Voeg
daarbij een aantal eisen van het stadsbe-
stuur van Mechelen, de brandweer en de
hotelketen die mee in het project stapte,
met steeds de economische haalbaar-
heid in het achterhoofd. Het is het project
waarin we alles nauwkeurig moesten over-
wegen,” vertelt bedrijfsleider Rudolf Van
den Heuvel. Zijn groep omvat tevens aan-
nemingsbedrijf IBO en staalconstructeur
IMW, die de grootste werken uitvoerden.
De kerk uit 1867 is een ontwerp van Paul
Stoop, die ook de neogotische kerk van de
abdij van Tongerlo ontwierp. Het is geen
beschermd monument, maar de klooster-
lingen, die de site verlieten, vroegen wel
dat de kerk een ‘zachte’ nabestemming
zou krijgen. Een evenementenzaal bij-
voorbeeld zou niet kunnen. De diensten
voor monumentenzorg gingen verder. Ze
eisten dat alle bouwkundige ingrepen om-
keerbaar zouden zijn, zodat het nochtans
niet-beschermde gebouw in de verdere
toekomst en met beperkte ingrepen ooit
weer als kerk zou kunnen fungeren. “We
dachten eerst aan kantoren, maar het
bleek onmogelijk om hiervoor kandidaat-
huurders te vinden. Uiteindelijk is de ide-
ale oplossing uit de bus gekomen. De kerk
is nu het Kerkhotel Patershof. De typische
neogotische architectuur zorgt er voor
een speciale sfeer.”
Uniek“Ik had eerder al heel wat restauratiepro-
jecten uitgevoerd, maar dit was helemaal
anders dan al de rest,” getuigt architect
Dan Jonckers. “Het aanvankelijke plan
voor de realisatie van kantoren in de kerk,
was veel minder ingewikkeld. Dit ontwerp
voorzag grotere ruimtes voor landschaps-
kantoren met strategische kernen voor
sanitaire en andere infrastructuur, zodat
we alle verticale leidingen zouden kunnen
bundelen. In een hotel heeft elke afzon-
derlijke kamer die infrastructuur. ➡
“
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
advertentie_cursiefj#252928.pdf 1/17/07 10:13:36 AM
VERHOOGDE VLOEREN• Uitneembare verhoogde vloersystemen • Droge Holtevloeren• Bekledings vernieuwing en renovatie• Speciale toepassingen voor Industrie• Droge “chape” - vloeren uitstekend geschikt voor renovatie projecten.
ADVIES, STUDIE & BEGELEIDING Eigen plaatsingsdienst
A T E S C O B V B A
TUINDIJK 48 / 1 - 2223 SCHRIEK tel: +32 (0)15/23.02.58fax: +32 (0)15/23.02.59 e-mail: info@atesco.be
29900346 atesco.indd 1 02-10-2009 15:10:49
‘Bouwen aan Vlaanderen’ beschikt over business-seats op Optima Gent.(basket 1ste Nationale) en nodigt haar klanten uit om een wedstrijd naar keuze bij te wonen.
Heeft u interesse?
Mail naar Philippe Bourda:p.bourda@louwersmediagroep.be en vermeld welke wedstrijd u graag wenst bij te wonen.
We nemen dan spoedig contact met u op.
adv basket.indd 1 26-06-2007 14:11:54
BOUWEN AAN VLAANDEREN 13
anTwerpen
Bovendien zijn de brandweervoorschriften
voor hotels veel strenger dan voor kanto-
ren. Toch hebben we slechts één afwijking
moeten aanvragen. Het hele gebouw zit
dan ook vol onzichtbaar verpakte technie-
ken. Om alles rond te krijgen waren een in-
tens overleg met alle (onder)aannemers en
met de brandweer noodzakelijk. Vergeet
bijvoorbeeld niet dat het gebouw slechts
vier ingangen telt, met een breedte van
amper 1,40 m, waardoor we al het mate-
riaal moesten naar binnen brengen. Ook
de inbreng van hotelketen Martin’s was es-
sentieel, onder meer om de speciale sfeer
tot stand te brengen. Om alle hedendaags
comfort en veiligheidsmaatregelen te in-
tegreren hebben we uiteindelijk niet veel
toegevingen moeten doen. Sommige bad-
kamers zijn iets kleiner, maar daar blijft het
bij. Maar door de plaats van de kerkramen
en zuilen zijn bijna alle kamers verschillend.
Het interieur is aangepast aan de historiek,
met verwijzingen naar de neogotische stijl
van de kerk.”
MetaalstrUctUUrDat de groep IBO-Investpro met IMW ook
over een metaalbedrijf beschikt, kwam
goed van pas. “Door het aanbrengen van
een interne staalstructuur moesten we
niet raken aan de bestaande ramen en
nauwelijks aan de muren. Zo beantwoord-
den we aan de eis van monumentenzorg
dat het gebouw ooit weer een kerk zou
kunnen worden. De staalstructuur kan
zonder problemen gedemonteerd worden.
Maar er was ook een structurele oorzaak.
De neogotische zuilen lijken wel solide,
maar hun draagcapaciteit is vrij beperkt.
Meer dan het bestaande dak kunnen ze
niet ondersteunen. Om de nieuwe niveaus
en lokalen te dragen moesten we wel een
tweede draagstructuur aanbrengen. Zelfs
met een 3D-model was het moeilijk om
vooraf de ruimtelijke effecten helemaal in
te schatten. Er bestonden wel voorbeel-
den van kerken met een nieuwe functie,
maar een hotel is toch uniek.” Tijdens de
voorbereiding van zijn tekenwerk trok Dan
PARTICIPANT AAN HET WOORDAtesco – verhoogde vloerenAtesco (Schriek / Heist-op-den-Berg) leverde en plaatste de droge
holtevloeren van de gastenkamers in het in het Kerkhotel geïn-
tegreerde kloostergebouw en de uitneembare vloer voor het da-
tacenter in het kerkgebouw zelf. “Voor de gastenkamers viel de
keuze op de droge, niet uitneembare verhoogde vloer AT/H600-M28
(Knauf, type Gifafloor FHB),” zegt zaakvoerder Bert Timmermans.
“Dit omwille van de uitstekende akoestische kwaliteiten , de brand-
weerstand en de mogelijkheid tot vereenvoudigde installatie van
alle noodzakelijke technieken in de vrije ruimte onder het vloerni-
veau. Dit systeem is uitermate geschikt voor zowel renovatie van
bestaande gebouwen als voor nieuwbouw, waarbij de bouwheer
alle mogelijkheden openhoudt voor de toepassing van gelijk welke
vloerbekleding of mix van vloerbekledingen. Het datacenter kreeg
het modulair uitneembaar verhoogd vloersysteem AT/V600-38HS,
bekleed met hardlaminaat. De uitneembaarheid van de tegels
verzekert in alle omstandigheden de vlotte bereikbaarheid van de
onderliggende technieken, zodat aanpassingen of uitbreidingen
steeds op de meest eenvoudige wijze mogelijk zijn.” Atesco is ge-
specialiseerd in alle vormen en systemen van verhoogde vloeren.
Daarbij horen naast de vermelde types de zogenaamde renovatie-
vloeren (onder meer toegepast bij de renovatie van de gebouwen
van de Federale Politie in Brussel), die doorgaans worden toegepast
voor in projecten waar slechts een beperkte verhoging mogelijk is.
“Atesco kan eveneens van dienst zijn met de opbouw van gradins in
auditoria en filmzalen en bij verhoogde terrasbouw in hout of steen.
Het Atescoteam bestaat uit vijf medewerkers, waarbij drie voltijdse
monteurs. Voor grotere projecten doen we een beroep op onder-
aannemers, die onze eigen kwaliteitsnormen ondersteunen.”
Jonckers naar Amsterdam, waar al meer-
dere kerken een nieuwe functie kregen.
UitgekiendKerkhotel en woonerf kregen allebei de
naam Patershof. Het viersterrenhotel telt
79 kamers, waarvan 56 kamers in de kerk.
Ze bevinden zich op het gelijkvloers en op
vijf verdiepingen. De verdiepingen bestaan
uit kolom-ligger-verbindingen en uit lig-
gers ingewerkt in de bestaande muren.
“We hadden de bestaande toestand zorgvul-
dig opgemeten en de staalconstructieplan-
nen integraal in 3D uitgetekend, zodat we
alle liggers precies naast de bestaande bo-
gen konden positioneren,” blikt Rudolf Van
den Heuvel terug. ”De plaatsing van de ko-
lommen is zo gekozen dat ze gefundeerd
zijn op de wanden van de ondergrondse
technische ruimte. De kerk hebben we over
haar volledige lengte onderkelderd, tussen
de bestaande kolommen in. De wanden van
deze kelder vormen de verstijvingen van
de funderingsplaat. ➡
G I P S E L E M E N T E N
AFWERKINGSBEDRIJF
valedro b.v.b.a.
Gasthuisbosdreef 24KMO Zone Noord - 3700 TongerenT 012 23 78 49 - F 012 26 28 11E Info@valedro.be
www.valedro.be
Voor al uw projecten, een oplossing.
> verlaagde plafonds
> wanden
> systeemwanden
> 30 jaar ervaring
> voorgefreesde gipsplaten op maat
> Vraag vrijblijvend uw offerte aan
nieuw:
BOUWEN AAN VLAANDEREN 15
TECHNISCHE fICHEProjectontwikkelaar: Investpro-Patershof,
Mechelen
Gebruiker: Martin’s Hotels, Genval
Architect: Dan Jonckers, Projectbureau Signa,
Brussel - Mechelen
Algemene aannemer: International Building
Organisation (IBO), Mechelen
Staalconstructie: International Metal Works
(IMW), Tessenderlo
Verhoogde vloeren: Atesco, Schriek - Heist-
op-den-Berg
Tegelwerken: Tegels De Roy, Merchtem
Gipskartonwanden, bepleistering, voorzet-
wanden, verlaagde plafonds: Valedro,
Tongeren
Ving Card Systeem: Assa Abloy, Wemmel
Aantal hotelkamers: 79
Start werken: midden januari 2008
Opening hotel: 19 mei 2009
anTwerpen
”De tussenvloeren zijn uitgevoerd met
staalplaat-betonvloeren opgevuld met
lichtgewichtbeton met kleikorrel granu-
laten. De afwerking van de vloeren be-
staat uit een akoestische isolatiemat, en
een dunne chape. De leidingen voor de
technieken hangen aan de onderzijde, in
de akoestisch, geïsoleerde verlaagde pla-
fonds. De dubbele lichte wanden bestaan
uit geïsoleerde gipsplaten. De totale vloer-
dikte (zonder afwerking) bedraagt slechts
24 cm. De opleg van de staalplaat-beton-
vloeren op de stalen liggers gebeurde op
verbrede onderflenzen. Omwille van de
beperkte hoogte en de soms lange over-
spanningen, zijn een aantal liggers ‘met
tegenpeil’ – een bovenwaartse kromming –
uitgevoerd om de doorbuigingen te beper-
ken. “Voor de sterkte was het zelfs nodig
om met zulke lage profielen, over te gaan
op de hogere staalkwaliteit S355. We hiel-
den de overspanningen van de staalplaten
kort, zodat er geen onderstempeling no-
dig was. Die kwam de uitvoeringssnelheid
van de werken ten goede, en verdeelde de
krachten op de bestaande muren beter.
We konden in de beperkte ruimte op be-
paalde plaatsen al met de afwerking be-
ginnen, terwijl elders het storten van het
beton of zelfs het monteren van het staal
nog volop bezig was.”
doorkijkzonesOp alle verdiepingen bevinden zich ‘door-
kijkzones,’ zodat de hotelgasten nog altijd
een goed overzicht krijgen van de kerk.
Vanuit de foyer kan je het rozetraam bo-
ven de vroegere hoofdingang zien en in de
ontbijtzaal in de vroegere kruisbeuk de nok
van het dak. Met respect voor de oorspron-
kelijke bestemming zijn zowel in de ge-
meenschappelijke ruimtes als in de kamers,
de bestaande bogen, brandglasramen, ko-
lommen, … verwerkt in het interieur. De
kleuren zijn zo gekozen dat de bestaande
kolommen een lichte kleur kregen, in con-
trast met de donkerdere, warme tinten van
de muren. Voor de ontbijtzaal viel de keuze
op rode tapijttegels en zitbanketten met
hoge, goudkleurige, spitsvormige ruggen
tegen de muren. De vergulde lusters zijn
nieuw, het altaar is het originele. ❚
PARTICIPANTEN AAN HET WOORDTegels De Roy – tegelwerkenTegels De Roy (Merchtem) leverde en plaatste de vloer- en wandtegels. “Het ging om vloer- en wandtegels
voor de badkamers en voor het sanitair in de publiek toegankelijke delen van het hotel en vloer- en wandte-
gels in de keuken. In de inkomhall brachten we spierwitte tegels van 60 x 60cm aan. Het zicht is imposant,”
vertelt commercieel directeur Roel Degreef. “Dit zijn onze specialiteiten. We voeren net zo goed grote en
luxueuze als kleine projecten uit. Wij zijn niet gebonden aan een bepaalde importeur of fabrikant, zodat we
alle soorten en merken vloer- en wandtegels en natuursteen kunnen plaatsen. We beschikken over verschil-
lende eigen vloerdersteams; dus geen onflexibel systeem met onderaannemers, maar uitsluitend eigen
vakmensen. In het Kerkhotel waren we van oktober tot april met gemiddeld vijf tot tien mensen aan het
werk. We hadden al op heel wat plaatsen gewerkt, maar deze unieke setting was onze eerste kerk. Het is ook
een tot de verbeelding sprekende referentie. Zelfs minder ongewone hotels zijn altijd betere referenties
dan onbekende projecten.” De Roy was recent ook aan het werk in de Brasserie Du Midi in het Eurostation
Brussel-Zuid, in Fortis Ducale House (Brussel) en op de Campus Bijloke in Gent. “Bij ons familiebedrijf met
47 personeelsleden staat momenteel de derde generatie aan het roer.”
Valedro – gipskartonwanden, voorzetwanden bepleistering, verlaagde plafondsValedro (Tongeren) plaatste in het Kerkhotel de gipskartonwanden en de verlaagde plafonds. Het voerde er
eveneens de bepleisteringswerken uit. “Daarnaast behoort ook het installeren van systeemwanden en sys-
teemplafonds tot onze specialiteiten,” zegt medezaakvoerder Hendrik Leën. “We hebben in het Kerkhotel
twaalf van onze medewerkers ingezet, gedurende ongeveer negen maanden. De omgeving en de aard van dit
project waren voor ons wel ongewoon, maar de techniciteit van de werken die we er uitvoerden zeker niet.
Uiteraard vormt het Kerkhotel een mooie referentie op ons palmares. Daarop prijken verder onder meer het
Genkse Zeppelinproject, Stephenson Plaza en de Tibotec Campus in Mechelen, Ordina in Hasselt en Mechelen,
het Namur Office Parc–en alle Belgische Passage fitness centra.” Bij Valedro werken ongeveer vijftien mensen.
Het maakt tevens gebruik van een veertigtal onderaannemers.”Het werd opgericht in 1987 en kreeg recent
met Alfaform een nevenbedrijf, gespecialiseerd in op maat gemaakte en ingefreesde gipskartonplaten.
16 BOUWEN AAN VLAANDEREN
anTwerpen
Energiezuinig kantoorproject langs Antwerpse rand
City Link speelt met licht en lucht
Tekst: Koen MortelmansFoto’s: Interbuild
BOUWEN AAN VLAANDEREN 17
anTwerpen
Uit de verte lijkt City Link een klas-
siek kantoorproject. In die zin zijn de
vier balkvormige kantoorvolumes mis-
leidend. Dichterbij valt al veel beter op
dat dit geen ‘gewone’ bouwwerken zijn.
En zelfs dan blijven heel wat creatieve
oplossingen voor het oog van een leek
verborgen.
Eerst is er het terrein zelf. Vroe-
ger bevond zich hier een ves-
tiging van Belgacom. Daar is
niets meer van te zien. Nu is
het opvallend groen en telt het slechts
25 bovengrondse parkeerplaatsen. . Maar
er is wel een ondergrondse parking van
16.455 m2. Die bevindt zich niet alleen
onder de kantoorvolumes zelf, maar ook
grotendeels onder heel het terrein. De
kantoorgebruikers bevinden zich hier op
wandelafstand van het spoorwegstation
van Antwerpen-Berchem. Fietsers vinden
rechtstreeks aansluiting op het miskende
ringfietspad. “Bovendien zal de fietsroute
Antwerpen-Mechelen, die de komende
jaren wordt ingericht, dwars door deze
site lopen,” vertelt projectdirecteur Adelin
De Block (Interbuild). In het groen bevin-
den zich ook de brandwegen. Speciaal
voor de gebruiker en bezoekers van deze
kantoren is de belijning van de openbare
weg aangepast en zijn er extra verkeers-
lichten geplaatst, zodat automobilisten die
de site inrijden of verlaten zonder ingewik-
kelde manoeuvres de Singel en de Ring
kunnen bereiken.
gebrUikscoMfortDe ondergrondse parking telt twee bouw-
lagen, bovengronds zijn er zeven niveaus,
goed voor 6.682 m2 nuttige oppervlakte
per volume. “De aanvliegroute van de
luchthaven van Deurne beperkte de mo-
gelijke bouwhoogte.” De vier gebouwen
bevatten elk drie personenliften en zijn
uitgerust met verhoogde computervloe-
ren en verlaagde klimaatplafonds met
lamellen in geperformeerd metaal. De
kantoorruimte is marktconform. De af-
wezigheid van radiatoren en convectoren
levert heel wat nuttige ruimte op. De tech-
nische installaties voor de klimatisatie
bevinden zich niet op het dak, maar op
de hoogste verdieping, op een soort in-
pandig terras. “Elke gebruiker kan op een
comfortabele manier een halve verdie-
ping inrichten, herinrichten en gebruiken,
want de keuken en het sanitair zijn overal
dubbel. De meest voor de hand liggende
oplossing is een scheiding halverwege de
lange gevels, maar mits wat overleg zijn
ook andere indelingen en zelfs meer ge-
bruikers mogelijk.”
energiezUinigDe raampartijen zijn wel ruim, maar alleen
de gevelvlakken die op andere volumes
uitkijken zijn nagenoeg volledig beglaasd.
Langs de andere kanten wisselen ze in
speelse patronen af met een gevelbekle-
ding in graniet. “De ‘interne’ glaspartijen
zorgen voor een interne transparantie van
de site. Naargelang de stand van de zon
en de waarnemingshoek doen zich diver-
se speciale spiegeleffecten voor,” merkt
Adelin De Block op. “De smalle kanten
zijn zuidwaarts gericht. Dit komt het bin-
nenklimaat ten goede.” De lichtgrijze gra-
nietvariëteit is gevlamd afgewerkt. “Met
open voeg, dat prononceert het lijnenspel
en komt de vochtafvoer ten goede. Voor
de water- en winddichtheid heeft dit geen
gevolg. De betonstructuur is voldoende
geïsoleerd,” vult architect Erik Andries
((opvolger van architect Ferre Verbaenen,
ABV+ Architecten) aan. “Toen we onze
eerste plannen voorlegden mikten we op
een E-peil van 100, de wettelijke norm.
Cofinimmo vroeg ons om beter te doen
dan die wettelijke norm. Het zou graag
E-80 bereiken. We hebben uiteindelijk
E-77 gerealiseerd. Daarop zijn we eerlijk
gezegd wel trots.” De gevel is geïsoleerd
met een laag rotswol van 10 cm, het dak
met 12 cm en de vloer boven de parkeer-
garage met 7 cm polyurethaan. Andere
ingrepen die bijdroegen tot het bekomen
van de lage E-waarde waren de keuze van
de koelgroepen, de lichtsturing op basis
van bewegingsdetectie en dimming en de
recuperatie van warmte op de ventilatie-
groepen.” ➡
Kunstschilder Piet Mondriaan zorgde voor inspiratie.
Bomen bovengronds, wagens ondergronds.
Nutsvoorzieningen in de kern van de gebouwen.
Only a great team can achieve great things.
www.interbuild.be
INT005_Print VIS A4p.indd 1 3/24/09 3:03:20 PM
BOUWEN AAN VLAANDEREN 19
anTwerpen
Inzake omvang en comfort zijn de vier ge-
bouwen identiek. Het transparante karakter
van de gevels die op de andere volumes uit-
kijken, zorgt voor harmonie. “We streefden
naar eenheid,” zegt Erik Andries. “Maar we
bouwden ook wat afwisseling in. Daarvoor
zorgen de lijnvormige constructies op de
gordijngevels.” Deze grijze vinnen sprin-
gen 12 cm uit en vormen uiteenlopende
rechthoekige patronen. De architecten in-
spireerden zich hierbij op het werk van Piet
Mondriaan. “De vinnen houden wel gelijke
tred met de vloer en plafondplaten, zodat
ze nergens het uitzicht belemmeren.”
boUwteaMDe werken zijn uitgevoerd in bouwteam.
“Een succesformule,” beamen architect
en aannemer volmondig. “Geen enkel pro-
bleem bleef aanslepen, iedereen werkte
mee om snel oplossingen te vinden. En
om beter te doen dan de norm, zoals bij
het verwezenlijken van het E 77-peil. Het
was de bedoeling om de werken tegen
einde september af te ronden, maar we
waren er al einde mei mee klaar. Zoiets
kan je zelden horen bij grote bouwprojec-
ten.” Op zeker ogenblik zag de bouwplaats
eruit als een soort gradin. “Na de voltooiing
van de ondergrondse parking startten we
met de werken aan gebouw 1, daarna aan
gebouw 2, dan aan 3 en tenslotte aan 4. Op
zeker ogenblik waren we in elke gebouw op
een andere verdieping aan het werk.”
De omgeving is niet alleen (streekeigen)
groen, maar ook blauw. “Naast ondergrond-
se infiltratiebekkens vangen we het regen-
water ook op in vijvers. Dit was eigenlijk
een vraag vanwege de brandweer, maar de
esthetische meerwaarde is mooi meegeno-
men. We bufferen niet alleen het regenwa-
ter, we gebruiken het ook voor het sanitair,
zij het alleen op het gelijkvloers. Om het op
de verdiepingen te gebruiken zouden we
het moeten oppompen. Het extra energie-
verbruik hiervoor weegt zwaarder door dan
de eventuele voordelen ervan.” ❚
TECHNISCHE fICHEProjectontwikkelaar: City Link (Wilrijk)
Koper: Cofinimmo (Brussel)
Architecten: ABV+Architecten (Ferre
Verbaenen(+), Erik Andries, Carine
Boeykens) (Kapellen)
Studies technieken: VK Engineering
(Merelbeke)
Hoofdaannemer: THV Interbuild (Wilrijk) –
Willemen (Mechelen)
HVAC: Cegelec (Wommelgem)
Verlaagde plafonds: Interalu (Wilrijk)
Verhoogde vloeren: Jansen Afwerkingsbedrijf
(Meeuwen-Gruitrode)
Ondergrondse infiltratiebekkens: Wavin
(Sint-Niklaas)
Start afbraakwerken: 10 oktober 2007
Start bouwwerken: januari 2008
Einde werken: 29 mei 2009
Oppervlakte terrein: Vloeroppervlakte:
kantoren 26.839 m2, ondergrondse
parking 16.455 m2 (554 plaatsen)
Gevelbekleding in graniet, met open voeg. Speciale lichteffecten door de interactie van de glasgevels.
20 BOUWEN AAN VLAANDEREN
anTwerpen
Herbestemming WDT-loods locomotief voor Antwerpen-Noord
Sporten in oude spoorwegloods
In het kader van deze stadsvernieu-
wing krijgt de historische, maar
vervallen NMBS-loods een nieuwe
bestemming als sport- en evenemen-
tenhal. “Het gaat om een vroegere her-
stelplaats voor dieselvoertuigen,” vertelt
architect Carl Verdickt. “Ze is opgetrokken
tussen beide Wereldoorlogen. De puntge-
vels en zadeldaken maken haar een echte
kathedraal van de industrie.”
Na een oproep vanwege de Vlaamse
Bouwmeester viel de keuze van de jury
het ontwerp van de broers Nico en Carl
Verdickt. Die hebben hun kantoor en-
kele straten verderop, eveneens in een
gerenoveerd gebouw. In de ‘WDT’-loods
kozen ze ervoor om de oorspronkelijke
puntgevels te behouden. Hun streven om
de waardevolle elementen van de histori-
sche gebouwen te behouden was één van
de belangrijkste redenen dat hun project
het haalde. Toch wordt een deel van het
gebouwencomplex gesloopt en vervangen
door nieuwbouw en ondergaat, de rest
een ingrijpende renovatiebeurt.
“Voor ons was het de grootste uitdaging om
het te behouden oorspronkelijke buitenge-
velmetselwerk te herstellen,” merkt project-
leider Kevin De Hainaut van hoofdaanne-
mer Cordeel op. “Het was zwaar aangetast,
niet alleen door de tijd, maar ook door al-
lerlei aanbouwen en aanpassingen in het
verleden. Dat geldt ook voor de stalen bin-
nenstructuren. Om de meer dan 10.000 m2
staalstructuren te schilderen hadden we
meer dan 10.000 liter verf nodig.”
Jarenlang leidde de spoorwegsite tussen de Dam en de Italiëlei een sluimerend, vergeten bestaan. Spoorwegactiviteiten vonden er
nog nauwelijks plaats. Na een grondige opfrisbeurt is een groot deel van het gebied dit jaar in gebruik genomen als Park Spoor Noord,
een 18 hectare grote recreatieve groenzone. De Antwerpenaren konden het initiatief erg smaken. En het beste moet nog komen!
De nieuwbouw sluit langs een zijde aan
tegen het te renoveren gedeelte en langs
twee zijden tegen de te behouden gevel-
partijen. De vierde, vrije gevel en het dak
worden uitgevoerd in sandwichpanelen
van Kalwall.
“Die substantie combineert een goede
thermische isolatie – haar U-waarde be-
draagt amper 0,78 –met een goede dag-
lichttoetreding. Zo kan de sporthal op een
zuinige manier verwarmd worden en blijft
het elektriciteitsverbruik voor kunstver-
lichting beperkt. Overdag kan je sporten
bij daglicht en ’s nachts vormt de verlichte
sporthal een soort lichtbaken in het park-
gebied. Zo draagt ze bij aan een sfeer van
veiligheid en krijgt het gebouw tevens een
icoonwaarde.”
Tekst: Koen Mortelmans
BOUWEN AAN VLAANDEREN 21
anTwerpen
transparantieDe lichtstraten in het dak van de bestaande
loodsen worden deels vervangen door on-
doorzichtige, geïsoleerde sandwichpanelen,
deels door transparant polycarbonaat. “Om-
dat we de zijramen verruimen en de interne
transparantie van de vroegere ateliers ver-
beteren, verhoogt de totale daglichtinval.”
Het dak van de nieuwbouw krijgt een gekar-
telde vorm, zodat het harmonieert met de
bestaande gevels en de daken van het ge-
renoveerde deel van de cluster. “Toch zijn er
ook verschillen. Zo behouden we in de oude
loodsen de stalen draagstructuur, terwijl
we in de nieuwbouw gelamelleerde houten
spanten gebruiken. Klassieke sportgebou-
wen zijn doorgaans duffe ruimten met een
anoniem buitenuitzicht. De Vlaamse Bouw-
meester streefde in zijn vraagstelling naar
een totaal ander concept, naar een gebouw
dat door zijn aanwezigheid de omgeving
meer karakter moest geven.”
De smalste en laagste loods, in het oosten,
wordt ingevuld met kantoren (775 m2).
“Geen commerciële kantoren, maar wel-
licht ‘parkondersteunende’ (stads)diensten
of organisaties die met de stad samen-
werken,” aldus Carl Verdickt. Daarachter,
in de bestaande hallen, komt er een eve-
nementenruimte voor 2.000 bezoekers
(5.320 m2), waar net zo goed modeshows
als bijvoorbeeld kerstmarkten moeten
kunnen plaatsvinden. Voor muziekoptre-
dens zijn ze akoestisch niet geschikt. Het
uitspringende middengedeelte van deze
hallen, de vroegere ‘overlader,’ krijgt een
invulling als cafetaria. De volgende loods,
de voormalige draaierij, zal na de renova-
tie fungeren als buurtsporthal (1.170 m2).
Daarnaast komt er een nieuwbouwsport-
hal met twee verdiepingen voor de Hoge-
school Antwerpen (4.735 m2). Daarnaast
is er nog 785 m2 logistieke oppervlakte.
Beide sportzalen delen het sanitair en
de kleedkamers. Terwijl de buurtsporthal
overwegend is afgestemd op groepssport-
wedstrijden, is de accommodatie van de
hogeschool veeleer afgestemd op sport-
opleiding, met een gymzaal en lesruimten
TECHNISCHE fICHEOpdrachtgever: Autonoom Gemeentebedrijf
Antwerpen Nieuw Noord
Ontwerp: Verdickt & Verdickt Architecten
(Antwerpen)
Studies stabiliteit en technieken:
VK Engineering (Gent)
Hoofdaannemer: Cordeel (Temse)
Start werken: augustus 2008
Oplevering: november 2010
De nieuwe sport- en evenementenhal moet het Park Spoor Noord zowel overdag als ’s nachts extra uitstraling bezorgen.
op de eerste verdieping en infrastructuur
voor fitness en gevechtssporten op de
tweede. Het nieuwe sportcomplex zal dan
ook geen concurrentie vormen voor de
Lotto Arena. Een foyer langs de puntge-
vels verbindt de diverse onderdelen met
elkaar. De vrije hoogte varieert van plaats
tot plaats van 6,20 tot 12,60 m.
energieVerbrUik“De technische infrastructuur is zo ont-
worpen dat per unit een afzonderlijke
verbruikmeting kan gebeuren van de
verschillende energieën,” licht Tom Lan-
geraert (VK Engineering) toe. “De warm-
teproductie van de sporthal hogeschool
gebeurt met condenserende gasketels in
combinatie met zonnepanelen, voor de
productie van sanitair warmwater voor de
stortbaden. De kantoorunits, de horeca
en de uitleendienst worden uitgerust elk
met hun eigen condenserende gaswand-
boiler. De buurtsporthal wordt verwarmd
met gasgestookte luchtverhitters in com-
binatie met destratificatieventilatoren. De
combinatie van vrije koeling en nachtkoe-
ling moet in staat zijn om in warmere pe-
riodes van het jaar de temperatuur onder
controle te houden zonder mechanische
koeling. Voor de spoeling van toiletten,
urinoirs en voor het onderhoud van de ge-
bouwen gebruiken we regenwater.”
inspiratieDe gebroeders Verdickt vonden een deel
van hun inspiratie in Amsterdam, waar
de voormalige fabriek Westergas is om-
gevormd tot een soort cultuurdorp. Ze
deden ook nuttige ideeën op in Techno-
polis New York en bezochten diverse refe-
rentieprojecten van Kalwall. ❚