begeleiden alskiezen

binnen spanningsvelden

Drs. M.L.A.(Marcel) Hoonhout

in deze workshop:

- uiteenzetting over begeleiden

- een paar filmfragmenten (dans)

- ‘gereedschap’ om te oefenen

focus van deze workshop: 'begeleider'

* begeleiden is werkwoord:

begeleiden is kiezen

* zicht krijgen op onze keuzes

* onderscheidingen als houvast

* oefenen

maak drietallen:

– Begeleider

– Klant met begeleidingsvraag

– Observator

Klant: 'probleem(pje)'verschil tussen nu en straks

wat je nu nog niet, maar straks wel …

– herkent

– weet/begrijpt

– anders voelt

– kan

– durft

constructivistisch uitgangspunt:

er bestaat niet iets als DE 'waarheid',

mensen creeëren hun eigen betekenis

'hoe je kijkt maakt wat je ziet ….'

'kijken' als waarnemen met alle zintuigen:

hoe je kijkt maakt wat je ziet ….

hoe je luistert maakt wat je hoort ….

hoe je er contact mee maakt kleurt wat je beroert ....

ONDERSCHEID tussen

HOE KIJK JE?

EN WAT ZIE JE DAN?( MIDDELS DIE MANIER VAN KIJKEN)

wat zie je…?

of ……………paard?

hoe je 'kijkt' ....

is niet eenvoudig op te sporen

hoe je waarneemt ....

waar je op let ….

hoe en wat je selecteert ....

welk accent dat je legt ....

wat er opgeroepen wordt ....

hoe je 'kijkt' ....

wat je tot voorgrond maakt

en wat je daarmee tegelijkertijd

tot achtergrond verklaart

..... maakt wat je 'ziet'

eenmaal op de voorgrond gezien … is het moeilijk weg te denken

twee manieren van rasteren

– stijf– soepel

hoe je 'kijkt' ....

HOE JE DENKT

HOE JE SAMENHANG MAAKT

..... maakt wat je 'ziet'

rasteren is onderscheiden:

– uit elkaar leggen

– in samenhang brengen

hoe je waarneemt ....wordt beїnvloed door je 'binnenwereld':

waar je mee bezig bent: 'CONCERN'

door je BEHOEFTE

door jouw BELANG

WAAR HET HART VOL VAN IS ......

hoe je waarneemt .... wordt beїnvloed door je

'ervaringsgeschiedenis':

WAAR JE OP HEBT LEREN LETTEN

'signalen' die je hebt leren herkennen

Barnett Newman – who is afraid of red, yellow and blue

het kijken naar het schilderij op de voorgrond

hoe je waarneemt ....

wordt beїnvloed door je 'buitenwereld'

OMGEVING ALS 'TIJDGEEST'

WAT IS VOOR JOU EN VOOR DIE TIJD 'NORMAAL'

MET DE KENNIS VAN NU ....

graffity

hoe je waarneemt ....

wordt beїnvloed door GROEPEN

'ZWERMEN' WAAR WE DEEL VAN UITMAKEN

betekenisgeving wordt

ook sociaal 'geconstrueerd'

'SOCIAL FABRICS'

actor – context(en)

• individu/actor - context

* binnenwereld - buitenwereld

* individueel – organisatiebelang –

beroepsbelang

* privé, werk, beroep

iedereen heeft zijn eigen 'raster'

REFERENTIEKADER

BEGRIPPEN EN ONDERSCHEIDINGEN

BEELDEN

GEVOELSLADINGEN

WAARMEE HIJ/ZIJ

AAN ERVARINGEN BETEKENIS GEEFT

hoe je kijkt maakt wat je ziet …

hoe je kijkt maakt wat je ziet …hoe je kijkt maakt wat je ziet …

…en min of meer

wat je doet en laat

hoe je waarneemt .... beïnvloedt

jouw kiezen en handelen

..... 'min of meer' .....

belang van reflecteren* eigen 'aandeel'* eigen betekenisgeving* eigen keuzes* eigen reacties

begeleiden is uitnodigen tot reflecteren

alleen aan de hand van een concrete situatie kun je onderzoeken hoe de klant naar zijn/haar situatie kijkt …

dus: begeleiding beginnen met een situatie/ervaringsmoment

je kunt je 'raster' niet contextloos onderzoeken

klant

met een vraag (probleem)

en een moment

(waarop die vraag aan de orde is)

reflecteren op 'moment':

– wat denk je

– wat voel je

– wat wil je en vind je belangrijk

– wat zei/deed je

– verbindingen

– onderscheidingen

– keuzes

– vooronderstel-lingen

begeleiden

zowel klant als begeleider

hebben elk hun eigen 'raster'

t.a.v. situatie

en t.a.v. het begeleiden

begeleiden:

de klant uitnodigen

diens eigen raster

te onderzoeken

begeleider

klant

situatie van de klant

ik zie ik zie

wat jij niet ziet

raster van de begeleider in beeld

begeleider

klant

situatie van de klant

klant

met een vraag

Klant vraagt om

* hulp bij 'hoe kijk ik' eigenlijk

* AANVULLENDE MANIER VAN KIJKEN

om zijn/haar probleem iets anders te zien

en misschien iets anders te kunnen doen

twee vormen van leren

leren van binnenuit = ervaringsleren:

leren op basis van reflecteren

ik en anderen onderscheiden

pion en bron onderzoeken

leren van buiten naar binnen:

middels feedback, informatie, instructie,

onderwijzen, advisering, boeken/video

Botero:

‘dansers’

een interactionele dans

hoe krijg je een ruimere kijk?

a. herkennen hoe je kijkt:- reflecteren

- van deelnemersperspectief (erin)

naar toeschouwersperspectief (erboven)

b. aan die kijk 'ontsnappen':- door 'meerperspectivisch kijken'

hoe krijg je een ruimere kijk?

1. van 'positie' wisselen:

–Ik-positie–Door de ogen van de ander–Camerapositie (helicopterview)

door de ogen van de ander

gevangenis vanuit buurtbewoner ontworpen

hoe krijg je een ruimere kijk?

2. van 'actor' naar 'context':– omgevingsinvloed en eisen– rollen en taken– verantwoordelijkheden

actor – context(en)

* individu/actor - context(en)

* binnenwereld - buitenwereld

* individueel - organisatie -

beroep - privé

actor – context(en)

* taak/verantwoordelijkheid

* team

* ondersteuningsvormen

* missie en beleid

* stijl van leidinggeven

hoe krijg je een ruimere kijk?

3. van 'emotie' veranderen:

– vier B's (bang, boos, blij, bedroefd)

– ga naar een ander 'vak'

emotie even bevriezen

hoe krijg je een ruimere kijk?

4. van 'denken' wisselen:

– logisch denken– lateraal denken

lateraal denken

creativiteit– als iets niet werkt hou er mee op

en doe wat anders

– verbind je probleem met spagetti

– stel honderd vragen

– iets anders doen: 'incubatietijd'

verbind je probleem met ...

verbind je probleem met ...

– waarnemen

– associeren

– aspecten van ....

– dan verbinden met probleem

bedenk tien nieuwe acties

'tussenliggende onmogelijkheid'

oogst

welk woord blijft hangen

welk beeld blijft op je netvlies

welke zin galmt nog na

dat borduren, calligraferen, opschijven of

ophangen als 'anker' voor verandering

hoe krijg je een ruimere kijk?

5. van 'taal' wisselen (1):

– woord-taal (woordwissel; nieuw woord)

– beeldtaal (van woord naar beeld)

beeldtaal, metaforen

5. van 'taal' wisselen (2):

– lijftaal (waarnemen van lichaamssignalen)

– kleurentaal

kleurentaal, de blauwe ruiter

hoe krijg je een ruimere kijk?

6. van 'probleem' naar 'wens':

– van 'niet' naar 'wel'– in het 'niet' zit een wens

buiten de lijntjes kleuren

hoe krijg je een ruimere kijk?

7. van 'domein' wisselen:

– waarnemen– beoordelen– beleven

- waarnemen

- beoordelen

- beleven/

proeven

- feiten

- vergelijken met een norm

- gevoel / smaak / stijl

‘ik moet …..’ daar toch eens aandacht aan schenken

moetenkunnenmogenwillendurven

hoe krijg je een ruimere kijk?

8. van 'tijd' wisselen:

– toen (terugblik/verleden)– hier en nu– toekomst (verbeelden)

januskop

begin met het eind voor ogen

begin dan bij het begin

Stephen Covey

begeleiden

als

jongleren

met

zeven

ballen:

jongleren met spannings-

velden:

hoe je kijkt naar je begeleiding maakt .....

reflecteren

op 'momenten'

van de begeleider

bijvoorbeeld in een

intervisiegroep

Chagall - cellist

‘je bent

je eigen

instrument’

EINDE

met dank aan mijn broer Cor voor de techniek

dit was dus een lieve-heren-productie