Artrose handgewrichten

Operatieve behandelingsmogelijkheden

Maatschap plastische chirurgie

Pascal Brouha

Ralph Franken

Brigitte van der Heijden

Europees gecertificeerd handchirurg

Artrose: definitie

degeneratieve conditie van de gewrichten:

beschadiging van gewrichtskraakbeen

vorming van nieuw bot aan de gewrichtsranden en

bij het gewrichtoppervlak

ongeveer 10% ♂ en 20 % ♀ met radiologische

afwijking hebben klachten

Artrose: type

primair gegeneraliseerd erosief

DIP

CMC1

PIP

Artrose: klachten

pijn bij bewegen

functio laesa: stijfheid

kracht ↓ en pincetgreep ↓

standsafwijking

verminderde cosmetiek: deformiteit

DIP: nodes of Herberden

PIP: nodes of Bouchard

artrose

oorzaken

primair degeneratief

erosief

secundairtrauma

infectie

tumor

neerslagziekte (jicht)

inflammatoir (RA)

Artrose: diagnostiek

anamnese

lichamelijk onderzoek

aanvullende diagnostiek

röntgen foto: PA, lat en ¾

echografie

MRI/CT-scan

Artrose: behandeling

conservatief operatief

keuze:

afhankelijk van klachten

afhankelijk van de patiënt

foto ondergeschikt

doel:

pijn ↓

functiebehoud

deformiteit preventie

voorlichting patiënt

conservatieve behandeling

immobilisatie (schema variabel)

medicatie: NSAID’s, analgetica

Injecties: corticosteroid of hyaluronzuur

fysiotherapie/ergotherapie HPEC

Handpolsexpertisecentrum JBZ

(HPEC)

Operatie: indicaties

PIJN PIJN PIJN

deformiteit met functie ↓

instabiliteit

functie ↓ → ADL ↓

COSMETIEK

Operatie

artrodese: voordelen

stabiliteit

korte revalidatie (3 mnd)

nadelenkans op non-union

stijf gewricht

artroplastiek voordeel: behoud ROM

nadelenluxatie

loslating of scheuring

instabiliteit

lange revalidatie (3-6 mnd)

Operatie

DIP: artrodese

PIP: artrodese of

artroplastiek

MCP: artroplastiek

IP: artrodese

MCP: artrodese

CMC1: artroplastiek of

artrodese

vinger duim

Distale interfalangeale gewricht (DIP)

primaire degeneratieve artrose

klinische meest voorkomende artrose

deformititeiten:flexiestand + ∕ - deviatie

Herbeden nodes

muceuze cyste

mallet vinger deformitiet

differentiaal diagnoseMallet vinger

Dupuytren

RA, jicht, psoriasis

Artrodese DIP

Proximale interfalangeale gewricht (PIP)

erosieve artrose

functie PIP: laterale stabiliteit

differentiaal diagnoseDupuytren

tendovaginitis stenosans

volair plaat contractuur

strekpeesletsel

RA, psoriasis, jicht

pincetgreep en kracht

behandeling PIP artrose

artrodese

dig 2 en 3

functionele stand

stabiliteit m.n. dig2

voorkeur bij

zeer instabiel PIP

jonge handarbeiders

verlies van bone stock

ROM < 30 º

artroplastiek

dig 3, 4 en 5

behoud vuistvorming

2 soorten prothesen

siliconen: ROM 45-60º

pyrocarbon: ROM 45-80º

Artrodese PIP

Siliconen prothese PIP

Pyrocarbon prothese PIP

Metacarpale falangeale gewricht (MCP)

RA, secundaire artrose

functie MCP: ROM voor openen

en sluiten van vuist

differentiaal diagnoseDupuytren

tendovaginitis stenosans

volair plaat contractuur

strekpeesletsel/subluxatie

voorkeur artroplastiek

Pyrocarbon prothese MCP

Artrose duim

CMC1: meest geopereerde gewricht

1

2

3

4

IP-gewricht

MCP-gewricht

CMC1-gewricht

STT-gewricht

1. distale phalanx

2. proximale phalanx

3. metacarpale 1

4. trapezium

Artrose IP duim: artrodese

differentiaal diagnose

trigger duim

Dupuytren

(RA, SLE)

Artrose MCP duim: artrodese

differentiaal diagnose

trigger duim

Dupuytren

collateraal bandletsel (ski

duim)

volair plaat letsel

(RA, SLE)

Artrose Carpometacarpale gewricht

van de duim (CMC1 gewricht)

anatomie CMC1 gewricht

• basis metacarpale1(distaal)-trapezium (proximaal)

• biconcaaf zadelgewricht (wisselend gewrichtcontact)

CMC1 bewegingspatronen

Stabiliteit CMC1 : ligamenten

Anterior obligue ligament (AOL) Ulnar collateral ligament (UCL) First intermetarpal ligament (IML)

palmair

Posterior oblique ligament (POL) Dorsoradial ligament (DRL)

dorsaal

CMC1 artrose

pathofysiologie

duim belangrijkste “vinger” van de hand

bepaalt 40-60% van de handfunctie

ruime bewegingsmogelijkheid en extreme belasting van CMC1 predispositie voor artrose

patiëntengroepen

postmenopauzale vrouwen

posttraumatische patiënten mn mannen

aandoeningen bv RA, SLE en jicht

CMC1 artrose: diagnose anamnese

pijn, krachtverlies en verstijving (verstoorde grijpfunctie)

lichamelijk Onderzoek:

zwelling rondom CMC1: synovitis en/of subluxatie

locale drukpijn

positieve axiale compressie-adductie test

positieve axiale compressie-rotatietest

verminderde kracht en beweging

aanvullend onderzoek

radiologische opnames: PA en lateraal/driekwart

radiologische classificatie (Eaton en Littler)

CMC1 en STT: ernstig

kraakbeenbeschadiging

degeneratieve veranderingen van

CMC1 én STT gewrichtenEaton IV

CMC1: ernstig

kraakbeenbeschadiging

gewrichtdestructie: sclerosis/cysten

subchondraal, osteofyten ≥ 2mmEaton III

CMC1: milde tot matige

kraakbeen beschadiging

geringe gewrichtsspleet vernauwing,

osteofyten < 2mmEaton II

CMC1: normaalgeenEaton I

status kraakbeenradiologische afwijkingen

Eaton gr 4Eaton gr 3

Eaton gr 2Eaton gr 1 Eaton gr 2

Eaton gr 3

differentiaal diagnosis

carpaal tunnel syndroom

morbus Quervain

pathologie scaphoid (oude fractuur)

flexor carpi radialis tenosynovitis

ganglion carpi volare

NB: vaak coexistentie van genoemde aandoeningen

CMC1 artrose: operatieve

behandeling

artrodese

voordeel:

sterk belastbaar

stabiel

korte revalidatie

nadeel:

verlies mobiliteit

nonunionrate 50%

ontwikkeling STT-arthritis

arthroplastiek

voordeel:

mobiel

redelijk tot goed belastbaar

redelijk tot goed stabiel

nadeel:

lange revalidatie

CMC1 artrodesis

contraindicaties (relatief)

panarthritis/STT-arthritis

verminderde mobiliteit van

MCP of IP gewricht

indicaties (relatief)

bindweefselziekte( bv

SLE, RA)

posttraumatisch bij jonge

werkarbeiders

paralysis/fibrosering

thenar musculatuur

cerebral palsy

CMC1 arthrodesis

voorkoming proximale migratie van MC1 (na trapezium excisie)

behoud duim lengte

behoud kracht (pincetgreep)

behoud stabiliteit

voorkom STT artrose

MAAR: geen methode superieur

geen prospectieve lange termijn onderzoek

Keuze CMC1 artroplastiek

ligamentreconstructie

(ophangplastiek)

• Eaton stadium I-IV

• herstel/verbetering van de

stabiliteit

• verschillende methoden: een

peesplastiek ter versterking

van een ligament(en)

• in vroeg stadium: uitstel van

ernstige artrose

CMC1 artroplastiek

status kraakbeen type artroplastiek

Eaton I normaal ophangplastiek bij

subluxatie

Eaton II CMC1 milde tot matige

kraakbeenbeschadiging

(hemi)prothese

(hemi)trapezectomie +/-

ophang-interpositie plastiek

Eaton III CMC1 ernstige

kraakbeenbeschadiging

prothese

(hemi)trapezectomie +/-

ophang-interpositie plastiek

Eaton IV degeneratieve veranderingen

van CMC1 en/of STT

gewricht

trapezectomie +/- ophang-

interpositie plastiek

(hemi)trapezectomie en ophang-interpositie plastiek

geconverteerd in sardellenplastiek

trapezectomie en ophang-interpositie plastiek

hemitrapezectomie en

pyrocarbonprothese

hemiprothese cmc1

conclusie artrose

veel voorkomend, m.n. CMC1 gewricht

prima te behandelen:

1) conservatief

2) operatief

keuze behandeling i.o.m. patiënt

operatie resultaten goed: DIP en CMC1, redelijk PIP

CMC1: voorkeur artroplastiek

afhankelijk van de operatieve behandeling korte of lange

revalidatie periode HPEC

www.handpolsexpertise.nl