Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Non-Hodgkin-lymfoom

Afdeling Hematologie

Universitair Medisch Centrum Groningen

www.hematologiegroningen.nl

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Maligne lymfomenTwee grote groepen te onderscheiden:

1. Hodgkin-lymfoom

(ziekte van Hodgkin)

2. Non-Hodgkin-lymfoom

(NHL)

Grote verschillen tussen NHL en Hodgkin (1)

NHL Hodgkin

Uitgebreidheid

Zeer uitgebreid Gelokaliseerd

Welke gebieden zijn aangedaan?

Lymfklieren en andere

organen

Voornamelijk lymfklieren

NHL Hodgkin Mediane leeftijd 60 jaar 35 jaar Presentatie divers uniform Lokalisatie overal lymfklieren Soorten >30 soorten 5 soorten Therapie

divers chemo +/- bestraling

Prognose variabel excellent

Grote verschillen tussen NHL en Hodgkin (2)

Lymfklieren en lymfklierstations (groepen lymfklieren) en andere lymfoïde organen:

A. in de halsB. in de okselsC. langs de luchtpijpD. bij de longenE. bij de darmen en achter in de buikholteF. in de bekkenstreekG. in de liezen

1. milt2. beenmerg (in de botten)3. zwezerik (thymus)

Deze figuur komt uit de KWF-folder ‘Hodgkin lymfoom’

2

3

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Non-Hodgkin-lymfoom Symptomen

• Zeer divers, variërend van nauwelijks klachten tot ernstig ziek, hangt af van type NHL en uitgebreidheid

• Lokale klachten hangen samen met de lokalisatie, b.v. – zwelling in hals, oksel of liezen door vergrote lymfklieren– maagpijn door lokalisatie in de maag– hoofdpijn en verwardheid door lokalisatie in de hersenen– benauwdheid door lokalisatie bij de longen– last van de neus of keel door lokalisatie aldaar

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Patiënt met non-Hodgkin-lymfoom (wat wil de dokter weten?)

• Welk type NHL? (hangt van biopt af)

• Welk stadium? (I tot IV)

• Welke lokalisaties? (lymfklieren, milt, lever, beenmerg, vaak ook elders)

• Welk risicoprofiel van de patiënt?

• Welke behandeling is mogelijk?

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Stadiëringsonderzoek bij NHL

• Goed vragen stellen• Lichamelijk onderzoek• Risicoprofiel inschatten• Bloedonderzoek• CT-scan hals, borst, buik• Vaak ook PET-scan of

PET/CT in één scan• Beenmergbiopt• Afh. van type NHL onderzoek

huid, KNO-arts, neuroloog, maag-darmarts, etc

beginstadium

Stadium ziekte van Hodgkin en NHLAnn Arbor-stadiëring

gevorderd stadium

I II III IV

beginstadium

Stadium ziekte van Hodgkin en NHLAnn Arbor-stadiëring

gevorderd stadium

I II III IV

A = geen symptomen

B = koorts (onverklaard)

profuus nachtzweten

gewichtsverlies >10%

Non-Hodgkin- lymfomen kunnen

ook buiten de lymfklieren in ander weefsel

ontstaan = extranodaal

Hersenen

Blaas

Blindedarm

Alvleesklier

Lever

Longvliezen

Hoofd/hals/oog/ keel/neus/mond

Hart en hartzakje

Borstklier

Maag en milt

Nieren

Botten

Vrouwelijke geslachtsorganen

Huid

Ruggemergvlies

Beenmerg

Longen

Dikke darm

Dunne darm

Buikvlies

Non-Hodgkin-lymfomen kunnen overal in het lichaam optreden

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Voorbeelden van NHL in de lymfklieren

Non-Hodgkin-lyfmoom in beide oksels

Extranodale lokalisaties NHLNHL van de huid

mycosis fungoidesNHL bij het oog

NHL in het bloed

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Non-Hodgkin-lymfoom is niet één ziektebeeld!

• Kliniek

• Presentatie

• PA-type (>30 soorten)

• Lokalisatie

• Uitgebreidheid

• Kwaadaardigheid

Zeer divers!

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Lymfeklier-

overzicht

Follikel- centrum

Mantelzoom

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Het is onmogelijk voor elk type NHL een specifieke therapie te selecteren.

Daarom worden de verschillende typen gegroepeerd in:

Indolente typen NHL

Agressieve typen NHL

Zeer agressieve typen NHL

Therapie non-Hodgkin-lymfoomAlgemene principes

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Tot de indolente vormen worden onder meer gerekend:

• Folliculair lymfoom

• Lymfoplasmacytair lymfoom inclusief de subgroep Waldenström

• Lymfocytair lymfoom (lijkt op CLL)

• MALT-lymfomen

• De meeste huidlymfomen

Therapie non-Hodgkin-lymfoomIndolente vormen

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Indolent, stadium 1 (zeldzaam, geneeskans)

• Radiotherapie: geeft circa 50% genezing

• Onderzoek: – Niet alleen plaatselijke radiotherapie, maar

tevens radiotherapie in zeer lage dosis op het totale lichaam

Therapie non-Hodgkin-lymfoomAlgemene principes

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Indolent, stadium 2-4: komt het meest voor, goed behandelbaar, maar w.s. geen geneeskans

• ‘Wait and see’• Milde chemotherapie (leukeran/CVP-kuren) met

rituximab• Lage doses radiotherapie• Experimenteel:

– na therapie doorgaan met onderhoud-rituximab– allogene stamceltransplantatie

Therapie non-Hodgkin-lymfoomAlgemene principes

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Tot de agressieve vormen worden onder meer gerekend:

• Diffuus grootcellig B-cellymfoom

• Primair mediastinaal B-cellymfoom

• Mantelcellymfoom

• Alle rijpe T-cellymfomen

Therapie non-Hodgkin-lymfoomAgressieve vormen

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Therapie non-Hodgkin-lymfoomAlgemene principes

Agressief• Stadium 1: 3-4 ‘CHOP’-kuren, meestal

gevolgd door radiotherapie• Stadium 2-4: 6-8 ‘CHOP’-kuren

– als B-celtype: altijd toevoegen van antistof rituximab (Mabthera);

– als T-celtype: soms toevoegen van antistof alemtuzumab (Mabcampath)

• Als recidief: hoge dosis chemotherapie gevolgd door autologe stamceltransplantatie

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

CHOP14- of 21-schemaCyclofosfamide (via infuus) dag 1

Adriamycine (via infuus) dag 1

Oncovin (Vincristine) (via infuus) dag 1

Prednison (tablet of capsules) dag 1-5

Herhaal elke 2 (CHOP-14) of 3 (CHOP-21) weken, zonodig met de witte bloedcel groeifactor G-CSF

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

CHOPwordt

R-CHOP

Belangrijke overlevingswinst dankzij toevoegen van rituximab

(Mabthera®)

De meeste B-cellymfomen hebben de merker CD20 op hun oppervlakte

CD20

Rituximab of Mabthera (anti-CD20)

Binding antistof met lymfoomcel Celdood

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Tot de zeer agressieve vormen worden onder meer gerekend:

• Burkitt-lymfoom

• Lymfoblastair T-cellymfoom

Therapie non-Hodgkin-lymfoomZeer agressieve vormen

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Zeer agressieve vormen• Alle stadia bij voorkeur therapie

zoals voor acute leukemie gegeven wordt: intensieve chemotherapie (deels in het ziekenhuis), meestal gevolgd door stamceltransplantatie

Therapie non-Hodgkin-lymfoomAlgemene principes

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Non-Hodgkin-lymfomen (NHL)Conclusie

• Zeer diverse groep van ziektebeelden• Lokalisaties in de lymfklieren, maar ook vaak op

andere plaatsen• Behandeling wordt bepaald door het type NHL

(classificatie pathologie)• Prognose afhankelijk van type en verschillende

risicofactoren bij de presentatie: sommige zijn uitstekend te genezen, andere vormen meer beeld van chronische ziekte