PwC en Duurzaamheid:pas-de-deux?

Amsterdam 29 september

www.twitter.com/janrotmans

Duurzaamheid & Transities

duurzaamheidwat

transitiehoe

transitie naar duurzamer samenleving

Duurzaamheid 3.0

oude duurzaamheid nieuwe duurzaamheid

streng, sober leuk, inspirerend

compensatie waarden creatie

politiek samenleving

bewustwording actiebereidheid

uitleggen vertalen naar actie

sturen faciliteren

Stelling I

PwC onderscheidt zich onvoldoende op het gebied van duurzaamheid

1. eens2. oneens

Waarden

duurzaamheid: het creëren van waarden

sociale waarden

economische waarden

ecologische waarden

duurzaamheid kruipt in 

het DNA van de samenleving

ontstaat nieuwe economie

rondom duurzaamheid

ontstaat mondiale economie rondom schone energieduurzame energie: wind, zon, biomassa, warmte

snelst groeiende industrie ter wereld

2010: 250 miljard dollar (30% groei t.o.v. 2009)

China 55 miljard Duitsland 42 miljardAmerika 35 miljardItalië 17 miljard

Nederland 1.5 miljard miljard

Mondiale Duurzaamheids Economie

China investeert komende 5 jaar 235 miljard euro in schone technologie

VW investeert 1 miljard in duurzame energie (windmolenpark, waterkrachtcentrale)

Unilever wil voetafdruk halveren in 10 jaar

Duitse staatsbank stelt 100 miljard beschikbaarvoor duurzame energie

Mondiale Duurzaamheids Economie

Mondiale economische machtsstrijd

Obama

“ Het land dat de duurzame energie-economie

domineert zal het land zijn dat de wereldeconomie

domineert en Amerika moet dat land zijn ”

Stelling II

duurzaamheid zou tot de core business van PwC moeten horen

1. eens2. oneens

Transitie

fundamentele verandering van structuur, cultuur, werkwijzen

structuur: institutionele, economische, fysieke structuur

cultuur: gedeelde beelden, waarden, paradigma’s

werkwijzen: routines, regels, gedrag

radicale omslag in denken & handelen op systeemniveau

in kleine stappen

organiseren

denken

handelen

Voorbeelden van Transities

internetvan fysiek naar virtueel

watertransitievan water keren naar water accomoderen

energietransitievan fossiele naar duurzame energievoorziening

zorgtransitievan bureaucratische zorg naar mensenzorg

Transitie Gezondheidszorgstructuur: machtig zorgregime

wijdvertakt en diep geworteldspecialisatie

cultuur: ‘artsen’cultuursterke autonomie en grote autoriteitgesloten, naar binnen gekeerd

werkwijzen: klacht-diagnose georiënteerd ‘Kurieren am Symptoom’specialisatie

medische maakbaarheid staat centraal

Transitie-opgave zorgformidabele opgave

in 2050zal 1 op de 2 Nederlanders ouder zijn dan 50 jaar

25% van Nederlanders bestaat uit 65+ ers

1/3 van bevolking bestaat uit Allochtonen

zorgbehoefte zal explosief toenemen

1/3 van inkomsten van Nederlanders gaat naar zorg

20-25% van Nederlanders werkt in zorg

Transitieconcepten

Voorontwikkeling

Stabilisatie

2050

Duurzame energievoorziening

Acceleratie

Take-off

Start ‘energietransitie’(proces)

1980 2001 2011

Huidige situatie

tijd

Multi-fase analyse energietransitie

Multi-level analyse energietransitieMacro-niveau

+ schaarste fossiele brandstoffen+ voorzieningszekerheid+ klimaatverandering- financieel-economische crisis

Meso-niveau+/- Kopenhagen verdrag+ WBC Sustainable Development.+/- EU-energiebeleid+ stedelijke / regionale initiatieven

Micro-niveau+ decentrale energieontwikkeling+ zon- en windenergie+ energiepioniers (koplopers)- wet- en regelgeving

Multi-patroon concept

regime: dominante structuur, cultuur en werkwijzen met macht en gevestigde belangen

niche: opkomende, afwijkende structuur, cultuur en werkwijzen op klein schaalniveau

niche wil macht ontwikkelen en het bestaande regime overnemen; regime beschermt zich daartegen door deniche onschadelijk te maken of op te nemen

transitie = regime-wisseling = machtswisseling

Multi-pattern concepteen transitie mislukt als de structurele veranderingvanuit het regime plaatsvindt met alleen regime-partijen

‘een kalkoen zal zichzelf niet slachten’

een transitie mislukt als de structurele verandering vanuit niches plaatsvinden met alleen niche-partijen

‘muis en olifant stampen samen op de brug’

een transitie kan lukken als niche-partijen enveranderingsgezinde regime-spelers elkaar vinden engaan samenwerken

Transitiepatroon Energie

sterk dominant, goed georganiseerd fossiel energie regime: multinationals, ministeries, politieke partijen, kennisinstituten, intermediairs, fiscale regels

niche-regime: duurzame energie MKB, ZZP-ers, coöperaties, kleine banken, subsidies versnipperd, kleinschalig, innovatief, matig georganiseerd

niche-regime gaat fossiele regime bedreigenmaximale spanning de komende jarenpolarisatie in overgangsperiode

Stelling III

de top 50 klanten van PwC behoren tot het regimedie duurzaamheid nog niet als core business hebben

1. eens2. oneens

Crisis vanuit transitieperspectief

Overgangsperiode

wij bevinden ons op kantelpunt in de samenlevingfinanciële zekerheid, sociale zekerheid, zorg, energie, economie

de crises markeren die overgangssituatie

chaos, turbulentie, onzekerheid

tal van initiatieven die alle kanten opgaan

crises zijn kans om dingen écht anders te doen

25 jaar

DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase25 jaar

Transitie naar duurzame samenleving

Wijdverspreide toepassing van het nieuwe paradigma

Decentrale Energieopwekking

Kante

lpunt

Strijd tussen het oude en nieuwe paradigma

Centrale Energieopwekking

Tijd

Opbo

uw va

n duu

rzame

same

nlevin

gl

We zitten hier

Consolidatie

crisis vanuit transitieperspectief

drie niveaus van beschouwing:

1. financiële en bancaire crisisfinancieel toezicht en regulering

2. relaties markt, overheid en samenlevingbegrensde marktwerking, rol van overheid en burgers

3. deugden, normen en waardennieuwe economische orde in licht van energie/klimaatcrisis

morele crisis: venster voor duurzame economie

crisis vanuit transitieperspectief

huidige crisis is systeemcrisis

financiële crisis is symptoom van systeemcrisis

systeemcrisis is geworteld in

productie & consumptie uitputting natuurlijke bronnen

Paradigma Wisseling

oude wereldbeeld nieuwe wereldbeeld

exploitatiemodel co-operatiemodel

economisch rendement maatschap. rendement

lineaire processen kringlopen

waarde ontlenen waarde creëren

zelfredzaam samenredzaam

Leiderschap & Transities

Leiderschap in transities

leiderschap in transities betekent innovatieruimte creëren

mentale ruimte

organisatorische ruimte

juridische ruimte

financiële ruimte

Leiderschap in transitieskoploperstrategie

• niet regisseren wel aanjagen en stimuleren

• faciliteren van koplopers door barrières weg te nemen

• belonen van koplopers en bestraffen van achterblijvers

• organiseren van vernieuwingsruimte rondom koplopers

• opschalen van succesvolle koploperinitiatieven

verbinden van mensen

verbinden van initiatieven

verbinden van netwerken

verbinden van gemeenschappen

Verbinden

Niet zelf organiseren, maar zorgen 

dat anderen het kunnen organiseren

BedrijfsTransitie

reserveer 5-10% ruimte voor duurzame innovatiecreëer niches binnen bedrijf voor koplopers

ontwikkel lange-termijn perspectiefvanuit nieuwe structuur, cultuur, werkwijze

doe mee met duurzame innovatie-experimentenniche-experimenten

sluit nieuwe coalities met a-typische partijenongedachte combinaties kunnnen innovatief zijn

zet in op cultuurverandering binnen bedrijfscholing, competentieontwikkeling

Transitie binnen een bedrijf

gericht op

het creëren van maatschappelijke waarde

lange-termijn

co-productie

welzijn, kwaliteit en ecologisch behoud

persoonlijke ontwikkeling van mensen

Nieuw business model

Transitie Strategie

• mobiliseer koplopers binnen bedrijf

• ontwikkel transitieplan met koplopers

• start doorbraakprojecten met koplopers

• opschalen van succesvolle doorbraakprojecten

kleine initiatieven kunnen voor doorbraken zorgen

Stelling IV

duurzaamheid als core business vergt

een bedrijfstransitie binnen PwC

1. eens2. oneens

In welke Transitie Fase zit PwC?

structuur[voorontwikkelingsfase]

cultuur[voorontwikkelingsfase]

werkwijze

[take‐off]

als bedrijf in voorontwikkelingsfase

elke systeemtransitie vergt een persoonlijke transitie

mentale schaalsprong

reflectiviteit

reflexiviteit

Persoonlijke transitie

Mentale transitie

positieve prikkels

inspiratie

taal

symbolen

iconen

waarden

Visie op Duurzame Toekomst

Schone, circulaire stedelijke economie

CO2-arm kringlopen groene grondstoffen

nieuwe maak- en kennisindustrie

water, energie, klimaat, ruimte

‘leren-werken-ondernemen’ innovatiecampussen

Groene Steden

gebouwen worden groener

gebieden worden groener

Multi-functionele stedelijke gebouwen

woningen, gebouwen, scholen zijn energiefabriekjes

leveren duurzame energie aan omgeving

alle daken en gevels worden benut

wateropvangfijnstof zuivering

recreatie / landbouw

Stichting Urgenda

Stichting Urgenda

Stichting Urgenda

Waterrijke Steden

meer op en om het water leven en wonen

drijvende wijken / drijvende steden

groene infrastructuur op het water

drijvende parken

Dutch Research Institute For Transitions

Schoon, elektrisch stedelijk vervoer

elektrisch aangedreven

elektrische auto / scooter / watertaxi / waterbus

mobiliteit is dienst op maat geleverd

mobiliteitsmakelaar

aan-afkoppelbare elektrische voertuigen

treintjes op de weg

Waarden Gemeenschappen

glocalisering

gemeenschappen rondom zorg, voedsel, energie

samenredzaamheid

McDonalds Biologisch – McFast + McSlow

Samenredzaamheid

Stelling V

over 10 jaar zit duurzaamheid in het DNA van PwC

1. eens2. oneens

Wat betekent dit nu voor PwC?

Duurzaamheid anno 2011

Waardenrekenmodellen

Geldfinancieringsvormen

Partnerssamenwerkingsvormen

Nieuwe Rekenmodellen

van economische waarden naar maatschappelijke waarden

meeste duurzaamheidswaarden worden niet meegenomen

kwaliteit leefomgeving, gezondheid, schone lucht, CO2

sociale kwaliteit, beleving, klimaatadaptiviteit , ecol. Kwaliteit

expliciet maken van waarden en meewegen is uitdaging

nog geen templates voor!

Gebiedsontwikkeling

duurzame gebiedsontwikkeling=

maximaal versterken van kerngebiedswaarden

water, klimaat, milieu, energie, landschap, infrastructuur

mobiliteit, economie, leefomgeving, identiteit, schoonheid

langdurig verbinden aan een gebied

ander soort, lager rendement voor langere tijd

Nieuwe Rekenmodellen

aanbestedingsvormen

niet meer alleen op laagste prijs

duurzaamheid expliciet meenemen

CO2, schone lucht, gezondheid, leefkwaliteit

nog geen templates voor!

Nieuwe Financieringsvormen

energiebesparing: dienst

financiering door bedrijf of bank

geld besteed aan energie voor 10 jaar betaal je aan bedrijf

bedrijf maakt gebouw of huis energiezuinig (neutraal)

bedrijf financiert dat vanuit de winst op energierekening

Nieuwe Coalities

grote behoefte aan verbindende partijen

onverwachte coalities kunnen krachtig zijn

energiebedrijf, woningcorporatie, bank, burgers

sluipende revolutie: decentrale, duurzame energie

Gouden Kans voor PwC

kracht van PwC gebruiken om te verduurzamen

rekenmodellen, waarderingssystemen,

financieringsvormen, coalitievormen

DNA van PwC transformeren

Transitie van PwC

van naar

volgend leidend

reactief pro-actief

achterkant voorkant

ambitie om koploper te willen worden!

PwC Transitie Strategie

• mobiliseer koplopers binnen bedrijf

• creëer tijd en innovatieruimte voor koplopers

• start doorbraakprojecten met koplopers

• opschalen van succesvolle doorbraakprojecten

zoeken, leren, experimenteren

Stelling VI

duurzaamheid heeft voor mij persoonlijk topprioriteit binnen PWC de komende jaren

1. eens2. oneens

samenleving bevindt zich in een overgangsfase

duurzaamheid drijvende kracht achter verandering

wisseling van paradigma, structuur en sturing

systeemtransitie - bedrijfstransitie - persoonlijke transitie

PwC zit nog in voorontwikkelingsfase transitie

verduurzaming biedt gouden kans voor PwC

Conclusies