1 Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten

Het risicobeoordelings- perspectief

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

2

Veilige producten met nanotechnologie: rollen en verantwoordelijkhedenHuidige kennis onvoldoende om risico’s in te schatten met dezelfde mate van zekerheid als voor ‘niet-nano’ stoffen.

● Fabrikant is verantwoordelijk voor veilige producten● Ministeries nemen eventuele beleidsmaatregelen ● VWA voor toezicht en handhaving ● Onderzoek levert wetenschappelijke data

RIVM: - onderzoek en risicobeoordeling (bv voeding, consumentenproducten, milieu) - beleidsondersteuning (bv Kennis- en Informatiepunt Risico’s van nanotechnologie)- kennis leveren (bv MKB-vraagbaak)

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

3

RIVM en nanotechnologie

● Gefabriceerde, vrije, onoplosbare en niet afbreekbare nanodeeltjes, verwerkt in zgn. 1e (en 2e) generatie nanotechnologieproducten, wijd verbreid op de markt

● Mogelijke toxicologische (gevaar) en ecotoxicologische risico’s

● Dus NIET: beoordelen van generatie 3 en 4 incl. synthethische biologie en daarmee samenhangende risico’s (bv ethische)

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

4

Uitzonderlijke eigenschappen van nano

● Uitzonderlijke eigenschappen

(mechanische, optische, elektrische, magnetische)

=> uitzonderlijke effecten

● Uitzonderlijke eigenschappen (bv ontstekingsreacties, passeren barrières zoals bloed-hersen barrière, placenta, …)

=> uitzonderlijke effecten

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

5

Groot gevaar

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

6

Groot gevaar, laag risico

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

7

Risicobeoordeling: Risico = Blootstelling x Gevaar (toxiciteit)

Risico beoordeling

Toxiciteit

Interne dosis

Blootstelling (schatting)

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

8

Risicobeoordeling nanoKarakteristieken

nanodeeltjes

Risico beoordeling

Toxiciteit

Interne dosis

Blootstelling (schatting)

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

9

Nano-toxiciteit● Afhankelijk van type nanodeeltje

– Chemische samenstelling bijv zilver of koolstof – Grootte bijvoorbeeld fijn stof (deeltjestoxiciteit)– Vorm bijvoorbeeld bucky ball, buisje, of fiber*

* met speciale, bekende vorm: asbest-werking

Risicobeoordeling nano

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

10

● Afhankelijk van hoe deeltje in product zit – Ingebouwd in vaste stof (tennisracket)– Als los deeltje in vloeistof (vb sprays/ zonnebrand)

●Gebruik van het product?– Smeren op de huid– Spray via inademing– Voedsel (opeten)– Gebruiksvoorwerp (via huid/mond)

Blootstelling

Risicobeoordeling nano

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

11

• Via huid (TiO2 lijkt niet opgenomen te worden, Zn wel?)

• Via lucht (afhankelijk van deeltjesgrootte)

• Via maag-darm-kanaal (opgelost of als deeltje)

iStockphoto

Interne dosis (opname)

Risicobeoordeling nano

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

12

Maynard (2005): The nanotechnology consumer products inventory

Nano wordt geclaimd in een groot aantal verschillende consumenten- en voedingsproducten

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

13

Periode 2005-2009: 54 -1015 productenhttp://www.nanotechproject.org/inventories/consumer

Dit wil zeggen dat de fabrikant het op de verpakking zet, maar het hoeft er niet persé in te

zitten.

Woodrow Wilson internet database: consumentenproducten met een nano-claim

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

14

Product categorieën met nano-claim●Electronica en computers●Huishoud- en doe-het-zelf

producten●Voeding en dranken●Persoonlijke

verzorgingsproducten en cosmetica

●Motorvoertuigen●Sportartikelen●Textiel en schoenen●Babyartikelen●Filtratie, zuivering, neutralisatie

en reiniging

http://www.nanotechproject.org/inventories/consumer

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

15

ANEC-BEUC database:http://www.beuc.eu/Content/Default.asp?PageID=1121

CONCLUSIONS

CategoriesNumber of products

investigatedPercentage

APPLIANCES 27 5,68

AUTOMOTIVE 72 15,16

CROSS CUTTING 66 13,89

ELECTRONIC & COMPUTERS 6 1,26

FOOD & DRINK 27 5,68

PRODUCTS FOR CHILDREN 18 3,79

HEALTH & FITNESS 199 41,89

HOME & GARDEN 60 12,63

TOTAL 475

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

16

Een risico?Voorbeelden:

● Tennisrackets (nauwelijks voor mens, maar voor milieu?)● Verf (nauwelijks voor mens, maar in spray-vorm ook?)● Voeding (opname onbekend)● Zonnebrand (opname gering)

NB risicobeoordeling RIVM staat los van een (persoonlijke) afweging van de voor- en nadelen van het gebruik.

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

17

RIVM onderzoek consumentenproducten

● In opdracht van de interdepartementale werkgroep nanotechnologie● Verschijnt dec 2010● In samenwerking met VWA producten geselecteerd (basis = claim)● Metingen laten verrichten door MESA+

NB: ● Metingen: duur, nog geen routine, geen concentratie (alleen

wel/niet aanwezig), niet voor alle materialen geschikt● Vals negatieve uitkomsten mogelijk (= niks gevonden, maar het zit

er wel in): nadeel voor risicobeoordeling en handhaving● Voor risicobeoordeling noodzakelijk dat (meer) gegevens van alle

producten bekend zijn!

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

18

Producten met E551 op de Nederlandse markt

RIVM onderzoek nanosilica in voeding

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

19

RIVM onderzoek nanosilica in voeding● In samenwerking met RIKILT, in opdracht van VWA

(gepubliceerd in sept 2010)

● Nanosilica deeltjes zijn aanwezig in voedingsproducten

● Onvoldoende data beschikbaar om te kunnen zeggen of nanosilica als dan niet oplost in het maagdarmkanaal

- Als deeltjes oplossen: normen zoals voor “normaal” silica gelden

- Als silica als nano-deeltjes wordt opgenomen: te veel kennishiaten en onzekerheden om een goede

risicobeoordeling uit te kunnen voeren

● Vervolgonderzoek (opdr: VWA) naar oplosbaarheid is gestart

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

20

Additionele screening: geen E551 in babyvoeding

Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

21

www.rivm.nl/rvs/075_nanotechnologie