1.3. Het moderne imperialisme

p. 26-30

Het moderne imperialisme:

het streven van westerse landen om grote delen van de wereld te veroveren en te beheersen

Lat imperium: groot rijk

ca. 1850-1960

Scramble for Africa

1885 Conferentie van Berlijn: verdeling Afrika

1. Wat lag aan de basis van het moderne imperialisme?

● Europese bevolkingsgroei: bevolkingsoverschot● betere wapens● snelle stoomschepen● industrialisatie● machtsstrijd tussen de Europese landen onderling: kolonies zorgen

voor aanzien/status

1. Economische motievenGB wereldmacht op zee

● kolonie: afzetmarkt voor afgewerkte producten● kolonie: goedkope grondstoffen en werkkrachten● doel: grote winsten maken

2. Cultureel motiefde ‘superieure’ Europese beschaving brengen en de ‘onontwikkelde’ en ‘barbaarse’ volkeren redden van bijgeloof en armoede

inheemse bevolking verbeteren op bestuurlijk en medisch gebied

inheemse bevolking redden van Arabische slavenhandel

3. Politiek motiefmacht en prestige verwerven

geen enkel rijk was groter dan het Britse ca. 1918

● Leopold II droomt van een kolonie voor België, interesse in Congo ca. 1877 ‘ humanitaire doelen’ ‘onder het mom van beschaving

● Congo: rijk aan gewassen en grondstoffen● Leopold II financiert expedities van oa. Stanley naar de

Congo-stroom● conferentie van Berlijn: Leopold II verkrijgt Congo

2. Hoe werd het moderne imperialisme in beeld gebracht?

Hoe werd het moderne imperialisme in beeld gebracht?

Kongo-Vrijstaat met Leopold II als koning

● ‘vrijhandelszone’● Uitbating door privé-concessie

maatschappijen waarvan Leopold II ca. 50% van de aandelen bezit

Kroondomein

● Gigantisch gebied (⅔)● Privé-eigendom van de vorst

ivoorhandel

● Olifanten uitmoorden● Kunstgebit, pianotoetsen, sieraden,

eetgerei, biljartballen

rubber handel

● 1887 uitvinding rubberband door Dunlop

● Vanaf 1890 gigantische vraag naar rubber ‘rubberboom’

● Autobanden, fietsbanden, isolatiemateriaal

rubbertappers met hun leeggemaakte mand bij een inzamelplaats

systeem van dwangarbeid

opslagplaats voor ivoor in Antwerpen

‘Free Congo in the rubber Coils’, spotprent in het Britse satirische blad Punch, 1907

Blanke koning, rood rubber, zwarte dood ● strijd morel● onderzoekscommissie● Casement rapport● internationale onderzoekscommissie● onder druk van de internationale

gemeenschap draagt Leopold II Congo in 1908

over aan België