Download - Verbindende concepten Basishouding met tekening...waarderend onderzoeken: door te focussen op wat kinderen en volwassenen doen als ze op hun best zijn, komt er een pak energie, zelfvertrouwen

Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.

Verbindendeconcepten

Basishouding

Waarderendegrondhouding

Wanneerjeveleaspectenuitde7hefbomensamenbrengt,komjealsvanzelfopeenbeeldvanhoeeenprofessionelebasishoudingvooreenbegeleidervankindereneruitziet:welbevindenenbetrokkenheidcreëren,rijketaalaanbieden,loskomenvanaltesnellecorrigerendetussenkomsten,positiefinspelenopwatzichaandient,impulsengevenomteonderzoekenenteverdiepen,enz.Werkenaankwaliteitsvolleinteracties,bijvoorbeeld,veronderstelteenbasishoudingvanflexibiliteit,leren-van-elkaarendialoog/samenwerking.

Diebasishoudingheeftookeenteam-inslag:eengoededialoogensamenwerkingonderbegeleiders,eenstimulerend,ondersteunendeninclusiefbeleid,eengevoelvanmede-eigenaarschapvaneenvisieofhetproces,ouderseenplaatsbiedenopschool,constructiefomgaanmetmeertaligheid,…VolgensAelterman1zijndekenmerkenvaneenrelationelegerichtheidvanprofessionals:echtheid,aanvaarding,ruimdenkendheid,luisterbereid,empathieenrespect,deontwikkelingvaneenopenhouding,respecteneentolerantevisieop‘anderszijn’.

1“Aandachtvoorgelijkeonderwijskanseninhetberoepsprofielendebasiscompetentiesvoorleraren”.Aelterman,A.,inSchoolenSamenleving(16),p.67-90.Geciteerdin“KleineKinderen,GroteKansen.Hoekleuterleerkrachtenlerenomgaanmetarmoedeenongelijkheid”,Roose,I.,Pulinx,R.,VanAvermaet,P.,SteunpuntDiversiteitenLeren(UGent).KBS,2014,p.50.


Tegelijkwetenweuitonderzoekdatereenlinkistussendeeengoedesamenwerkingineenschoolteamenhetgeloofdatzijhetverschilkunnenmakenvoorkinderen.Watuiteraardcruciaalisvoordeschoolloopbaanvankwetsbarekinderen.Wanneereenteamhetonderlingeensisovereenvisieendedoelen,zorgtditvoorgoedeonderwijsuitkomstenvoordeleerlingen2.

IndeLerendeNetwerkenkwamgeregelddebemerkingdatweafmoetenvandenadrukopeendeficit-benaderingvanleerlingen:labels,problemen,stoornissen,watze‘nogniet’kunnen,…Eenoplossingsgerichteenwaarderendeaanpakverdientmeeraandacht:optimaalinzettenengebruikmakenvaniederstalenteneninteresses.

Dewaarderendebenaderingmaaktophefvanuitdeonderzoeksmethode‘AppreciativeInquiry’,waarderendonderzoeken:doortefocussenopwatkinderenenvolwassenendoenalszeophunbestzijn,komtereenpakenergie,zelfvertrouwenenengagementvrij.Ookdegrowthmindset-theorievanCarolDweck3ligtindezelijn.Growthmindset–integenstellingtoteenfixedmindset–focustopgroei,ophetproces.Kinderenenvolwassenenontwikkelenbestzo’nmindsetwillenzijoptimaallevenslangleren.

LudoHeylen,onderzoekerbijCEGO,brachttijdenshetLerendNetwerk4volgendeslidemeediehetverschilduidelijkvoorstelt:

2“Onderwijseffectiviteit:overzichtvanonderzoeksliteratuurbinneneenevoluerenddomein”.In“Maaktdeschooleenverschil”,DeFraine,B.,e.a.,2004.Geciteerdinidem,p.51(opp.65vanditboekjevindjeeenoverzichtvancompetentiesvooreenbasishouding).3CarolS.DweckisprofessorpsychologieaandeAmerikaanseStanford-universiteit.4LerendNetwerk,28september2017


Eengrowthmindsetofeenwaarderendegrondhoudingstaatnietgelijkmethetontkennenvanhetlichtvandezon:signalen(zichtbareenminder-zichtbare)herkennenvankwetsbare(thuis)situatiesofarmoedeblijftbelangrijk.Defocusverschuiftevenwelalsjedemultiperspectiviteitinkinderenziet,depotenties,talenten,krachten,…Watopzijnbeurtdanweerlinkenheeftmeteengoedeobservatiealsbasishouding:watgebeurterindeklas,opdespeelplaats,tijdensovergangsmomenten,…Waarderendeof‘groene’taal

Waarderendenoplossingsgerichtcommunicerenenbegeleidenheeftditotaalnodigalskrachtiginstrument.Taalspeeltimmerseensleutelrolinveranderprocessen.Deideeënenpraktijkvanuit‘GeweldlozeCommunicatie’5zijnalenkeledecenniagekend,maarvragenookvandaagnogaandacht.

OphetLerendNetwerkvan23maart2017brachtChristopheVansteeland,pedagogischbegeleiderbijhetOVSG,enkelebeschouwingenbinnenoverhetbelangvantaalalsmiddelomdewaarderendebasishoudingterealiseren,zowelnaardeleerlingentoealsinhetbrederecoachenenbegeleiden6.Eenwaarderendenauthentiektaalgebruikhaaltimmershetbesteindemensennaarboven,geeft

5TipvanLerendNetwerk-lidLievenVercauteren(docentAP-hogeschool):zie'Deveiligeklas',SuraHartenVictoriaKindle-Hodson;'DeGirafendejakhalsinons',JustineMol;websiteai-opener.nl6Vansteelandvondhiervoorinspiratiein“Oplossingsgerichtcoachen”,InsooKimBergenPeterSzabó,uitg.Thema,2015


zelfvertrouwenenzinaanlerenden.Tegenoverhetprobleemgerichte‘rode’taalgebruikplaatstVansteeland‘groenetaal’:“Wesprekendaneerderover‘uitdagingen’en‘leerkansen’inplaatsvan‘problemen’.Uitonzepedagogischbegeleidingswerkblijktdatdit,alsditcontinu,voortdurendenconsequentdoet,zijneffectheeftenaanstekelijkwerkt.”VansteelandverweesinhetLerendNetwerkooknaarderesultatenvanhetpIEO-project7(projectInnoverenenExcellereninOnderwijs)waarhijalscoachwasingezet.Inditprojectwerdenenkelebasisscholendriejaarintensbegeleidnaareenduurzameschoolontwikkeling.Ookinditprojectwerddewaarderendegrondhoudingenhetwaarderendtaalgebruikcentraalgesteld.Eénvandelinkendiewemetdehefboom‘RijkeTaal’(zie‘KwaliteitsvolleInteracties’kunnenmaken,ishetaanwendenvanopenvragen:

“Naasteenwaarderendegrondhoudingkomtdewaarderendeofgroenetaalheelsterktotuitingindemanierwaaropvragengesteldworden.‘Groene’vragenbevorderenimmersdeconnectietussenmensenenzorgendatergekekenwordtnaarmogelijkhedenengroeikansen.”

HetpIEO-projectwasgebaseerdopdeconceptenvanhetsociaal-constructionisme8.Eénvandekernideeënisdatwetaalnietalseeninstrumentmogenzien,waarmeewedewerkelijkheidbeschrijven,maaralsietswaarmeeweonzewerkelijkheidcreëren.Vansteeland:“Taalisbijuitstekeencommunicatiemiddelenmettaalbouwenwevoortdurend‘verhalen’diewemetanderendelen.Hetmaaktduseenverschilmetwelkewoordenwedezewerkelijkheidbeschrijven.”Hijgeeftvolgendetabelmee:ROOD GROENprobleemgericht oplossingsgerichtbelemmerend/weinigwaardering behulpzaam/waarderendpolariserend verbindendaannames hierennu,feiten‘hetluktnooit’ kansenzienoordelend mildenfoutvriendelijk

Groenetaalspreektoverkansen,mogelijkheden,hoop,vertrouwen,succes,uitdagingen,groei,oplossingen,…Doorgroenetaaltegebruikenwiljealsdocent/leerkracht/begeleider/coachstimulerenenlatengroeienwateralis,waarjemeervanwil.

7“Windkracht4.PIEO,Rijkeverhalenvoorduurzameschoolontwikkeling”,KBS,2015.Citaat:p.77.8Meerinfo:www.taosinstitute.net