Communicatie: wat en waarom - Platform EMG · 2013. 9. 25. · Totale communicatie; filosofie,...

Help(t) Communicatie!?BOSK-Landelijke informatie- en ontmoetingsdag18 november 2006

Totale communicatie; filosofie, visie en basishouding

Wilma Scheres & Esther Oskam

1

TOTALE COMMUNICATIE

FILOSOFIE, VISIE EN BASISHOUDING

• Wilma Scheres• Esther Oskam

Communicatie: wat en waarom

• Veel definities gaan over de vorm en het proces van communicatie.

• Wij waren met name geïnteresseerd in het waarom van communicatie.

• Als je het waarom begrijpt van communicatie krijg je meer grip op het proces en kun je dat proces positief beïnvloeden.

De (taal) filosofie en de psychologie

gaven antwoord:

• HORA:Om zichzelf te begrijpen heeft een mens het nodig om door een ander begrepen te worden. Om door een ander begrepen te worden heeft een mens het nodig om die ander te begrijpen. Communicatie voorziet in die behoefte.

• Desanne van Brederode: Een mens kan niet leven of groeien zonder begrepen te worden. Begrijpen en begrepen worden ligt aan de basis van ons bestaan. Begrijpelijkheid verdient de voorkeur boven vorm.

Wat is taal en wat is communicatie?

Taal

Taal is een gemeenschappelijk regelsysteem van een gemeenschap.

Taal is in dienst van de communicatie van de gemeenschap.

Je kunt met taal genuanceerd communiceren met leden van je taalgemeenschap. Met niet-leden wordt het lastig.

Communicatie• Je kunt met iedereen communiceren zonder

taal.• Communicatie kent ontelbare universele

signalen die taalgrenzen overstijgen. Kortom: alle gedrag is communicatie.

• Communicatie is meer dan taal.• Communicatie gaat vooraf aan taal.• Taal is één van de vormen om mee te

communiceren.




2

Voorwaarden voor communiceren

• Bewust ervaringen opdoen: je vult je model van de wereld met inhoud.

• Bewust ervaren dat op jouw actie een reactie volgt en andersom.

• Bewust ervaren dat communicatie wederzijdsheid/uitwisseling betekent.

• Bewust ervaren dat er communicatiemiddelen zijn.

• Bewust in contact en dialoog met je omgeving.

Totale Communicatie

• De intentie hebben om de ander te willen begrijpen en moeite doen om je aan te passen aan het communicatieniveau.

• Vanuit die intentie en attitude ga jemeer bewust en tegelijkertijd gebruik maken van alle mogelijke uitingsvormen en bejegening op maat van de cliënt.

• Daarmee stimuleer je gericht de communicatieve ontwikkeling en daarmee de algehele ontwikkeling. En dat is de visie op communicatie van de KEGG.

Wat betekent de visie van TC• De cliënt kan en mag zichzelf zijn.• Verschillende vormen/middelen voor

verschillende situaties, aangepast aan mogelijkheden en beperkingen.

• Communicatievormen hebben zelf geen niveau.

• TC gaat de hele dag door.• De omgeving leert de cliënt kennen met al

zijn unieke mogelijkheden en beperkingen kennen om vervolgens voortdurend af te stemmen op de cliënt in iedere situatie.

Wat bereik je met TC• Je geeft afgestemde informatie. • Je biedt veiligheid, overzichtelijkheid en

structuur. • Je vergroot de zelfstandigheid en

zelfredzaamheid en keuzegedrag.• Je lokt interactie/conversatie uit.• Je bevordert sociale vaardigheden en

contacten.

Welke communicatievormen zijn er en hoe kun je ermee

communiceren?

Ø Gedrag

Vorm:




3

Ø Gedrag

Ø Voorwerpen

Vorm:Ø Gedrag

Ø Voorwerpen

Ø Foto’s

Vorm:

Ø Gedrag

Ø Voorwerpen

Ø Foto’s

Ø Tekeningen

Vorm:Ø Gedrag

Ø Voorwerpen

Ø Foto’s

Ø Tekeningen

Ø Pictogrammen

Vorm:

pictogram

Ø Gedrag

Ø Voorwerpen

Ø Foto’s

Ø Tekeningen

Ø Pictogrammen

Ø Gebaren

Vorm:En natuurlijk...

Ø Woorden

Ø Geluiden

Ø Etc.

Vorm:




4

Toepassingen Individuele communicatiemiddelen

- Communicatieboek met foto’s of picto’s, oftekeningen

- Pictogenda - Voorwerpen- Communicatieborden- Spraakcomputer

- Horizontaal/verticaal?

- Groepsbord of individueel?

- Tijd of thema visualiseren?

- Vormen?: Foto’s, picto’s, tekeningen?

- Inhoud en toepassing afhankelijk van

communicatieniveau

Communicatieborden

- Stappenplan

- Hoeveelheden

- Aangepaste klok

- Inrichten van de

ruimte

Visualiseren van ruimte, tijd en opdrachten

Sociaal emotioneel

• Visualiseren van emoties en gedrag• Voorbereiden op gebeurtenissen• Vastleggen van ervaringen• Levensboek, doodboek, blootboek,• Ik-project

MCG/ EMB en TC• Waar hou je rekening mee tov vormen en

middelen bij MCG:• Zintuiglijke beperkingen: visus, gehoor,

motoriek, vragen aandacht (visio/kegg). De complexiteit aan beperkingen kan gevolgen hebben voor de verwerking van prikkels.

• Bewegingsmogelijkheden. Hoe moet je communiceren, bijvoorbeeld in gedrag als je bewegingsapparaat het slecht doet? Hoe moet je gericht op iets wijzen?




5

MCG/ EMB en TC

• Veel MCG kinderen hebben een verstoorde prikkelverwerking. Er is sprake van over-/ ondergevoeligheid. De communicatieprikkels moeten soms intenser zijn: aanrakingen, kleuren, tastbare communicatievormen.

• Soms heeft het kind juist last van intense prikkels: tactiele afweer, afweer van scherpe licht/geluidsprikkels. Soms heeft het kind een voorkeurszintuig.

MCG/ EMB en TC

Wat is belangrijk:• De zintuiglijke beleving• De omgeving en de ruimte• Herhaling en rituelen• Een goede interpretatie van de

begeleiders• De omgeving is vaak het

communicatiemiddel, durf dat te zijn

Het communicatieniveau

• Voordat je een keuze gaat maken voor communicatiemiddelen is het belangrijk dat je eerst het communicatieniveau van de cliënt kent.

• Het communicatieniveau van de cliënt breng je samen met de omgeving in kaart met behulp van een communicatieprofiel.

• Het profiel houdt rekening met alle individuele mogelijkheden en beperkingen.

De instrumenten van het communicatieprofiel

Persoonsbeeld en de sociale situatiePersoonsbeeld en de sociale situatiePersoonsbeeld en de sociale situatiePersoonsbeeld en de sociale situatie• Stemmingen, wilskracht, motivatie,

gewoon gedrag, opmerkelijk gedrag, gebeurtenissen die impact hebben gehad etc. Persoonsbeeld werkt met gerichte vragen.

• Omgevingssysteem van de persoon; milieus, relaties, contacten, begeleiders.

De ontwikkelingsmogelijkheden

• Zijn er testgegevens over de sociaal emotionele ontwikkeling en/of de leerbaarheid: vermogen tot abstractie?

• Zijn er gegevens over het vermogen tot Zijn er gegevens over het vermogen tot Zijn er gegevens over het vermogen tot Zijn er gegevens over het vermogen tot zintuiglijk waarnemen en verwerken van zintuiglijk waarnemen en verwerken van zintuiglijk waarnemen en verwerken van zintuiglijk waarnemen en verwerken van prikkels?prikkels?prikkels?prikkels?

• Motorische Motorische Motorische Motorische beperkingen/mogelijkheden?beperkingen/mogelijkheden?beperkingen/mogelijkheden?beperkingen/mogelijkheden?

Het communicatieschema

• Over welke inhoud (begrippen) communiceert de cliënt actief en passief met welke vormen op welk niveau?

• Voor deze communicatieniveaus ontwikkelden wij een communicatiemodel, een kader: een model, voor alle mensen met een communicatieve beperking.




6

Het communicatiemodel

• Situatieniveau 1 en 2: Veiligheid en Vertrouwen (herkenning)

• Signaalniveau 1 en 2: Vertrouwen (herkenning) en Variatie

• Symboolniveau 1 en 2: Variatie en Vrijheid

Situatieniveau IVeiligheid

proeven

ruikenvoelen

Gerammel van bestek

Brood in de keuken

Anderen aan tafel

brood eten

Signaalonbewust

Signaalonbewust

Signaalonbewust

Signaalonbewust

Situatieniveau IIVeiligheid/vertrouwen/herkenning

drinken

rode drinkbeker dienblad

tafel

moeder

theepot

keuken

handelen

bewegen

geluid

foto

gebaar

woord

Signaalniveau Ivertrouwen/herkenning

buiten spelen op KDVKDVKDVKDV buiten spelen bij omaomaomaoma

1:1 1:1

foto1:1 voorwerp

1:1

woord1:1

gebaar1:1

woord1:1

foto1:1

Signaalniveau IIvertrouwen/variatie

Drinken kopendrinken thuis

Limo, thee, koffie

drinkenop een terras

drinken bij de buurvrouw

1: meer

modelvoorwerp

Symboolniveau Ivariatie

z w e m b r o e k

metpapa

zwemmenop dinsdagof vrijdag

in binnenbad

zwemles

Zwemwedstrijd op tv

zwembroekkopen

zwemmen in zeeop vakantie




7

Symboolniveau IIvormgeving

z w e m b r o e k

metpapa

zwemmenop dinsdag en

vrijdag

zwemwedstrijd op tv

zwembroekkopen

zwemmen in zee opvakantie

zwemles

een duikcursus volgen

reddingsbrevet halen

Terug naar het communicatieprofiel

Het communicatieschema geeft dus hetvolgende inzicht: • Met welke vormen communiceert deze

persoon over welke inhoud, dus over welke begrippen uit zijn wereld en op welk niveau.

Andere instrumenten

Ervaringenschema :

• Nu gaat het om de sociaal emotionele omstandigheden.

• We kijken met dit instrument naar de wijze waarop veiligheid, vertrouwen/ herkenning, variatie en vrijheid invloed hebben op gedrag/ communicatie.

Functieschema

• Functieschema: gebruik van communicatie: vragen, opmerken, weigeren, informatie zoeken, uitdrukken van gevoelens etc.

• Hoe doet iemand dat en op welk communicatieniveau.

Communicatieplan

• Na een interpretatie kom je tot een communicatieplan op maat, waarbij je vormen zoveel mogelijk afstemt op de inhoud en de mogelijkheden van de cliënt.

• Moeten we toe naar: beeldvorming, behandeling, ontwikkeling of onderhoud? Of een combinatie hiervan.

Hulpvraag, Doel en Werkwijze

• Zowel de cliënt als diens omgeving heeft een hulpvraag:

• Voor beide partijen stel je SMART doelen op.

• Hoe, wat, waar, wanneer en waarom verwerk je in een werkwijze!




8

Vraagt u maar!

Communicatie: wat en waarom - Platform EMG · 2013. 9. 25. · Totale communicatie; filosofie,...

Documents

Transcript of Communicatie: wat en waarom - Platform EMG · 2013. 9. 25. · Totale communicatie; filosofie,...