mm-dd-yy | 1
› Dirk Strijker
› Mansholt leerstoel RuG – Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen
Veranderende markten en plattelandDag van LTO Noord provincie Fryslân26 november 2008
mm-dd-yy | 2
Die akelige omgeving› Marktbeleid
• Bescherming neemt af; prijzen worden instabieler. Health check werkt verder in die richting
› Consument• Is niet consequent, veel verschillende typen
› Milieuwetgeving• Is niet praktisch, wordt nog scherper
› Dierwelzijn • Zorgen zijn breder dan enkel van
Grachtengordelfiguren› Verbreding/niches
• Marktomvang ontwikkelt zich traag
mm-dd-yy | 3
› Post-productivisme• Vanwege onze hoge inkomens achten we
andere dingen dan voedselproductie belangrijk•Schoon milieu•Mooi uitzicht•Liefde voor dieren etc.
mm-dd-yy | 4
Die akelige omgeving
› Boeren hebben de neiging hun omgeving aan het bedrijf te willen aanpassen
› Andere ondernemers neigen er meer toe zich aan te passen aan de omgeving, en dat is wel zo slim
mm-dd-yy | 5
Die akelige omgeving
› De technische mogelijkheden en de economische redenen voor verdere productiviteitsverhoging zijn er nog steeds
› Ze botsen echter meer en meer met de wensen en ideeën van burgers
mm-dd-yy | 6
Twee richtingen
› Verdere opschaling en productiviteitsverhoging
› Verbreding en vermaatschappelijking
› En beide komen nog steeds voor en beide bieden perspectief, afhankelijk van persoon, omstandigheden en plaats
mm-dd-yy | 7
Wat feiten over de Friese landbouw
mm-dd-yy | 8
Landbouw in Fryslân
› Aantal landbouwbedrijven is tussen 1992 en 2007 met eenderde gedaald
mm-dd-yy | 9
Aantal bedrijven
01000200030004000
50006000700080009000
1992
1994
1996
1998
2000
2002
2004
2006
Aantal bedrijven
mm-dd-yy | 10
Aantal bedrijven naar oppervlakte (ha)
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
<10
10-<30
30-<50
>=50
mm-dd-yy | 11
Bedrijven naar aantal melkkoeien
0
500
1000
1500
2000
2500
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
<30
30-<50
50-<100
100-<150
>=150
mm-dd-yy | 12
Grote bedrijven naar aantal melkkoeien
0
100
200
300
400
500
600
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
100-<150
>=150
mm-dd-yy | 13
Opschaling
› Wat we zien is snelle opschaling› Met afschaffen quotering gaat dat nog wel een
poosje door› De categorie >100 melkkoeien wordt leidend› Bij opschaling neemt het aantal koeien per
werkende nauwelijks toe als loonwerk en andere uitbesteding wordt meegerekend• Winst zit in specialisatie
mm-dd-yy | 14
Akkerbouw gaat minder hard
0
50
100
150
200
250
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
<20 ha
20-<50 ha
>50 ha
mm-dd-yy | 15
Opschalen …
› Past het gebouw in het landschap?• Meestal wel, ook al vindt de overheid van niet
› Is grootschaligheid mogelijk in kleinschalig landschap?• Het leidt tot extra kosten, te compenseren via
natuur- en landschapsbeheer› Hoe zit het met dierwelzijn?• Valt doorgaans wel mee, maar gooi rotte
appels snel uit de mand
mm-dd-yy | 16
… of verbreden?
› Wat we ook zien is dat bedrijven meerdere inkomensbronnen proberen te krijgen (verbreding, buitenshuis werken etc.).
› Heeft met vermindering van zekerheden èn met het opkomen van nieuwe markten te maken
› Biedt mogelijkheden afhankelijk van plaats, persoon en omstandigheden
mm-dd-yy | 17
Verbreding
› Ongeveer 20% doet aan agrarisch natuurbeheer• Bij de meeste bedrijven gaat het om < € 5000• Agrarisch natuurbeheer zit vooral op de grote
bedrijven4% doet aan verblijfsrecreatie4% doet aan huisverkoop
› Er zit daarnaast meer ‘verbreding’ bij burgers dan bij boeren (80/20, excl. natuurbeheer)
mm-dd-yy | 18
Platteland› Landbouw levert landschappelijk een grote bijdrage
aan het aangezicht van het platteland› Economisch (inkomen en arbeid) echter veel minder› Fryslân totaal arbeidsvolume (2006):
• Landbouw 6%• Agribusiness 3%
› Kleinste dorpen : <15%
› Verreweg het meeste inkomen komt uit pendel naar vooral grotere plaatsen
› Daarnaast ook uitkeringen, pensioenen etc.
mm-dd-yy | 19
En wat nu?
› Binnen de maatschappelijke mogelijkheden is zowel opschaling als verbreding een mogelijkheid
› Binnen de verwachting van grotere prijsfluctuaties is verwerven van meerdere inkomensbronnen een logische ontwikkeling
› Staat op gespannen voet met vergaande specialisatie
› En toch gaat de opschaling nog wel een poos door
mm-dd-yy | 20
Dank voor uw aandacht
Top Related