Majeure ontwikkelingen in de landbouw
Provincie Limburg
Januari 2015,
Krijn Poppe
Inhoud
(On)Duurzaamheid
Ontwikkeling in keten
Technologie-ontwikkeling: ICT
Gemeenschappelijk Landbouwbeleid
Bedrijfsstrategieen
Provinciaal beleid....
PPP - Duurzaamheid: complex begrip
De ontwikkeling van onduurzaamheid
Ketenorganisatie verandert (©Gereffi et al., 2005)
Gro
ndsto
f
Ein
dpro
duct
PRIJS
Groenteboer Volledige
IntegratieLeidendeonderneming
Leidendeonderneming
Turnkey leverancier
Relatieleverancier
Markt Modulair Relationeel Gevangen Hierarchie
Laag Mate van coördinatie en machtsverschillen Hoog
Leidendeonderneming
Boeren
Agrarische productieprocessen worden
steeds beter regelbaar
Dit betekent nieuwe business modellen en organisatievormen (als je de grasoogst kunt plannen en kwaliteit kunt vaststellen, kun je een melkveebedrijf opsplitsen)
Het betekent dat sommige processen door anderen op afstand overgenomen kunnen worden
Informatie voor boer en consument
Royal Gala apple
Origin: Girona
Pesticides: No
Organic farming: Yes
Carbon footprint:1,2 kg CO2e
Ontwikkeling van bedrijfssystemen
n.t.w. / ha
Tijd
Agr. Familie-onderneming(mkb) –ag. family firmGezins-
bedrijf(family farm)
Plantageslatifundia,kolchoze
Keuter-boeren(subsis-tencefarm)
Landb beleid
AKIS.gov
AgriFood Netwerken
3rd gen. uni
Stads-landbouw
Hobby-boeren
Metro
polita
n a
gric
ultu
re
Scenarios: qua vadis?
Strong government
Room for markets and networks
Con-
serve Develop
(c) Poppe et al, 2009
De tijden blijven veranderen: op naar 2040
1955
Armoede op de ‘arme zandgronden’
Na WO-II: Voedselschaarste is
aandachtspunt, bij netto-import en
gebrek aan $
Intensivering als strategie
Migratie naar stad en buitenland
Platteland niet in netwerk: slechte
wegen, geen auto’s, geen telefoon
Boeren vaak niet in belastingsysteem
/ geen sociale zekerheid
Landbouw groot aandeel in regionale
economie
Prijsbeleid efficient overdrachts-
mechanisme (voor ALLEN in sector)
Landbouw is ‘eigenaar’ van platteland
2015
Armoede is in de grote steden bij immigranten en gebroken gezinnen
Voedsel genoeg, we over-eten, EU is netto-exporteur, subsidies lastig
Milieuprobleem door intensivering
Platteland is woongebied
Platteland in alle netwerken, incl. internet; auto nuttiger dan in de stad
Boeren vallen onder sociale stelsel en profiteren van 2 typen steun
Landbouw klein aandeel regionale economie
Prijsbeleid/gekoppelde steun geen efficiente transfer mechanismes
Stad en burger zijn ‘eigenaar’ platteland
Historie van GLB in vogelvlucht
1962: Prijsondersteuning via importheffingen en interventies
Leidend tot overproductie (boterbergen en wijnplassen)
● En regionale milieuproblemen (graansubstituten)
Structuurbeleid (kleine boerenvraagstuk, efficiency)
1980 – 1990: Quota (zuivel) en set-aside (braak in akkerbouw)
Overgang naar directe inkomenssteun (bedragen per ha: MacSharry, Fischler).
Deels gekoppeld aan productie (een bepaalde teelt) en op basis van historische rechten
GLB 2014 – 2020: EU besluiten
Pijler 1:
● Basispremie voor alle landbouwgronden per regio
● 30% gekoppeld aan vergroening
● Permanent grasland
● Verplichte diversificatie (3 gewassen)
● 5% biodiversiteitsbraak/buffer (EFA)
● Enkele top-ups (jonge boeren, kleine bedrijven, herintroductie gekoppelde betalingen) en aftopping
Pijler 2:
● Doelgericht, mogelijkheid collectieven.
● Meer aandacht concurrentiekracht en innovatie (EIP productivity & sustainability)
Omgerekende bedrijfstoeslag in euro/ha
naar bedrijfstype in NL, 2014
Keuze in Nederland
Van 1,4 naar 1,9 mln ha een gelijke premie per ha in 2019
● Met een compensatieregeling voor vleeskalveren (10 mnl. voor een duurzaamheidsprogramma)
Verder was al eerder besloten tot afschaffing melkquotum in 2015
En zal ook suikerquotum worden afschaft
Zal in beide gevallen tot productie-uitbreiding leiden
Ter relativering van het belang van GLB
Structuur van de landbouw 1950 - 2005 is vooral bepaald door hogere arbeidskosten en maar beperkt door landbouwbeleid(Silvis et al, 2008)
Ook voor komende jaren zijn de algemeen economische ontwikkelingen, de demografie en de techniek (ICT !) belangrijker dan de toeslagen
Klassieke Nederlandse model
Kostprijsgedreven: bij de boer en in de winkel
op basis van hoog kennisniveau met hoge opbrengsten
Intensivering daar waar bedrijven te weinig grondhebben
Ook gebaseerd op geimporteerd veevoer
Zeer lastig om dit te veranderen naar een systeemgebaseerd op waarde-creatie, beleving.
Cochrane’s Tredmolen
Bedrijvenstoppen niet
maar verlagenkostprijs
Toeleveran-ciers en
onderzoekmakennieuwe
technologie
Eerstetoepassers
hebbentijdelijkvoordeel
Hun lagerekostprijsleidt tot lagere
marktprijs
Productie concentreert op minder bedrijven (NL)
0
20
40
60
80
100
0 25 50 75 100
Percen
tag
e p
ro
du
cti
e
Percentage bedrijven
2006 2012
Bedrijfsmodel gebaseerd op creeren van
toegevoegde waarde op de boerderij
Veelal gericht op verbreding / multifunctionaliteit:
● Natuur, zorg, recreatie (B&B, kano’s, poldersport)
● Specifieke producten (‘slow food’), evt. met eigenproductie voedingsmiddelen (kaas, ijs, vlees)
● Huisverkoop al of niet met on-line etc.
● Specifieke teeltsystemen: gemengd bedrijf, biologisch / biologisch-dynamisch
Afhankelijk van goed contact met consument, die liefstop fietsafstand zit
Hoge mate van ondernemerschap en kennis
Kan dit bedrijfsmodel opgang maken?
Ondernemers nodig, maar is vaak niet knelpunt
Marktontwikkeling wel een probleem
● Gaat vaak om niches, kleine lokale markten
● Logistiek supermarkten is er niet op ingespeeld
● Hoewel ook daar innovaties zijn, bv. Marqt
● Duurzaamheid is vaak geen aankoop-criterium bijconsumenten,
● wel wordt het soms met smaak en kwaliteitgeassocieerd
Kunnen we (als provincie) stimuleren ?
Boeren
● Subsidies kan, maar overheid wordt vaak alsonbetrouwbaar ervaren
● GLB zou wel ruimte bieden tot overheveleninkomenstoeslagen en koppeling daarvan aancertificeringsprogramma’s.
● Duidelijkheid in ruimtelijke ordening (optiewaardekan aanzetten tot intensivering)
● Vergunningenbeleid rond horeca op de boerderij, bed & breakfast, restaurant etc.
● Innovatieprojecten (GLB Pijler 2, EIP)
Kunnen we als provincie stimuleren ?
Marktontwikkeling
● Voorlichting consumenten weinig effectief ?
● Innovatieprojecten ICT en logistiek van de last mile (food webs)
● Innovatief inkopen overheid in zorgdiensten, schoolmaaltijden, catering e.d.
● Ontwikkelen regio-merken (Gouda-Holland etc.)
● Bevorderen (dag-)toerisme naar het platteland
Tijd voor een knelpuntsanalyse samen met de betrokkenondernemers ?
Top Related