“In God we truss” P. 48
BROADCAST&AV-TECHNIEKCES 2013, veel nieuws, héél veel!
PODIUM&TECHNIEKTruss-special
AV&STAGE
Jaargang 32 , ed i t i e 10 2012Jaargang 33 , ed i t i e 2 2013
editie
2 2013
AV
&STAGE
319 MILJOEN EURO VOOR ONDERZOEK
MELDpUNt pREVENtIE gEhOORschaDE
sMs-aLERt bELastINgDIENst
twEE ExtRa aVONDEN aMstEL LIVE 2014
wINNaaR IJZEREN pODIUMDIER 2013
ALGEMEEN‘Pukkelpopwet’ om
slachtoffers te vergoeden
AV&CREATIELED-special
LEDde verlichting van de toekomst!
Het brede vakmagazine voor zaken en techniek in AV, theater, stage en entertainment
AV ALGEMEEN
REDACTIONEEL
Voor u ligt weer een vers exemplaar van de AV&Stage. Nieuwe ronde,
nieuwe kansen. Interviews, nieuws, achtergrond en productinformatie.
We kunnen er lang of kort over zijn, maar verreweg het belangrijkste
nieuws dat de afgelopen weken in media domineerde was natuurlijk het
nieuws dat Koningin Beatrix haar abdicatie aankondigde.
Ook in het kader van broadcasting een uitermate interessante aankon-
diging: de boodschap van de majesteit was rechtstreeks te volgen op
Nederland 1, 2 en 3 en RTL 4. Ruim 7,4 miljoen mensen keken op maan-
dagavond 28 januari 2013 om 19.00 uur naar de drie minuten durende
rechtstreekse tv-uitzending.
De zenders hadden een extra uitzending ingelast voor de toespraak.
Op Nederland 2 (350.000 kijkers) en Nederland 3 (453.000) was alleen
de toespraak te zien. Op Nederland 1 (1.758.000) en RTL 4 (1.621 miljoen)
stond de programmering de rest van de avond in het teken van Beatrix
en Willem Alexander. Het hoogtepunt van 7,4 miljoen kijkers werd bereikt
tijdens de drie minuten durende toespraak van de koningin, aldus Stichting
KijkOnderzoek.
Op een normale maandagavond in januari zitten volgens de woord-
voerster 5,4 miljoen mensen voor de buis; een absoluut record waaraan
afgelezen kan worden dat een boodschap bedoelt voor een groot publiek
nog wel degelijk een grote impact kan hebben in een verregaande ge-
individualiseerde maatschappij. Zoals u ziet is saamhorigheid een basis-
waarde van alle tijden. Een prettige en verwarmende gedachte in de toch
wat kille maanden van het nieuwe jaar!
Veel leesplezier!
Joris Kroezen
Voorwoord
ColofonEen uitgave van: Buzzfacts Publishers & Mediagroup Exploitatiemaatschappij B.V.,
Postadres: Postbus 155, 6500 AD Nijmegen, Tel. 024-3722900, Fax. 024-3886017
Hoofdredactie: Joris Kroezen, Eindredacteur: Joris Stortelder Redactie: Marieke van
Dam Vaste medewerkers: René van Eijden, Dorothee Verdaasdonk, Paulus Veltman
Salesmanager: Ralph Brinkman Media adviseur: Diego Teunissen, Vormgeving:
Dries van Zuylen, Anouk Smeets-Philipsen, Sandra Elzinga Backoffice: Marsha Laijan
Abonnementen: Abonnementsprijs: € 75,- per jaar. Inclusief Event&Showbizz, Pro
Audio&Video en Stage&Theatre. Abonnementenservice: De abonnementen service
is telefonisch bereikbaar van ma t/m vrij van 9.00 uur tot 12.00 uur. Kies in het keuze
menu ‘abonnementen’. Telefoon: 024-3722900. U kunt ons ook faxen: 024-3886017.
Afdeling abonnementen Postbus 155, 6500 AD Nijmegen. Een abonnement kan ieder
moment ingaan en wordt automatisch verlengd tenzij de abonnee twee maanden
voor einddatum schriftelijk opzegt. Copyrights: Het auteursrecht van dit tijdschrift
en op de daarin verschenen artikelen wordt door de uitgever voorbehouden. Het
verlenen van toestemming tot publicatie in dit tijdschrift houdt in dat de auteur de
uitgever, met uitsluiting van ieder ander, onherroepelijk machtigt de bij of krachtens
de Auteurswet door derden verschuldigde vergoeding voor kopiëren te innen en dat
de auteur alle overige rechten overdraagt aan de uitgever. Niets uit deze uitgave mag
worden overgenomen, vermenigvuldigd of gekopieerd zonder uitdrukkelijke toestem-
ming van de uitgever. Drukfouten en prijswijzigingen voorbehouden Bankgegevens:
Rabobank Nijmegen 1700.97.811 / IBAN: NL91RABO0170097811 /
BIC: RABONL2U
@AV_Stage: Leuk zo’n LED-special! Ik zou zeggen:
LED it be! #Special
Tijdlijn
Wat houd je bezig?
AV ALGEMEEN n 3
LED-specialLed staat voor Light Emitting Diodes
(lichtuitstralende diode) en wordt dan ook in
het Engels als de afkorting LED geschreven.
CES 2013, veel nieuws, héél veel!Op de vraag om een verslag te schrijven van wat ik
gezien heb op de Consumer Electronics Show,
die jaarlijks wordt georganiseerd in Las Vegas, was
het antwoord eenvoudig en snel gegeven: ja.
AV ALGEMEEN n 5
Truss-specialVan een kade naar een andere kade: een brug,
of zoals in de theaterwereld overspanningen
waarin onder andere allerlei AV-materiaal
gehangen kan worden.
25 jaar ‘live entertainment’ op één plekEen drankje drinken met Henny Highdisc.
Je weer even kind voelen bij ballonkunstenaar
Tijn Mandarijn.
INHOUD
AV&CREATIE 24
SOUND&TECHNIEK 42
SHOW&TECHNIEK 58
BROADCAST&AV-TECHNIEK32
En verder…
Algemeen 6
Accounts 8
Agenda 9
Identiteitsfraude 14
LED in New York 15
AV&CreAtie 17
25 Jaar IDFA 18
Go Short Filmfestival 30
BroAdCAst & AV teChnieK 31
Interview Peter Dokman 36
Cam-a-lot 38
Twaron-spinproces 39
sound & teChnieK 41
Geluidsopnamen 44
Podium & teChnieK 47
Nieuwe beeldschermen PSV 52
show & teChnieK 55
Lagotronics Projects b.v. 56
Portret: Nico Lewis, RTS TELEX 65
PODIUM&TECHNIEK48
‘Pukkelpopwet’ om slachtoffers te vergoeden“Organisatoren van openluchtevenementen
zoals Pukkelpop moeten objectief aansprakelijk
worden voor schade aan deelnemers die wordt
veroorzaakt door een natuurramp, een brand of
een ontploffing..”
ALGEMEEN10
Geef slechthorenden het theaterplezier terug P. 40
AV&STAGE
Jaargang 32 , ed i t i e 8 2012
editie
8 20
12AVSTAGE
CROWD CARE CONSULTANCY
STRATEGISCHE PARTNERSHIP
LOYALIS BIEDTINKOMENSVANGNET FREE PUSSY RIOT!DWZ-SERIE DIGITALE
DRAADLOZE MICROFOONS
Olympics en Paralympics
Eurosonic Noorderslag 2013 Gedurende vier dagen presenteerden 304
veelbelovende Europese acts en bands zich in
Groningen aan een publiek van 35.000
muziekliefhebbers en professionals.
6 n AV ALGEMEEN
NIEUWS
=
6 n AV ALGEMEEN
ALGEMEEN
teel onderzoek, met name onderzoek uitgevoerd door universiteiten”,
zo schrijft Kamp in de brief.
Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI)De afgelopen maanden hebben ondernemers en wetenschappers in
zogenaamde Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI’s) gekeken welk
onderzoek, van fundamenteel tot dicht bij de markt staand, zij in 2013
samen gaan doen en hoeveel geld ze er aan willen besteden.
Ook voor kleine bedrijven Wanneer bedrijven geld steken in gezamenlijk onderzoek met kennisinstel-
lingen, doet het kabinet daar 25% bovenop. Om dit ook voor kleine bedrijven
aantrekkelijk te maken is die toeslag zelfs 40% over de eerste €20.000.
‘Van-werk-naar-werktraject’ helpt 60 procent met ontslag bedreigde werknemers aan nieuwe baan
Ruim 1.500 bedrij-
ven gaan samen
met onderzoeksin-
stellingen als NWO,
DLO, TNO en uni-
versiteiten onder-
zoeken doen in de
topsectoren. De
bedrijven trekken
voor die onderzoeken €319 miljoen uit. Op de inleg van de bedrijven legt
het kabinet €83 miljoen bij. Dit schrijft minister Kamp van Economische
Zaken (EZ) aan de Tweede Kamer. “Het bedrijfsleven draagt niet alleen
bij aan onderzoek dat dicht bij de markt staat maar ook aan fundamen-
In negen proeven waarbij bedrijven samen met de vakbond werknemers
naar ander werk hebben begeleid, heeft 60 procent van de met ontslag
bedreigde werknemers ander -vaak tijdelijk- werk gevonden. Dit blijkt uit
de Eindrapportage Experimenten Van Werk Naar Werk, die minister Asscher
van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vandaag presenteert op de werkge-
versbijeenkomst ‘Mobiliteit en ontwikkeling op de regionale arbeidsmarkt’
in Arnhem en naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. In totaal hebben 680
werknemers deelgenomen aan de projecten, het gaat vooral om oudere
werknemers. Een belangrijke succesfactor blijkt de actieve betrokkenheid
van de vakbond. Die geeft vertrouwen door onzekerheid weg te nemen bij
werknemers én werkgevers en biedt toegang tot werknemer en werkgever
vanwege de nauwe betrokkenheid bij reorganisaties en faillissementen.
Verder is de kans van slagen is het grootst bij bestaande, goedlopende
samenwerkingsverbanden, zoals sectorfondsen en de samenwerking tus-
sen sociale partners. Zij werkten samen door bijvoorbeeld werknemers te
scholen voor een andere baan. Een medewerker die op de ene plek boven-
tallig is kan zo ergens anders een vacature vervullen. Minister Asscher
vindt de resultaten hoopgevend: ‘Een resultaat dat laat zien dat er genoeg
mogelijkheden zijn voor werk mits we blijven investeren om gezond,
gemotiveerd en goed geschoold aan het werk te zijn en blijven. En mocht
er sprake zijn van dreigend ontslag, dat er succesvol bemiddeld kan worden
naar ander werk. Daarmee voorkom je dat mensen langdurig thuis komen
te zitten met een uitkering. De stap terug naar de arbeidsmarkt blijkt dan
erg lastig. Zeker voor ouderen.’
Ruim 1.500 bedrijven steken 319 miljoen euro in onderzoek
Twee jaar geleden zijn negen experimenten van start gegaan om te
onderzoeken of werkgevers en werknemers een directe rol kunnen
spelen bij het van-werk-naar-werk helpen van werknemers. Effectieve
bemiddeling naar nieuw werk levert een belangrijke bijdrage leveren
aan het voorkomen van langdurige werkloosheid. Werkgevers en werk-
nemers kregen daarom een financiële bijdrage van maximaal 2.500 euro
per werknemer voor de begeleiding naar nieuw werk en moesten zelf
minimaal net zoveel investeren als ze aan subsidie kregen. Het kabinet
wil in verdere gesprekken met sociale partners over de sociale agenda
nadere afspraken te maken over de begeleiding van overtollige werkne-
mers in de sector naar ander werk. Als dat lukt is het kabinet bereid dat
onder voorwaarden te cofinancieren.
AV ALGEMEEN
NIEUWS
=
Sms-alert Belastingdienst voor startende ondernemers
Brainport regio Eindhoven voorbeel voor andere regio’s
Dankzij een traditie van nauwe samenwerking tussen onderwijs en
bedrijfsleven kan de regio Eindhoven een belangrijke rol spelen bij het
aanpakken van het tekort aan technisch personeel in Nederland. Dat zei
minister Kamp van Economische Zaken (EZ) 21 januari 2013 tijdens een
bezoek aan High Tech Campus Eindhoven, waar hij het ‘Technologiepact
Brainport’ overhandigd kreeg.
Goede samenwerking bedrijfsleven en onderwijsIn het pact doen onderwijs, bedrijfsleven en de overheid uit de Brainport
regio Eindhoven gezamenlijk voorstellen om het tekort aan personeel
aan te pakken. Zo wordt in zowel het basisonderwijs als voortgezet
onderwijs de aandacht voor techniek vergroot. Ook zorgen bedrijven uit
de regio voor meer stage- en opleidingsplaatsen en komt er een proef om
te kijken of mensen die een technische opleiding doen een werkgarantie
kunnen krijgen.
Landelijk techniekpact ‘Eindhoven is een van de slimste regio’s ter wereld, mede dankzij de
goede samenwerking tussen bedrijfsleven en het onderwijs’, aldus minis-
ter Kamp. ‘Ik ben blij met het aanbod van de regio om deze ervaring in
te zetten voor een landelijk techniekpact. Hopelijk inspireert dit andere
regio’s om hetzelfde te doen’.
Tekort technisch geschoolde vakkrachten Het bedrijfsleven verwacht de komende jaren een tekort van 150.000
technisch geschoolde vakkrachten. Daarom werken de ministeries van
EZ, SZW en OCW samen met het bedrijfsleven, het onderwijsveld en
vertegenwoordigers uit de regio aan een nationaal Techniekpact. In april
moet het pact klaar zijn.
Startende ondernemers worden door de Belastingdienst geholpen om
hun administratie goed in te richten en om hun betalingsverplichtingen
beter in de gaten te houden. Zo kunnen startende ondernemers een
gratis sms-alert aanvragen om hen te helpen herinneren dat zij de btw-
aangifte en betaling tijdig verrichten.
‘Vergeet niet uw aangifte omzetbelasting over het vierde kwartaal
in te dienen en te betalen voor 1 februari.’ In januari ontvingen 8.000
starters dit sms’je van de Belastingdienst op hun mobiele telefoon.
Sinds 4 maanden wordt deze mogelijkheid geboden. Medewerkers van
de Starterteams van de Belastingdienst bezoeken starters en brengen
de service onder de aandacht. Maandelijks komen er 2.000 abonnees
bij. Door het versturen van een e-mail met telefoonnummer en BSN-
nummer naar [email protected] is de aanmelding een feit. In
de proeffase bleken de resultaten veelbelovend. Door de sms-attendering
daalde de groep zware verzuimers (meer dan 3 keer te laat geweest) met
40%. Op het YouTubekanaal van de Belastingdienst is een instructievideo
te bekijken.
Verder is de Belastingdienst op 23 en 24 januari te vinden op de
Webwinkel Vakdagen in de Utrechtse Jaarbeurs. Dit is de belangrijkste
beurs voor E-commerce in de Benelux. Webwinkels moeten aan voor-
waarden voldoen om een betrouwbare administratie te kunnen overleg-
gen aan de Belastingdienst. Medewerkers van de Belastingdienst kunnen
de startende ondernemers daarover informeren. Er zal ook een presenta-
tie worden gegeven waarin de volgende onderwerpen aan bod komen:
‘Welke regels gelden er voor het starten van een webwinkel?’, ‘Wat zijn de
belangrijkste juridische valkuilen en fiscale regels?’. De bezoekers worden
ook gewezen op het speciale Twitteraccount voor startende onderne-
mers van de Belastingdienst: @BDstarters. Er worden meer dan 10.000
bezoekers verwacht op de beurs.
AV ALGEMEEN n 7
AV ALGEMEEN
ACCOUNT
AV ALGEMEEN
Controllux BV en licht&Zo hebben de handen ineen geslagen en zijn
een samenwerking aangegaan. directe aanleiding is dat willem Verhaar
ongeveer een jaar geleden werd opgeschrikt met slecht nieuws over zijn
gezondheid.
Aan de ene kant wil hij absoluut blijven werken zolang zijn gezondheid het
toelaat, aan de andere kant had hij het gevoelsmatig moeilijk met after sales
en financiële verplichtingen aangaan.
Besloten is daarom dat willem vanaf 1 januari 2013 de markt zal benaderen
uit naam van Controllux BV. de twee partijen zien dit als de beste oplossing
om de klanten, nu en in de toekomst, zo goed mogelijk te helpen en de service
te bieden die men van licht&Zo gewend is. de garantie en continuïteit is
hiermee ook op de lange termijn gewaarborgd.
Samenwerking Controllux en Licht&Zo
8 n AV ALGEMEEN
AGENDA
AV ALGEMEEN
EvenementContact 201314 Maart 2013
Locatie: Expo Haarlemmermeer
Event 1327 en 28 maart 2013
Locatie: Jaarbeurs Utrecht
NAB8 tot 11 april 2013
Locatie: Las Vegas, Nevada, USA
Pro Light + Sound10 tm 13 april 2013
Locatie: Messe Frankfurt
AV-Manifestatie 201315 tm 16 mei 2013
Locatie: Rondom Studio 22, Hilversum
AV ALGEMEEN n 9
A D V E R T E N T I E
Japanse tv zendt vanaf 2014 uit in 4k
De Japanse publieke omroep zendt in juli 2014 voor het eerst een pro-
gramma uit in de veel geprezen 4k-resolutie.
Japan is daarmee naar alle waarschijnlijkheid het eerste land dat een
televisieprogramma in ultrahoge resolutie op de buis brengt. 4K-tv’s
kunnen beelden tonen van 3840 bij 2160 pixels. Dat is vier keer zo veel
als de full-hd standaard van 1920 bij 1080 pixels.
Inmiddels wordt 4k ook weer ingehaald door 8k. Bedrijven ontwikke-
len tv’s met deze 8K-resolutie, die nog weer vier keer zo scherp zijn als
4K-tv’s. De eerste uitzending in 8K-resolutie zou inmiddels gepland
staan voor 2016.
ACHTERGROND
AV ALGEMEEN
“Organisatoren van openluchtevenementen zoals Pukkelpop moeten objectief aansprakelijk worden voor schade aan deelnemers die wordt veroorzaakt door een natuurramp, een brand of een ontploffing. De slachtoffers moeten alleen hun aanwezigheid en hun letsel bewijzen.”
‘Pukkelpopwet’ om slachtoffers te vergoeden
Dat willen de christendemocratische kamerleden (CD&V / België) Lies-
beth Van der Auwera en Jef Van den Bergh. Hun wetsvoorstel wordt in
overweging genomen in de Kamer.
Volgens de Kamerleden zijn er twee problemen:
Bij een natuurramp, zoals de Pukkelpopstorm, kunnen de slachtoffers
geen geld krijgen van de verzekering van de organisator. Want die heeft
immers geen fout gemaakt. Organisatoren zouden zich natuurlijk kun-
nen laten verzekeren voor natuurrampen, maar waarom zich verzekeren
voor iets waarvoor je toch niet aansprakelijk bent? Toch heb je sinds 1993
per jaar gemiddeld vijf erkende natuurrampen in België.
Bij een brand of een ontploffing moet eerst worden uitgemaakt wie aan-
sprakelijk is. Dat kan soms jaren duren en in die tijd moeten de slachtof-
fers op hun geld wachten.
Van der Auwera en Van den Bergh willen dat organisatoren aansprakelijk
zijn voor de schade die door natuurrampen tijdens hun evenement werd
veroorzaakt. De slachtoffers moeten enkel bewijzen dat ze er waren en ze
moeten hun letsel aantonen, meer niet.
Deze regeling zal ook gelden voor slachtoffers van branden en ontplof-
fingen tijdens openluchtevenementen. De organisatoren zullen daarvoor
een verzekering moeten aangaan. Bij brand en ontploffing worden de
deelnemers onmiddellijk vergoed, ze moeten niet meer wachten.
TentenHet voorstel geldt voor evenementen in open lucht of in ‘niet-permanente
constructies’ (zeg maar: tenten) voor minstens 1.000 personen, waarvoor
inkomgeld wordt gevraagd.
Organisatoren die de wet niet naleven kunnen tot 6.000 euro boete en
tot zes maanden cel krijgen. De burgemeester kan evenementen die deze
wet niet respecteren verbieden.
Bron: hBVl 13/12 via reprocopy - 14-12-2012
Er zijn minstens vijf doden en een zeventigtal gewonden (waarvan elf
zwaargewonden) gevallen op Pukkelpop door het noodweer, zo meldde
het Belgische tv-journaal. Eerder berichtte dagblad De Standaard op
10 n AV ALGEMEEN
ACHTERGROND
12 n AV ALGEMEEN
AV ALGEMEEN
gezag van de brandweer dat het om zes doden zou gaan. Meerdere ten-
ten op Pukkelpop zijn ingestort. Ook zijn enkele bomen omgewaaid,
waarvan zeker eentje op een eettent is gevallen. Volgens Studio Brus-
sel reden ambulances af en aan. Er waren 60.000 mensen op Pukkelpop
aanwezig, media rapporteren dat velen al naar huis vertrokken zijn.
In eerste instantie zou het festival op de tweede dag hervat worden,
maar later is het volledig afgeblazen. De organisatie laat weten: “Puk-
kelpop is in diepe rouw. We voelen erg mee met de families en vrienden
van de slachtoffers. Woorden schieten te kort. We kunnen ons er dan ook
niet mee verzoenen om het festival verder te laten plaatsvinden. Daarom
hebben wij besloten om Pukkelpop 2011 voor de rest van het weekend
stop te zetten.”
Wat gebeurde er?Onder meer Skunk Anansie en Smith Westerns moesten de show staken,
door het korte onweer dat even voor 19.00 uur over het terrein raasde.
“Storm trekt langzaam weg. Alle optredens voorlopig gestopt”, twitterde
Studio Brussel om 18.40 uur. Een bezoeker twitterde dat “de Chateau-
tent, een eettent en de Humo-stand omver zijn gewaaid” en een ander
fotografeerde een omvergeblazen geluidstoren. Een filmpje op YouTube
laat de instorting van een van de tenten zien.
De Amerikaanse indieband Smith Westerns maakte het van nabij mee
en frontman Cullen Omori twitterde: “Stage collapsed max almost got
crushed by the tress. I hope pukkelpop has insurance bc all our shit is
broke. Praying no one got hurt. Wtf.”
Ook een aangeslagen zangeres Skin van Skunk Anansie doet op Facebook
verslag van de gebeurtenissen. “Still at Pukklepop festival after a burning
hot sunny day turned into a mini hurricane which hit the stage during
our set, a tower fell onto our truck, we had to run for our lives mid-set as
hail hit the stage and the wind began to tear it to pieces, we were unable
to continue to play, this was the scariest moment I have ever seen or felt
in my 20 years of being an artist. The rumour is 5 people died today, my
heart goes out to all their families, very sad time. Skin.”
Studio Brussel heeft reacties van diverse acts op het festival verzameld.
PaniekDe Standaard rapporteerde dat er paniek uitbrak onder een deel van het
publiek, omdat tijdens het tien minuten durende onweer “in de tenten
al snel nog nauwelijks plek om te schuilen was”. Ook zou in de kleinste
tent (de chateau) de draagconstructie gebroken zijn en andere tent (de
boiler-room) deels ingezakt zijn. De Standaard-journalist Peter Vantyg-
hem is zelf lichtgewond geraakt en vertelt de krant: “De chateau lag plat
in een minuut, terwijl Smith Westerns aan het spelen was. Alles stortte
in of waaide weg.”
Veel bezoekers zouden het terrein al verlaten hebben. Ook zouden de
zij-openingen van het terrein geopend zijn om het vertrek van het
publiek te vergemakkelijken. Volgens Studio Brussel vertrokken velen en
wachtten anderen een officiële verklaring van de organisatie af.
StuBru doet nu live verslag van het festivalterrein, dat is veranderd “in
een grote modderpoel”. Bewegende beelden van de ramp zijn te vinden
op YouTube en bij onder meer de NOS.
Reactie LowlandsMiddels een persbericht liet de Lowlandsorganisatie weten geschokt te
zijn door de gebeurtenissen op Pukkelpop.
‘Donderdagavond viel ook op Lowlands in Biddinghuizen een zware
regenbui die gepaard ging met onweer. Hoewel het festival morgenmid-
dag van start gaat, zijn er inmiddels wel enkele tienduizenden bezoekers
op de campings aanwezig. De regenbui heeft niet voor grote overlast
gezorgd en het festival vindt normaal doorgang. De weersvoorspellingen
voor de komende dagen zien er gunstig uit. Het zal niet volledig droog
blijven maar noodweer wordt niet voorspeld.’
‘De Lowlandsorganisatie heeft geen contact opgenomen met haar Belgi-
sche collega’s om de druk aldaar niet verder te vergroten. Op dit moment
zijn er nog geen afzeggingen van acts die vandaag op Pukkelpop optra-
den en later deze week op Lowlands staan.’ n
ACHTERGROND
14 n AV ALGEMEEN
AV ALGEMEEN
Steeds meer organisaties vragen om een kopie van uw paspoort, identiteitskaart, rijbewijs of verblijfsdocument. Bijvoorbeeld als u een huurcontract of telefoonabonnement afsluit. Er zijn mensen die misbruik maken van deze kopieën. U kunt dit misbruik tegengaan. Ook als bedrijf loopt u, of uw medewerkers risico!
Voorkom fraude met een kopie van identiteitsbewijzen
Wat is identiteitsfraude? Identiteitsfraude betekent dat iemand anders dan uzelf gebruik maakt
van uw identiteitsgegevens. Dit gebeurt vaak met een kopie van uw iden-
titeitsbewijs. Hiermee kan iemand op uw naam bijvoorbeeld een lening
aanvragen of een telefoonabonnement afsluiten. Het gevolg is dat u
rekeningen ontvangt voor zaken die u niet heeft aangeschaft. Als u die
niet betaalt krijgt ú met de deurwaarder te maken en niet de fraudeur.
Hoe vaak komt identiteitsfraude voor? Iedereen die een identiteitsbewijs heeft kan met identiteitsfraude te
maken krijgen. In 2011 was vijf procent van de Nederlanders het slachtof-
fer van identiteitsfraude. Omgerekend zijn dat een paar honderdduizend
mensen.
Wie mogen een kopie van uw identiteitsbewijs maken? Een klein aantal organisaties mogen een kopie van uw identiteitsbewijs
maken, zoals uw werkgever en uw bank. In de praktijk vragen ook veel
andere organisaties om een kopie. U bent echter niet wettelijk verplicht
om die aan hen te geven. Als u lid wordt van een sportschool of een
telefoonabonnement afsluit, hoeft u bijvoorbeeld geen kopie af te geven.
Op de website van het College bescherming persoonsgegevens vindt
u meer informatie over wie een kopie van uw identiteitsbewijs mag
maken.
Hoe voorkomt u fraude met een kopie? Geef nooit zomaar uw identiteitsbewijs af. Als iemand een kopie wil
maken, vraag dan altijd waarom dit nodig is. Registratie van het soort
identiteitsbewijs en het documentnummer is meestal voldoende. Bijvoor-
beeld: ‘Paspoort, NWLFR3706.’ Geeft u een kopie af? Help dan misbruik
te voorkomen.
Gevolgen ID-fraude Identiteitsfraude kan ernstige
gevolgen hebben: iemand
maakt misbruik van de identi-
teitsgegevens van een ander,
vaak met een kopie van een
identiteitsbewijs. Hiermee kan
iemand bijvoorbeeld een lening
aan vragen of een telefoonabonnement afsluiten. Het slachtoffer krijgt de
rekeningen en vervolgens de deurwaarder aan de deur. In 2011 had vijf
procent van de volwassen Nederlanders in de jaren daarvoor te maken
gehad met identiteitsfraude. Omgerekend zijn dat een paar honderd-
duizend mensen. Tips om identiteitsfraude te voorkomen staan op
www.overheid.nl/identiteitsfraude. n
Schrijf op de kopie dat het een kopie is, voor wie of welk product de
kopie bedoeld is, de datum waarop u de kopie afgeeft, streep uw burger-
servicenummer door; in het document, maar ook in de strook nummers
onderaan. Organisaties en bedrijven mogen het burgerservicenummer
alleen gebruiken als dat wettelijk is bepaald. Dit geldt bijvoorbeeld voor
zorgverleners, zoals uw huisarts, apotheek en zorgverzekering
Waar staat wat? 1. Schrijf groot op de kopie dat het een kopie is, voor wie de kopie is
bedoeld en de datum.
2. Streep uw burgerservicenummer door. Hotels enzovoort hebben dit
nummer niet nodig.
3. Het burgerservicenummer staat ook in de strook onderaan. Streep het
ook daar door.
PROJECT
AV ALGEMEEN n 15
AV ALGEMEEN
Met het verlichten van de wereldberoemde Times Square New Year’s Eve Ball gaat wederom een Nederlands voort met het brengen van innovatieve LED-technologie in de levens van miljoenen mensen. Nieuwjaar 2013 markeert het 13de achtereenvolgende jaar dat Philips optreedt als de officiële verlichtingspartner voor de iconische Times Square Ball in New York. De verlichting laat het allernieuwste op het gebied van LED-innovatie zien, die energiebesparing, hogere lichtkwaliteit, langere lamplevensduur en dimbaarheid oplevert voor bestaande verlichtingsarmaturen.
Times Square New Year’s Eve Ball wordt verlicht met 32.256 LED’s
“De Times Square Ball is een wereld-
bekend icoon om naar te kijken, maar
belangrijker, het is ook een realistisch
voorbeeld van de manier waarop in-
novatie onze levens verbetert en een
duurzamere maatschappij creëert”,
zegt Ed Crawford, CEO van Lamps,
Lighting Electronics and Controls
North America bij Philips. “Hoewel
dit voor ons de ‘gelukkige’ 13de keer
is dat we de Ball verlichten, weten we
dat er voor het leveren van zinvolle
innovaties meer nodig is dan alleen geluk. Via gerichte en volhardende
inspanningen gaan we voort met het uitbreiden van ons productenassor-
timent en maken we het voor steeds meer consumenten mogelijk in hun
woningen gebruik te maken van energiezuinige, economische en lang
meegaande LED-lampen van hoge kwaliteit.”
Volgens een recent Amerikaans onderzoek* is bijna 60% van de on-
dervraagden het ermee eens dat licht een belangrijke rol speelt in het
oproepen van de juiste stemming voor een speciale gelegenheid zoals
de jaarwisseling. Daarnaast verklaarde 60% dat verlichting belangrijk
is voor het verbeteren van iemands algemene stemming. Van de onder-
zochte mensen is 30% zeer vertrouwd met LED-verlichtingsoplossingen.
Gevraagd naar de voordelen van de LED-technologie noemde 71% van de
respondenten energie-efficiëntie, en 61% was het ermee eens dat LED’s
langer meegaan dan traditionele gloeilampen.
Dezelfde innovatieve technologie die in de Times Square Ball wordt ge-
bruikt, is ook beschikbaar in LED-lampen voor gebruik door consumen-
ten in hun woningen, en is op weg de nieuwe standaard in verlichting te
worden. Als bijvoorbeeld iedereen in de USA overstapte op ener gie-
efficiënte verlichting thuis, zouden consumenten de uitstoot van
87,5 miljoen ton kooldioxide voorkomen en $15,8 miljard aan energie
besparen.
Over het onderzoek:Het onderzoek werd uitgevoerd in samenwerking met Opinion Research
Corporation (ORC) onder een nationale steekproef van 1003 volwassenen,
503 mannen en 500 vrouwen van 18 jaar en ouder, die in het continentale
deel van de Verenigde Staten wonen. De interviews voor dit onderzoek
werden afgenomen op 15-18 november 2012. n
www.interal.nl
ZUIDELIJK GELOOF IN TRUSS
Church of Harder Styles
Laundry Day 2012
1-2 Interal nov12.indd 1 08-11-2012 15:10:41
AV&CREATIE n 17
Of je nu een feestje
wilt bouwen met
studiegenoten of
de wijde zee wilt
verkennen, met De
Sims™ kun je dit jaar
alle kanten op. De
release van de nieu-
we uitbreidings- en
accessoirespakketten voegt nog meer diepte, afwisseling en nieuwe
manieren om met het leven te spelen toe aan De Sims 3 voor PC/Mac. Het
Maxis Label van Electronic Arts heeft vandaag aangekondigd bezig te zijn
met de ontwikkeling van de uitbreidingspakketten De Sims 3 Studententijd
en De Sims 3 Exotisch Eiland*, plus een nog ongetiteld nieuw uitbreidings-
en accessoirespakket, die in 2013 beschikbaar zullen zijn. Vanaf 22 janu-
ari is tevens het De Sims 3 70s, 80s, & 90s Accessoirespakket verkrijgbaar
waarmee spelershun Sims de hoogtijdagen van het verleden kunnen laten
beleven met de hipste retro kleding, kapsels en meubels. “Met de release
van drie nieuwe uitbreidingspakketten, een nieuw accessoirespakket en
KPN, T-Mobile en Vodafone
noteerden een flinke stij-
ging van het dataverkeer,
wat duidt op meer berich-
ten via social media en dien-
sten als Whatsapp. Er werd
ongeveer evenveel ge-sms’t.
Vodafone telde zeven mil-
joen telefoongesprekken, acht procent meer dan vorig jaar, maar dat kan
volgens een woordvoerder komen door een stijging van het aantal klan-
ten. T-Mobile registreerde een daling van het belverkeer met 29 procent.
KPN spreekt van een lichte daling. De grootste providers zagen wel alle
drie een forse stijging van het dataverkeer: bij Vodafone en KPN was dat
een verdubbeling, bij T-Mobile een toename met 78 procent.
EA onthult nieuwe Sims producten voor 2013
De traditionele nieuwjaars-wensen zijn tijdens de jaar-wisseling minder vaak telefonisch overgebracht
premium materiaal via De Sims 3 Store, zijn we heel benieuwd wat voor
nieuwe verhalen spelers hiermee gaan maken en online met anderen zul-
len delen,” aldus Scott Evans, General Manager van The Sims Studio. Hij
vervolgt, “We zijn toegewijd aan het maken van games van hoge kwaliteit
met unieke thema’s en spannend nieuw materiaal voor De Sims 3 die
enorm veel diepte toevoegen aan de spelbeleving van De Sims 3.” Vanaf
maart zal De Sims 3 Studententijd spelers de kans geven om zich in te
schrijven voor de universiteit waar ze lessen volgen, diplomas verdienen
en knotsgekke capriolen uithalen. Van SapVat-feestjes tot nieuwe soci-
ale groepen, demonstraties op het universiteitsplein en prille liefdes, er is
zoveel meer te beleven op de universiteit dan alleen maar ploeteren voor
een goed cijfer. Sims zullen een gloednieuwe universiteitstad ontdekken
met tal van locaties om te bezoeken zoals de bowlingbaan en SimBurger
en verborgen talenten ontdekken via buitenschoolse activiteiten zoals het
maken van muurschilderingen, het spelen van balletje hooghouden op het
universiteitsplein en nog veel meer!
A D V E R T E N T I E
NIEUWS
AV&CREATIE
AV&CREATIE
FESTIVAL
18 n AV&CREATIE
Met een meer sober programma, rond 320 films, een dagkrant die iedere twee dagen op papier uitkwam en zonder verhoging van de entreeprijzen lukte het IDFA in haar jubileumjaar een gelijk aantal bezoeken (meer dan 200 duizend) te krijgen.
25 Jaar IDFA
Dorothee Verdaasdonk
De verkoop van kaartjes leverde dan ook meer dan 1 miljoen euro op.
Kenmerkend was de nadruk op evenementen die gratis waren, zoals de 24
korte films in een aparte ruimte op het Rembrandtsplein, de tentoonstel-
lingen in de Brakke Grond en de High Tea met directeur Ally Derks in de
VIP-ruimte van Tuschinski waar zij met filmmakers informeel gesprekken
voerde. Dat het aantal professionals niet terugliep, lijkt te verklaren uit
het feit dat men steeds meer op zoek is naar aanvullende financiering. De
gebruikelijke businessmodellen met een omroep en nationale fondsen
zijn vaak onvoldoende, en het wordt ook steeds moeilijker een film voor
een redelijk bedrag aan omroepen te verkopen. Digitale platforms leveren
of geen of weinig geld op. Er moeten via alle distributiekanalen meer ver-
kopen gerealiseerd worden om de winsten enigszins op peil te houden.
FESTIVAL
AV&CREATIE
AV&CREATIE n 19
Met 3600 films uit bijna ieder land in de wereld had de selectiecommis-
sie opnieuw een ruime keuze om een interessant festival samen te stel-
len. Zoals de laatste jaren gebruikelijk koos het festival voor een prag-
matisch raamwerk met verschillende categorieën die vooral te maken
had met de status van de film. De bezoeker volgde zijn eigen plan ook
al werden sommige films extra aangeprezen zoals The Queen of Versail-
les van Lauren Greenfield, die met een bilboard overal in Amsterdam
gepromoot werd door de VPRO die coproducent van de film was. In de
competities waren vooral wereldpremières en internationale premières
geprogrammeerd.
Net als op andere festivals in het afgelopen jaar waren Rusland en China
met grote officiële delegaties aanwezig om aandacht te vragen voor de
eigen films maar ook om informatie te verstrekken over de mogelijkhe-
den van coproductie. Chinese en Russische televisiestations willen meer
buitenlandse films programmeren. Dit geldt ook voor Chili en Zuid-Afrika.
Chili won met MAFI.tv (Filmic Map of a Country) de digitale Storytelling
prijs. 15 korte docs van twee minuten vertellen wat er op diverse plaatsen
in het land gebeurt. Het zijn belangrijke sociale, politieke en culturele ge-
beurtenissen die een nationaal publiek bereiken. Zuid-Afrika is ook bezig
om een coproductieverdrag met het Nederlands Filmfonds af te sluiten.
Op die manier kunnen coproductie films bijdragen aanvragen voor fond-
sen uit beide landen.
De gebruikelijke talkshows werden dit jaar ingewisseld voor uitgebreide
Q&A bij films waarbij makers en/of andere betrokkenen uitgebreider in-
formatie verstrekten. Hierdoor kon het publiek meer inzicht krijgen in
het concept, het doel en mogelijke problemen tijdens het realiseren van
de film. Alle professionals konden op vijf dagen deelnemen aan industrie
panels die zich op verschillende aspecten van het documentaire maken
concentreerden. Daarbij werd ook extra aandacht besteed aan korte do-
cumentaires die tegenwoordig vaak goedkoop en soms met een Iphone
worden gerealiseerd, waarbij het wel moeilijk is om een juist distributie-
platform te vinden waardoor de film ook te zien is (gevonden kan wor-
den op internet) en waardoor er een kans is dat een financier mogelijk
geld in een nieuw project van de maker wil steken. Vineo, Cinelan’s Focus
Forward en de New York Times Op-Doc zijn sites voor documentaires.
Ally Derks ontving op de openingsavond de Frans Benninck Cocq Penning
van de stad Amsterdam. Gezien de bezuinigingen heeft het festival voor
drie jaar de financiering van het IDFA Fonds veilig gesteld. De Londonse
Bertha Foundation is bereid om het fonds voor ten minste drie jaar te
ondersteunen waardoor IDFA in ieder geval 600 duizend euro per jaar
beschikbaar heeft. De naam van het fonds is nu IDFA Bertha Fonds.
FilmsEr waren 16 films in de competitie van de lange documentaire uit 17 lan-
den. 7 films waren coproducties. De Nederlandse film Wrong Time, Wrong
Place van John Appel over de moord van tientallen jongeren in Noorwe-
gen door een schutter was de openingsfilm. Acht films waren wereldpre-
mières, zes internationale premières en twee Europese premières. De di-
versiteit van thema’s en aanpak was buitengewoon groot waardoor het
voor de jury best lastig was om de beste film te kiezen. Gekozen werd het
portret van de dichter, vertaler en intellectueel Honig, First Cousin Once
Removed van de Amerikaan Alan Berliner, gefilmd over een periode van
vijf jaar. Het ziektebeeld van Alzheimer vertroebelt enerzijds de herin-
neringen van Honig aan zijn verleden maar toont soms ook een scherper
inzicht in dit verleden waar de vroege dood van zijn broer veroorzaakt
door Honings onachtzaamheid een katalysator blijkt. De zorgvuldigheid
waarmee Berliner het proces volgt laat de kijker meeleven. De actualiteit
van het Israëlisch/Palestijnse conflict werd op een verrassende manier
vorm gegeven in The Gatekeepers van de Israëli Dror Moreh, die een no-
minatie kreeg. Hij voelde vijf voormalige directeuren van de Geheime
Dienst aan de tand over hun diverse strategieën. De volgende, meest op-
merkelijke uitspraak is tekenend is voor de zinloosheid van geweld: “We
will win every battle, but we can not win the war”. Solar Mama van Mona
Eldaief en Jehane Noujaim, een film gesteund door het IDFA Fonds toont
het succes van een vrouwenproject waar vrouwen uit derde wereldlan-
den op de Indiase Barefoot College worden opgeleid om zonne-energie
op te wekken die hun dagelijkse leven en dat van hun dorpsgenoten radi-
caal zal veranderen. Een van de deelnemers, een Betuinen vrouw die veel
weerstand thuis moet overwinnen staat in de film centraal.
ONAFHANKELIJK ADVIESBeheer Theatertechniek Organisatie Elektrotechniek Energie
Projectmanagement en bouwbegeleiding
RISICO MANAGEMENTMachineveiligheid Fysieke belasting Taak Risico Analyse RI&E
Vluchtwegcertificering
OPLEIDINGEN EN TRAININGENVOP Hijsen en heffen NEN3140 Arbo en preventie PRIE Hoogwerkers
Teach the teacher
KEURINGEN EN INSPECTIES Elektrische arbeidsmiddelen Portaalbruggen Grid Trekkeninstallaties
Ongevallenrapportage
Samenwerkende Theaterspecialisten
Podium voor kennis en advies
www.samenwerkendetheaterspecialisten.nlSniep 95A - 1112 AJ Diemen - (085)2733563
FESTIVAL
AV&CREATIE
De 15 films in de competitie voor de middenlange documentaire kwamen
uit 12 landen. Acht films waren wereldpremières, zeven internationale
premières. Twee films waren van Nederlandse makers. De animatiefilm
Poor Us-An Animated History Of Poverty van Ben Lewis geeft verschil-
lende inzichten in dit thema. De opvolger van Kakiemon van Susanne
Raes verhaalt de geschiedenis van dit Japans porselein met zijn dynastie
vanaf de zeventiende eeuw. Zeer emotioneel en ook beangstigend wa-
ren de beelden van Stephanie Lamorre in Bahrein: The Forbidden Country
waarin jonge vrouwen ondanks gevaar voor hun leven bereid waren om
te getuigen van hun onvrede met de huidige situatie die politiek nog
geen enkele vrijheid heeft opgeleverd. De internationale gemeenschap
negeert het protest vanwege militaire belangen in de regio maar de be-
volking heeft genoeg van de dictatuur van het establishment. Lamorre
die als toerist het land binnen kwam filmde de protesten maar vond haar
taak minder gevaarlijk omdat zij in staat was te vertrekken.
16 films uit 15 landen telde de competitie van de debuutfilm met negen
wereldpremières, zes internationale premières en een Europese pre-
mière. De Nederlandse Soldier On The Roof van Esther Herzog won niet
alleen de debuutprijs maar ook de prijs van de Nederlandse competitie.
De film vertelt de dagelijkse confrontatie van de Joodse gemeenschap in
Hebron met de Palestijnse omgeving rond om hun settlement. Juist door
de pure registratie wordt de dreigende situatie, waarvoor beide kampen
verantwoordelijk zijn, duidelijk. Eenzelfde soort registrerende aanpak
gebruikte Jakeb Anhvu bij het portret van de schrijnende toestand in
het particuliere weeshuis in Vietnam in Blush of Fruit. Hier worden de
baby’s geterroriseerd door zwangere meisjes die op de geboorte van hun
kind wachten omdat zij als alleenstaande moeders door hun familie zijn
verstoten. Met de film hoopt de filmmaker dat de corrupte eigenaar zal
worden aangepakt. De Engelse Harry Freeland volgt een albino in zijn
wanhopige kruistocht door Afrika in In the Shadow of the Sun. Deze wil
dorpsgemeenschappen laten beseffen dat albino’s gewone mensen zijn
met een bijzondere huidaandoening wier botten geen enkele magische
werking hebben. Onderwijs en kennis zijn belangrijk alsmede communi-
catie en informatie om de moord op albino’s uit te dammen. Deze film
werd door het publiek hoog gewaardeerd.
15 films deden mee in de studentencompetitie waarin slechts vier films
een wereldpremière hadden. De film Pablo’s Winter van de Spaanse Chi-
co Pereira won de prijs voor de beste film. Ook hier was sprake van een
minutieuze registratie van de dagelijkse beslommeringen van Pablo en
zijn buurtgenoten wat een eigen wereld met een eigen ritme oplevert.
Er waren twee Nederlandse films: Eigen Baas van Esra Pike en A Twist
in the Fabric Space van Morgan Kribbe die eerder bekroond was met de
VPRO prijs op de Nederlandse Filmacademie.
AV&CREATIE
FESTIVAL
22 n AV&CREATIE
Van de 16 films in de Nederlandse competitie waren er vijf die ook in
andere competities waren geprogrammeerd. Zo’n dubbele programme-
ring is niet echt handig ook omdat een film in twee competities prijzen
kan krijgen. Geen van de films was met een ander land in coproductie
gemaakt. Kennelijk zijn er in Nederland op dit moment nog voldoende
fondsen om films gefinancierd te krijgen. Dat zal anders worden indien
het plan voor de opheffing van het Mediafonds doorgaat. Het Media-
fonds was bij 43 films betrokken, ondersteunde de Masterclasses, de in-
dustrie panels en de conferentie en gaf een bijdrage voor Kids&Docs en
IDFA Junior. De Mediafonds Prijs van de Mediaworkshop die ieder jaar op
IDFA wordt uitgereikt, werd dit jaar gewonnen door Tomas Kaan met het
project Wij zijn 18 verwijzend naar het fotoboek van Johan van der Keu-
ken Wij zijn 17. In de competitie presenteerde Het geheim van de Hema
waarin Yan Ting Yuen een specifiek Nederlands onderwerp. De filmmaker
lijkt het alle vrijheid te hebben gekregen om de problemen van de Hema
in de internationale concurrentiestrijd uit de doeken te doen. Ontroerend
is het onbedoelde zelfportret van Leo de Boer die in I Want My Money
Back een eenzaam gevecht aangaat tegen de waardevermindering van
beleggingen die hij voor zijn zoon in bewaring heeft.
Twee Nederlandse films draaiden in het competitieprogramma voor mu-
ziekdocumentaires met in totaal 15 films die in samenwerking met De
Melkweg werden vertoond. De Zweedse Searching for Sugar Man over
een vergeten Amerikaanse zanger uit de jaren 70 en 80 kreeg de com-
petitieprijs en de publieksprijs. Het competitieprogramma voor digitale
Storytelling DocLab telde eveneens 15 projecten. De jongerenjury kon uit
twaalf films een prijswinnaar kiezen. Dit werd Mon Petit van de Spaanse
Marcel Barrena, een debuut waarin de achtergrond en drijfveren van de
gehandicapte Albert openbaar worden zonder afbreuk te doen aan diens
immense vechtlust zich te handhaven. De meeste films waren onderge-
bracht in de verschillende secties van Reflecting Images.
FESTIVAL
AV&CREATIE
De ProfessionalsDe 295 deelnemers van Docs for Sale, de distributiemarkt voor films, be-
keken dit jaar iets meer films met als topfilm Wrong Time, Wrong Place
met 80 vertoningen. De films zijn uiteraard ook nog te bekijken via DfS
Online waar ook de premières van festivals als Cannes, Berlijn en Toronto
zijn opgenomen. 210 professionals zijn voor de online service geregi-
streerd. Ongeveer 2250 professionals waren aanwezig waarbij sommi-
gen in verschillende hoedanigheid als filmmaker, festivalorganisator en
distributeur. Meer dan 168 deelnemer, vooral beginnende filmmakers en
studenten namen deel aan het vierdaagse intensieve programma van
IDFA Academy waar inhoud, financiering, pitching en marketing aan de
orde kwam. Zulke bijeenkomsten vinden de deelnemers ook heel belang-
rijk om informeel mensen te leren kennen en ervaringen uit te wisselen.
Het Forum dat 20 jaar geleden startte en meteen het festival onmisbaar
maakte voor de internationale documentaire wereld is inmiddels uit-
gegroeid tot een markt waar alle belangrijke commissioning editors en
kopers van televisieprogramma’s aanwezig zijn. De coördinator van het
eerste uur Adriek van Nieuwenhuijzen meende dat in de toekomst meer
producenten die geïnteresseerd zijn in het maken van een coproductie
bij het Forum betrokken zullen worden. 58 projecten werden gepresen-
teerd waaronder 20 voor de centrale pitch. Deze projecten hebben al te
minste 25% van de financiering rond. De andere projecten werden in ron-
detafel sessies besproken waarbij projecten met als onderwerp kunst en
cultuur of cross media projecten apart werden behandeld. Ook waren er
dit jaar voor het eerst vijf projecten onder de noemer “Work in Progress” .
Deze projecten konden een deel van het reeds gedraaide materiaal laten
zien en waren verder op zoek naar extra financiering of coproductie om
de film af te maken. Gezien de huidige economische situatie duurt het
bij alle projecten langer voordat er een positief besluit wordt genomen.
Commissioning editors zijn veel meer gehouden aan vaststaande bud-
getten waarover programmadirecteuren de uiteindelijke zeggenschap
hebben.
De conferentie Dutch Docs Conquer the World kreeg een wat wrange
bijsmaak ook al werd er niet over financiën gesproken. Zonder meer zul-
len, indien de bezuinigingen en fusies bij de omroepen verder doorgaan
en het Mediafonds wegvalt, Nederlandse makers veel meer aangewezen
zijn op buitenlandse financieringsbronnen en daarmee ook aan hun ei-
sen moeten voldoen zoals Nick Frazer in zijn betoog aanbeval. Volgens
hem dienen de eigen nieuwsgierigheid, de kleine verhalen interessant
voor iedereen te zijn. De films moeten iets vertellen over de wereld
waarin wij leven, zij moeten urgent zijn, de mening kunnen beïnvloe-
den over armoede of oorlog met een brede focus. Zij moeten een missie
hebben die iedereen verstaat. Hiertegenover stelde Victor Kossakovsky,
de eregast van dit festival, dat juist het persoonlijke verhaal dat je zelf
hebt doorgrond uitgangspunt is. Intuïtief moet de filmmaker dit met zijn
eigen talent invullen, hij moet verrassen. Zijn passie, improvisatie en cre-
ativiteit zijn de enige drijfveren om publiek en financiers te overtuigen.
In hetzelfde betoog relativeerde Kossakovsky zijn uitspraken want ma-
kers moeten niet naar leraren luisteren maar naar hun eigen intuïtie. Er
zijn verschillende manieren en iedereen moet zijn eigen unieke manier
van aanpak vinden.
Het lijkt daarop, dat beide makers gelijk hebben indien men de prijswin-
nende en andere opmerkelijke films van het festival bekijkt. Mogelijk is
het leidmotief van het festival: “love, cry, fall in love, learn something”
nog een beter uitgangspunt: niet alleen aan te bevelen voor het publiek
maar ook als start van een documentaire. n
Reeweg 12-6, 1394 JD Nederhorst den Berg - The Netherlands
Tel +31-(0)294-252500Fax +31-(0)294-251122
www.serviceconnection.nl
✔ Leveringen✔ Installatie✔ Infra✔ Reparaties✔ Onderhoud✔ Modificaties
✔ Bekabeling✔ Kabelatelier✔ Advies✔ Maatwerk✔ Engineering
AV&CREATIE
SPECIAL
24 n AV&CREATIE
Led staat voor Light Emitting Diodes (lichtuitstralende diode) en wordt dan ook in het Engels als de afkorting LED geschreven. De Russische wetenschapper Oleg Vladimirovich Losev vond al omstreeks 1927 het basisprincipe voor de led lamp uit. Hij had ontdekt dat diodes licht uitstralen wanneer er stroom doorheen wordt gestuurd. Ondanks het feit dat hij dit idee publiceerde en er patent op aanvroeg, werden hij en zijn uitvinding jarenlang vergeten. Pas in 1962 ontwikkelde de Amerikaans natuurkundige Nick Holonyak een werkend Led en brak de lamp door.
LED de verlichting van de toekomst!
Hoewel Led pas sinds 1962 wereldwijd doorbrak, was het de Russische
wetenschapper Oleg Losev die al halverwege de jaren twintig ontdekte
dat diodes (led staat voor Light Emitting Diode) licht uitstralen wanneer er
stroom doorheen gestuurd werd. Inmiddels hebben de ontwikkelingen op
Led-gebied zich in een rap tempo opgevolgd.
Het grootste voordeel op de milieubelasting van led-verlichting komt voort
uit de elektriciteit die de lamp gebruikt. Elektriciteitscentrales verbranden
fossiele brandstoffen en die zijn niet oneindig beschikbaar. Doordat er veel
CO2 bij vrijkomt draagt elektriciteitsproductie bij aan klimaatverandering.
Daarnaast levert het ook schadelijke stoffen op, zoals zwaveldioxide en
kwik.
Lager energiegebruikLed-verlichting kan zeer efficiënt werken: de zuinigste led-lampen gebrui-
ken bijna 80 procent minder energie dan een gloeilamp met vergelijkbare
lichtopbrengst. Er bestaat echter grote variatie in led-lampen: de minst
efficiënte led-lamp geeft minder dan tien lumen lichtopbrengst per watt,
de zuinigste meer dan tachtig lumen. Ter vergelijking: een gloeilamp levert
ongeveer tien lumen licht op per watt. Let daarom bij led-lampen extra op
de hoeveelheid lumen en het wattage.
Led-lampen zijn over het algemeen niet alleen efficiënt met energie, ze
hebben ook een zeer lange levensduur. Vaak geven fabrikanten waarden
rond 25.000 uur op; een led-lamp gaat daarmee zo’n vijfentwintig keer
langer mee dan een gloeilamp.
Zo werkt ‘ie danIn een led-lamp zit een halfgeleider. De halfgeleider straalt licht uit als
er elektriciteit doorheen gaat. Led is een Engelse afkorting, die staat
voor light emitting diodes.
Een enkel ledje geeft relatief weinig licht. Daarom staan ze altijd in
groepjes. Welke kleur een led-lampje geeft, hangt af van het materiaal.
Er zijn led-lampen met rood licht, blauw licht, groen en wit licht.
Watt... en lumenEen led-lamp heeft net als elke andere lamp natuurlijk een vermogen
(in watt). Dat geeft aan hoeveel energie (in de vorm van elektriciteit)
de lamp per seconde gebruikt. Aangezien een led-lamp zijn elektriciteit
meestal erg efficiënt omzet in licht, heeft die per seconde veel minder
energie nodig dan een gloeilamp, om dezelfde hoeveelheid licht te ma-
ken. Daarom is het aantal watt van een lamp niet handig om verschil-
lende soorten lampen mee te vergelijken.
Door te kijken naar de lichtopbrengst kun je diverse lampen wel met
elkaar vergelijken. Je kunt voor elke lamp bepalen hoeveel licht de lamp
per seconden uitzendt, dat meten we in lumen.
Een ledlamp bestaat uit een groep lichtuitstralende diodes (diodes
zijn elektronische onderdelen die elektrische stroom in één richting
geleiden). Er zijn veel verschillende ledlampen die variëren in kleur,
SPECIAL
AV&CREATIE
AV&CREATIE n 25
CLS-LED, 100% Nederlands ontwerp & fabrikaat CLS is een zusterbedrijf van Fairlight en is een 100% Nederlandse fabri-
kant, de focus ligt met name op functionele LED verlichting voor een
groot scala aan in en –outdoor toepassingen. De producten worden
met name ingezet in de retail, kantoren, conferentiecentra, hotels &
welness centra, maar inmiddels ook meer en meer in Theaters wereld-
wijd. Met name de Ultima serie spreekt enorm aan, vanwege de hoge
lichtopbrengst, de goede dim mogelijkheden en de mogelijkheid om de
behuizing in nagenoeg elke RAL kleur te verkrijgen. Zo is de grote zaal
met een hoogte van maar liefst 15 meter in het Chassé theater voorzien
van de DMX dimbare Ultima Bracket. De producten van CLS kunnen op
talloze manieren toegepast worden. Zo wordt de Ultima Trackrail, die
eigenlijk voor retail & gallerijen toepassingen is ontworpen, succesvol
lichtstroom, lichtsterkte en stralingshoek. Als eerste werd de witte
led ontwikkeld, maar inmiddels kan het hele RGB-spectrum worden
gemaakt door de ontwikkeling van de blauwe led. De lichtsterkte,
de helderheid, wordt bepaald door de stralingshoek. Hoe kleiner de stra-
lingshoek, hoe groter de lichtsterkte, terwijl de lichtstroom (de hoeveel-
heid licht die van de lamp af komt) hetzelfde blijft.
Niet alleen zijn er veel verschillende kleuren beschikbaar, er zijn ook veel
verschillende ledmodellen. Modellen met Edison-fitting, met een Bipin
voet en ook met een Bajonetvoet. Led-screens, Led-balls, Led-gordijnen
en ga zo maar door. Mede door de verschillende modellen, kleuren
en intensiteit wint de ledlamp steeds meer aan populariteit; zowel in
consumentengebruik als in professioneel gebruik.
toegepast als fotografie verlichting voor premières van Theater & film
voorstellingen. Reden is het lage stroomverbruik in combinatie met de
bijzonder goede kleurweergave.
DuurzaamheidDe groeiende wereldbevolking, vergrijzing en een toename van chroni-
sche zieken, en een stijgende vraag naar energie, voedsel en water: het
houdt veel wereldburgers en politici bezig. Met een groot aantal innova-
ties laten verschillende bedrijven zien hoe een reële bijdrage kan worden
geleverd aan een betaalbare, betere gezondheidszorg, veilige en leefbare
steden en een beter leven.
Een leuk voorbeeld is het zogenaamde Cityfarming. Hoe krijgen we ge-
makkelijk een gezonde maaltijd op tafel waarbij de ingrediënten duur-
zaam zijn geteeld? Voedsel verbouwen in sttedelijke gebieden, oftewel
Cityfarming, is nu mogelijk met speciale Leds van onder andere Philips en
het Amerikaanse LedEngin.
Fairlight, Pionier op het gebied van LED toepassingenFairlight biedt een zeer uitgebreid pakket LED producten aan voor de
entertainment markt.
Naast de bekende topproducten van Martin Professional, zoals de
Aura en de Mac 101.
Ook levert men voor het middensegment de CLF producten. Deze
kenmerken zich door een bijzonder goede prijs kwaliteit verhouding.
Naast een aantal LED Parren heeft Fairlight onlangs de LED Wash
serie uitgebracht. De LED Wash is verkrijgbaar in een RGBW en een
CW/WW versie. Het product is op vele manieren toepasbaar; als
extreem compacte horizonverlichting, als wall washer en als floodlight.
Middels het CLS Camlock systeem is het product snel en eenvoudig op trus-
sen te monteren. Kleurenmenging is bijzonder homogeen dankzij een
uniek reflector systeem. CLF LED videoschermen worden door
een groot aantal Nederlandse verhuurbedrijven ingezet.
Met een Pixelpitch van 6 tot 40 mm
is er voor elke toepas-
sing een geschikte
versie leverbaar.
SPECIAL
AV&CREATIE
AV&CREATIE n 27
ControlluxControllux is sinds 1968 actief als totaalleverancier op het gebied van
lichttechniek voor Studio, Theater, Evenementen en Architainment. Onze
diensten (verkoop, installatie, service, technische ondersteuning en trai-
ning) zijn gericht op de oplossing. En met ons complete producten pakket,
een uitgebreide technische dienst en jaren van ervaring kunnen wij zowel
standaard webshop orders tot TurnKey projecten verwerken. Ook als het om
LED verlichting gaat!
Al geruime tijd zijn de ontwikkelingen op het gebied van LED modules en
LED armaturen niet te stuiten. In razend tempo worden nieuwe modellen op
de markt gebracht, vaak van wisselende kwaliteit. Aan Controllux de taak om
de gebruiker goed te informeren.
Controllux werkt met betrouwbare partners zoals Robe, Anolis, ARRI, ADB,
Desisti, Quartz Color, BB&S (led modules voor bestaande ETC en Robert Juliat
schijnwerpers), Teclumen, Rosco, etc. Allemaal merken die met vervangende
en vernieuwende LED producten zijn gekomen. Naast het pakket met stan-
daard oplossingen bieden we ook custom made oplossingen aan in de vorm
van strips, panelen en armaturen, bijna alles is mogelijk met LED!
Naast LED armaturen biedt Controllux ook de benodigde sturingen aan.
Zonder de juiste sturing komt het potentieel van een mooi installatie niet
tot z’n recht. Bijvoorbeeld Avolites heeft een nieuwe reeks lichtregeltafels
uitgerust met de vernieuwende Titan Software en de AI Media server die op
de Olympische Spelen in Londen zijn gebruikt. Ook draadloze DMX systemen
behoren tot de standaard opties.
Controllux is dus klaar voor de toekomst waarin LED een grote rol speelt.
Wij weten het, onze leveranciers weten het en misschien nog wel belangrij-
ker, de gebruiker weet het!
Leddux brengt professionele LED-verlichting binnen bereikAmper tien maanden onderweg, maar het Osse bedrijf Leddux heeft
al flinke stappen gemaakt in de markt van professionele LED-verlich-
ting voor entertainment, retail, architectuur en utiliteit. “We kennen
de praktijk én de producten. Daardoor kunnen wij deskundig en on-
afhankelijk adviseren over de beste LED-oplossing,” vertelt commerci-
eel directeur Martijn van de Wetering. In de eerste maanden van haar
bestaan, realiseerde Leddux al bijzondere LED-projecten door het hele
land. Want hoewel het bedrijf nog jong is, herbergt de organisatie een
schat aan ervaring met vakmensen die jarenlang in de lichttechniek ge-
werkt hebben, door heel Europa. Martijn van de Wetering: “Onze core
business is professionele LED-verlichting, waarbij we het hele traject bij
een opdrachtgever betrokken zijn. Dus niet alleen de producten leveren,
maar ook het voortraject met advies en het ontwerp van lichtplannen.
LED is enorm in trek, maar tegelijkertijd zien veel opdrachtgevers door
RolandNaast voor live toepassingen in het alge-
meen, zijn de video mixers van Rol-
and ook bijzonder geschikt voor
gebruik in combinatie met een
LED-wall.
Zo kan door de standaard aanwezige in-
put- en outputscalers op hun complete lijn digi-
tale HD videomixers de outputresolutie tot op de pixel
nauwkeurig worden ingesteld. In de praktijk komt het er daardoor vaak
op neer dat er geen aparte scaler meer ingezet dient te worden tussen de
video mixer en de LED-wall. Naast de besparing van een apparaat zorgt
dat tevens voor aanzienlijk minder vertraging.
Het feit dat de SDI-uitgangen ook 3G-SDI (1080p) kunnen uitsturen
maakt het mogelijk om ook bij lange afstanden de hoogste kwaliteit te
behouden. Een 3G-SDI-naar-HDMI-converter vertaalt het signaal bij de
LED-wall weer keurig naar DVI.
de bomen het bos niet. Welk product is geschikt voor hun specifieke
situatie? Wat geeft de beste lichtopbrengst, welke verlichtingssterkte
wordt gevraagd en hoe behalen we een optimale energiebesparing?
Daar helpt Leddux.“ Ook op het gebied van verlichting voor de enter-
tainment branche zit Leddux niet stil en word er momenteel hard ge-
werkt om een serie betaalbare maar vooral professionele en krachtige
LED producten op de markt te brengen.
AV&CREATIE
SPECIAL
BarcoBarco (een acroniem dat oorspronkelijk voor Belgian American
Radio COrporation stond) is een internationaal bedrijf gevestigd in
het Belgische Kortrijk.
Barco levert visualisatie- en display-oplossingen voor professionele
markten. Barco ontwerpt en ontwikkelt oplossingen voor groot-
schermvisualisatie, visualisatiesystemen voor levenskritische toepas-
singen en systemen voor visuele inspectie.
Het bedrijf is eveneens actief in displays voor cockpits van vliegtui-
gen en controlesystemen voor het vliegverkeer. Barco is genoteerd
op Euronext Brussel. Barco focust zich sinds 2008 op vier kernmark-
ten met name “Media & Entertainment”, “Security & Monitoring”,
“Medical Imaging” en “Avionics & Simulation”.
Tijdens de Olympische Spelen gooide Barco onder andere hoge ogen
met de LED-displays die door het publiek werden vastgehouden en
zodoende zorgden voor een spectaculair lichteffect. Hierover kunt u
meer lezen in een volgende AV&Stage.
www.barco.com/nl
Pixelscreen
Pixelscreen (onderdeel van DIS3BUTION NV) is momenteel al 10 jaar
actief in de droge verhuur & productie van VIDEO LED schermen voor
de Europese markt, en reeds bijna 20 jaar actief in de verhuur van AV
installaties.
Gezien deze ervaring en de eigen ontwikkeling van LED tegels in
China, garanderen ze de meest up to date producten. Niet alleen
scherpe prijzen maar ook lichtgewicht, brightness, color perfect of
touring qualificaties zijn een must. Nieuw is de integratie van high
power LED’s met SMD5050 LED’s. (zie foto!)
www.pixelscreen.be
28 n AV&CREATIE
AV&CREATIE n 29
AV&CREATIE
SPECIAL
Faber-AVFaber Audiovisuals is een toonaangevend bedrijf op de Europese ver-
huurmarkt van LED-schermen en in de realisatie van audiovisuele
totaalproducties.
Wij zijn actief in de wereld van tv, sport, muziek en corporate events
bij producties van iedere omvang. Onze werkzaamheden variëren van
het leveren van crew en materialen tot aan, wat meestal het geval is,
de organisatie en uitvoering van een volledig geïntegreerde audiovi-
suele productie.
Op dit moment beschikt Faber Audiovisuals over een LED vloot van
ongeveer 2.500 m2. Dit betreft niet alleen outdoor LED en SMD scher-
men, maar ook veel creatieve LED producten en indoor SMD scher-
men met hoge resoluties. De creatieve en indoor schermen worden
in Nederland veel voor TV en concerten ingezet.
Door onze jarenlange (internationale) ervaring, een grote eigen voor-
raad apparatuur van de nieuwste generatie, eigen transportmidde-
len en een team van 40 gedreven vakmensen met een no-nonsense
mentaliteit, zorgen wij voor een probleemloze uitvoering van uw
opdracht, ongeacht de omvang van de productie.
Een volledig overzicht van referenties, projecten en apparatuur is te
vinden op onze website.
LED is VET InventDesign is jong, ambitieus én specialist in de wereld van de
creatieve LED verlichting. Opererend vanuit Amsterdam levert In-
ventDesign een breed assortiment LED producten en custom-made
LED oplossingen aan uiteenlopende bedrijven uit de horeca, retail,
theater, stand en interieurbouw.
Niets is onmogelijk tot het tegendeel is bewezen. InventDesign gaat
tot het uiterste om aan de vraag van de klant te voldoen. Wij bieden
zowel voorraad producten als complete Plug & Play LED oplossingen
en nemen het werk uit handen door de LED installatie geheel op maat
aan te leveren. Het streven is een optimale samenwerking met zowel
klanten, als fabrikanten. Onze LED producten zijn uitsluitend van hoge
kwaliteit en alleen de beste componenten worden geselecteerd tegen
de juiste prijs. De producten worden geproduceerd door fabrikanten
die met de hoogste zorg worden geselecteerd. Op frequente basis wor-
den deze fabrikanten bezocht om kwaliteitsnormen te controleren.
Door creativiteit en flexibiliteit maakt InventDesign het mogelijk in te
spelen op de specifieke wensen van de klant. Er is geïnvesteerd in rui-
me voorraden zodat de producten snel kunnen worden geleverd. Team
InventDesign gaat graag voor je aan de slag waardoor je nooit lang op
een levering hoeft te wachten.
InventDesign heeft het afgelopen jaar de LED verlichting geleverd
voor vrijwel alle theatershows zoals Ice Age, Saturday Night Fever,
Shrek en de Oudejaarsconference. Daarnaast is InventDesign ook op
retail een bekende speler, zo zijn onze LEDs te vinden in onder ande-
re de Cool Cat winkels en op verkooppunten van oa. Nike, Adidas, LG
en Samsung. Ook in het nachtleven maken wij deel uit van de main
acts in veel binnen en buitenlandse clubs. Op onze website zijn vele
projecten te bekijken.
RolightRolight levert al vele ja-
ren led-oplossingen voor
diverse markten zoals
verhuurbedrijven, thea-
ters, scholen, tv studio’s
en de ‘architainment’. Er
zijn tegenwoordig al led
armaturen verkrijgbaar
die zich kunnen meten
met conventionele ver-
mogens van 2000W. U
kunt kiezen uit armatu-
ren met ingebouwde RGB
kleurmenging witte led’s of armaturen met een automatische zoom, pan
en tilt. Voor u is er keuze genoeg.
Wat is de beste oplossing voor uw toepassing? Vaak blijkt dat lastiger
dan gedacht. Rolight adviseert u graag en helpt u tevens bij de keuze
voor de juiste sturing. En voor de installatie bent u tevens aan het juiste
adres.
AV&CREATIE
FILMFESTIVAL
30 n AV&CREATIE
Dit eerste jubileum is een moment om terug te
blikken, maar zeker ook om naar de toekomst
te kijken. Go Short trapt deze speciale editie
af met een groots evenement, waarin onder
andere filosoof Rob Wijnberg en cross-me-
diale filmmaker Floris Kaayk hun visie op de
toekomst geven.
Toekomst
Korte film is de plek voor experiment en vernieuwing, en levert een
blauwdruk voor ontwikkelingen in de filmwereld. Tijdens de Inspiration
Talks geven verschillende sprekers hun visie op de toekomst vanuit hun
eigen veld van expertise. Floris Kaayk, wiens Human Birdwings project
een viraal succes werd, verkent de nieuwe mogelijkheden die interacti-
viteit biedt aan filmmakers. Strawberry Earth oprichtster Mette te Velde
maakt zich sterk voor een duurzame toekomst. Bart Rutten, curator van
het Stedelijk Museum Amsterdam, bekijkt wat we in de nabije toekomst
kunnen verwachten van de interactie tussen beeldende kunst en film.
Filosoof Rob Wijnberg laat zijn licht schijnen op de koers van onze maat-
schappij.
Terugblikken Go Short blikt tijdens de 5e editie uitgebreid terug. Zo viert het festival
haar eerste mijlpaal met een selectie van festivalfavorieten uit de eerste
edities. Daarnaast blikt Go Short terug op de geschiedenis van de korte
film in het programma Milestones in Short Film History, dat is samen-
gesteld in samenwerking met het Internationaal Kortfilmfestival Leuven.
Dit programma biedt een uitgebreid overzicht van de ijkpunten uit de
korte filmgeschiedenis, met onder andere Le Voyage dans la Lune (Me-
lies, 1902), Un Chien Andalou (Buñuel, 1929), Les Mistons (Truffaut, 1957),
Two Men and a Wardrobe (Polanski, 1958), La Jetée (Marker, 1962), The Big
Hét korte-filmfestival van Nederland blikt terug en kijkt vooruit tijdens eerste jubileum Van 13 tot en met 17 maart vindt de vijfde editie plaats van Go Short – International Short Film Festival Nijmegen. In vijf jaar tijd groeide Go Short uit tot hét Nederlandse festival voor de korte film. Het festival heeft de korte film terug op de kaart gezet, en is niet meer weg te denken uit het Nederlandse filmlandschap.
Go Short viert vijfde editie!
Shave (Scorsese, 1967) en World of Glory (Anderson, 1991). Ook de Neder-
landse mijlpalen mogen niet ontbreken. In samenwerking met filmmu-
seum EYE geeft Go Short in Dutch Milestones een bloemlezing van de
Nederlandse korte film. n
Go Short - International Short Film Festival Nijmegen - Jaarlijks internationaal filmfestival voor de korte film
- In en rondom arthouse LUX, Nijmegen
- Vierde editie: 13 t/m 17 maart 2013
- Korte film, alle genres, Europa
- verwacht aantal bezoekers: > 15.000
Competities: - European Competition: Fiction, Documentary, Animation, Art Film
- Dutch Competition
- Student Competition: Breaking Shorts
- Online Competition
- Jongerenjury
BROADCAST&AV-TECHNIEK n 31
Gemeenten mogen straks ook mobiele camera’s inzetten om de openbare
orde in de publieke ruimte te handhaven. De maatregel ondersteunt de
aanpak van tijdelijke, maar hardnekkige overlast door hangjongeren,
drugsdealers, straatrovers en zakkenrollers. Gebleken is dat gemeenten
behoefte hebben aan een meer flexibele inzet van cameratoezicht om
tegen ordeverstoringen in probleemgebieden effectiever en gerichter op
te kunnen treden. Dit staat in een wetsvoorstel van minister Opstelten van
Veiligheid en Justitie waarmee de ministerraad heeft ingestemd.
Vast of mobiel Nu mogen gemeenten alleen nog vaste camera’s plaatsen. Ze worden
gebruikt voor statisch en langdurig toezicht op plekken met een verhoogde
kans op verstoringen van de openbare orde, bijvoorbeeld winkelstraten
of uitgaansgebieden. De vaste camera’s, die aan gevels of dakranden van
gebouwen hangen, zijn nuttig maar niet snel inzetbaar voor bestrijding
van zich verplaatsende overlast. Daarom heeft het kabinet besloten de
huidige regeling uit te breiden en ook het gebruik van mobiele camera’s
toe te staan. Gemeenten kunnen dan zelf bepalen welke vorm van camera-
toezicht - vast of mobiel - wenselijk is. Het ligt voor de hand dat gemeenten
op plaatsen waar doorlopend toezicht nodig is, kiezen voor vaste camera’s.
Als tijdelijke inzet volstaat, ligt mobiel cameratoezicht meer voor de hand.
Op deze manier is maatwerk mogelijk en kan de veiligheid in de publieke
ruimte verbeteren.
Tijdwinst Flexibel cameratoezicht levert ook tijdswinst op, omdat niet meer voor elke
verplaatsing een aparte procedure hoeft te worden gevolgd. De burgemees-
ter wijst, nadat de gemeenteraad hem die bevoegdheid heeft verleend, een
gebied aan waarbinnen mobiele camera’s kunnen worden geplaatst of
verplaatst. Dat gebied mag niet groter zijn dan strikt noodzakelijk voor de
Kabinet maakt flexibel cameratoezicht mogelijk
handhaving van de openbare orde, bijvoorbeeld een plein of enkele straten.
Borden moeten het publiek informeren over het toezicht met camera’s. De
burgemeester trekt de gebiedsaanwijzing in als het cameragebruik niet
meer nodig is. De ministerraad heeft ermee ingestemd het wetsvoorstel
voor advies naar de Raad van State te sturen. De tekst van het advies en van
het wetsvoorstel worden openbaar bij indiening bij de Tweede Kamer.
4G als eerste in AmsterdamAmsterdam wordt als eerste de plek van Nederland waar een 4G-netwerk
wordt aangeboden. KPN biedt vanaf volgende maand als eerste daarvoor
abonnementen aan. In de loop van volgend jaar moet in heel Nederland
4G beschikbaar zijn, zegt KPN. De andere aanbieders volgen waarschijnlijk
deze zomer. 4G is de opvolger van 3G. Mobiel internet kan daardoor vrijwel
net zo snel zijn als de vaste internetverbinding thuis. Eind 2012 leverde de
frequentieveiling, waar onder meer frequenties voor 4G werden geveild, 3,8
miljard euro op. KPN betaalde ruim 1,4 miljard euro.
OndersteunenKPN is nu het eerste telecombedrijf dat daadwerkelijk 4G-abonnementen
gaat aanbieden. In Amsterdam, Alphen aan den Rijn, Amstelveen, Beverwijk,
Haarlem, Purmerend en Zaandam is er vanaf 4 februari dekking. Veel
huidige telefoons zijn niet geschikt voor 4G. KPN gaat daarom vanaf
volgende maand meer smartphones aanbieden die de techniek wel
ondersteunen. Het bedrijf verwacht dat mensen met 4G meer data gaan
verbruiken en dat klanten daardoor grotere databundels kopen. Op die
manier hoopt KPN de gemaakte kosten terug te verdienen. T-Mobile,
Vodafone en nieuwkomer Tele2 komen later met hun plannen voor
4G-abonnementen. T-Mobile en Vodafone willen deze zomer starten met
de abonnementen, maar hoeveel die kosten en waar er dan dekking is,
is nog onbekend.
NIEUWS
BROADCAST&AV-TECHNIEK
BEURS
BROADCAST&
AV-TECHNIEK
32 n BROADCAST&AV-TECHNIEK
Op de vraag om een verslag te schrijven van wat ik gezien heb op de Consumer Electronics Show, die jaarlijks wordt georganiseerd in Las Vegas, was het antwoord eenvoudig en snel gegeven: ja. Na zes dagen intensief de ‘fair-grounds’ afgelopen te hebben – ik schat dat de totaal afgelegde weg een marathon in lengte overschrijdt – is de invulling toch een stuk lastiger…
CES 2013, veel nieuws, héél veel!
theo wubbolts
Ga maar na. Het totale oppervlak van de CES bedraagt 37 ‘football fields’
– en je mag zelf uitrekenen hoe groot dat is, okay, bijna 18 ha. – waar 3.250
exposanten proberen de ruim 150.000 bezoekers zinnenprikkelend te
trakteren op nieuwe producten, trends en ontwikkelingen.
Naast het immens grote LVCC, Las Vegas Convention Center met drie
gigantische hallen, is er tentoonstellingsruimte te vinden in het aanpa-
lende Hilton en het iets verderop aan de Strip gelegen Venetian. Goede
busverbindingen – de organisatie zet zo’n 140 bussen hiervoor in – verzor-
gen het transport van en naar de diverse locaties.
Je zult begrijpen dat dit voor één mens teveel is, temeer daar ik jaarlijks
de CES bezoek vanuit verschillende disciplines– zie mijn publicitaire ‘drif-
ten’ – en is het maken van keuzes onvermijdelijk. Vandaar een selectie.
Trends…Naast de onmetelijke rijen standaard standjes van Aziatische komaf
– waar de standbemanning kijkt of ze een taakstraf uit moeten zitten –
en waarbij alles ‘blinkt’ en ‘glittert’, is de CES het domein van de grote
jongens, die elk niet altijd overeenkomstig hun marktpositie vloeropper-
vlak inkopen.
Op de persdag – dit jaar voor het eerst gehouden in een nieuw complex
áchter Mandalay Bay aan de zuidkant van de Strip – bijt inmiddels tradi-
BEURS
BROADCAST&
AV-TECHNIEK
BROADCAST&AV-TECHNIEK n 33
tiegetrouw LG ’s ochtends om acht uur het spits af. “Touch the Smart Life”,
is hun motto en zetten dit kracht bij in zowel wit- als bruingoed. In de laat-
ste categorie zijn alle schermen inmiddels uitgevoerd in LED-technologie,
maakt de ‘Magic Remote’ de bediening nóg eenvoudiger en zet LG groots
in op OLED en in resolutie op UltraHD, oftewel 4k. LG toonde een 84 inch
4k scherm, met verwachte prijs van $ 12.000. Om even terug te komen op
die ‘Magic Remote’. Met de nieuwe Magic Remote-afstandsbediening heb
je vanaf nu nog maar één afstandsbediening nodig voor je Smart TV, ge-
luidssysteem, DVD- of Blu-ray player en set-topbox. Om naast je Smart TV
andere apparaten te bedienen, verschijnt op de tv een virtuele afstands-
bediening op het scherm die je kunt besturen via het handige ‘point-and-
click’-systeem van de Magic Remote. Ook voor de installatie heb je niet
langer een ingewikkelde code of pc nodig. Met een paar simpele stappen
kies je het merk en model van je geluidssysteem, Blu-ray-speler of set-
topbox. (In de Central Hall kon je de stand van LG met geen mogelijkheid
over het hoofd zien, ook al had je geen 3D-bril op.) Op het terrein van
witgoed doet WiFi haar intrede – denk aan bediening en monitoring van
je wasmachine, koelkast – lees ook food management – en… stofzuiger.
Vergun mij verder te gaan zoals de persdag was geprogrammeerd…
Marktleider in de V.S. op het gebied van hoofdtelefoons – een ‘hot’ item –
is Monster. Ik kon niet opmaken uit de getoonde chart op welke voet de
concurrentie volgt en in welk prijssegment, maar laten we deze fabrikant
dankbaar zijn dat het lukt om het prijsniveau hoog te houden en bij monde
van ‘head monster’ Noel Lee is “Headphone is
fashion, and fashion is headphone.”. Om
voornoemde stelling kracht bij te zetten,
betrad een heel cohort prominenten uit de
wereld van de mode en de sport het podium.
“Let’s give them a hand!” Grappig om te zien
dat een enkel model – ik bedoel dan hoofd-
telefoon – door te lussen is, zodat luisteren
weer een sociale bezigheid wordt. Hoe zal
dat uitpakken in bus, tram, trein of metro?
Een ‘hot’ item is 3D. Nu vrijwel alle verkochte vlakke beeldschermen deze
feature hebben – 40 miljoen verkochte exemplaren in 2012, waarvan een
kwart in China – is het natuurlijk leuk om te vertellen dat het een succes
is… maar kijkt de consument wel in 3D? Nee, dus. Domweg omdat hij of zij
geen brilletje op de neus wil zetten. Met de ‘Ultra-D’-technologie van het
bedrijf StreamTV komt hier een eind aan, ik bedoel dan: geen bril en toch
3D! Op alle beeldschermen en met 1080p content. Ultra-D maakt er 2160p
van. Met overtuigend resultaat; een bedrijf dat we in de gaten moeten
blijven houden, omdat heel knappe koppen – onder ander op ons ‘eigen’
HighTech Campus in Eindhoven – bij de ontwikkeling betrokken zijn.
Het lukte deze keer wél om een plekje te vinden bij Samsung. Prachtig
om te zien hoe dit bedrijf de massa in beweging weet te zetten, of het
nu queuing is om een drinkbeker te bemachtigen of om binnen te mo-
gen in de immens grote zaal voor de persconferentie. Twee dagen later
kreeg ik een bijzonder informatieve booth tour van de vaderlandse dele-
gatie. Samsung speelt ook in op de toenemende vraag naar grote televi-
sieschermen, een nóg hogere beeldkwaliteit, stijlvol design én optimaal
gebruikersgemak. De nieuwe generatie Smart TV’s van Samsung zijn zo
slim, dat ze weten waar jij het liefst naar kijkt… of als je tegen je TV zegt:
“Ik wil een film zien met Brad Pitt”, brengt je Smart TV alle films met die
acteur in beeld en kun jij de film waar je zin in hebt, direct start.
Samsung heeft zich niet aangesloten bij de SmartTV Alliance (waar
LG, TPVision, Toshiba en Panasonic in deelnemen). Wanner en of dit zal
gebeuren is nog niet bekend. Voorts toonde Samsung een gebogen
OLED-scherm!
Wegens ontberen van de mogelijkheid om op twee plaatsen tegelijk te
zijn, moest ik Panasonic ‘laten lopen’, maar trof op de stand Rob de Klijn
general manager consumer products van de Nederlandse vestiging aan,
die me – terecht – wees op de nieuwe Z-serie plasmabeeldschermen van
uitzonderlijk hoge kwaliteit. Volgens mij ‘Kuro2.0’. Ook qua design heeft
Panasonic een inhaalslag gemaakt. Toppers!
Dat geldt trouwens ook voor de beeldkwaliteit in het algemeen dat ik
aantrof op de CES. Zowel bij Sharp, Sony en Toshiba, zeg de meer traditio-
nele fabrikanten, als bij de nieuwkomers als Huawei, Hisense en Haier.
In de bioscoop van Sony op de stand in de Central Hall werd ik getrak-
teerd op een paar minuten ‘Skyfall’ in native 4k met 9.1 geluid. Alle ap-
paratuur is dan natuurlijk van Sony, inclusief het filmfragment (later
dit jaar ook in 4k in de IMAX te zien), exclusief het scherm van Stewart.
De STR-DA5800ES stuurde de luidsprekerset-up met het grootste gemak
aan en verhoogde de ‘kick’ met een veelvoud. Wow!
Noviteiten en gadgets zijn vooral te vinden op de zogenaamde side-
shows. Zo is er aan het begin van de beurs de ‘CES Unveiled’, een dag later
‘PepCom’ en weer en dag later ‘ShowStoppers’. De laatste twee zijn lou-
ter toegankelijk voor de geaccrediteerde pers. Tijdens deze shows kun je
meer een-op-een in contact treden met de wat kleinere fabrikanten en
beginners.
…trendsTsja, tot slot van dit verslag heb
ik wat trends en zo opgetekend.
Op deze CES doet de nfc-tech-
niek (Near Field Communicati-
on) duidelijk haar intrede. Je legt
je smartphone op een daartoe
geschikt apparaat, bijvoorbeeld
een klokradio of dockingstation,
en de muziek speelt gewoon
verder. Dan de GoPro-achtigen;
je kent ze wel. Camera’s op je
fietshelm en crossen maar. Ac-
cessoires voor tablets, iPhone’s
– al dan niet met eigen foto of
design – WiFi-gestuurd speel-
goed, navigatiesystemen op de
achteruitkijkspiegel van je auto, draagbare powerpacks om je device snel
bij te kunnen laden en… 3D-printers. Van deze laatste categorie is de
kwaliteit enorm goed. Vooral Taiwanese en Chinese fabrikaten doen je
vergeten dat je die mooie vaas uit de periode van de Ming-Dynastie hebt
laten vallen. Je laat gewoon een nieuwe uit de printer komen…
De komende CES wordt gehouden van 7 t/m 10 januari 2014
www.CESweb.org
theo wubbolts
hoofdredacteur
hifi Video test
hifiretail
smarthomesmagazine
BEURS
BROADCAST&
AV-TECHNIEK
34 n BROADCAST&AV-TECHNIEK
BEDRIJF
BROADCAST&
AV-TECHNIEK
36 n BROADCAST&AV-TECHNIEK
“We mogen niet klagen”, zegt Dokman. “Natuurlijk voelen we ook de
gevolgen van de crisis, maar als we terugkijken op 2012 ben ik niet onte-
vreden. Ik ben er trots op dat we weer mooie projecten hebben kunnen
doen. Zoals bijvoorbeeld Koninginnedag in Veenendaal en Rhenen, waar
we wederom alle schermen langs de route draadloos van videosignalen
hebben voorzien met onze Digitenne zender. Deze zender kunnen we op
een hoog punt plaatsen, bijvoorbeeld op een kerk of flatgebouw. Op die
manier kunnen we draadloze videosignalen versturen naar alle schermen
in de stad. Dit hebben we ook gedaan bij het concert van André Rieu op
het Vrijthof, waarbij alle cafés in de omgeving van het plein eenvoudig
mee konden kijken via een kleine consumenten-ontvanger. Dit systeem
hebben we o.a. ook ingezet op de Open Dagen van de Landmacht en op
de Open Dagen van de Marine in Den Helder.”
Dokman vertelt verder over de zomerperiode. Videolink had een aan-
tal mooie opdrachten. “Mede dankzij de Olympische Spelen en het EK-
voetbal. Op beide evenementen waren draadloze camerasystemen van
Videolink ingezet. Op de Olympische spelen heeft Videolink de nieuwste
Gigawave HD set ingezet, die door de host-broadcaster in een van de
stadions is ingezet. In Nederland hebben we ons draadloze systeem voor
steadycams veelvuldig in kunnen zetten bij diverse show programma’s.”
SatellietwagenHet absolute hoogtepunt van de zomer was de oplevering van de nieuw-
ste satellietwagen. “Zo’n flinke investering is altijd een grote uitdaging,
maar ik heb er absoluut vertrouwen in,” aldus Peter Dokman. “Ik heb de
mooiste SNG van Nederland! We hebben de wagen volledig in eigen be-
heer gebouwd, zodat we zeker weten dat alles volgens onze eigen hoge
normen wordt geïnstalleerd. Ik zit al bijna twintig jaar in het satellietvak
en al die ervaring heb ik in deze wagen gestopt.”
Je ziet ze niet zo vaak op de aftiteling, maar ze zijn er vaker dan je denkt: we hebben het over de technici van Videolink BV. Bijna dagelijks zijn er beelden te zien op de Nederlandse televisie die via de verbindingen van Videolink de huiskamer binnen komen. Het bedrijf is gespecialiseerd in draadloze videoverbindingen en meer. In gesprek met technisch directeur en oprichter Peter Dokman.
de drie pilaren van Videolink BV: de satellietwagen, speciale projecten en verhuur ‘Wat er niet is, maken we gewoon zelf’
De satellietwagen is een van de weinige SNG-wagens in Nederland die
full-redundant is en een volwaardige AVID-montageset aan boord heeft.
Ook is de wagen uitgerust met diverse VTR’s en een beeldmenger, zodat
de wagen voor verschillende soorten evenementen ingezet kan worden.
“We werken bijna dagelijks voor de nieuwsrubrieken van NOS en RTL,
maar we doen ook medische live operaties of live congressen. En wat je
misschien niet meteen zou verwachten is dat we ook regelmatig uitvaar-
ten van faciliteiten voorzien. Onze opdrachtgevers zijn dan uitvaarton-
dernemers die met een overvolle kerk te maken hebben. Wij zorgen dan
voor een straalverbinding naar een kerk verderop, waar het publiek dan
op een scherm de uitvaart live kan meebeleven.”
Drie pilarenHet Culemborgse bedrijf Videolink BV steunt op drie pilaren. De verhuur
van de draadloze camerasystemen, de satellietwagen en de zogenaamde
speciale projecten. Dokman: “Deze laatste tak is vaak het meest uitda-
gend. Een project kan bijvoorbeeld bestaan uit de live-registratie van een
marathon, waarbij de verbindingen vanaf een motor worden gerealiseerd
of een straalverbinding vanaf een rijdende tank zoals we dat bij defensie
doen. We kregen recentelijk een aanvraag van een leverancier van een
drone. Deze drone moest in de woestijn van Qatar boven een kamelen-
race vliegen en wij moesten de HD-straalverbinding leveren. De ontvan-
‘ik heb de mooiste sng-wagen van nederland’
BEDRIJF
BROADCAST&
AV-TECHNIEK
BROADCAST&AV-TECHNIEK n 37
ger werd geplaatst in een rijdende auto waar de bestuurder van de drone
in zat. Vanaf de auto werd het signaal weer doorgestuurd naar de OB-van.
Dat zijn leuke opdrachten waar we graag aan meewerken. Ook mochten
we afgelopen jaar weer de verbindingen verzorgen van het NK roeien,
waarbij we een camera op een boot hebben geplaatst en een camera in
een rijdende auto. Ook hebben we faciliteiten geleverd aan Q-music Bel-
gië die de hele zomer live heeft uitgezonden vanaf het Belgische strand.
Aan het begin van het jaar heeft Q-music voor een live uitzending van-
uit Zell Am See met een draadloos systeem van ons gewerkt. Op satel-
lietgebied kunnen we behalve de uplinkwagen ook de downlink en de
satellietcapaciteit leveren, oftewel een complete verbinding in SD of HD.
Zo verzorgen we een paar keer per jaar een congres via de satelliet voor
een groot Nederlands bedrijf dat een filiaal in Amerika heeft. Wij regelen
dan behalve de uplink in Nederland ook de uplink wagen en camera’s in
Amerika en het omzetten naar NTSC. Men kan dan vergaderen in hoog-
waardige broadcast kwaliteit.”
ConcurrentieIs Dokman niet bang voor de concurrentie van bijvoorbeeld WiFi en 4G?
“Daar houden we zeker rekening mee, ik houd nauwgezet de ontwik-
kelingen in de gaten. De verbindingen via de huidige UMTS en HSDPA
netwerken zijn naar mijn mening nog niet betrouwbaar genoeg. Deze
verbindingen worden nu al experimenteel ingezet door de Nederlandse
omroepen, maar zijn op dit moment nog niet optimaal. Vooral bij grote
evenementen waarbij veel publiek aanwezig is (en dus veel smartpho-
nes), wordt zo’n netwerk erg zwaar belast. En als iedereen straks over
is gegaan op HD, zullen de betrouwbare verbindingen van SNG’s zeker
blijven. Ik denk dat echter in de toekomst wel steeds meer verbindingen
via IP zullen gaan. Of dat nu via glas of draadloos via 4G is maakt niet
uit, maar het gaat gebeuren. Het wordt nu al vaak ingezet. We hebben
dus ook moeten investeren in Video-over-IP-verbindingen en zullen zeker
inspringen op deze ontwikkelingen. Het voordeel van een IP-verbinding
is dat die bi-directioneel is en dat we over een netwerk behalve meer-
dere videosignalen ook intercom en uiteraard data kunnen vervoeren.
Het komt ook steeds vaker voor dat bedrijven die met hun filialen ver uit
elkaar liggen een eigen vaste IP-structuur hebben tussen die bedrijven.
Wij kunnen dan zorgen voor een broadcast kwaliteit HD-videoverbinding
via hun bestaande IP-structuur, zodat er geen satellietwagen meer voor
de deur hoeft te worden gereden. Ook hebben we geïnvesteerd in een
hoogwaardige IP point-to-point straalverbinding. Dit kun je zien als ‘een
hele lange cat5 kabel door de lucht’, waarbij de klant zijn eigen netwerk
tijdelijk met een ander filiaal kan verbinden.
ToekomstHet komende jaar ziet Dokman met plezier tegemoet. “We zijn het jaar al
goed begonnen met de inzet van een straalverbinding tijdens de jaarwis-
seling op De Efteling en op Nieuwjaarsdag voor de ZDF bij de schans van
Garmisch-Partenkirchen. We zijn nu een van de grootste van Nederland
op het gebied van de verhuur van draadloze camera’s en wat ons betreft
gaan we ook komend jaar weer flink investeren. We hebben inmiddels 2
HD systemen voor op een LDK8000 studio camera in de verhuur.
Een sterk punt van Videolink is dat men deze apparatuur op voorraad op
de plank heeft staan, zodat ook op zeer korte termijn geleverd kan wor-
den. Ook bij eventuele storingen kan er binnen no-time een reserve set
op locatie staan. Dokman: “Er zijn collega verhuurbedrijven die de appa-
ratuur uit het buitenland moeten halen. Dat brengt natuurlijk een hoop
nadelen, waaronder extra kosten, met zich mee.”
Dokman vertelt verder: “De komst van MPEG4 HD is een belangrijke ont-
wikkeling. MPEG4 had tot voor kort de grote vertraging als nadeel. De
huidige MPEG4-systemen hebben een vertraging tot minimaal 1 frame,
dat biedt weer grote mogelijkheden voor het leveren van hoogwaardige
HD verbindingen. Door de relatief lage bandbreedte van MPEG4 kunnen
we grotere afstanden overbruggen met een hoogwaardige full HD kwa-
liteit. Dit is vooral voor draadloze camera’s een groot voordeel. Dus on-
danks dat de huidige MPEG2-systemen prima voldoen, zullen we vanaf
nu alleen nog maar in MPEG 4-systemen gaan investeren. Er zijn eigenlijk
maar drie à vier grote merken in de wereld die draadloze camerasyste-
men leveren en wij verhuren apparatuur van de drie grote. Zo heeft ieder
merk z’n specifieke eigenschappen: het ene merk heeft hele kleine zen-
dertjes, het andere merk kan zeer grote afstanden overbruggen. En als de
klant iets wil wat onze leveranciers niet kunnen leveren. Dan maken we
het gewoon zelf!”
meer informatie vindt u op www.videolink.nl
‘Videolink heeft altijd apparatuur op voorraad’
Beide modellen zijn uitgerust met een nieuw type 4K Super 35 mm-beeld-
sensor met een resolutie van 4096 x 2160 (in totaal 11,6 miljoen pixels).
De nieuwe aanwinsten vullen het gat op tussen de F3, die voornamelijk
wordt gebruikt voor broadcast, en de F65 die ingezet wordt voor grotere
speelfilms. Met deze camera’s beschikken nu zowel film- als tv-makers over
creatieve mogelijkheden voor opname en productie in HD, 2K of 4K met
grote sensor.
Speciaal voor digitale cinematografiePhilippe Vié, directeur en eigenaar van Cam-a-lot: “De F5 en de F55 voor-
zien in veel behoeftes van cameramensen. Waar veel van de huidige (grote
sensor) camera’s niet heel handzaam zijn, zo klopt de ergonomie van deze
camera’s helemaal. En wat betreft de opslag van data zijn deze camera’s
de ‘lightversie’ van de F65.” Dat maakt ze uitermate geschikt voor digitale
cinematografie. Vié gelooft dat de camera’s in de toekomst veel gebruikt
gaan worden. “Dit zijn camera’s waarin ongeveer alles zit: een hoog con-
trastbereik, uitstekende kleurdiepte én een hoge resolutie. Hierdoor zijn ze
erg toegankelijk voor een breed publiek.”
Multi-codecondersteuningDe nieuwe XAVC-codec van Sony wordt toegepast in beide camera’s en
maakt gebruik van MPEG-4 AVC (H.264) level 5.2, de meest geavanceerde
codec voor videocompressie op de markt. Deze codec levert de hoogste
Cam-a-lot is het eerste verhuurbedrijf voor professionele AV-apparatuur in Nederland die de nieuwste Sony CineAlta™ 4K-camera’s in het assortiment heeft opgenomen. De PMW-F5 en de PMW-F55 beschikken over een grote sensor en zijn met name geschikt voor het opnemen van commercials, dramaseries en films.
Cam-a-lot bestelt als eerste in Nederland de PMW-F5 en de PMW-F55
beeldresolutie en biedt een breed scala aan operationele mogelijkheden
voor materiaalproductie. Volgens Vié zal met de komst van de nieuwe
XAVC-codec, 4K-materiaal sneller en breder toegepast worden. “4K is
de toekomst. Sony speelt hier slim op in door een toekomstbestendige
codec te ontwikkelen met een brede ondersteuning. Hierdoor breidt het
gebruik van 4K uit van films naar genres als tv-drama, entertainment-
shows, documentaires en commercials.”
Prijzen en leverbaarheidCam-a-lot heeft van beide camera’s twee exemplaren aangeschaft.
De nieuwe camera’s zijn leverbaar vanaf midden februari 2013.
Over Cam-a-lotNa jaren van ervaring in verschillende verhuur- en productiebedrijven richt-
ten Philippe Vié en Bernd Lesscher in 1997 het professionele videoverhuur-
bedrijf Cam-a-lot op. Cam-a-lot levert camera’s en videorecorders, verlich-
ting, grip en audio. De genres waar het bedrijf voornamelijk voor werkt zijn
fictie, documentaires, muziekvideo’s en commercials. www.camalot.nl
Over Sony ProfessionalSony Professional, een afdeling van Sony Europe, is een toonaangevende
leverancier van AV-/IT-oplossingen. Deze oplossingen zijn gericht op orga-
nisaties die werkzaam zijn in de mediabranche, netwerkvideobewaking,
detailhandel, gezondheidszorg en de evenementen- en transportsector.
Al meer dan 25 jaar biedt Sony Professional producten, systemen en ap-
plicaties om de creatie, bewerking en distributie van digitale audiovisuele
content mogelijk te maken.
Sony’s Professional Services afdeling, die systeemintegratie verzorgt, biedt
zijn klanten toegang tot de deskundigheid en lokale kennis van profes-
sionals uit heel Europa. Samen met een netwerk van gevestigde techno-
logiepartners levert Sony consultancy en oplossingen waar de behoeften
van klanten centraal staan. Hierbij wordt de jarenlange expertise en state
of the art technologie van Sony en zijn partners ingezet om de klant
optimaal van dienst te zijn. n
PRODUCT
BROADCAST&
AV-TECHNIEK
38 n BROADCAST&AV-TECHNIEK
PRODUCT
BROADCAST&
AV-TECHNIEK
Onderzoekers van Teijin Aramid (Nederland) en Rice University (VS) hebben vandaag hun onderzoeks-resultaten over een nieuwe generatie supervezels gepubliceerd in het toonaangevende wetenschap-pelijke tijdschrift Science. Voor het eerst in de geschiedenis is het mogelijk om koolstofnanobuizen (carbon nanotubes, CNT’s) te spinnen tot een supervezel met een zeer hoge thermische en elektrische geleidbaarheid en goede textiele eigenschappen. Koolstofnanobuizen, de bouwstenen van de vezel die zo klein zijn als een streng DNA, combineren de beste facetten van thermische en elektrische geleidbaarheid, sterkte, modulus en flexibiliteit.
Twaron-spinproces sleutel tot doorbraak in koolstofnanovezels
Al jaren werken toonaangevende onderzoekers van Rice University, waar-
onder Nobelprijswinnaar Richard Smalley (scheikunde, 1996), en onderzoe-
kers van Teijin Aramid Arnhem samen aan de productie van koolstofnano-
buizen en het opbouwen ervan tot nuttige macroscopische objecten met
nieuwe, ongekende prestaties. Om een hoogwaardig textiele draad (vezel)
van koolstofnanobuizen te spinnen, moeten de nanobuizen perfect langs
de as van de vezel gestapeld en georiënteerd zijn. De efficiëntste manier om
deze hoogwaardige vezels te maken, is het oplossen van de CNT’s in zwa-
velzuur, gevolgd door natspinnen. Dit gepatenteerd proces wordt sinds de
jaren zeventig gebruikt voor de productie van de Twaron-supervezel van
Teijin Aramid.
“Onze koolstofnanovezels combineren goede geleidbaarheid van elektrici-
teit en warmte zoals bij metalen met de flexibiliteit, robuuste hanteerbaar-
heid en de sterkte van textielvezels”, zegt Marcin Otto, business development
manager bij Teijin Aramid. “Met deze nieuwe combinatie van eigenschappen
is het mogelijk om CNT-vezels te gebruiken op veel gebieden, zoals lucht- en
ruimtevaart, auto’s, medisch en (smart) kledingindustrie.”
De medewerking en betrokkenheid van Teijin bij dit project was cruciaal.
De Twaron-technologie zorgde voor verbeterde prestaties
en een industrieel schaalbare productiemethode. Dit
maakt het mogelijk om toepassingen te vinden voor de
CNT-vezels in een groot aantal (commerciële) producten.
“Dit onderzoek en de lopende testen geven ons een glimp
van de toekomstige mogelijkheden van deze nieuwe vezel. Zo zijn
we heel enthousiast over de belangstelling van innovatieve artsen en
wetenschappers die de mogelijkheden van de CNT-vezels voor operaties en
andere medische toepassingen verkennen”, zegt Marcin Otto. Teijin Aramid
verwacht dat koper in de lucht-, ruimtevaart- en auto-industrie in data- en
lichte elektriciteitskabels vervangen kan worden om de vaartuigen en exclu-
sieve auto’s lichter en tegelijkertijd robuuster te maken. Andere mogelijke
toepassingen zijn bijvoorbeeld de integratie van lichtgewicht elektronische
onderdelen zoals antennes in composieten of de vervanging van koelingen
in elektronica, waarbij de koolstofnanovezels met hun hoge thermische ge-
leidbaarheid de warmte zullen verspreiden.
Teijin Aramid test de CNT-vezel momenteel op kleine schaal met de actief-
ste potentiële klanten. Het opzetten van een sterke toeleveringsketen staat
hoog op de prioriteitenlijst van het project. Naast haar koolstof-, aramide-
en polyethyleen tape kan Teijin met deze nieuwe koolstofnanovezel naar
verwachting een nog breder portfolio aan high performance materialen
aanbieden.
Teijin Aramid voert dit project uit in samenwerking met de onderzoeks-
groepen van professor Matteo Pasquali en professor Jun Kono aan de Rice
University (Houston, VS) en verbonden onderzoekscentra van het Techni-
on-Israel Institute of Technology (Haifa, Israel) en het US Air
Force Research Laboratory (Dayton, VS). Deze perfecte
combinatie van experimentele vaardigheden,
kennis en expertise zorgt voor een suc-
cesvol team. Dit onderzoek is gefinan-
cierd door Teijin Aramid BV en het
moederbedrijf Teijin Limited. n
science publiceert onderzoek over koolstofnanovezels met hoge elektrische en thermische geleidbaarheid
BROADCAST&AV-TECHNIEK n 39
Your DRY hire VIDEO LED station
[email protected] WWW.PIXELSCREEN.BEFOTO: TOMORROWLAND - ID-T BELGIË
SOUND&TECHNIEK n 41
De nieuwe audioapparatuur van Jabra werkt optimaal samen met Jabber,
de Unified Communications-toepassing van Cisco voor Windows en virtu-
ele omgevingen. Het gaat om een compacte office speakerphone en een
draadloze DECT-handset.
Met de Jabra Speak 450 kunnen gebruikers van Cisco Jabber van hun werk-
plek een conferentieruimte maken. Ook wordt de productiviteit verhoogd
dankzij de goede geluidskwaliteit en de mogelijkheid om hands-free te
bellen. De Jabra Speak 450 bevat de laatste Bluetooth-technologie voor
additionele connectiviteit. Denk aan smartphones, tablets en ‘gewone’
mobiele telefoons met een Bluetooth-functie. De twee nieuwe Jabra-
producten combineren het gemak en de flexibiliteit van een draadloze
DECT-handset met de vertrouwde gebruikerservaring van een traditionele
telefoon. Zowel de Speak 450 als de Handset 450 zijn onderdeel van het
Cisco Solutions Plus Program en kunnen worden aangeschaft via Cisco’s
Global Price List.
“Jabra heeft audio-apparatuur ontwikkeld die onmisbaar is voor een
complete werkplekoplossing. Hierbij hebben we gekeken naar de behoef-
ten van de mensen die het werkstation gebruiken en niet andersom”,
zegt Mogens Elsberg, CEO bij Jabra. “Deze samenwerking is een kroon
op Jabra’s langdurige relatie met Cisco die het belang van kwalitatieve
audio end-points erkent door een serie producten samen te brengen die
de gebruikerservaring verbeteren met volledige interoperabiliteit van de
apparatuur.”
“Cisco is verheugd om de nieuwe Jabra audio-accessoires te mogen
ondersteunen die de gebruikerservaring verbeteren op het gebied van
Nieuwe audioapparatuur Jabra sluit naadloos aan op Cisco Jabber
De Nationale Hoorstichting heeft een Meldpunt Preventie Gehoorschade opgericht
voor klachten of zorgen over het risico op gehoorschade door lawaai.
Het Meldpunt Preventie Gehoorschade biedt een landelijk punt voor klachten of
zorgen over het risico op gehoorschade door lawaai. Vanaf 10 december kan iedereen
met klachten of zorgen over het geluidsvolume in bijvoorbeeld theaters, sportscholen
of de werkplek terecht bij dit meldpunt.
De meldingen worden door de Nationale Hoorstichting niet alleen gebruikt om
het probleem in kaart te brengen, maar ook om overkoepelende organisaties aan te
spreken en samen naar oplossingen te zoeken.
Nieuw Meldpunt Preventie Gehoorschade
samenwerken en verhoogde productiviteit. Door de introductie van de
kwalitatieve audio-oplossingen voor de desktop, hebben gebruikers nu
meer mogelijkheden om effectief samen te werken op thin clients en
Windows PC”, zegt Phil Sherburne, VP Engineering bij Cisco Enterprise
Smart Solutions.
Als oplossingsontwikkelaar heeft Jabra nauw samengewerkt met Cisco
om verbeterde oplossingen te leveren die het klanten mogelijk maakt om
snel en efficiënt de samenwerkingsoplossingen van Cisco te implemen-
teren. Jabra deelt tevens Cisco’s sterke betrokkenheid op het gebied van
klantenservice.
Over Cisco JabberCisco Jabber is een Unified Communications-toepassing die Instant
Messaging (IM), communicatie via spraak en video en desktop sharing bij
elkaar brengt. Het maakt daarbij niet uit of een pc, Mac, tablet of smartp-
hone wordt gebruikt. Jabber biedt werknemers een makkelijke manier om
snel en eenvoudig de juiste mensen te vinden, te zien of en via welk appa-
raat ze beschikbaar zijn, en samen te werken via hun favoriete apparaat, op
de door hun gewenste manier. Cisco Jabber is vanaf april 2011 beschikbaar
voor Mac-gebruikers en voorziet gebruikers van een uniforme client die
te gebruiken is op kantoor en in de cloud. Met Jabber kunnen gebruikers
eenvoudig en naadloos switchen van een chatsessie naar interactie via
de telefoon, video of het delen van een desktop. Bovendien hebben ze
direct toegang tot deze mogelijkheden of ze nu op kantoor zijn of onder-
weg.
SOUND&TECHNIEK
NIEUWS
In de nacht van zaterdag 12 op zondag 13 januari 2013 is de 27e editie van Eurosonic Noorderslag afgesloten. Gedurende vier dagen presenteerden 304 veelbelovende Europese acts en bands zich in Groningen aan een publiek van 35.000 muziekliefhebbers en professionals. Het aantal internationale deelnemers aan de muziekconferentie steeg van 1.100 naar 1.500 ten opzichte van vorig jaar. Muziekliefhebbers uit de hele wereld konden via radio, televisie en internet Europa’s belangrijkste conferentie en showcasefestival volgen.
Recordaantal buitenlandse conferentiebezoeker stijdens Eurosonic Noorderslag 2013
FestivalsDe media prees Eurosonic Noorderslag voor de sterke samenstelling
van het programma, dat bestond uit 204 Europese en 100 Nederlandse
acts. Ondanks het groeiende internationale karakter van Eurosonic Noor-
derslag lijkt het evenement ieder jaar meer verankerd in de Groninger
stad. Voor het eerst waren ook in het Groninger Museum acts te beluis-
teren en speelden Finse acts, als onderdeel van de focus op Finland, op
openbare plaatsen zoals de bioscoop en winkels.
Traditiegetrouw werd de Popprijs op Noorderslag uitgereikt. Dit jaar ging
de prijs naar Racoon. Op de openingsavond op woensdag 9 januari, werd
het tienjarig jubileum van de European Border Breakers Awards (EBBA
Awards) gevierd, met een tv-show gepresenteerd door Jools Holland en
Birgit Schuurman. Minister Bussemaker reikte een EBBA Award uit aan de
Nederlandse winnaar Dope D.O.D.
MediaMuziekliefhebbers uit de hele wereld konden via radio, televisie en inter-
net de nieuwste aanstromende acts ontdekken. Naast de uitzendingen
van 3FM, 3voor12 zonden 9 Europese publieke omroepen ruim 30 uur
Eurosonic NoorderslagEurosonic Noorderslag is Europa’s belangrijkste showcasefestival
voor Europese muziek. Vier dagen lang krijgen hier de meest actuele en
veelbelovende acts de kans zich aan een publiek van muziekliefhebbers
en internationale professionals te presenteren. Het event bestaat uit
een muziekconferentie en twee festivals.
FestivalsEurosonic. Op woensdag-, donderdag- en vrijdagavond, staat Gronin-
gen in het teken van nieuw Europees talent. De nieuwe artiesten uit heel
Europa. De meest veelbelovende acts in hun thuisland, maar vaak nog
onbekend buiten hun landsgrenzen. Eurosonic is het grootste showcase-
festival van Europa. Het wordt ondersteund door de European Broadcas-
ting Union (EBU) en Yourope.
Noorderslag. Op zaterdagavond vindt Noorderslag plaats, de belang-
rijkste staalkaart van de Nederlandse popmuziek. Ieder jaar treden op dit
festival de nieuwste en beste Nederlandse artiesten in De Oosterpoort op,
variërend van snoeihard en overdonderend tot lieflijk en intiem.
De conferentieHet doel van de conferentie is het creëren van een platform voor de
Europese en Nederlandse muzieksector en het stimuleren van de uitwisse-
ling van ideeën. Met meer dan 3.000 professionals en meer dan 150 panels,
keynote speeches, awardshows, discussies en presentaties over de stand
van zaken in de nationale en internationale muziekindustrie, biedt de
conferentie hét businessplatform voor de Europese muziekmarkt.
EVENEMENT
SOUND&TECHNIEK
42 n SOUND&TECHNIEK
AwardsTraditiegetrouw worden tijdens Eurosonic Noorderslag verschillende
nationale en internationale awards uitgereikt. Doel is de bestempeling
van succes binnen de muziekindustrie.
• EBBA Awards: een prijs van de Europese Commissie en de European
Broadcasting Union (EBU) voor tien debuterende Europese artiesten,
die succesvol zijn buiten de eigen landsgrenzen.
• De Popprijs: een prijs voor de artiest die in het afgelopen jaar de be-
langrijkste bijdrage heeft geleverd aan de Nederlandse popmuziek. De
Popprijs is een initiatief van BV Pop en wordt uitgereikt door Buma Cul-
tuur.
• European Festival Awards, presented by Yourope and Virtual Festivals
Europe: een prijzenreeks voor de beste Europese festivals met als doel
het stimuleren van de grote diversiteit van de Europese festival.
• Interactive Awards: een prijs van <theFactor.e> en Buma Stemra voor
Europese bands die zichzelf via het internet op bijzondere en originele
wijze ‘in the picture’ hebben gezet.
• Ijzeren Podiumdieren: Sinds 1997 reikt De VNPF jaarlijks de IJzeren Po-
diumdieren uit in de categorieën beste directeur, beste programmeur,
beste podium en beste festival. In 2012 werd deze prijs voor het eerst tij-
dens Eurosonic Noorderslag uitgereikt.
• Pop Media Prijs: een initiatief ter stimulering van de Nederlandse pop-
journalistiek. De Pop Media Prijs wordt uitgereikt voor het gehele
oeuvre van een popjournalist, waarbij vooral wordt gekeken naar de
bijzondere prestaties in het afgelopen jaar. De Pop Media Prijs wordt
aangeboden door Hogeschool InHolland.
• De Veer: een prijs voor een persoon binnen de Nederlandse muziekin-
dustrie die een bijzondere prestatie heeft geleverd ten behoeve van het
nationaal muziekproduct.
live radio uit vanaf Eurosonic Noorderslag. Noorderslag was weer live op
Nederland 3 (NOS/NTR) te zien. De EBBA Awards werden live uitgezonden
via Youtube. Ook werden ze op zaterdag 19 januari, door de NTR, tijdens
een avond over Europese muziek op Nederland 3 uitgezonden.
ConferentieOpvallend op de uitverkochte conferentie, was de groei van het aantal
internationale conferentiegangers. Terwijl muziek de kern van het veel-
omvattende programma blijft, behandelt de conferentie steeds meer
onderwerpen uit andere sectoren, zoals cultureel industriebeleid, nieuwe
technologie en interactiviteit.
BezoekersaantallenDe officiële cijfers van Eurosonic Noorderslag 2013 zijn als volgt:
Totaal aantal bezoekers (uitverkocht): .... 35.000
Conferentiebezoekers (uitverkocht):............3.250
Nationaliteiten: ...................................................... 45
Acts: .........................................................................304
Media & journalisten: ........................................ 404
EBU radiostations: ................................................... 31
ETEP festivals: .......................................................... 78
Internationale festivals:.......................................417
Aantal podia Eurosonic: ....................................36
Aantal podia Noorderslag: ............................... 12
EVENEMENT
SOUND&TECHNIEK
SOUND&TECHNIEK n 43
PRODUCT
SOUND&TECHNIEK
44 n SOUND&TECHNIEK
Nu is het nog gemakkelijker om kwalitatief uitstekende geluidsopnamen te maken. Met de LS-12 en LS-14 lineaire PCM-recorders biedt Olympus nu twee modellen die niet alleen opvallen door hun professionele functies en mogelijkheden – waaronder een tuner, metronoom en overdubopties – maar ook door een zeer eenvoudige bediening.
Geavanceerde geluidsopnamen en een ongekend gebruiksgemak
Met de handige menuknop kiest u tussen de tuner, de handmatige pro-
gramma’s en de innovatieve Smart-modus. Deze laatste zorgt voor een in-
telligente geluidsanalyse binnen een bepaalde interval en kiest vervolgens
de optimale instellingen zodat u zeker bent van een professioneel resul-
taat. Ook de twee uitstekende directionele microfoons dragen bij aan een
geweldige opnamekwaliteit. De LS-14 is voorzien van een Tresmic-systeem
dat zijn waarde bewijst bij de opname van natuurlijke basgeluiden. Ver-
der klinken de opnamen net zo puur als het oorspronkelijke geluid: beide
modellen registreren feilloos geluid tot een geluidsdruk van 130 dBspl.
De Olympus LS-12 en LS-14 recorders zullen vanaf januari 2013 verkrijgbaar
zijn.
Slim en eenvoudigZet ‘m aan, draai aan de knop en begin met opnemen. Met de fraaie Olym-
pus LS-12 en LS-14 is het wel heel gemakkelijk om opnamen te maken van
een professionele kwaliteit. Met de keuzeknop kunnen gebruikers kiezen
tussen de tuner en drie opnamestanden – Quick, Manual en Smart. In de
Quick-modus hoeft u dankzij AGC (Automatic Gain Control) geen volume-
aanpassingen te maken en dat is ideaal wanneer u snel iets wilt opnemen
dat u niet mag vergeten. In de Manual-modus hebben gebruikers juist
de volledige controle over alle niveaus, zelfs tijdens het opnemen. En de
handige Smart-modus kiest automatisch de juiste niveaus voor een pro-
fessioneel resultaat. Deze modus meet het maximale volume binnen een
bepaalde interval en optimaliseert het opnameniveau. Vervolgens wordt
na deze interval automatisch met opnemen begonnen. Tot slot beschik-
ken beide modellen over een gebruiksvriendelijke interface met intuïtieve
symbolen die goed te zien zijn op het verlichte display van 4,45 cm.
Helder en krachtig geluidSuperieur geluid is wat u verwacht van Olympus, en de LS-12 en LS-14
stellen zeker niet teleur met opnamen in de professionele, niet-gecompri-
meerde 96-kHz/24-bit lineaire PCM-structuur die vele malen beter is dan
de 44,1-kHz/16-bit kwaliteit van cd’s. Ook kan er worden opgenomen in het
populaire mp3-formaat. De LS-12 is voorzien van twee hoogwaardige direc-
tionele microfoons met een frequentierespons van 60-20.000 Hz. De LS-14
is zelfs uitgerust met een Tresmic-systeem dat nog een derde, centraal ge-
plaatste microfoon bevat. Het resultaat is een zeer breed frequentiebereik
tot maar liefst 20 Hz zodat ook bastonen heel getrouw worden vastgelegd.
Beide modellen ondersteunen geluidsopnamen tot een geluidsdruk van
130 dBspl zodat zelfs harde geluiden feilloos en zonder vervorming worden
geregistreerd.
Muzikale meester De LS-12 en LS-14 met chromatische tuner zijn bij uitstek geschikt voor mu-
zikanten. Zij kunnen er zelfs voor kiezen om de golfvormen weer te geven
op het ingebouwde display. Zo kan makkelijk worden bekeken of er bin-
nen een bepaalde tijdspanne sprake is van een constante toonhoogte. Een
handig hulpmiddel is ook de metronoom die de maat aangeeft met behulp
een knipperende led. De overdubfunctie maakt het mogelijk om tijdens het
luisteren over een bestand of bepaald fragment heen op te nemen, en het
resultaat op te slaan als nieuw bestand. Tot slot kunnen de sporen worden
gesplitst en aangepast om precies het resultaat te krijgen wat u wilt. Bij de
LS-14 kunt u zelfs direct op de recorder wijzigingen aanbrengen.
De Olympus LS-12 heeft een ingebouwd geheugen van 2 GB en de LS-14
van 4 GB. Beide modellen zijn daarnaast voorzien van een geheugenslot
voor SD/SDHC-kaarten (van max. 32 GB). Verder kunnen beide units met
de statiefaansluiting aan de achterzijde worden bevestigd op een statief of
standaard, zoals de CL2 die met de LS-14 wordt meegeleverd. n
Stage Building ’s-Hertogenbosch
Er is de afgelopen 2 jaar veel gebeurd bij Orangerental. In 2010 zijn
Partytime Rentals Amsterdam, Ledrental en Movingheadquaters Holland
samengegaan tot één nieuwe veelomvattende speler in de markt:
Orangerental. Zo’n transformatie gaat niet over 1 nacht ijs. Er is stap voor
stap gewerkt aan de overgang naar en implementatie van deze nieuwe
naam, een nieuwe huisstijl en de merkbelofte die u terugvindt in de
pay-off ‘We bring emotion to your event’. Een van de laatste stappen in
dit proces is nu ook afgerond. Vol trots maakt Orangerental haar nieuwe
website www.orangerental.nl wereldkundig in AV&Stage!
RondleidingEen belangrijke pijler van Orangerental is de webshop. Hier vindt u een
veelomvattend assortiment licht- en geluidsapparatuur voor kleine en
grote evenementen, dj-sets, LED-effecten, podia, truss, confetti, verlichte
dansvloeren, Pipe & Drape en special effects. Daarnaast treft u nog 3
belangrijke bedrijfsfundamenten aan, te weten ‘Complete Producties’,
‘Theater’ en ‘Podia & Catwalks’. Deze pijlers geven de brede inzetbaarheid
van Orangerental weer. Van de verhuur van een bellenblazer tot het vul-
len van de Heineken Music Hall met licht en geluid, van een spraakset op
het Westergasterrein in Amsterdam tot de complete audiovisuele invul-
ling van een congres in de Jaarbeurs in Utrecht. Een ogenschijnlijk nieuwe
tak in het bedrijf is Theater. Bij het samengaan van alle bedrijven is deze
expertise toegevoegd. Een deskundigheid die bestaat uit maar liefst 10
jaar theaterervaring. De theaterprofessionals van Orangerental zijn u
graag van dienst in zowel de ontwikkeling als de uitvoering.
Orange teamWat niet is veranderd, is de service en expertise van het trouwe team
professionals van Orangerental. Het bedrijf hoopt u snel te mogen ont-
vangen op de nieuwe website www.orangerental.nl en u bent uiteraard
van harte welkom op de Stoombootweg 98 C-D te Amsterdam.
Afgelopen zaterdag werden tijdens Eurosonic Noorderslag de IJzeren
Podiumdieren 2012 uitgereikt, de peer to peer vakprijzen in de poppo-
dium en -festival industrie. Doornroosje directeur Toine Tax won de prijs
in de categorie ‘beste directeur’. Hij won deze prijs al eerder namelijk in
2004 en in 2008. Vorig jaar nog won Doornroosje een Podiumdier in de
categorie ‘beste podium’.
Uit de motivatie:“Tax stelt heldere, ambitieuze en haalbare kaders binnen en buiten
de eigen organisatie. Zodoende is hij promotor van de popcultuur in
Nijmegen, intendant en zelfs ‘organisatie-dokter’ van de stad. Zijn
ketenbenadering maakt inmiddels school elders in het land.” De betrok-
kenheid van Tax houdt niet op bij de stadsgrenzen. Zo was hij jaren lang
bestuurslid van de VNPF en is hij voorzitter van de WNPF (de werkgevers-
vereniging van de sector). Vanuit die rollen was hij een drijvende kracht
bij het realiseren van de CAO voor de poppodia en het bereiken van een
belastingconvenant voor de sector.
Orangerental lanceert nieuwe website
Directeur Doornroosje voor de derde keer winnaar IJzeren Podiumdier 14 januari 2013
PODIUM&TECHNIEK n 47
NIEUWS
PODIUM&TECHNIEK
Truss is een afgeleide van het oude Franse trousse, wat zoiets betekent als: een verzameling van losse elementen met elkaar verbonden. Het heeft niets met trust - in de betekenis van vertrouwen of een economisch-juridisch constructie - te maken, maar met lastdragende overspanningen. Van een kade naar een andere kade: een brug, of zoals in de theaterwereld overspanningen waarin onder andere allerlei AV-materiaal gehangen kan worden.
In God we trussde rol van vakwerken in de entertainmentwereld
Dat de overspanningsliggers die in het entertainment gebruikt worden
vakwerkconstructies zijn, is niet voor niets: de eigenschappen van zo’n
ligger zijn ook bijzonder. Een gering eigen gewicht gaat gepaard met een
grote en sterke draagkracht. De eis dat aan zo’n constructie op een ge-
makkelijke manier lichtarmaturen, luidsprekers of andere AV-materialen
gehangen kunnen worden, brengt als gevolg met zich mee dat er ten-
minste 1 of 2 buizen van 48-50 mm buitendiameter gebruikt worden. In
principe kunnen vakwerken van allerlei andere profielen of doorsneden
worden samengebouwd. Die vallen echter niet binnen de entertainment-
standaard, welke gebaseerd is op de genoemde steigerbuis-afmetingen.
De reductie van het eigengewicht van de liggers is in de entertainmentin-
dustrie nog eens verder doorgevoerd door het toepassen van aluminium
als constructiemateriaal. Aluminium is een licht metaal met een soorte-
lijk gewicht van bijna 1/3 van dat van staal (2,8 resp. 7,8 kg/dm3). In prak-
tijk is een ligger van aluminium ca. 50% lichter dan een stalen ligger van
gelijke sterkte.
VakwerkenVakwerkconstructies zijn te herkennen op tal van plaatsen, zoals in de
bouw, bruggenbouw en natuurlijk de entertainmentwereld., waarbij een
driehoeksconstructie het bekendst is. Dat de overspanningsliggers die in
het entertainment gebruikt worden vakwerkconstructies (moeten) zijn,
is gebaseerd op de essentiële eigenschappen van zo’n constructie: een
gering eigen gewicht dat gepaard gaat met een grote stijfheid en hoge
weerstand tegen buiging.
Verder is er natuurlijk de eis dat aan zo’n constructie op een gemakkelijke
manier lichtarmaturen, luidsprekers of andere scenische elementen ge-
hangen kunnen worden, brengt als gevolg met zich mee dat er tenminste
1 of 2 buizen van 48-50 mm buitendiameter gebruikt worden. In principe
kunnen vakwerken echter ook van allerlei andere profielen of doorsneden
worden samengebouwd. Die vallen echter niet binnen de entertain ment-
standaard, welke gebaseerd is op de genoemde steigerbuis-afmetingen.
Die belangrijke reductie van het eigengewicht van de liggers is in de
entertainmentindustrie nog eens verder doorgevoerd door het toepas-
sen van aluminium als constructiemateriaal. Aluminium is een licht
metaal met een soortelijk gewicht van bijna 1/3 van dat van staal (2,8 resp.
7,8 kg/dm3). In praktijk is een ligger van aluminium ca. 50% lichter dan
een stalen ligger van gelijke sterkte.
Arthur VierendeelEen ander bekend type vakwerk is het zogenaamde Vierendeeltype.
Het zorgde voor een revolutie in de bruggenbouw.
De Scheepsdalebrug is een draaibrug met liggers van het
Vierendeeltype. Arthur Vierendeel (1852-1940) was de eerste
hoofdingenieur-directeur van de Provinciale Technische Dienst
West-Vlaanderen (1885-1927) en hoogleraar aan de Katholieke Uni-
versiteit te Leuven (1889-1935). Slechts weinig Bruggelingen ken-
nen Arthur Vierendeel en weten dat hij gedurende het grootste
deel van zijn loopbaan een inwoner van de stad Brugge was.
Vierendeelbruggen betekenden een revolutie in de bruggenbouw.
Ze worden gekenmerkt door liggers met verticale stijlen en stijve
knooppunten maar zonder diagonalen. Dit laatste leidde toen tot
heel wat tegenstand in de ingenieurswereld. Om de weerstand te
overwinnen voerde Vierendeel in 1897 op eigen kosten een groot-
schalig experiment uit. Hij liet een brug volgens het Vierendeel-
principe bouwen en deed belastingstesten om de betrouwbaar-
heid van zijn berekeningen te bewijzen.
Bron: Arthur Vierendeel (1852-1940), hoofdingenieur-directeur van
de Provinciale technische dienst west-Vlaanderen, hoogleraar aan
de Katholieke universiteit leuven, een uitgave van het Provinciebe-
stuur van west-Vlaanderen en de K.u.leuven, 1989.
SPECIAL
PODIUM&TECHNIEK
48 n PODIUM&TECHNIEK
Vakwerken worden in principe opgebouwd uit stelsels van driehoe-
ken. Deze worden gevormd door telkens 3 staven die in de uiteinden
aan elkaar verbonden zijn. De verbinding wordt als scharnier beschouwd
en de plaats waar de staven samenkomen knooppunten of vakwerkkno-
pen. De driehoek heeft de eigenschap dat het de enige geometrische
figuur is die niet kan vervormen zonder dat er een lengteverandering
optreedt in een van de zijden. Als er in de knooppunten krachten uitge-
oefend worden, treden er in de staven alleen normaalkrachten (= parallel
aan de as van de staaf) op. Een vakwerkligger is dus niets anders dan een
reeks van driehoeken waarbij onder en boven de hoofdbuizen en daartus-
sen de zig-zag lopende wandstaven - ‘druk- en trekstaven- zitten. Op basis
van deze eigenschappen is te berekenen wat de effecten in zo’n vakwerk
zullen zijn van krachten, die in één van de hoekpunten aangrijpen.
In liggers die op buiging worden belast, treedt in de onderrand van de
ligger een trekkracht op en in de bovenrand een drukkracht. De bouw-
Interal TCInteral TC is de derde Nederlandse fabrikant van aluminium trusssys-
temen. Groot geworden door klein te blijven. Net als de andere fabri-
kanten maken wij trussen en toebehoren in alle maten en alle vor-
men, van buis, ladder, driehoek, vierkant, rond, recht, enzovoorts. Circa
de helft van de omzet bestaat uit custom made trusselementen. Kwa-
liteitsproducten met alle benodigde keuringen en certificeringen.
Waar wij ons met name op onderscheiden is het vermogen om heel
snel te kunnen schakelen. Klanten komen gemiddeld te laat met hun
vragen, zeker als het gaat om specials. Om daar mee om te kunnen
gaan beschikt Interal TC over korte lijnen. Veelal op dezelfde dag krijgt
de klant een aanbod op de gestelde vraag en vervolgens beschikken
we over een productieapparaat dat heel snel werkt. Tekenwerk ge-
beurt in eigen huis, constructieberekeningen veelal extern, het maak-
grootte (hoogte) van een vakwerk heeft een directe relatie met de sterkte
en dus de belastbaarheid ervan.
De buitenste ‘vezels’, in de onder- en bovenrand van de ligger dienen de
kracht op te nemen, die ontstaat als gevolg van de buiging. De trek- of
drukkrachten treden op in de staven, waarbij dus een verlenging respec-
tievelijk verkorting optreedt. Elk materiaal wordt gekenmerkt door een
bepaalde waarde die de verhouding aangeeft tussen de uitgeoefende
kracht en de lengte toe- of afname die onder invloed daarvan plaats-
vindt: de elasticiteit, de maat voor uitrekbaarheid of samendrukbaarheid.
Deze is bijvoorbeeld bij rubber zeer groot en bij diamant zeer klein.
Het principe van een truss is eigenlijk klein en eenvoudig, maar juist
daardoor heeft de truss een onvervangbare plek verworven in de enter-
tainmentwereld. met dank aan rinus Bakker van Argh!
werk bij ons in Venray in de fabriek. Onze voorraad half-materialen is
ruim te noemen; ook dit is voorwaarde om zo te kunnen werken. En
uiteindelijk moet hier nog eens de saus van passie en gedrevenheid
overheen. We hoeven niet de grootste te worden, maar kwalitatief
willen wij ons graag meten met de top in de wereld van de truss.
Een ander onderscheidend punt is dat Interal TC ook beschikt over een
verhuurdivisie. Wij verhuren truss systemen en truss producten. Onze
verhuurvloot behoort tot de 3 grootste van Nederland. Als het gaat om
verhuren van cirkels en van pre rigg trussen en towersystemen beho-
ren we tot de top van Europa. Verhuur gaat op basis van dry rental en
wij verhuren alleen maar trussen. Al het anderen is het werk van onze
klant, wij gaan en willen niet op de stoel van onze klanten zitten.
Omdat wij zowel verkoop, productie en verhuur doen is er natuurlijk
ook veel synergie. De een leert van de ander, de een springt bij de
ander bij, ons netwerk kan op 2 manieren bediend worden. En dat
gekoppeld aan de genoemde passie en inzet, maakt dat wij voor velen
in de wereld van de glitter en glamour, niet alleen onder T van trussen
in het boekje staan, maar ook onder de S van capital Service, 24/7, 52
weken per jaar.
www.interal.nl
Foto: Jan smit, 15 jaar hits in de AhoY 2012
Project: Frontline trussen: interal tc
Foto: Jorrit lousberg
SPECIAL
PODIUM&TECHNIEK
PODIUM&TECHNIEK n 49
SPECIAL
PODIUM&TECHNIEK
50 n PODIUM&TECHNIEK
EurotrussEurotruss is eind 1993 opgericht door de huidige directeur / eigenaar
Martyn Kuyper. Eurotruss was een van de eerste bedrijven die een truss
vervaardigde met het conische verbindingssysteem. Een oplossing die
uiteindelijk een belangrijke innovatie bleek in de trussmarkt. Deze
verbinding stelde Eurotruss in staat om de trussen lichter en compac-
ter te maken hetgeen een “key issue” is daar trussen ingezet worden
in mobiele set-up’s; aldus is transport en handeling essentieel.
Na de introductie van dit systeem heeft Eurotruss gekozen voor de in-
vestering in een ‘state of the art’ machinepark waarmee de productie
van een hoogwaardig kwaliteitsproduct gewaarborgd bleef, dit bleek
een voorbode voor succes.
De groei van Eurotruss zette zich in de loop der jaren spoedig voort,
wat uiteindelijk resulteerde in een uitbreiding van de productiefa-
ciliteit in Nederland, een ‘branche office’ in Dubai en sinds 2012 een
eigen vestiging in Hövelhof, Duitsland. Deze laatste twee faciliteiten
zijn voorzien van een aanzienlijke voorraad van de standaard product
range, de nodige technische kennis en een aanzienlijk sales team.
OnderscheidingEurotruss biedt in de eerst plaats een hoogwaardige aluminium truss
van Nederlandse bodem. De prijs / kwaliteit verhouding is prima in
balans. Daarnaast heeft Eurotruss sinds de beginjaren altijd een
persoonlijke benadering gekend van de dealers en hun eindklanten.
Iedere dealer heeft een eigen aanspreekpunt binnen de firma, waar-
door snel schakelen bij projecten en/ of speciale aanvragen mogelijk
wordt gemaakt. Door de relatief kleine organisatie op het gebied van
verkoop, techniek en marketing is het voor de klant erg prettig om te
werken met Eurotruss omdat de lijnen erg kort zijn. Daarnaast is Euro-
truss uiteraard in staat om een volledig totaalpakket aan te bieden op
het gebied van truss en rigging.
ProductieAlle aluminium producten die Eurotruss in het productgamma heeft
worden vervaardigd in Nederland. De productiefaciliteiten zijn ge-
huisvest in Leeuwarden, waar Eurotruss de beschikking heeft over ca
10.000m2 productiefaciliteit. Het verhaal dat alle trussen uit dezelfde
fabriek komen, of alles uit China, dus het allemaal niet uitmaakt is een
fabeltje en slechts een marketingtruc voor diegene die inferieure truss
merken proberen te verkopen.
ProjectAfgelopen jaar heeft Eurotruss zeer veel materiaal geleverd voor het
prestigieuze Eurovisie Songfestival in Baku, Azerbeidzjan. Circa 8.000
mtr FD34, GS en Maxibeam truss werd door Cape Cross GmbH ingezet
om deze mega-productie mogelijk te maken. Een goed voorbeeld van
een project waar ‘motion’ en ‘rigging’ op hoog niveau gecombineerd
worden; een tendens die steeds meer zichtbaar wordt in de entertain-
ment branche en waar Eurotruss met nieuwe producten en een prima
technische ondersteuning perfect weet in te spelen op de wensen van
klant.
www.eurotruss.nl
Fairlight: compleet in Rigging!Fairlight levert een compleet pakket producten maar
ook diensten op het gebied van Rigging. Naast het
ondervermelde productenpakket kan Fairlight ook
keuringen verzorgen voor een aantal producten, tech-
nische berekeningen maken voor truss constructies en
verzorgt het bedrijf trainingen en cursussen.
Fairlight is de exclusieve distributeur van Eurotruss; een
van de wereldwijde leiders op hetgebied van truss syste-
men, tower systemen en mobiele podia systemen.
Andere merken waarvoor Fairlight de exclusieve distribu-
teur is ondermeer Chainmaster: Een uitgebreid pakket elektrische
klimtakels volgens de strengste Duitse veiligheidsnormen,
De Chainmaster producten zijn een absolute must voor ver-
huurbedrijven, die evenementen in Duitsland willen uitvoeren.
VMB Pro Lift, is al jaren marktleider in Nederland op het gebied
van wind up statieven. Het merk is superieur qua ontwikkeling in inno-
vatieve oplossingen en staat borg voor een gedegen kwaliteit tegen een
bijzondere reële kostprijs.
Onder de merknaam CLS levert Fairlight een uitgebreid pakket clamps,
couplers en veiligheidskettingen. De producten kenmerken zich door
perfecte prijs/kwaliteitverhouding en worden wereldwijd toegepast
door verhuurbedrijven.
www.fairlight.nl
SPECIAL
PODIUM&TECHNIEK
PODIUM&TECHNIEK n 51
Prolyte Group – speler van wereldformaatTruss pionier Prolyte Group is de afgelopen 25 jaar uitgegroeid tot fabrikant
van wereldformaat voor aluminium truss, staging en oplossingen voor tij-
delijke constructies. Als internationaal bedrijf, met meerdere vestigingen en
productielocaties heeft Prolyte Group zowel de flexibiliteit als de middelen
om optimale kwaliteit voor minimale kosten te kunnen leveren. Ons net-
werk van distributiepartners biedt, waar ook ter wereld, optimale techni-
sche ondersteuning en service.
Quinty’s CrewWij zijn Quinty’s Crew, een allround uitzendbureau in de concert- & evenementenbranche. Al
enkele jaren leveren wij crew op onder andere het gebied van licht, video, rigging en stagehands
voor de op- & afbouw van alle grote evenementen in binnen- en buitenland.
Het personeel dat wij leveren sluit aan op de behoefte van de klant en het betreffende project.
Kwaliteit staat bij ons hoog in het vaandel. Wij willen kwaliteit leveren en doen dit ook, waar-
bij we nooit de langetermijn uit het oog verliezen. Dit waarborgen wij door met onze klanten mee te denken en ervoor te zorgen dat ons personeel over
de juiste kennis beschikt (o.a. door middel van opleidingen). Mede door onze goede bereikbaarheid (24/7) en flexibiliteit mogen wij meewerken aan veel
mooie verschillende producties. Wij zien elke klus als een nieuwe uitdaging waar we voor onze opdrachtgevers wat moois van willen maken met onze crew.
Ons personeelsbestand proberen wij zo all-round mogelijk te houden zodat we aan verschillende disciplines kunnen meewerken. Dat dit werkt zien we terug
op de werkvloer waar wij bij grote prodcuties vaak voor verschillende opdrachtgevers aan het werk zijn: licht, video en rigging is een bij ons veel voorkomende
combinatie. Voor verschillende opdrachtgevers mogen wij regelmatig de rigging verzorgen, van het inhangen van de takels tot het in elkaar tikken van de
trussen. Dit doen wij niet alleen voor grote evenementen maar ook in diverse tv-studio’s. www.quintycrew.nl
H.O.F. Alutec H.O.F. Alutec is een zeer gerenom-
meerde naam in de evenementen-
branche. Als het om truss of om speci-
ale aluminium constructies gaat, bent
u bij H.O.F. Alutec aan het juiste adres. H.O.F Alutec is zeer innovatief, werkt
klantgericht, heeft vele praktische oplossingen en is competitief geprijsd.
Efficiency en ontwikkelingH.O.F. Alutec is 1 van de leading container truss producenten in Duitsland.
HOFFORK 350MLT is al talloze keren ingezet bij diverse grote producties
zoals: Rammstein, Nightwish,Deep Purple e.v.a. HOFFORK 350MLT is in
grote getallen beschikbaar in het Dry-Hire bereik in Duitsland. Naast deze
grote container truss hebben we ook een kleinere variant ontwikkeld nl.
Vind onze partners met de Veiligheid en Kennis-overdracht vooropIn het hoofdkantoor van de Prolyte Group in Leek komt het complexe pro-
ces van ontwerp, engineering, productie en verkoop bij elkaar. Hier werkt
een gedreven team ervaren specialisten aan innovatie, service, veiligheid
en kennisoverdracht. Onze klanten zijn een bron van inspiratie om continue
voor het hoogst haalbare te gaan.
Ons unieke initiatief de Prolyte Campus is hiervan een goed voorbeeld.
Alles onder één dakMet de acquisitie van Litestructures en Brilliant Stages is de Prolyte Group
de ultieme one-stop-shop. Zowel de Prolyte Group productlijnen voor podia,
roofsytems, hijsinstallaties en crowd barriers, als de complexe turn-key pro-
jecten, zoals voor de Olympische Spelen, Muse of Nissan worden succesvol
ingezet in installaties, evenementen en producties over de hele wereld.
www.prolyte.com
Foto: interstage, Festival Classique, den haag.
Tour-Frame H4. In de Tour-Frame H4 kunnen standaard trussen t/m 40cm
breedte geplaatst worden met armaturen na keuze. De ideale oplossing
voor o.a. een clubtour.
SpecialsVooral voor speciale contructies is H.O.F. Alutec niet alleen een begrip in
Duitsland, dat komt door de vele constructies die we geleverd hebben of
aan meegewerkt hebben, denk o.a. hierbij aan het Olympisch stadion in
Berlijn, het Bolshoi theater in Moskou en de New Opera in Oslo.
Maar ook standaard truss hebben wij in grote getallen beschikbaar en
kunnen wij dus onze levertijden klein houden.
Vraag vrijblijvend een offerte aan en maak ook kennis met de H.O.F. Alutec
factor. www.hof-alutec.com
PRODUCT
PODIUM&TECHNIEK
52 n PODIUM&TECHNIEK
Ter ere van het PSV’s 100-jarig jubileum, en daarmee van de unieke band tussen Philips en de voetbalclub nu al 100 jaar, heeft Philips vandaag tijdens de Nieuwjaarsreceptie van PSV vier nieuwe LED-schermen aangeboden.
Nieuwe LED-schermen voor PSV
Honderd jaar geleden werd de Philips Sport Vereniging opgericht, een
vereniging speciaal voor Philips personeel. Pas na 1928 werden er ook
mensen van buiten het bedrijf toegelaten. Sindsdien is PSV uitgegroeid
tot een topclub, winnaar van vele landstitels, KNVB bekers en Europese
titels.
“PSV en Philips zijn samen een sterk team, nu al 100 jaar met elkaar
verbonden,” zei Frans van Houten, CEO van Philips in zijn speech. “Beide
zijn internationaal vermaard en succesvol. Succes dat voortkomt uit inspi-
ratie, ondernemerschap, inzet en de wil om samen te winnen.”
Om het jubileumjaar feestelijk in te zetten, heeft Philips vier nieuwe
LED-schermen geschonken. Het zijn innovatieve schermen met bijna
twee keer zoveel pixels als de oude, dus met een veel scherper beeld en
scherpere kleuren. Ze zijn ook veel duurzamer want de LED-schermen
verbruiken ongeveer 50% minder energie.
Als primeur werd daarnaast tijdens de nieuwjaarsreceptie in het Philips
Stadion een uniek LED-verlichtingssysteem voor het veld getoond; kij-
kersvriendelijke verlichting op het voetbalveld, die veel nieuwe mogelijk-
heden biedt tot direct licht, dynamiek en flexibiliteit. n
1-1 ABOWERVER mediahuis 2012.indd 1 14-02-2013 15:05:38
SHOW&TECHNIEK n 55
Door een brand in een nachtclub in Santa Maria, in het zuiden van
Brazilië, zijn in de nacht van zaterdag op zondag 232 mensen om
het leven gekomen. Dat heeft de plaatselijke politie gemeld, aldus
Braziliaanse media. Er vielen ook meer dan 200 gewonden, meldden
de autoriteiten.
Het vuur zou rond 2 uur ‘s nachts ontstaan zijn in de nachtclub Kiss,
toen een zanger van een groep een show opvoerde met Bengaals vuur.
Hoeveel mensen toen in de club aanwezig waren, is nog onbekend.
Sommigen spreken van wel 2.000 bezoekers. Er was een feest van
studenten van de universiteit in Santa Maria aan de gang.
Er zijn berichten dat nooduitgangen van de discotheek op slot zaten.
Iedereen probeerde daarom door één uitgang naar buiten te komen.
Brandweermannen en omwonenden probeerden met grote hamers
gaten in de muur van de discotheek te slaan om bij de slachtoffers
te komen.
Er ontwikkelden zich zeer giftige dampen, en onder de feestgangers
kwam het tot een grote paniek. “Het was vreselijk. De nooduitgan-
gen waren onvoldoende”, zei een jongeman die de brand overleef-
Bierbrouwer Amstel heeft besloten twee extra avonden toe te voegen aan
De Vrienden van Amstel LIVE! 2014. Na de zeer positieve reacties op de hui-
dige show is er nu al een ware stormloop ontstaan op kaarten voor de editie
van volgend jaar. De grootste Amstelkroeg van Nederland zal daarom naast
de reeds vorige week aangekondigde shows op 22, 23, 24 en 25 januari 2014,
ook op zaterdag 18 en zondag 19 januari haar deuren openen in Ahoy. Het
programma zal traditiegetrouw later dit jaar bekend worden gemaakt.
Afgelopen weekend startte op indrukwekkende wijze de 15e jubileum editie
van De Vrienden van Amstel LIVE!. Hoogtepunten waren onder meer de
Drama op Braziliaanse evenement: 230 doden
Twee extra avonden Amstel Live 2014
NIEUWS
SHOW&TECHNIEK
de. Volgens brandweercommandante Sivlia Fucks is “verstikking de
belangrijkste doodsoorzaak, omdat de jongeren, die in paniek waren,
elkaar vertrapten”. Pas tegen 7 uur ‘s morgens was de brand onder
controle.
Bij de brand zouden 232 mensen zijn omgekomen, meldden lokale
media op basis van de politie. Er vielen ook meer dan 200 gewonden.
Het plaatselijke ziekenhuis heeft medische hulpverleners en artsen
die niet aan het werk zijn opgeroepen te komen helpen. De stoffelijke
overschotten zijn overgebracht naar een gemeentelijk sportcentrum.
De discotheekbrand die er plaatsvond is een van de dodelijkste sinds
2000. Op 25 december 2000 kwamen 309 mensen om bij een brand
die een commercieel complex en discotheek in het Chinese Luoyang in
de as legde. Vier jaar later, op Oudejaar, maakte een brand 194 doden
en 375 gewonden in Buenos Aires. Bijna 2.000 jongeren woonden daar
een rockconcert bij. Een derde grote brand eiste op 5 december 2009
155 levens in een nachtclub in de Russische stad Perm. Ook daar was de
brand te wijten aan vuurwerk.
Bron: hln 28/01 via reproCopy - 28-01-2013
speciale Nederpop piano die 150 meter door Ahoy zweefde en het duet op
de tweede ring van de zaal tussen Dinand Woesthoff en Ilse DeLange. Er
waren diverse gastoptredens van onder meer Jeroen van Koningsbrugge,
Nielson en Rowwen Heze. Marco Borsato debuteerde door de avond te
openen in duet met Paskal Jakobsen. Verder gaven ook Ilse DeLange, Acda
en de Munnik, BLØF, Rob de Nijs, Nick & Simon, De Dijk, Xander de Buisonjé,
DI-RECT, VanVelzen en Sandra van Nieuwland acte de préséance tijdens de
3,5 uur durende show.
BEDRIJF
SHOW&TECHNIEK
56 n SHOW&TECHNIEK
Beumers: “Op 5 Juli 2012 hebben wij een overeenkomst gesloten met RTL
Wentink Events studio 21. Het betrof de levering en installatie van drie
videowalls van verschillende grootte en met verschillende pixelafstan-
den (pitch). In het ontwerp zijn enkele zeer speciale wensen van de klant
opgenomen. Zo zijn er grote scharnierende delen en speciale deuren en
doorgangen in de grote achterwand, om artiesten en decors toegang tot
het podium te verschaffen, en om een meer dynamisch effect te realise-
ren. Ook was er een uitdaging betreffende het totaalgewicht. Er is spe-
cifiek gekozen voor een lichtgewichtoplossing, zodat de dakbelasting zo
laag mogelijk is. Daarnaast hebben we ook de opdracht ontvangen voor
het leveren en installeren van alle LED- decorverlichting in het nieuwe
decor. Het is natuurlijk dat ik het zelf zeg; maar het eindresultaat is ver-
bluffend.”
In december is er een nieuwe show van Studio21 in première gegaan; ’21 On Air’. In navolging van de Dinnershows ‘Novomundo’ en ‘DreamsLive’ brengt RTL Wentink Events deze show in een compleet verbouwde Studio21 in Hilversum. Lagotronics Projects bv leverde onder andere drie videowalls van verschillende grootte en met verschillende pixelafstanden. AV&Stage sprak met Mark Beumers.
‘Resultaat omgebouwde studio21 verbluffend’
Over Lagotronics:Lagotronics is sinds begin 2012 gesplitst in 2 aparte bedrijven.
Lagotronics BV, onder dagelijkse leiding van Martijn Hendrikx, is le-
verancier en importeur van verlichting uit het brede assortiment van
International LightACTS (SLV / ”Big white”), en de eigen merken LagoLED
en DecaLED.
Lagotronics Project BV, onder leiding van Mark Beumers, werkt op pro-
jectmatige basis aan turnkey-oplossingen met daarin (naast verlich-
ting) ook professionele audiovisuele producten. Lagotronics faciliteert
de amusementsindustrie (pretparken, musea, casino’s, televisie) met de
ontwikkeling van interactieve spelsystemen en decorverlichting.
Op deze manier kunnen we onze klanten nog beter bedienen en onszelf
nog scherper in de markt positioneren.
Dit project, evenals andere projecten, is uitgevoerd door Lagotronics
projects bv
BEDRIJF
SHOW&TECHNIEK
SHOW&TECHNIEK n 57
De Show21 On Air is een show waarin de fictieve Mr Zapp u mee op reis neemt
door de tijd. Spraakmakende en tijdgeest bepalende onderdelen uit de
televisiegeschiedenis komen voorbij. Herkenbare televisieprogramma’s
van toen en nu worden gepresenteerd in een bijzondere setting.
Er wordt continu geschakeld tussen televisiefragmenten en een dynami-
sche live show met meer dan 45 zangers, dansers en muzikanten op het
podium. De show varieert van eigentijdse muziek zoals Michael Jackson
en Lady Gaga die de opkomst van MTV vertegenwoordigen, tot nostal-
gische Songfestivalnummers en de hits uit TopPop. Belangrijke televisie-
geschiedenis met haar memorabele TV momenten komen voorbij zoals
de val van de Berlijnse Muur, de Vietnamoorlog en het daaruit voortko-
mende unieke concert; Woodstock. En dat is slechts een kleine greep uit
deze gevarieerde show. n
Over Lagotronics:Grote achterwand podium van dynamische 12,5 mm. pitch:
• Totale led achterwand is 22,8 meter breed en 4,8 meter hoog (110 m2)
• De gehele wand bestaat uit 152 panelen van 1.2 x 0.6 meter
• Onder aan de achterwand zit een stootrand van 20 cm
• De zijkanten (4,8 meter breed) kunnen 3,5 meter naar binnen gedraaid
worden. (scharnieren)
• In het middelste deel kan het onderste gedeelte van 3,6 meter breed en
2,4 meter hoog 1, 5 meter naar voren geschoven worden voor opkom-
sten van dansers en danseressen.
• Verder kan in het middelste deel op een hoogte van 2,4 meter een deur
van 1,2 breed en 2,4 meter hoog 1 meter naar achteren open. Deze wordt
ook gebruikt voor opkomsten tbv showtrappen die voor de wand gezet
kunnen worden.
• Indien alle deuren en delen gesloten zijn, is er evengoed een strak en
naadloos beeld.
• alle led SMD 3•in•1
• Module bestaat uit een Aluminium behuizing, slechts 6 kg per module!
• 1000 cd/m2
• Kijkhoek horizontaal 120 (+60/•60) graden / vertikaal 120 (+60/•60)
graden
• De gehele wand draait op 4 LED controllers en op totaal 10 groepen van
230V/16A.
Middelgrote led wall halverwege podium van dynamische 6 mm. pitch:
• Totale wand is 7.68 meter breed en 4.32 meter hoog (33 m2)
• bestaat uit 4 los te verschuiven delen van 1.92 breed x 4.32 meter hoog.
• De 4 delen hangen aan een eigen rigging bar, gecombineerd met een cus-
tom made frame.
• De gehele wand bestaat uit 144 panelen van 0.48 x 0.48 meter
• Onder aan de achterwand zit een stootrand van 20 cm
• alle led SMD 3•in•1
• Module bestaat uit een Aluminium behuizing, slechts 8 kg per module!
• 1600 cd/m2
• Kijkhoek horizontaal 140 (+70/•70) graden / vertikaal 120 (+70/•70)
graden
• De gehele wand draait op 4 LED controllers en op totaal 4 –groepen van
230V/16A.
En verder… Decoratieve led panelen achter in de zaal van dynamische 30 mm. Pitch,
LED Decorverlichting en verlichting voorrand podium, Prakken orkest,
Woodstock bus, LP’s Discoset, Love Boat en nog veel en veel meer!
Mark Beumers: “Het hele project was sterk door de maatwerkoplossin-
gen die we geboden hebben. In vele delen van het decor is LED verlichting
verwerkt. Hiervoor zijn uitlsuitend DecaLED producten gebruikt, die een
zeer goede kwaliteit hebben, en zeer energiezuinig zijn. Ook de dimcurves
van deze producten zijn ongeëvenaard en kunnen van 0 – 100% perfect
gedimd worden. Zeker bij een show als deze was dat zeer belangrijk.”
“Lagotronics Projects bv heeft vanaf de eerste ontwerpen continue over-
leg gehad met het creatieve team om een optimale invulling te kunnen ge-
ven aan de Led decoratie. De volgende personen zijn bij het proces betrok-
ken geweest en hebben er mede voor gezorgd dat het een groot succes is
geworden: Carla Janssen Höfelt ( decorontwerp), Frank wentink en Marc
Forno (RTL Wentink events), Gijs Bakker (Hollandse Handen). We hopen
dat iedere bezoeker van de show er net zoveel plezier aan kan beleven als
dat wij dat tijdens de bouw en ontwikkeling deden!”
BEURS
SHOW&TECHNIEK
58 n SHOW&TECHNIEK
Een drankje drinken met Henny Highdisc. Je weer even kind voelen bij ballonkunstenaar Tijn Mandarijn. Of informatie opvragen over een grootse vuurwerkshow of een dansgezelschap. Het kon allemaal tijdens de jubileumeditie van de vakbeurs Artiesten- en Evenementenbeurs 2013 in het Eindhovense Beursgebouw.
25 jaar ‘live entertainment’ op één plek
De AEB opende in januari niet alleen de schatkamers van allerlei arties-
ten. Ook bedrijven en organisaties die in de entertainmentbranche actief
zijn of een deel van hun diensten aan evenementen aanbieden waren pre-
sent. De deelnemerslijst was heel divers. De beursvloer was ondanks de
hevige sneeuwval goed gevuld met heel veel nieuwe, maar ook met veel
vertrouwde deelnemers. Onder andere: The Fungroep bvba, Patrick Pickart,
The Mixxx Fun & Party Rent BV, Look & Smile bvba, Abacus Theater, JB Pro-
ductions, Elementum FX en Houthakkers Roadshow mét de sterkste man
van Nederland. Al deze bedrijven presenteerden zich middels demonstra-
ties, gesprekken en videofragmenten. Bezoekers konden zich dan ook heel
de dag vermaken met de vele stands, spelletjes en shows die de beurs hen
bood.
PrimeursOok dit jaar herbergde de AEB vele primeurs. Zo was er theatergezel-
schap Shen Yun. Shen Yun vangt de geest van een lang verloren cultuur.
De voorstelling schakelde tussen verschillende streken, dynastieën en le-
genden. Etnische dansen en volksdansen vulden het podium met kleur en
energie. Composities van krachtige atletische hoogstanden, donderende
oorlogsdrums en meesterlijke zangers voor geanimeerde achtergrondde-
cors vervoerden de bezoeker naar een andere wereld.
Het is een grootse productie met bijna 100 artiesten, 400 kostuums en
het enige orkest in de wereld met zowel klassieke Westerse als Chinese
instrumenten in de vaste bezetting. Shen Yun is het eerste ensemble dat
klassieke Chinese dans aan de wereld presenteert op grote schaal.
Van sympathieke straatclown tot spectaculaire vuurwerkshow
BEURS
SHOW&TECHNIEK
SHOW&TECHNIEK n 59
Ook Action Events uit Heemstede was aanwezig. De producent van spec-
taculaire activiteiten voor de promotie-, reclame- en evenementenbran-
che, lanceerde vier nieuwe acties voor seizoen 2013. Action Events was
voor de drieëntwintigste keer aanwezig op de beurs.
Op het gebied van outdoor attracties presenteerde Action Events: ‘Action
Freefall’. Voor beurzen en events: Me, Robot en op het gebied van stunts
en shows: ‘Trampoline Acrobatic Act’ en de ‘Auto Motor Stunt Show’.
Aquabubble introduceerde de ‘ShapeShifter’. Een spectaculaire activiteit
voor kinderen van ongeveer 8 tot 12 jaar met tactiek, evenwicht, snelheid
en uithoudingsvermogen.
Sterren on Tour waren er ook om beginnende en bekende artiesten vaker
een podium te bieden. Middels www.sterrenontour.nl is Sterren on Tour
verbonden met een groot social media platform. Zij brengen, zowel on- als
offline, sterren naar hun fans. Het biedt een podium voor passie! Naar ei-
gen zeggen wordt dit hét nieuwe entertainmentplatform van Nederland.
Nog nooit waren je favoriete sterren zo dicht bij.
Open PodiumNaast de professioneel ingerichte podiumzaal was er aan de andere zijde
van het Beursgebouw een ‘Open Podium’ gecreëerd, in samenwerking
met REP Entertainment. Dit bood de standhouders met kortere optre-
dens die niet tot hun recht komen in de podiumzaal de kans een optre-
den te verzorgen. De podiumzaal was geheel ingericht en voor iedere
act beschikbaar. De optredens varieerden van straattheater en cabaret
tot mime en zangacts. Voor exposanten was dit een goede manier om
bezoekers te laten zien wat zij in huis hebben. De standhouders konden
zich van tevoren aanmelden via de bestelformulieren, maar ook tijdens
de beurs was het podium voor iedereen beschikbaar.
Exposant van het eerste uur Martin Forget van Theater zonder blabla was
in de categorie ‘Entertainment’ winnaar geworden van het World Statues
Festival in Arnhem! Het World Statues Festival is het grootste kampioen-
schap voor levende beelden. Een Living Statue dat vertaald is naar het
Nederlands levend standbeeld is enorm populair. Levend, omdat
BEURS
SHOW&TECHNIEK
60 n SHOW&TECHNIEK
Dit jaar presenteerde Bolero samen met JB Producties met een nieuwe
Zomertour op de AEB. Yvonne Boers van Bolero: “We zijn al 20 jaar bezig
vanaf 1 april 1992 en slechts de laatse jaren hebben we eigenlijk geen
roadshow gehad. Zonde eigenlijk, want er is veel vraag naar en onze
naam ‘Bolero’ staat niet voor niets voor BOers LEvert Roadshow. We heb-
ben daarom met JB Producties de handen ineen geslagen en zijn gestart
met de zomertour. Een compleet pakket van podiumtrailer, licht, geluid,
artiest en show.”
Jeroen van den berg –JB Productions- vult aan: “Aangezien wij in het verle-
den vele roadshows hebben geproduceerd zoals de Djumbo Summer Tour
voor Jumbo Supermarkten en Jamin’s Pieten Pré Party voor Jamin zijn wij
op het idee gekomen om een nieuwe roadshow in het leven te roepen. Op
dit moment is alles wat met Holland heeft te maken erg “hot” .
Tijdens een gezamenlijke brainstormsessie kreeg de Hollandse Zomer Toer
steeds meer gestalte. Het is een gezellige toer voor het hele gezin. Weet je
veel van Holland? Dan kan je zomaar in de prijzen vallen tijdens de Hol-
landse Zomer Toer. Presentator Jeroen zal de spelprogramma’s op zijn
geheel eigen wijze aan elkaar praten. Het laatste showblok is helemaal
gericht op de kleinste bezoekers. De bekende Clown Jopie zal de Toer af-
sluiten. De show zit vol vrolijke kinderliedjes.
Jopie verspreekt zich voortdurend. De kinderen vinden dit geweldig en
liggen voortdurend in een deuk. Jopie vindt het hartstikke gezellig de
kids steeds bij de show te betrekken. JB Productions en Bolero verwach-
ten na de Familie Entertainment Tour met de Hollandse Zomer Toer weer
een “Hollandse hit” in handen te hebben.
dat het uitgevoerd wordt door een mens, en standbeeld omdat de kunst
van het stilstaan centraal staat. Met kampioenen uit onder andere België,
Nederland, Roemenië, Portugal, Honduras en de Oekraïne is Martin als
beste uit de bus gekomen!
TalentenshowsOok aanwezig was Blue Circle. Dat is een televisie productiemaatschappij,
die vele grote en diverse programma’s produceert, zoals Boer Zoekt Vrouw
en RTL Boulevard. Ook zijn zij gespecialiseerd in het maken van grote
talentenshows. Zij zijn onder andere verantwoordelijk voor shows als:
Idols, X Factor, Holland’s Got Talent, My Name Is en het nieuwe RTL4
tv-programma Everybody Dance Now. Dit jaar had Blue Circle een talentaf-
deling opgezet om al het talent in Nederland in kaart te brengen. Zij waren
op alle dagen aanwezig op de AEB.
Kortom er was genoeg te doen en voor ieder wat wils. n
3
Denting Custom Cases
Grote Hout of Koningsweg 263 1951 GW Velsen Noord Tel: 0251-292189 Fax: 0251-292813 www.denting.nl
421
AV POINTS n 61
BEDRIJVEN OVERZICHT
DG Sound is gespecialiseerd in het verhuren van geluids-systemen en lichtinstallaties voor onder meer live-bands, evenementen, concerten, karaoke, presentaties, feesten en dansdemonstraties.
DG SoundBredeweg 1182761 KB • ZevenhuizenT : 0180 - 398706E : [email protected] : www.dgsound.nl
Reepro CaseMarconistraat 66J2809 PE Goudatel: 06-15192987www.reeprocase.nl
flightcase.indd 1 16-12-2009 14:57:17
www.qualitylamps.eu
030 656 9600
Qualitylamps
T.E.W.
Voor al uw speciaallampen
85
6
3
21
26
10
13
15
17
18
31
30
2415
1
4
20 25 29
8 14
7
12
32
242
22
23
2728
19
5
16
9
Bezoek nu onze nieuwe
website
BEURS
AV&CREATIE
BEDRIJVEN OVERZICHT
62 n AV POINTS
Of het nu gaat om een nieuw product of uw jaarcijfers, Vision
AV verzorgd alle faciliteiten voor een duidelijke en verstaanbare
presentatie.
Neem vrijblijvend contact met ons op via het onderstaand
nummer of email adres.
T: +316-18 80 23 74 E: [email protected]: www.visionav.nl
13
The Videohouse Lange Baan 3-18331 LW SteenwijkTel: 0521 - 51 17 16Fax: 0521 - 52 44 [email protected]
Custom made flightcasesen 19 inch artikelen
1514
16
18
17
10
Van der Werf FlightcasesNieuw Amsterdamseweg 16A7761 PB SchoonebeekTel: 0524 - 53 40 97Fax: 0524 - 53 45 [email protected]
Contactpersoon: Dhr J. van der Werf
11
Podium- en decorbouwRekwisietenverhuurEventsupport
HollandseHanden(voorheen United Decor)
T +31 (0)35 677 39 [email protected] 45, 1217 GP Hilversum Nederland
Sunny licht en geluid
Verzorging en verhuur van
licht en geluid
Schans 30 5509 NM Veldhoven tel. 040 2549075 mobiel: 0655152138web: www.sunnyonline.nlmail: [email protected]
12
20
Einsteinstraat 67
3316 GG
Dordrecht
Tel: 010 - 2929548
Fax:010 - 2929658
www.cueco.nl
19
De Kruijf Tentenverhuur
Achterdijk 173998 NE Schalkwijk (U)
Tel: +31(0)30 601 13 96Fax: +31(0)30 601 17 53
9
Bezoek nu onze nieuwe
website
BEDRIJVEN OVERZICHT
AV POINTS n 63
Voor al uw:• Flightcases• Polycases• Rackbags• Onderdelen
Oyster casesImpuls 1631446 WE Purmerend Tel: 0299-414082Fax: [email protected]
www.oystercases.nl
22 24
23
25 26
27
Tel +31 (0)30 605 2478
GSM +31 (0)6 21 22 12 83
Mail [email protected]
2Shot is gespecialiseerd in levering van een brede reeks produkten en accessoires voor het maken van professionele media. We kunnen bogen op een meer dan 30-jarige ervaring, opgedaan in zowel programmatische, technische als commerciële aspecten van het Televisievak. Samen met onze kennis en vaardigheden een uitstekende basis om u te helpen bij het maken van de juiste keus van uw investering. Hierin kunnen wij “turnkey” systemen leveren.
www.2shot.nl Telefoon: 030 605 2478 [email protected] Mobiel: 0621 221 283
Siem koudlicht Enorm succes
op AV-manifestatie
Niet geweest?
28
Icarus Flightcases & Decor Facilities bvba
Ondernemersstraat 6B-2500 Lier
Tel: +32(0)34919789Fax: +32(0)34919780Mail: [email protected]
31 32
Format C Weggestraat 132170 Merksem (Belgium)Tel.: +32 (0) 3 641 63 30Fax: +32 (0) 3 644 36 56
30
29
21
Bezoek nu onze nieuwe
website
BEDRIJVEN OVERZICHT
64 n AV POINTS
Verhuur & installatie van
INDOOR-, OUTDOOR, & MOBILE LED solutions
Novid NVPrins Boudewijnlaan 17 – Unit 3BE-2550 KontichTel.: +32 3 449 50 05Fax: +32 3 449 50 [email protected]
T +31 (0) 36 535 00 63F +31 (0) 36 546 59 69
E [email protected] www.keren.nl
Kerèn Presentatie Systemen
Speaker Systems Mirofoons Speaker Systems
Sound & Light ImportZonnebaan 29 3542 EB Utrecht Tel: 030 - 666 47 45
E-mail: [email protected] Website: www.soundandlight.nl
LED XL BV T +31 (0)10 4622727
Sydneystraat 44 F +31 (0)10 4625412
3047 BP Rotterdam E [email protected]
INTERVIEW
SHOW&TECHNIEK
SHOW&TECHNIEK n 65
Portret: nico lewis,
RTS TELEX
Portret: nico lewis,
RTS TELEXNaam: Nico Lewis
Leeftijd: 43
Functie: Senior Sales manager
Bedrijf: RTS TELEX onderdeel van Bosch ST EMEA
Bedrijfslocatie: Eindhoven en Veghel
INTERVIEW
SHOW&TECHNIEK
66 n SHOW&TECHNIEK
Hoe ziet een gemiddelde werkdag als Senior Sales Manager bij RTS Telex eruit?Ik ben voornamelijk bezig met het onderhouden van een distributienet-
werk in EMEA. Daarnaast ben ik altijd op zoek naar nieuwe partners en
nieuwe markten door middel van segmentatie. Ook begeleid ik partners
bij tenders, projecten, regionale shows en seminars, presentaties, etc.
Ik ben verantwoordelijk voor 48 regio’s met in sommige landen meer-
dere partners verdeeld over 75 verschillende segmenten. Ik heb dan ook
dagelijks overleg met kantoor over gang van zaken (openstaande zaken /
lopende orders / support) en dergelijke.
Welke producten levert RTS Telex?Draad en draadloze intercoms voor de theaterbranche, de broadcastbran-
che en de industrie op party-line en digital matrix niveau.
Op welke evenementen is RTS Telex actief?Onder andere bij NAB Las Vegas, IBC Amsterdam, BVL Londen, Cab Sat
Dubai en nog een hoop andere evenementen. Daarnaast verzorgen wij
enkele regionale evenementen. De regionale evenementen worden ge-
organiseerd door onze lokale partners: o.a. NAT Expo, Satis, Broadcast
Madrid, LLB, AVM.
Hoe bent u bij RTS Telex terecht gekomen?Ik ben voorheen ruim 5 jaar werkzaam geweest bij de firma Axon Digital
design, die tevens de distributeur was en is voor RTS Telex in Nederland.
Na enkele ‘behoorlijk succesvolle jaren’ heeft RTS Telex mij gevraag om
het EMEA distributienetwerk op te zetten en te reorganiseren. Dat was
een enorme eer en ik pakte deze kans dan ook met beide handen aan!
Bent u altijd al geïnteresseerd geweest in techniek?Mijn naasten gaven altijd al aan dat ik geboren ben met twee rechterhan-
den en eigenlijk is niets mij teveel. Als puber was ik al tv’s en radio’s aan
het repareren. Techniek heeft mij altijd enorm geboeid, en nu nog steeds.
Was het altijd al uw ambitie om manager te worden?Ik kom uit een familie van ondernemers en managers en ik heb het zaken-
doen van dichtbij mogen meemaken. Toch moest ik helemaal onderaan
beginnen. Ik geniet ervan als ik mensen kan motiveren en kan helpen om
het uiterste uit zichzelf te halen.
Wat is het lastigste onderdeel van uw werk?Door schaalvergroting komen er meer politieke kwesties bij mijn werk
kijken en daardoor wordt de afstand tussen management en de uitein-
delijke klant groter. Het vele reizen heeft een behoorlijke impact op mijn
privé-leven. Doordat ik veel zaken via mijn kantoor aan huis kan managen
is deze balans goed. Echter is er binnen ons bedrijf wel de druk om steeds
meer te presteren en in combinatie met een slechte marktsituatie, merk
ik dat bepaalde onderdelen van mijn werk extra aandacht nodig hebben.
Dat kan soms wel eens lastig zijn.
Wat vindt u interessant aan het werken in de broadcast- en event-techniek?De broadcast- en eventsector is een sector waar mensen werken die een
enorme passie hebben voor hun tak van sport. Na enkele jaren in de Telco-
en ST-industrie te hebben gewerkt, is me dit erg opgevallen. Mijn werk
wordt nog leuker doordat ik mag werken met deze mensen. De combina-
tie van een zeer technologisch product, een goede concurrentie en fijne
mensen maakt het werken elke dag weer tot een feest en een uitdaging.
Wat is uw bedrijfsfilosofie?Ik heb een aantal bedrijfsfilosofiën:
eerlijkheid duurt het langst.
wie goed doet ontmoet goed.
Je hebt pas één keer verkocht als je een tweede order krijgt. (doordenkertje)
money does not make the difference, people do!
Wat zijn de laatste trends / toepassingen waar uw bedrijf zich op toelegt?RTS intercoms is onderdeel van Bosch ST. Binnen Bosch ST zijn wij al
vele jaren bezig met het ontwikkelen van een nieuwe technologie
welke gebaseerd is op Dante en Audinate. Deze komende NAB in las
Vegas zullen wij deze nieuwe technologie voor de business unit CCS,
dus RTS Intercoms, lanceren: OMNEO. Dit is een open platform welke
het mogelijk maakt om hoge kwaliteit audio met minimale vertraging
en veel zekerheid en veiligheid over en weer te sturen. Wij hebben een
OCE opgericht die deze standaard samen met de AES gaat uitrollen.
www.oca-alliance.com/Membership/index.html
Met behulp van OMNEO hebben wij straks een volledig TCPIP gebaseerd
intercom systeem. Integratie met derden is bijna ongelimiteerd. Instal-
latie van intercom kan niet eenvoudiger en QOS is afhankelijk van de
producten die je aanschaft; om de hoek of bij een IT specialist. Daarnaast
zullen op basis van deze IP technologie vele nieuwe producten ontwik-
keld worden. OMNEO is te toekomst. Kortom WIJ gaan ervoor! n
Voor meer informatie: www.rtsintercoms.com
Top Related