Het protocol:

““““Zwangere die ons zorgen baren””””

Ruth Hakkenberg mei 2017 Karin Blanker Jolanda Spruit Froucke Snel

2

Inhoudsopgave

Inleiding………………………………………………………….…………pagina 3

Definities………………………………………………….…………….......pagina 4

De meldcode……………………………………………………………..…pagina 7

De verschillende organisaties…………………………….………..……….pagina 11

Telefoonlijst………………………………………………….……….…….pagina 13

Zorgpad Ongecontroleerde zwangeren/barende…………………….……...pagina 14

Zorgpad Tienerzwangerschap………………………………………........…pagina 15

Zorgpad Zwangeren met middelenmisbruik……………………………..…pagina 16

Zorgpad Zwangeren met een psychiatrische problemen..……………….… pagina 18

Zorgpad Zwangere met een verstandelijke / geestelijke beperking……..… pagina 19

Zorgpad Zwangeren met een taalbarrière………………………………..…pagina 21

Zorgpad Zwangere met schulden …………………………………….....… pagina 23

Bijlage 1: Checklist “zwangeren die ons zorgen baren”……………..…….. pagina 24

Bijlage 2: Checklist “observatie hechting moeder (ouders) en kind”……... pagina 26

Bijlage 3: Checklist “observatie tienermoeder en kind”………………....... pagina 28

Bijlage 4: Flowchart drugs VSV-SFG………………………………….…. pagina 29

3

Inleiding Voor u ligt het protocol “Zwangeren die ons zorgen baren”. Dit protocol is tot stand gekomen middels samenwerking van gynaecologen, kinderartsen, verpleegkundigen en de coördinatoren kinderzorg. Verder is in een werkgroep van eerstelijnsverloskundigen/klinisch verloskundigen het protocol pas-send gemaakt voor de verloskundige praktijken om het Geboortecentrum IJsselland heen. In het geboortecentrum en in de verloskundige praktijken kunnen we te maken krijgen met zwangere vrouwen met een, voor moeder en kind, risicovolle bagage. Te denken valt aan verslaafde zwangeren maar ook tienermoeders en zwangere vrouwen met een psychiatrische stoornis, asielzoekers of ille-galen of zwangeren met een taalbarrière. Door middel van dit protocol hopen we de zorg voor die categorie patiënten sluitend te krijgen. Dit protocol heeft tot doel dat op tijd hulpverlening in gang wordt gebracht en borgt dat zaken structureel op tijd geregeld zijn, zodat duidelijkheid wordt gecreëerd in de zorg voor deze groep zwangeren. Met het protocol wordt gestreefd een weloverwogen inschat-ting te maken van de mogelijkheden en veiligheid van het op komst zijnde kind. Uiteindelijk kan een goede begeleiding gegeven worden aan de zwangere vrouw die ons zorgen baart. Om te komen tot een onderlinge goede afstemming en duidelijke afspraken met ketenpartners, betrokken instanties en specialismen. Het protocol laat doormiddel van de verschillende zorgpaden, heldere stappenplannen zien: hoe te (be)handelen in geval van. En optimaliseert de onderlinge communicatie/ samenwerking tussen eer-ste- en tweedelijns zorg. Daarnaast optimaliseert het de onderlinge communicatie en samenwerking binnen de kliniek. Ter ondersteuning van deze zorg is een checklist opgesteld met als titel ’Zwangeren die ons zorgen baren’. Deze checklist zal gehanteerd worden door de behandelaar om de problematiek beter inzich-telijk te krijgen. De checklist is terug te vinden in het medisch dossier van de patiënt. In bijlage 1 vindt u een voorbeeld van deze checklist. Tevens kan gebruik gemaakt worden van een Observatie lijst hechting moeder (ouders) en kind t/m 6 maanden (zie bijlage 2). De observatielijst geeft inzicht in de hechting tussen moeder (ouders) en het pasgeboren kind. Met het inzichtelijker maken van deze hechting kan gestructureerde en eerder bepaalde hulpverlening in gang gezet worden. Voor het goed uitdragen van dit protocol is het zorgvuldig bijhouden van de verslaglegging in het me-

disch dossier van de patiënt een must. Zodat de juiste zorg voor moeder en pasgeborene optimaal is

binnen (en buiten) het Geboortecentrum IJsselland

4

Definities

Kwetsbare Zwangere

Onder ‚kwetsbare zwangeren’ verstaan we zwangeren bij wie er problematiek aanwezig is, maar zij beschikken niet over de middelen om het effect daarvan te verminderen. De problemen kunnen divers zijn, zoals bij een ongecontroleerde barende, tienermoeder, zwangere met een verslaving en/of een psychiatrische stoornis, verstandelijke beperking, asielzoeker of illegale en/of een taalbarriere hebben. Ook combinaties zijn denkbaar.

Veilig Thuis (Voorheen AMK)

Veilig Thuis (Advies- en Meldpunt Kindermishandeling AMK) is een onderdeel van het Bureau Jeugd-zorg en de centrale instantie voor het vragen van advies over of het melden van kindermishandeling. Het AMK adviseert en ondersteunt onder meer bij:

• het maken van een inschatting van de problemen van het kind; • hoe vermoedens van kindermishandeling met de ouders te bespreken; • welke hulp aan het kind of de ouders geboden kan worden.

Raad voor de kinderbescherming

In het geval dat de ontwikkeling van een kind in gevaar komt, moet de overheid ingrijpen als de situa-tie van het kind onvoldoende verbetert. De Raad voor de Kinderbescherming, een onderdeel van het ministerie van Justitie, voert die taak uit. De Raad voor de Kinderbescherming komt op voor deze kinderen door hun (gezins)situatie te onder-zoeken. Ook kan de Raad de kinderrechter verzoeken een maatregel op te leggen. Bij alle werkzaam-heden van de Raad staan de belangen van het kind centraal. De Raad verleent zelf geen risicotaxatie Met risicotaxatie wordt bedoeld: de klinische inschatting die de hulpverlener verricht om de mate van gevaar voor de betreffende patiënt in de gegeven situatie te bepalen. Bestaande of nog te ontwikkelen risicotaxatie instrumenten kunnen de hulpverlener hierbij behulpzaam zijn. Aan de hand van de ge-maakte risicotaxatie zal de hulpverlener bepalen welke wijze van hulpverlening (monitoring dan wel melding) het meest hulp aan gezinnen. Wel zorgt de Raad dat de hulpverlening zo nodig op gang komt.

Ouderlijk gezag

Ouders die gezag uitoefenen zijn verplicht het kind te verzorgen en op te voeden. Zij zijn onderhouds-plichtig totdat het kind 21 jaar wordt, zijn wettelijk vertegenwoordiger van het kind en beheren het vermogen van het kind (als dat er is). De moeder van het kind is de vrouw Uit wie het kind geboren is; Die het kind heeft geadopteerd. De vader van het kind is in ieder geval: De echtgenoot van de moeder, als de moeder wanneer het kind wordt geboren, getrouwd is; De man die het kind heeft geadopteerd of erkend; De man wiens vaderschap door de rechter is vastgesteld.

Minderjarige moeder

Als de moeder nog minderjarig is – jonger dus dan 18 jaar – kan zij in principe geen gezag uitoefenen over haar kind. Er wordt een uitzondering gemaakt voor moeders die tenminste 16 jaar oud zijn. Deze moeder kan de kinderrechter vragen om haar meerderjarig te verklaren. Als de kinderrechter dit doet kan zij het gezag over haar kind krijgen. Is de moeder jonger dan 16 jaar dan moet er een voogd wor-den benoemd. De moeder moet dan wachten tot zij 16 jaar wordt. Wel kan ze vroegtijdig een verzoek indienen, zodat snel na de 16

e verjaardag een uitspraak gedaan kan worden.

5

De kinderrechter beslist dan of zij het gezag krijgt, als dat in het belang van de moeder en van het kind is. De ambtenaar van de burgerlijke stand meldt de rechter dat er een kind geboren is waarover de moeder gezien haar leeftijd van rechtswege niet het gezag kan uitoefenen. Minderjarige vader De minderjarig vader kan alleen het gezag over het kind krijgen als hij getrouwd is of een geregi-streerd partnerschap heeft met de moeder. Hij kan zich als minderjarige vader niet meerderjarig laten verklaren. Is de moeder van het kind ook minderjarig en heeft zij geen gezag, dan krijgt een voogd (tijdelijk) gezag over het kind. De vader kan als 16 of 17 jarige wel het kind erkennen. Daarmee wordt hij de officiële vader van het kind. Huwelijk of geregistreerd partnerschap voor minderjarigen In principe moet men 18 jaar zijn om te mogen trouwen of een geregistreerd partnerschap af te slui-ten. Maar het kan ook als men 16 of 17 is en er sprake is van een zwangerschap of geboorte van een kind. Bij zwangerschap moet er wel een verklaring van de arts/verloskundige kunnen laten zien. Ook is de toestemming van ouders of voogd nodig om te trouwen of een geregistreerd partnerschap af te sluiten. Is er geen toestemming, dan kan de rechter om toestemming gevraagd worden. Vertegenwoordiging en de positie van minderjarigen Patiënten die zelf niet voor hun WGBO-rechten kunnen opkomen, kunnen zich laten vertegenwoordi-gen. De WGBO bevat een aparte regeling voor minderjarigen: boven de 16 jaar mogen zij zelf een behandelingsovereenkomst aangaan. Voor kinderen tussen de 12 en 16 jaar is ook toestemming van de ouders nodig. Onder de 12 jaar is toestemming van de ouders vereist. Moeder die meerderjarig wordt Als de moeder meerderjarig wordt, krijgt ze automatisch het gezag over het kind, tenzij de vader of een voogd het gezag heeft. Ze kan in dat geval aan de rechter vragen om het gezag over het kind voortaan aan haar toe te kennen. Ze wordt automatisch meerderjarig als ze 18 wordt. Als ze bij de geboorte van het kind nog lang niet meerderjarig is, wijst de rechter een voogd aan. Meerderjarig Ze is in elk geval meerderjarig als: ze 18 jaar is; ze 16 of 17 jaar is en ze is gehuwd of is een geregistreerd partnerschap aangegaan; ze als moeder van een kind 16 of 17 jaar is en de rechter haar meerderjarig heeft verklaard.

Voogdij

Gezag over minderjarige kinderen dat enkel en alleen door niet-ouders wordt uitgeoefend. Iedereen die 18 jaar of ouder is en niet onder curatele staat of aan een geestelijke stoornis lijdt kan voogd wor-den. Ook een voogdijinstelling kan door de rechter tot voogd worden benoemd. Is de vader van het kind 18 jaar of ouder en heeft hij het kind erkend, dan kan hij het gezag vragen aan de rechter. Is de vader ook onder de 18 of wil hij het gezag niet, dan komt het kind onder voogdij te staan. De rechter benoemt een voogd die het gezag op zich neemt, bijvoorbeeld een familielid. Of de rechter kan Bureau Jeugdzorg als voogd benoemen. Voogdij kan worden uitgeoefend door een voogd of door twee voogden samen (gezamenlijke voogdij). De voogd is verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van het kind. Bovendien is hij de wette-lijke vertegenwoordiger van het kind en beheert hij het vermogen. In veel gevallen is hij ook wettelijk aansprakelijk. Is er een voogd en wordt de moeder ondertussen meerderjarig, dan kan de moeder aan de rechter gevraagd worden om het ouderlijke gezag aan haar te geven. Ministerie Het verantwoordelijke ministerie: Ministerie van Veiligheid en Justitie. Op de website van het ministe-rie onder ‘ouderlijk gezag’ is alle informatie terug te vinden.

6

Geboorteaangifte in het kraambed

Ieder kind dat geboren wordt na een zwangerschapsduur van 24 weken moet volgens de Nederlandse wet binnen drie dagen worden aangegeven. De dag van de geboorte telt niet mee. Lukt het niet bin-nen 3 dagen ivm weekend of feestdagen, dan moet het binnen 2 werkdagen na het weekend of na de feestdagen. Als de vader ontbreekt en de moeder verhinderd is om aangifte te doen, mag de aangifte gedaan worden door iedere (legale) volwassene die: Bij de geboorte aanwezig geweest is; De bewoner is van het huis waar de geboorte plaatsvond; Hoofd is van het ziekenhuis of instelling waar het kind geboren is. Bij de aangifte moet in elk geval meegenomen worden door de aangever: Een geldig legitimatiebewijs van de moeder; Een geldig legitimatiebewijs van zichzelf; Indien mogelijk een verklaring van de huisarts , gynaecoloog of verloskundige (met naam moeder, datum en plaats geboorte).

Aanmelden bij de ziektekostenverzekeraar

Een minderjarige moeder zal voor ziektekosten veelal verzekerd zijn via de polis van haar ouders. Zodra een kind geboren is volstaat het om zo spoedig mogelijk de ziektekostenverzekeraar van de ouders van de moeder te informeren en naam en geboortedatum van het kleinkind door te geven. Het kind is dan voor ziektekosten meeverzekerd via de polis van de ouders van de moeder. De meeste verzekeringsmaatschappijen hanteren een termijn van een maand na de geboorte om het kind aan te melden bij de ziektekostenverzekering. Kinderarts consult De behandelaar stelt de indicatie. Indien consult dan vervolgafspraak kinderpolikliniek en dient eeb casusverslag toevoegen aan kindstatus. Op indicatie kan de kinderarts, observatielijst hechting moe-der en kind hanteren, finnegan score bijhouden en de baby urinecontrole m.b.t. drugs. Wijkteam Doorverwijzen via het wijkteam van de (deel)gemeente. In Rotterdam Rijnmond en randgemeenten wordt veelal iemand met een hulpvraag, door de betreffende hulpverlener aangemeld bij het wijkteam van de gemeente (multidisciplinair). Het wijkteam kijkt hoe het intern opgepakt kan worden door bijv. maatschappelijk werk, al lopende hulpverlening en of iemand aangemeld gaat worden bij het ‘jonge-renloket’, st. Mee, etc, om vervolgens evt doorverwezen te worden naar één van de volgende instan-ties:

7

De meldcode De Wet Meldcode verplicht organisaties om een meldcode in de eigen organisatie te implementeren, de meldcode te gebruiken bij vermoedens van huiselijk geweld/kindermishandeling en de meldcode te borgen. Een meldcode is een stappenplan, waarin wordt beschreven hoe een professional hoort om te gaan met het signaleren en het melden van huiselijk geweld en kindermishandeling. Het stappenplan biedt houvast voor de professional in de te zetten stappen als hij huiselijk geweld of kindermishande-ling signaleert. Bijvoorbeeld om een gesprek met ouders aan te gaan of hulpverlening in te schakelen. Een meldcode geeft richting aan de stappen die een professional kan zetten om slachtoffers te hel-pen. Verantwoordelijkheden van de verloskundige buiten de organisatie: In verband met het signaleren en aanpakken van kindermishandeling en huiselijk geweld hebben ver-loskundigen de volgende verantwoordelijkheden:

• Verloskundigen dragen op basis van hun kennis, ervaring en mogelijkheden een bijzondere verantwoordelijkheid voor de gezondheid en veiligheid van de vrouwen en (ongeboren) kin-deren met wie zij beroepshalve in contact komen én voor de kinderen die al in het gezin aanwezig zijn.

• In verband met deze verantwoordelijkheid dragen verloskundigen er zorg voor dat zij in staat zijn om mogelijke signalen van huiselijk geweld of kindermishandeling te herkennen en dat zij hun kennis en vaardigheden op dit terrein actueel houden door zelfstudie, bij - en nascholing.

• In verband met deze verantwoordelijkheid dragen verloskundigen er zorg voor dat zij in staat zijn de stappen te zetten van de KNOV Meldcode of de aangepaste meldcode in de instel-ling( IJsselland ziekenhuis) die er toe leiden dat slachtoffers tegen het geweld worden be-schermd en dat het geweld stopt.

Verantwoordelijkheden van de verloskundige binnen de organisatie:

• Er voor zorgen dat de interne werkprocessen aansluiten op de Meldcode. Binnen de praktijk bekendheid geven aan het doel en de inhoud van de Meldcode.

• Regelmatig een aanbod doen van trainingen en andere vormen van deskundigheidsbevorde-ring zodat ze voldoende kennis en vaardigheden ontwikkelen en deze op peil houden voor het signaleren van huiselijk geweld en kindermishandeling en voor het zetten van de stappen van de Meldcode.

• De werking van de Meldcode regelmatig evalueren en dat zij zo nodig acties in gang zetten om de toepassing van de Meldcode te optimaliseren.

• Hun collega’s ondersteunen indien zij door cliënt, bijvoorbeeld in een klachtenprocedure of een rechtszaak, worden aangesproken op de wijze waarop zij de Meldcode hebben toege-past.

De verplichte meldcode zal gaan gelden voor de volgende sectoren:

Gezondheidszorg (bijv. artsen, verpleegkundigen, verloskundigen, tandartsen, fysiotherapeuten, kraamzorg en geestelijke gezondheidszorg psychologen)

Onderwijs

• Kinderopvang (bijv. onderwijspersoneel, kinderopvangpersoneel en leerplichtambtenaren);

• Maatschappelijke ondersteuning, waaronder de sectoren welzijn en sport (bijv. algemeen maatschappelijk werkers, (thuis)zorgmedewerkers, welzijnswerkers en personeel in de sport, MEE consulenten, jongerenwerkers en peuterspeelzaalpersoneel);

• Jeugdzorg (bijv. medewerkers Bureau Jeugdzorg, gedragswetenschappers en medewerkers van zorgaanbieders);

• Justitie (bijv. reclasseringswerkers en groepswerkers van de justitiële jeugdinrichtingen).

De Wet meldcode geldt voor geweld in afhankelijkheidsrelaties (binnen familiaire sfeer). De Wet Meld-code geldt voor alle vormen van huiselijk geweld en kindermishandeling, hierbij ook inbegrepen sek-sueel geweld, vrouwelijk genitale verminkingen (vrouwenbesnijdenis), eer gerelateerd geweld en ou-derenmishandeling.

8

Onder kindermishandeling valt:

• Fysieke en geestelijke mishandeling: lichamelijk letsel/ intimiderend schreeuwen/dreigen met geweld/ vernederen

• Seksueel misbruik: maar ook het kind dwingen tot kijken naar seksuele handelingen

• Verwaarlozing: zowel lichamelijk als psychisch

• Ongeboren kind (geweld tegen zwangere vrouw)

• Getuige zijn van huiselijk geweld (als minderjarige getuige zijn van dit geweld)

• Dreiging van kindermishandeling: de schade hoeft niet zichtbaar te zijn

• Kindermishandeling vaak niet opzettelijk (onmacht, niet in staat om het ongeboren kind veilig-heid te bieden)

• Vrouwelijke genitale verminking (vrouwenbesnijdenis)

• Andere kinderen in het gezin bij risicovolle opvoedingssituaties

• Verloskundige en kindermishandeling (verstandelijk beperkt/psychiatrische stoornis van aan-staande ouders(moeder):

In veruit de meeste gevallen van (dreigende)kindermishandeling zal het voor verloskundigen gaan om risicovolle opvoedingssituaties. Zo kan een beperking of psychiatrische stoornis van een (aanstaande) ouder het veilig opgroeien en opvoeden van de baby belemmeren. Risicovolle opvoedingssituaties kunnen ook aan de orde zijn bij andere kinderen in het gezin. Zo kan er sprake zijn van mishandeling of verwaarlozing van oudere broertjes of zusjes. Het behoort ook tot de verloskundigen om, als zij dit soort zaken signaleren, deze oudere kinderen in het gezin te beschermen en de stappen van de meldcode te zetten.

9

Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld Geboortecentrum IJsselland Ziekenhuis

Stap 1 In kaart brengen van signalen

Wie: zorgprofessionals

• Bij patiënten met oudersignalen: “kindcheck”

• Objectief observeren

• Delen van je observaties in gesprek met de pati-ent/zwangere/ouder/verzorger

• Onderzoek naar onderbouwing

• Objectief rapporteren en ondernomen stappen documenteren

Stap 2 Collegiale consultatie en/of consultatie Veilig Thuis

• Consulteer inteerne n/of externe collega’s

• En/of consulteer de coördinator kinderzorg en huiselijk geweld (5240)/gynaecoloog

• En/of Veilig Thuis (binnen kantooruren tel. nr. 010-4128110 of 0800-2000) (buiten kantooruren 010-2330000)

Stap 3

Gesprek met betrokkenen

• Een inschatting maken en zorgen bespreken met patiënt/zwangere/ouder/verzorger

• Geen verplichte stap als de veiligheid van de pa-tiënt of de zorgprofessional hiermee in gevaar komt.

Stap 4 Wegen ernst en aard

Raadpleeg eventueel betrok-ken professionals

• Weeg het risico, de aard en de ernst van je zor-gen.

• Consulteer zo nodig de coördinator kinderzorg en huiselijk geweld en/de gynaecoloog of Veilig Thuis voor weging risico.

Stap 5 5a. Hulp organiseren en monitoren

5b. Melden en bespreken

• Weeg het risico, de aard en de ernst van je zor-gen.

• Consulteer zo nodig de coördinator kinderzorg en huiselijk geweld en/de gynaecoloog of Veilig Thuis voor weging risico.

10

Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld Geboortecentrum IJsselland Ziekenhuis (leeg in te vullen evt. in te vullen voor zwangere)

Stap 1 In kaart brengen van signalen

Stap 2 Collegiale consultatie en/of consultatie Veilig Thuis

Stap 3

Gesprek met betrokkenen

Stap 4 Wegen ernst en aard

Raadpleeg eventueel betrok-ken professionals

Stap 5 5a. Hulp organiseren en monitoren

5b. Melden en bespreken

11

Verschillende organisaties Arosa (010 - 4769044): Biedt opvang aan slachtoffers van huiselijk geweld, geweld vanwege seksuele geaardheid, eer gerela-teerd geweld, uitbuiting en mensenhandel. Arosa bied opvang (bij serieuze dreiging op een geheime locatie ergens in Nederland) en hulpverlening. Buurtmoeder (Capelle a/d IJssel) van de Zellingen. (talen: Marokkaans, Somalisch, Pools, Russisch, Afghaans, Antilliaans en Spaans). Doen huisbezoek voor hulpvraag/ondersteunende gesprekken/helpt met vertalen/kan mee naar con-trole/invullen van formulieren/wegwijs maken naar andere instelling. Contactpersoon: Ada Veth, coördinator Buurtmoeders 06-47826835 of buurtmoeders@zellingen.nl FIOM (088 1264900) , www.fiom.nl/ongewenst-zwanger: Fiom is de specialist bij ongewenste zwangerschap en afstammingsvragen. Zij bieden informatie en hulp bij vraagstukken omtrent ongewenste zwangerschap, zoals keuzevragen, afstand doen van je kind en verwerking van een abortus. Daarnaast helpen zij mensen bij hun zoektocht naar biologische familie in binnen- en buitenland en beheren ze de unieke KID-DNA-databank die een match bij ano-niem donorschap mogelijk maakt. Het FIOM deelt haar kennis met professionals via kenniscollectie, trainingen en advies. Uitgangspunt in het werk van Fiom is de keuzevrijheid van ongewenst zwangere vrouwen en het recht op afstammingsgegevens. Kinderrechtswinkel (www.kinderrechtswinkel.nl) Loket waar kinderen terecht kunnen met hun juridische vragen (o.a. bv hoe kan ik mij meerderjarig laten verklaren?) Krimpens Sociaal Team/Krimpenwijzer Voor complexe problematiek:

info@krimpenssociaalteam.nl of zie Factsheet Krimpens Sociaal Team voor details. Bij het Krimpens Sociaal Team werken professionals vanuit verschillende organisaties. Dit zijn: Stek Jeugdhulp, Flexus Jeugdplein, BeGRIP coaching, MEE, maatschappelijk werk. De procesregisseurs zijn in dienst bij de gemeente Krimpen aan den IJssel. Voor eenvoudige problematiek: Krimpenwijzer: (0180-517590). Aanmelding door mensen zelf of door professional. Werken samen met Krimpens Sociaal Team als de problematiek complexer wordt. Leger des Heils / Zij-aan-zij (www.legerdesheils.nl/zij-aan-zij) Opvang voor tienermoeders en hun kind. Duur tussen de 3-12 maanden. Jonge moeders worden ge-holpen om op eigen benen te staan, er wordt gezocht naar passende woonruimte. Mee is geen zorgaanbieder maar een contactpersoon, de patiënt wordt na aanmelding doorverwezen naar de juiste begeleiding. beperkte sociale redzaamheid, moeite met maken van onderscheid in goe-de en slechte mensen. concreet denk en leerniveau, gericht op het heden. ontkennen dat er sprake is van de beperking met zelfoverschatting tot gevolg. niet overzien van de consequenties van handelen en moeilijk kunnen kijken naar eigen handelen Stichting Timon (o.a. begeleid wonen trajecten) 010-7519622 Richt zich op zorg voor jongeren en jongvolwassenen van 12 t/m 23 jaar en hun gezin. Ondersteunen jongeren bij problemen met opgroeien op weg naar zelfstandigheid en volwassenheid. En bieden ou-ders hulp bij opvoedproblemen. Veilig Thuis (0800 2000) , www.vooreenveiligthuis.nl: Voor informatie en advies over elke vorm van huiselijk geweld / kindermishandeling. Voorzorg / Prezorg / Prenataal huisbezoek CJG (010-4420800) : Ondersteuning vanuit het CJG die al in de zwangerschap start met verschillende huisbezoeken van de wijkverpleegkundige. Al naar gelang de behoefte van de jonge moeder (en vader) wordt een frequen-tie van de huisbezoeken bepaald. Dit kan door gaan tot dat een kind 2 jaar is. Indien nodig kan er een huisbezoek plaatsvinden gecombineerd met een gezinscoach om zorgverlening voor het hele gezin goed in kaart te brengen.

12

William Schikker groep Telefoon 088 52 60 00 0 gespecialiseerde jeugdzorg aan kinderen met een beperking en/of kinderen van ouders met een be-perking. Vaak gaat het om zeer complexe opvoedsituaties waarbij de veiligheid van kinderen onder druk staat. www.tienermoeders.nl: Hier vind je informatie die iets te maken heeft met jong ouderschap. Vanaf het moment dat je zwanger bent, tot aan de uiteindelijke opvoeding. Niet alleen informatie voor (aanstaande) jonge moeders, maar ook voor (aanstaande) jonge vaders en voor (aanstaande jonge) grootouders. Ook kun je erva-ringsverhalen vinden op deze site. Deze website is onderdeel van FIOM. Veel korter dus, en minder intensief in opvoedingsondersteuning. Voornamelijk preventief program-ma. ( 6-8 huisbezoeken). Bij aanmelding max. 32 weken zwangerschap. Moeder heeft al of niet eerder kind gehad, maar heeft problemen op meerdere gebieden. Leeftijd van moeder is geen selectiecriteri-um, opleidingsniveau is geen selectiecriterium, enige beheersing van de Nederlandse taal en bereid-heid om aan hele programma mee te doen. Geen verhuisplannen naar buiten Rotterdam in de ko-mende 6 maanden.

13

Telefoonlijst Bouman Stichting Meldpunt Zwanger en Verslaafd (Boumankliniek):

010-433 9841 088-2033408

Bovenmaas Verloskundige 010 7370274

Buurtmoeders Capelle a/d IJssel Contactpersoon: Ada Veth, Coördinator buurtmoeders, buurt-moeders@zellingen.nl of handsaam@kpnplanet.nl, http://www.zellingen.nl/wat-bieden-wij-nog-meer/buurtmoeders

06-47826835

Careyn Kraamzorg 088 1239999

Centrum voor Jeugd en Gezin 0900 0254

Coördinator Kinderzorg Kindzorg: kindzorg@ysl.nl

010-2585240

EMC poli verslaving/psychiatrische problematiek Pop poli EMC: aanmelden per email van gegevens en verwij-zing mw > mw wordt gebeld voor afspraak.

010-704 0148

FIOM 010 440 1010 010-2438100

Jongerenloket Rotterdam 010-2671305

Kraamzorg Rotterdam 010-2826220

Krimpenwijzer Krimpens Sociaal Team zie Factsheet Krimpens Sociaal Team voor details/telefoonnrs.

0180-517590 info@krimpenssociaalteam.nl

Stichting Mee 0900 999 8888

Verloskundige praktijk IJssel en Lek 06 52070810

Verloskundige praktijk PrinsCapelle 06 44066340

Verloskundige Praktijk Rotterdam Oost 010 4141351

Verloskundige praktijk Amarant 010 2361841

Tolkentelefoon (niet vergoed) Tolkentelefoon voor COA mensen: Concorde (alleen als mw een coanummer heeft, is gratis)

088-2555222 020-8202892

VBOK /Sirez (Ver. Ter bescherming ongeboren kind) 0900 202 1088

Veilig Thuis (Voorheen AMK) 010-412 8110 of 0800-2000 Buiten kantoortijden: 010-2330000

Voorzorg/PreZorg Capelle a/d IIssel Coördinator prezorg Capelle a/d IJssel: Jolanda Vonk j.vonk@cjgcapelleaandenijssel.nl Coördinator prezorg Rotterdam: Saphira Schorren S.Schorren@cjgrijnmond.nl

010-4420800 06-86830336 06-10880992

Zij aan Zij (leger des Heils) Aanmelding via gemeente: via wijkteam van de gemeente > jongerenloket Rotterdam (WestBlaak) > div. instanties

010-222 9855 010-2070511

14

Zorgpad ongecontroleerde zwangere/barende (voor verloskundige zorg zie basiszorgpad)

Intake 14-16

weken

18-22

weken

24-27

weken

29-30 weken 32-33 weken 35-36

weken

37-39 weken Max 41

weken

kraambed

Verloskundige

Inhoud Bij in zorg komen:

-anamnese,

-problematiek

-hulpverlening

Cave IUGR:

Groeiecho 32

wk regelen

-Groeiecho 36

wk regelen

-evt. inleiding

41 wk (alert

bewaking

serotiniteit)

Actie - 12 weken lab

-Termijn

-Seo

-huisarts Inlich-

ten/overleg

-kraamzorg

-evt .inbrengen in

MDO

-evt.bij kinder-

zorg/Veilig Thuis

advies vragen*

-Casemanager*

Zie meer info onder

tabel & bijlage 1

Groeiecho 32

wk

Huizbezoek

regelen

Groeiecho

36 wk

In kraambed: -Observatielijst moeder en kind hanteren -evt een controle bij KA na 2 wkn plannen -overdracht kraam-zorg/huisarts/evt. hulpver-leners -CJG vervroegd overdra-gen, ivm vroeg huisbezoek

Gynaecoloog Inhoud Bij in zorg komen:

-anamnese,

-problematiek

-hulpverlening

Cave IUGR:

Groeiecho 32

wk regelen

-Groeiecho 36

wk regelen

Igv laat in zorg

Anamnese en

problematiek

inventariseren

-evt. inleiding

41 wk (alert

bewaking

serotiniteit)

Actie Zie boven

Aanmelden bij

Kinderzorg

Groeiecho 32

wk

Huizbezoek

regelen

Groeiecho

36 wk

Igv in zorg

treden bij

baring*:

-CTG bewaking

-Venapunctie Hiv,

Lues, Hepatitis B

-evt. mw.

aanmelden bij

kinderzorg

Zie boven

*Igv pas bij de baring in zorg gekomen: De aandacht gaat in eerste instantie uit naar de voortgang van de partus. Pas na de partus zullen er vervolgstappen ondernomen worden. *Bepalen wie de casemanager wordt. Dit kan in de zws verschuiven van een verloskundige praktijk naar gynaecoloog en andersom. Duidelijk vasleggen ! (Dit geldt bij elk zorgpad)

15

Zorgpad Tienerzwangerschap (ook <16 jr) (voor verloskundige zorg zie basiszorgpad)

Intake 14-16 weken

18-22 weken

24-27 weken

29-30 weken

32-33 weken 35-36 weken 37-39 weken

40-42 weken

kraambed

Verloskundige

Inhoud Cave Soa’s. Via huis-arts/gyn bij 15 wk Problematiek, thuissituatie, hulpverlening inventariseren -Overweeg langere consulten

-Cx meting ver wijzing regelen bij 20 wk

Groeiecho 28 wk regelen + Cx via gyn

Groeiecho 32 regelen + Cx via gyn

-Groeiecho 36 regelen (evt met flow + consult gyn igv groeiver-traging)

Actie -Soa check -Folder tienerzws/ Fiom -Voogdij * -evt aanmelden voor hulpverle-ning -Casemanager -Evt. bespre-ken in MDO -evt overleg huisarts Zie meer info onder tabel & bijlage 1

-Voogdijj* checken

- huisbezoek regelen

-groeiecho 36 wk -Checken evt klinisch krb voor een paar dgn/ geboortehotel geregeld is

In kraambed: -Observatielijst TIENER moeder en kind hanteren -evt een controle bij KA na 2 wkn plannen -overdracht kraam-zorg/huisarts/evt. hulpverleners -CJG vervroegd overdra-gen, ivm vroeg huisbe-zoek

Gynaecoloog

Inhoud Zie boven

Actie Zie boven Kinderzorg inschakelen

Cx meting bij 20 wk -Voogdij* checken

Cx meting bij 28 wk

Cx meting bij 32 wk -Huisbezoek regelen

- echo 36 wk evt + flow igv groeivertraging

- Evt klinisch KB min 2 dagen -Zie boven

*Voogdij: zie ‘Definities’ pag. 4 t/m 6, voor hulpverlening/telefoonlijst pag. 11 t/m 12

Risicofactoren tijdens de tienerzwangerschap:

1. Geen vaste woon- of verblijfplaats

2. Illegaliteit

3. Huiselijk en seksueel geweld, eer gerelateerd geweld en loverboys

4. Verslaving

5. Verstandelijke beperking

6. Psychiatrische klachten

7. Schooluitval

8. Sociaal situatie

9. menstruatie anamnese specifiek navragen op welke leeftijd de menstruatie is begonnen. Min-

der dan 2 jaar geeft meer kans op vroeggeboorte en dus consult gynaecoloog regelen ivm

CX-lengte meting.

10. SOA’s , de huisarts of gynaecoloog moet kweken afnemen en behandeling inzetten, met na-

me chlamydia is bekend vanwege het risico op vroeggeboorte. Bij 15 weken.

11. Groeiachterstand in de zwangerschap opsporen mbv extra groei echo metingen bij voorkeur

bij 28 wk en 32 wk in de 1e lijn.

12. Vroeggeboorte: zoals reeds vermeld is het van belang om SOA’s uit te sluiten dmv cervicale

kweken en met name bij tieners < 16 jr de expertise van de gynaecoloog te gebruiken door

het serieel laten verrichten van transvaginale echografie van de cervixlengte ( 14 en 15 jari-

gen krijgen rond 16-20 wkn een consult bij gynaecoloog, als ook de zij die < 2 jr menstrueren)

13. CJG (centrum voor jeugd en gezin) inzetten voor huisbezoeken en start prezorg / prenataal

huisbezoek dit kan aangemeld worden vanaf de intake en eerste huisbezoek dan meestal

rond 16 weken.

16

Zorgpad Zwangere met middelenmisbruik (voor verloskundige zorg zie basiszorgpad)

Intake 14-16

weken 18-22 we-ken

24-27 weken

29-30 weken

32-33 weken

35-36 weken 37-39 weken

40-42 weken

Kraambed

Verloskundige Inhoud Verslaving classificeren in A, B of C Hulpverlening nodig of in kaart brengen Overleg huisarts Evt aanmelden bij meldpunt Zwan-ger en Verslaafd Uitleg urinecon-troles Evt in MDO inbrengen (Igv B zeker)

Igv B > overweeg waar zorgver-lening plaats-vindt./ regelma-tig in MDO bespre-ken.

Cave IUGR

Cave IUGR

Cave IUGR

Cave IUGR -Indien gewenst een klinisch kraambed regelen + contact KA

Actie Igv A,B,C > direct urinetest afnemen Advies stoppen in zws + folder Evt Hulp organi-seren Igv financiele problemen: volg tips van 7. ‘Zwangere met schulden’ Huisarts Casemanager Zie meer info onder tabel & bijlage 3

Igv B > plaatsin-dicatie B-D regelen

Groei-echo 28 wk urine onder-zoek on aange-kondigd

Evt urine onderzoek on aange-kondigd Igv aanhou-dend gebruik: MDO organiseren met betrok-ken partijen (KA,CB,Gyn, Vk, …)

Groeiecho 32 wk Huisbezoek regelen urine onderzoek on aange-kondigd

Groeiecho 36 wk

In kraambed: -Observatielijst moeder en kind hanteren -evt een controle bij KA na 2 wkn plannen -overdracht kraam-zorg/huisarts/evt. hulpver-leners -CJG vervroegd overdra-gen, ivm vroeg huisbezoek

Gynaecoloog Inhoud Zie boven -Indien gewenst een klinisch kraambed

Actie

Kinderzorg inschakelen

Groei-echo 28 wk

Zie boven Groeiecho 32 wk Huisbezoek regelen

Groeiecho 36 wk

Zie boven

Bijlage 4: Verloskundige Praktijkkaart Drugs sfg Drugsprotocol in zwangerschap (verlosk/gyn vsv Sfg) Drugsgebruik in de zwangerschap 1. Cannabis gebruik in de zwangerschap Achtergrond - Incidentie: 3-4% van de zwangeren in Westerse landen - THC passeert de placenta - Mogelijk achterblijvende groei neonaat, echter niet bewezen. (cannabis zonder tabak) - Gemiddeld 100gram lichter - Dosis-respons relatie - Geen aanwijzingen voor verhoogde kans op prematuriteit, neonatale morbiditeit en mortaliteit - Adverse effecten niet door cannabis gebruik maar door andere factoren geassocieerd met cannabis gebruik. - Aanwijzingen voor verschil in cognitieve en gedragsstoornissen op latere leeftijd, echter niet bewe-zen.

17

Praktisch Anamnese: hoe vaak gebruik, alcohol en tabak gebruik, ander druggebruik, sociale situatie, financiële situatie, druggebruik partner, SOA’s, psychiatrische comorbiditeit. Beleid: >advies tot stoppen in de graviditeit >bij enkel cannabisgebruik zonder bijzonderheden in de sociale situatie geen verdere acties voor moeder en neonaat durante partu en postpartum. Geen consult kinderarts nodig. >bij multisociale problematiek: MMW inschakelen. Overweeg psychiatrie, Veilig Thuis. Bij harddrug gebruik: verwijzing EMC 2. Harddrug gebruik in de zwangerschap Achtergrond Bij gebruik van morfinometica (heroïne, methadon) en cocaïne vaker IUVD, pre- en dysmaturiteit en PPROM. Cocaïne geeft vasoconstrictie Bij morfinometica krijgt 75% neonataal abstinentie syndroom (NAS) Bij cocaïne gebruik geen NAS maar direct neurotoxische effecten bij CNS van de neonaat (excita-tie/depressie) in de eerste levensdagen. Lange termijn effecten slecht beoordeelbaar gezien aanvullende factoren bij druggebruik Praktisch Anamnese: welke drugs, hoeveel en hoe vaak, alcohol, tabak, sociale situatie, financiële situatie, prostitutie, motivatie tot zwangerschap (zn. abortus overwegen), detentie, partner en zijn drugsge-bruik, psychiatrische belasting, welke hulpverleners zijn al betrokken. Beleid: >Verwijzing naar Bouman GGZ en Meldpunt “Zwanger en Verslaving”, zij zijn coördinator in de zorg rondom zwangerschap en verslaving. (t: 010-4339841, f: 010-4339326, zwangeren@boumanggz.nl) >Verwijzing EMC voor verdere begeleiding graviditeit. Indien al in partu zie beleid durante par-tu/postpartum Geen Veilig Thuis melding, dit doet Meldpunt Z&V indien nodig Indien patiënte verwijzing weigert: mw. aanmelden, Meldpunt Z&V doet hiervan melding bij Toegang Bureau Jeugdzorg voor OTS. Wel melden aan patiënte! >GUO bij cocaïne en alcohol gebruik. >Volledige SOA diagnostiek (inclusief chlamydia/gonorroe PCR). >Indien AD 34 weken: volledige SOA screening herhalen Methadon, valium en andere verslavende medicatie alleen uitgeschreven door Bouman verslavings-arts. Harddrugs Durante partu en postpartum: Overweeg EDA Opname neonaat op de kinderafdeling Geen borstvoeding, wel lactatieremming Kinderarts licht Meldpunt Z&V in indien geboorte kind Kraambed Bouman GGZ en EMC Anticonceptie (implanon, IUD) Indien harddrug gebruik niet bekend bij MZ&V: direct melding bij RvK Indien tegen advies in geboortecentrum IJsselland verlaten met neonaat: direct RvK inlichten. Bronnen: Fergusson D.M. et al, “Maternal use of cannabis and pregnancy outcome” BJOG 2002;(109):21-27 Zwangerschap en Verslaving protocol EMC 2009 UpToDate Cochrane Samenvattend: zie Bijlage 4 Praktijkkaart Drugs

18

Zorgpad Zwangere met psychiatrische problemen (voor verloskundige zorg zie basiszorgpad)

Intake 14-16

weken 18-22 weken

24-27 weken

29-30 weken

32-33 weken

35-36 weken

37-39 weken

40-42 weken Kraambed

Verloskundige Inhoud

Psychiatrische stoornis > EMC Mild + al behandeling of stabiel > blijven monitoren -medicatie gebruik inventa-riseren -Casemanager -huisarts overleg -Evt. inbrengen in MDO (kan ook verderop in zws) -Hele zws t/m Krb door psyche monitoren

i.g.v. medicatie SSRI consult gyn 20 wk i.v.m. B-D situatie observatie neonaat

Indien gewenst een klinisch kraambed regelen

-Evt. frequent huisbe-zoeken

Actie Zie meer info onder tabel & bijlage 1

Consult 20 wk regelen -huisarts overleg

-Huisbezoek regelen

In kraambed: -Observatielijst moeder en kind hanteren -evt. een controle bij KA na 2 wkn plannen -overdracht kraam-zorg/huisarts/evt. hulpverleners -CJG vervroegd over-dragen, i.v.m. vroeg huisbezoek

Gynaecoloog Inhoud Zie boven -Overwegen om klinisch psycho-loog in te schakelen --Evt. inbrengen in MDO (kan ook verderop in zws)

I.g.v. medicatie Consult i.v.m. B-D situatie observatie neonaat

-Indien gewenst een klinisch kraambed

Actie

Kinderzorg inschakelen

-huisarts overleg

B-D regelen

-Huisbezoek regelen

Zie boven

Psychiatrische stoornissen worden door het EMC begeleid, niet door Geboortecentrum Ysselland. Depressies en kunnen wel door Geboortecentrum Ysselland (gynaecoloog of 1e lijns verloskundige) begeleid worden, al of niet met eigen psycholoog/psychiater. De hele zwangerschap blijft de overwe-ging of mw alsnog naar de POP-poli EMC zou moeten. Voor de gynaecoloog is consulteren van de klinisch psycholoog van het Ysselland mogelijk. I.g.v. acute situatie/escaleren in thuissituatie > via huisarts/HAP een ‘acuut team’ mobiliseren voor evt. opname.

19

Zorgpad Zwangere met een verstandelijke/ geestelijke beper-king (voor verloskundige zorg zie basiszorgpad)

Intake 14-16

weken 18-22 weken

24-27 weken

29-30 weken

32-33 weken

35-36 weken

37-39 weken

40-42 weken Kraambed

Verloskundige Inhoud Na intake: -Bestaande hulpverlening -Uitzoeken hoe hoog IQ is ivm evt hulpverlening en wie zorg gaat verlenen -Casemanager -evt hulp inschake-len* - huisarts en/of andere behan-delaar over-leg/inlichten -evt. advies Veilig Thuis -Hele zws door monitoren hoe het gaat

-Indien gewenst een klinisch kraambed regelen

Actie Zie meer info onder tabel & bijlage 1

Overleg huisarts

In kraambed: -Observatielijst moeder en kind hanteren -evt consult KA na 2 wkn plannen -overdracht kraam-zorg/huisarts/evt. hulpverle-ners -CJG vervroegd overdragen

Gynaecoloog Inhoud Zie boven

-Indien gewenst een klinisch kraambed

Actie

Kinderzorg inscha-kelen

Overleg huisarts

Zie boven

Verstandelijke beperking vanaf IQ <70. Afkappunt voor Stichting MEE is 85. De indeling van IQ-waarden volgens Resing & Blok: - Zwakbegaafd: IQ 70/75-85/90. - Lichte verstandelijke handicap: IQ 50/55-70. - Matige verstandelijke handicap: IQ 35/40-50/55. - Ernstige verstandelijke handicap: IQ 20/25-35/40. - Diepe verstandelijke handicap: IQ lager dan 20/25. Bron: Zorgpad Verstandelijke Beperking EMC

Wat door het Geboortecentrum Ysselland (gynaecoloog of 1e lijns verloskundige) behandeld kan wor-den: Iemand die zwakbegaafd is of licht verstandelijk beperkt, doorgaans samen met st. Mee. Igv meer beperkt > EMC

���� Igv niet meewerken mw: overleg Veilig Thuis + advies Veilig Thuis bespreken in MDO team.

���� Igv meewerken mw: hulp* inschakelen (Pag 5 t/m 7):

- Prezorg - Aanmelden bij Sociaal Team Gemeente - Stichting Mee - Evt overleg Veilig Thuis

Aanwijzingen voor een verstandelijke beperking:

20

Vraag uit: - Wat voor opleiding heeft de zwangere gevolgd / wat is de naam van de school? (! praktijkonderwijs, cluster-3 onderwijs of ZMLK-onderwijs) - Hoe de pte iets organiseert (dagindeling of het plannen van afspraken) - Hoe iets is gebeurd (verbanden leggen wordt vaak moeilijk gevonden) - Of de zwangere kan lezen en schrijven (laat haar zelf iets lezen / schrijven) Praktijkonderwijs, cluster-3 onderwijs of ZMLK-onderwijs heeft gevolgd valt ze sowieso binnen de doelgroep van MEE. Ze krijgt dan daar een IQ-test. (KOSTEN: GRATIS) Indien dit niet het geval is, is het afhankelijk van de casus of ze bij MEE getest wordt of dat ze door de huisarts / verloskundige verwezen moet worden voor een IQ test naar: - Recuper (Tel: 010-452 55 45 of www.recuper.nl) - Kobussen (Tel: 073-522 05 03 of www.kobussen-partners.nl) (KOSTEN: EIGEN BIJDRAGEN VAN DE ZWANGERE) De ondersteuningsbehoefte van iemand met een verstandelijke beperking varieert. Men onderscheidt grofweg vier niveaus van ondersteuningsbehoefte. Deze variëren van ‘intermittent’ (alleen op bepaal-de momenten) tot ‘pervasive’ (constant en zeer intensief). Deze niveaus zijn mede afhankelijk van de omgeving waarin iemand verkeerd of van bijkomende stoornissen en beperkingen. Iemand met een matige verstandelijke beperking, bijvoorbeeld, kan door bijkomende ziekten of stoornissen toch ‘per-vasive’ zorg nodig hebben.

21

Zorgpad Zwangeren met een taalbarrière (voor verloskundige zorg zie basiszorgpad)

Intake 14-16

weken 18-22 weken

24-27 weken

29-30 weken

32-33 weken

35-36 weken

37-39 weken

40-42 weken

Kraambed

Verlos-kundige

In-houd

Tolk bij intake Extra tijd Folders in juiste taal Evt. Coa nr + zorgpasnr Financiële mogelijkhe-den bespre-ken Cave psyche Woonsitua-tie/ familie/ vangnet inventarise-ren

Cave IUGR > groeiecho 32 wk regelen

Cave IUGR > groeiecho 36 wk regelen

-Indien gewenst een klinisch kraambed regelen

Actie * Igv asielzoeker: Zwanger-schaps-verklaring + toestemmin + Coa gegevens naar GC A faxen/mailen Evt hulp inschakelen Zie meer informatie onder tabel & bijlage 1

Igv moeilijke financiën > zie tips bij 7. Zwangeren met Schul-den’ *MRSA check via Huisarts! Folder Seo in juiste taal *Evt. helpen bij aanvraag kraamzorg evt. in eigen taal

Plaats v bevalling /financiën. Voor asielzoe-kers > B-D

Folders beval-ling/pijn/ screening baby/ minder leven in juiste taal Kraampak-ket helpen aanvragen

Groeiecho 32 wk Huisbezoek regelen

Groeiecho 36 wk Bespreken: Vervoer rondom bevalling + Opvang evt andere kinderen Voor asielzoe-kers betaald vervoer

Belinstructie + tolk!

Serotiniteits Informatie + tolk

In kraambed: -Evt. observatielijst moeder en kind hanteren -evt. een controle bij KA na 2 wkn plannen -overdracht kraam-zorg/huisarts/evt. hulpver-leners -CJG vervroegd overdra-gen, i.v.m. vroeg huisbe-zoek -*Gc A inlichten over bevalling < 12 uur pp

Gynaeco-loog

In-houd

Zie boven Cave IUGR -Indien gewenst een klinisch kraambed Zie boven

Actie

Kinderzorg inschakelen Zie boven

Zie boven Evt. B-D regelen

Zie boven Groeiecho 32 wk Huisbezoek regelen

Groeiecho 36 wk

Belinstructie + tolk!

Serotiniteits informatie + tolk !

Zie boven

*GC A: het team op locatie (GC A) en de Praktijklijn (PL) GC A is een landelijk gezondheidscentrum dat werkt vanuit zorglocaties dicht bij of op asielzoekers-centra. Hier kunnen asielzoeksters terecht voor een consult met een huisarts, een praktijkverpleeg-kundige, consulent GGZ of een praktijkassistent. Naast de locaties op de asielzoekerscentra, is er de Praktijklijn. Hier werken triagisten, een huisarts en administratief medewerkers. De administratief me-dewerkers bij de Praktijklijn verwerken medische post in de patiëntendossiers, ondersteunen in het maken van een afspraak tussen de asielzoekster en de zorgverleners en behandelen aanvragen van medische dossiers die bijvoorbeeld door de gynaecoloog worden opgevraagd. De Praktijklijn dient overdag als back up wanneer de eigen huisarts van de locatie niet bereikbaar is. De huisarts van de Praktijklijn kan medische vragen beantwoorden en recepten voorschrijven. De praktijkassistent tria-geert bij zorgvragen en geeft zelfzorgadviezen aan de asielzoeksters. Daarnaast verwijst de Praktijk-lijn asielzoeker door naar een huisarts(enpost) of zorgt dat de asielzoekster gezien wordt. Zonodig regelt de Versie augustus 2015 3 Praktijklijn ook taxivervoer voor de asielzoeker. De Praktijklijn is aangesloten op het huisartsen HIS zodat de medewerkers altijd het dossier van de asielzoekster bij de hand hebben. Schriftelijke Communicatie: De vuistregel is dat alle schriftelijke communicatie met GC A plaats vindt door middel van zorgmail of edifact. Hierdoor vindt automatische verwerking van dit bericht in het dos-sier van de zwangere asielzoekster plaats.

22

Het zorgmailadres adres van GC A voor deze berichten is 500041292@lms.lifeline.nl. Heb je geen zorgmail of edifact? Stuur de schriftelijke informatie per email naar fax.frontoffice@gcasielzoekers.nl. De zwangerschapsverklaring: De zwangerschapsverklaring met de handtekening van de zwangere asielzoekster kan niet per zorgmail of edifact verstuurd worden. U kunt deze per email versturen naar fax.frontoffice@gcasielzoekers.nl. Mondelinge communicatie/Warme overdracht: Indien u mondeling wilt overleggen/overdragen over een zwangere asielzoekster doet u dit bij voorkeur zo veel mogelijk met de GCA op locatie. Indien de GCA op locatie niet aanwezig is kunt u contact opnemen met de Praktijklijn (tel: 0 881 122 112). Hulp: -Vluchtelingenwerk -Prezorg -Buurtmoeder’ ‘(Capelle a/d IJssel) -Algemeen maatschappelijk werk/praktijkondersteuner via huisarts *Kraamzorg regelen, die evt. een zuster kunnen leveren die de taal van de moeder spreekt: Krz Ca-reyn, Krz Bakermat, Krz Rotterdam (Frans, Spaans en Pools). Men heeft recht op 8x2 uur kraamzorg. *Asielzoekers die onder COA vallen, daar wordt baby-uitzet, vergoeding onderzoeken voor geregeld, zolang mensen nog in de asielprocedure (zie site www.coa.nl > factsheet gezondheidszorg asielzoe-kers.) Verloskunde en kraamzorg wordt vergoed. Evenals zittend vervoer door de gemeente, onder bepaalde voorwaardes (bijv naar ziekenhuis/echocentrum). Declaratie bij Illegalen: buiten Europa via CVZ (College voor Zorgverzekeringen: google op ‘CVZ declaratieformulier Zorgverleners’). Asielzoekers in procedure via COA. Uitgebreide info: www.knov.nl > ‘zorg voor zwangere asielzoekers’ NB: igv van verhuizing: goede gegevensoverdracht verzorgen. MRSA: bij asielzoekers. Ivm onduidelijke route naar Nederland en mogelijk ziekenhuisbezoek. Na intake via huisarts regelen

23

Zorgpad Zwangeren met schulden (voor verloskundige zorg zie basiszorgpad)

Intake 14-16 weken

18-22 weken 24-27 weken

29-30 weken

32-33 weken 35-36 weken

37-39 weken

40-42 weken

Kraambed

Verloskundige Inhoud -Financiële situatie bespreken -evt. hulpvraag inventariseren -hulp* regelt i.g.v. geen schuldhulpverle-nig -Hele zws door monitoren hoe het gaat

Cave IUGR > groei 32 wk regelen

Cave IUGR > groei 36 wk regelen

Actie Na intake evt. hulp inzetten Zie meer info onder tabel & bijlage 1

-Plaats van bevalling bespreken / eigen bijdrage/ kraamzorg/ uitzet tips voor spullen geven

Huisbezoek regelen -Echo groei 32 wk

-echo groei 36 wk -vervoer rond partus bespreken Check babyuitzet

In kraambed: -Observatielijst moeder en kind hanteren -evt. een controle bij KA na 2 wkn plannen -overdracht kraam-zorg/huisarts/evt. hulpver-leners -CJG vervroegd overdra-gen, ivm vroeg huisbezoek

Gynaecoloog Inhoud Zie boven -Indien gewenst een klinisch kraambed

Actie

Kinderzorg inschake-len Checklist onder en bijlage 1?

Zie boven Huisbezoek regelen Groeiecho 32 wk

Groeiecho 36 wk

Zie boven

Igv al schuldhulpverlening > geen verder actie nodig. Wel babyuitzet aanschaf checken. Igv geen schuldhulpverlening > Sociaal team gemeente > i.g.v. geen sociaal team gemeente > jonger dan 27 jaar + Nederlandse nationaliteit > Jongerenloket Rotterdam > Ouder dan 27 jr > maatschappelijk werk/budget coach: www.samen010.nl/ budgetmaatje Evt via huisarts/maatschappelijk werk/sociaal team een verwijzing regelen voor: Kledingbank-Rotterdam: www.kledingbank-rotterdam.nl Voedselbank Kredietbank : http://www.rotterdam.nl/voorziening:kredietbank_rotterdam_kantoren_sozawe Via ‘Slimme boefjes’ kan iemand een beknopte uitzet aanvragen : www.slimmeboefjes.nl Op deze site kan een StartKid besteld worden voor € 17,50. Dit is een beknopte babyuitzet. De StartKid is bedoeld voor ouders die in Nederland wonen en die niet goed in staat zijn om zelf voor de babyuitzet te zorgen. Dat kan zijn om financiële redenen, maar dat kan ook om een andere reden zijn, zoals psychische problemen, tienermoederschap, echtscheiding, tijdelijk verblijf in een Blijf van mijn Lijf huis, een vluchtelingenstatus, beperking of ziekte. De StartKid kan men zelf bestellen, maar is ook te bestellen voor iemand. *Maatschappelijk werk wordt voor 10 consulten per jaar vergoed, mits de verwijzing is via huisarts of praktijkondersteuner *Kraamzorg: men heeft recht op 8 x 2 uur kraamzorg. Eigen bijdrage € 4,30? *Aanmelden bij sociaal team gemeente voor hulp > verwijst door naar evt. hulpinstanties *CJG (plaatselijk) briefje laten ophangen voor specifieke spullen in hun ontvangstruimte.

24

Bijlage 1

Checklist: Zwangeren die ons zorgen baren Checklist wordt bewaard in deel 1 medisch dossier

Anamnese Datum Par.

Woonsituatie

Band met ouders en of familie/ voogd

Band met partner

Ontstaan zwangerschap

Psychosociale problematiek

Financiële situatie

Afbreken zwangerschap n.v.t.

Bedenktijd besproken? Ja Nee

Datum zwangerschapsonderbreking plannen/ doorverwijzen

Datum

Waar

Huisarts ingelicht Ja Nee

Mogelijkheden van begeleiding besproken FIOM tel. 010-4401010 of VBOK tel. 0900-2021088. NB. Cliënte moet zelf contact opnemen met de hulpverlening.

Ja Nee

Behouden zwangerschap n.v.t.

Intercollegiaal overleg plannen Ja Nee

Huisarts ingelicht Ja Nee

Contact coördinator kinderzorg plannen: toestel 5240 of via email kindzorg@ysl.nl

Ja Nee

Kraamzorg regelen Ja Nee

Tienermoeders nvt

FIOM folder meegeven Ja Nee

Voogdij geregeld Ja Nee

Doorverwezen hulpinstantie: VoorZorg/ PreZorg 010-4420800 of Zij aan Zij tel.010-2229855 of Wijkteam Algemeen

Ja, naar: Nee

Advies ingewonnen Veilig Thuis Ja Nee

Melding Veilig Thuis Ja Nee

25

Huisarts ingelicht Ja Nee

Consultatiebureau inschakelen Ja Nee

Overdracht externe hulpverleners Ja Nee

Controle afspraak kinderarts binnen 2 weken Ja Datum:

Nee

Klinisch kraambed gewenst Ja Nee

Klinisch kraambed geregeld Ja Nee

Observatielijst hechting moeder en kind toegepast Ja Nee

Diversen

26

Bijlage 2 Observatielijst hechting moeder (ouders) en kind t/m 6 maanden

Observatielijst hechting ouder(s)/ verzorger(s) en kind tot 6 maanden

ja nee Bijzonderheden

1 Zijn de volgende gedragingen bij de ouder(s) naar de baby toe aanwezig?

Knuffelen

Strelen

Troosten van de baby

Lachen naar de baby

Praten tegen de baby

Maken ouders gebruik van de kangoeroe methode

2 Komen ouders gemaakte afspraken m.b.t. verzor-ging na

Zijn er voldoende eigen kleertjes aanwezig?

3 Signaleer je bijzonderheden in de interactie tussen beide ouders

4 Zijn de volgende kenmerken bij de baby aanwezig?

Veel huilen

Onrust

Niet aan moeders borst willen drinken

Verstijven als het wordt opgepakt

5 Zijn de volgende gedragingen waarneembaar bij de ouder(s) naar de baby in de huidige situatie?

Wantrouwend

Speelt niet in op de behoefte van de baby

Afstandelijk

Ongeduldig

Onveilig naar het kindje toe

Onrustig

6 Heb je een niet pluis gevoel

27

Behoeft verder geen actie

Indien rood blokje aangevinkt extra aandacht verlenen aan de hechting tussen moeder (ouders) en kindje, vermelden in rapportage en bespreken met behandelaar

Handleiding observatielijst Algemeen:

• Opdracht geven om deze lijst in te voeren wordt gegeven door (kinder)arts, verloskundigen, verpleegkundig specialist , coördinatoren/aandachtsfunctionaris kinderzorg

• De observatielijst is een lijst waarmee je de hechting/relatie tussen ouder(s) en kind kunt ob-serveren

• De lijst wordt gebruikt bij pasgeborenen/zuigelingen tot de leeftijd van 6 maanden.

• De lijst kan op indicatie postpartum gestart worden op C3 en wordt bij overplaatsing naar D3 overgedragen. Het invullen gaat dan op dezelfde wijze verder tot nader order.

• De lijst kan ook gestart worden op D3 bij opname van een zuigeling vanuit de thuissituatie.

• De lijst wordt gebruikt als er bijzondere omstandigheden zijn die de relatie tussen ouder(s) en het kind kunnen verstoren/beïnvloeden .

• Te denken valt aan bv. tienermoeders, verslaafde moeders, moeders met een verstandelijk handicap, bij ongewenste zwangerschap, niet pluis gevoel etc.

• De lijst is geen vervanging voor de dagelijkse rapportage

• De lijst wordt in iedere dienst ingevuld

• De lijst wordt ingevuld door diegene die voor het kind zorgt,( dit kan in sommige gevallen ook de pedagogisch medewerker zijn)

• Als een punt niet van toepassing is, hoef je niks aan te vinken. Geen rood/geen groen! Hoe gebruik je de lijst:

• De lijst werkt met kruisjessysteem in groene en rode vakjes. Groen behoeft geen aandacht, rood behoeft aandacht. Aandacht kan variëren van heel simpel, een extra observa-tie/rapportage, tot het ondernemen van benodigde acties.

• Het is de bedoeling dat deze lijst geen vervanging van de verpleegkundige rapportage is, maar meer een ondersteuning bij het schrijven van je rapport. Bij het aankruisen van een rood vakje zul je in je rapportage de situatie moeten beschrijven. Of misschien wel actie moeten ondernemen.

• Indien noodzakelijk de situatie te beschrijven in rapportage; doe dit objectief, houd het bij fei-ten. Trek geen conclusie, doe geen interpretaties, en uit geen beschuldigingen

• Omdat de lijst op zowel C3 als D3 bruikbaar is, kan het voorkomen dat een punt soms meer of minder toepasbaar is, voor een van beiden afdelingen.

28

Bron: J Spruit maart 2015

Bijlage 3: Observatielijst hechting tiener ouder(s)/ verzorger(s) en kind tot 6 maanden

ja nee Onwennig

Bijzonderheden/leren

1 Zijn ouders al bekend met wijze van, en passen zij dit toe::

Knuffelen

Strelen

Troosten van de baby

Lachen naar de baby

Praten tegen de baby

Maken ouders gebruik van de kangoe-roe methode

2 Komen ouders gemaakte afspraken m.b.t verzorging na

Zijn er voldoende eigen kleertjes aan-wezig?

Weten ouders wat er nodig is

3 Signaleer je bijzonderheden in de inter-actie tussen beide ouders

4 Zijn de volgende kenmerken bij de ba-by aanwezig?

Veel huilen

Onrust

Niet aan moeders borst willen drinken

Is moeder op de hoogte van techniek bv

Verstijven als het wordt opgepakt

5 Zijn de volgende gedragingen waar-neembaar bij de ouder(s) naar de baby in de huidige situatie?

Wantrouwend

Speelt niet in op de behoefte van de baby

Zijn ouders onbekend met behoefte van de baby

Afstandelijk

Ongeduldig

Onveilig naar het kindje toe

Onrustig

6 Heb je een niet pluis gevoel

Behoeft verder geen actie

Indien rood blokje aangevinkt extra aandacht verlenen aan de hechting tussen moeder (ouders) en kindje, vermelden in rapportage en bespreken met behandelaar

29

Bijlage 4: Flowchart drugs VSV-SFG