executive Nieuwsbrief voor bestuurders | 19 | Donderdag 29 november 2012 | www.zorgvisie.nl

Uw kennispartner in de bestUUrskamer

1/66 min

‘Ik was bang in het ziekenhuis’

Hugh MacLeod belandde op zijn eerste werkdag als directeur van de Canadese patiënten-organisatie in het

ziekenhuis. Een ingrijpende ervaring. ‘Chaos en hectiek op de werkvloer leiden tot fouten.’

> Lees verder op pagina 4

buiteNlaNd

Prestatiebekostiging maakt cure duurder

De invoering van prestatie-bekostiging heeft de omzet in het geliberaliseerde deel van de ziekenhuiszorg met ruim 800 miljoen euro doen stijgen. Dat blijkt uit onder-zoek van Kiwa Prismant over de periode 2007-2010.

> Lees verder op pagina 2

beNchmark rapporteN

ToekomsTverkenning

> Lees de samenvatting op pagina 3> download het hele rapport

Pgb solide en houdbaar

Centrum voor Ethiek en GezondheidSignalering ethiek en gezondheid, november 2012

Ministerie VWSScenario’s en maatregelen (conceptrapport), maart 2011

in heT korT• De schoningsprijzen zijn te hoog en daardoor ook de tarieven in

het b-segment• De weeffouten zijn bij de invoering van DOT in 2012 niet

hersteld

‘De prijzen en het volume stijgen in het b-segment sneller dan in het a-segment’

Leo Vandermeulen, senior onderzoeker Kiwa Prismant

Foto

: AN

P/L

ex v

an L

iesh

out

> Lees de samenvatting op pagina 5> download het hele rapport

aanmeldenWilt u eens in de twee weken Zorgvisie Executive ontvangen? Ga naar www.zorgvisie.nl/executive

in heT korT• MacLeod lag 23 uur op een stretcher te wach-

ten tot er een bed vrij kwam• Voor een veilige cultuur is de betrokkenheid van

de leiders in het ziekenhuis doorslaggevend

‘Tussen dag- en avondploeg kan een verschil van dag en nacht in veiligheid zijn, omdat er andere mensen zijn.’

Hugh Macleod, CEO Canadian Patient Safety Institute

executive Nieuwsbrief voor bestuurders | 17 | Donderdag 1 november 2012 | www.zorgvisie.nl

Uw kennispartner in de bestUUrskamer

2/66 min

beNchmark

Sinds 2005 zijn drie tranches dbc’s naar het b-segment van vrije prijzen overgehe-veld. De oude functiegerichte budgette-ring (FB) bestaat uit een productiegerela-teerd en een vast deel (op basis van parameters als beddencapaciteit). Het FB is ‘geschoond’ voor het b-segment: de productie in het b-segment telt niet langer mee in de productieafspraken voor het a-segment. Voor het vaste deel heeft een zogeheten ‘restschoning’ plaatsgevonden, een eenmalige korting op het FB-budget.Men zou op voorhand mogen verwach-ten dat de totale uitgaven onder presta-tiebekostiging onder druk van marktwer-king lager uitvallen dan de schoning van het ziekenhuisbudget. Zorgverzekeraars lopen hierover immers meer risico. De ta-bel laat echter zien dat de discrepantie tussen de omzet in het b-segment en de schoning toeneemt. In 2010 bedroeg de omzet in het b-segment 3,6 miljard euro.

De ziekenhuisbudgetten zijn in 2010 to-taal voor 2,8 miljard euro geschoond. Met andere woorden, door de wijze waarop prestatiebekostiging is geïmplementeerd zijn de uitgaven voor de algemene zie-kenhuizen bij benadering 830 miljoen euro gestegen. De omzet in het b-seg-ment ligt daarmee dertig procent hoger dan de schoning.

Hogere prijzen in b-segmentBij de introductie van prestatiebekostiging zijn weeffouten gemaakt bij de verschillen-de budgetschoningen. Zo zijn de scho-ningsprijzen te hoog vastgesteld, waar-door de ziekenhuisbudgetten te veel zijn geschoond. Hierdoor zijn echter ook de tarieven in het b-segment veel hoger zijn uitgevallen dan de werkelijke kostprijzen. Deze weeffouten zijn bij de invoering van DOT (dbc’s op weg naar transparantie) in 2012 niet hersteld. Stijging van de produc-

tie in het b-segment leidt tot hogere omzet dan onder budgettering, omdat de FB-systematiek naast productie is gebaseerd op vaste parameters. Omdat de foutieve restschoning eenmalig is, heeft dit bij een groeiende omzet in het b-segment tot ge-volg dat de restschoning steeds verder uitloopt op de normale schoning.Daarnaast heeft de invoering van presta-tiebekostiging geleid tot een extra volu-me-impuls. Dit komt doordat de kosten in het b-segment bij volumetoename min-der hard groeien dan de tarieven. Ten

slotte is berekend dat de tariefontwikke-ling in het b-segment hoger ligt dan die in het a-segment. Als FB enkele jaren inte-graal naast prestatiebekostiging was ge-handhaafd, waarbij prestatiebekostiging een toenemend gewicht kreeg, zou dat de complexiteit en weeffouten hebben voorkomen. (leo vandermeulen)

Leo Vandermeulen is senior onderzoeker bij Kiwa Prismant. Het rapport Sturen op doelmatigheid gaat dieper in op de effecten van de prestatiebekostiging en mogelijke scenario’s om de doelen ervan wel te behalen.

Prestatiebekostiging maakt cure duurderPrestatiebekostiging heeft geleid tot onnodige complexiteit en perverse prikkels. De omzet in het geliberaliseerde deel van de ziekenhuiszorg valt daardoor ruim 800 miljoen hoger uit. Dat blijkt uit onderzoek van Kiwa Prismant over de periode 2007-2010.

executiveUw kennispartner in de bestUUrskamer

2/65 min

Nieuwsbrief voor bestuurders | 19 | Donderdag 29 november 2012 | www.zorgvisie.nl

2007 2008 2009 2010

FB parameters schoning FB (voor B-segment)

Opnamen 131 381 617 668

1-e polibezoeken 52 123 237 265

Dagopnamen normaal 28 85 166 192

Dagopnamen zwaar 178 246 268 291

Verpleegdagen 33 80 133 139

Restschoning 174 575 939 1.004

Schoningkapitaal 175 242 254

Totaal 596 1.666 2.602 2.812

Omzet B-segment 839 2.054 3.232 3.642

Verschil omzet - schoning 243 388 630 830

Schoning en omzet b-segment algemene ziekenhuizen 2007 – 2010 in miljoen euro

executive Nieuwsbrief voor bestuurders | 17 | Donderdag 1 november 2012 | www.zorgvisie.nl

Uw kennispartner in de bestUUrskamer

3/66 minexecutiveUw kennispartner in de bestUUrskamer

3/64 min

rapport

QuoTe

‘De discussie over grenzen aan interventies is ook een verdelings-vraagstuk’

recensie Innovatief gehalte Praktische bruikbaarheid Leesbaarheid Vormgeving

ToekomsTverkenning eThiek en gezondheid

CEGSignalering ethiek en gezondheid 2012, november 2012

sameNvattiNg

Nieuwsbrief voor bestuurders | 19 | Donderdag 29 november 2012 | www.zorgvisie.nl

> Lees de hele publicatie

gezondheidszorg

Zorgmanagement BedrijfsvoeringMedisch

Hoeveel kost empathie?Als zorg niet empathisch is blijven mensen

langer ziek. Daarom stellen we bij

Grow/Work gezondheidszorg de vraag:

wat brengt empathie op? Beterschap,

welzijn, zelfs geluk. Maar empathie is

geen becijferbare grootheid of beleids-

instrument. En empathische organisaties

zijn ook niet per definitie kostenefficiënt.

Echter, zonder empathie geen goede zorg.

Onze zorgmanagers weten dat.

Binnen de regelruimte scheppen zij

ademruimte. Meer autonomie voor de

werkvloer. Hun taak: ontzorgen; kosten

in dienst van kwaliteit. Omdat doelmatig-

heid geen doel is, maar een middel.

Werving en selectie InterimConsultancy

advertentie

Is het aanvaardbaar om prenataal te testen op (nog) niet te behandelen aan-doeningen? Hoe zijn de schaarse midde-len eerlijk te verdelen? Over deze vragen en meer is volgens het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) een ethisch debat nodig.

Het CEG heeft ethische vragen geïnventari-seerd die de komende jaren antwoord be-hoeven, voor de minister van VWS en het ‘veld’. Zo moet de autonomie van de patiënt misschien een andere invulling krijgen: niet vrij zijn van inmenging, maar in staat zijn zelf keuzen te maken. Vanuit de tweede definitie is bemoeienis van zorgverleners niet per se taboe. Een voorbeeld: patiënten moeten zelf beslissen over hun behandeling op basis van complexe informatie (informed consent), maar ze kunnen daarbij best wat hulp ge-bruiken. Ethici zouden zich verder moeten buigen over de verdeling van de schaarse middelen in de zorg. Is het rechtvaardig om over be-handelingen te beslissen op basis van de kosten per gewonnen levensjaar (QALY)? Hoe wil men solidariteit in de toekomst defi-niëren? En is het ethisch aanvaardbaar om

ongezond gedrag te bestraffen? Het is overi-gens nog niet bewezen dat financiële prik-kels effect hebben, merkt het CEG op. On-zichtbare verleidingsstrategieën die aanzetten tot gezond gedrag (nudging) zijn mogelijk effectiever – maar ook slinks, en dus gespreksstof voor ethici.

Ouderen en foetussenVeel ethische kwesties spelen in de zorg voor ouderen. De wenselijkheid van dure be-handelingen voor zieke hoogbejaarden bij-voorbeeld. En als familieleden steeds meer zorg moeten overnemen, wie bewaakt dan nog de kwaliteit? Ook rond zwangerschap en geboorte rijzen dilemma’s. Het wordt mo-gelijk het genoom van foetussen in beeld te brengen, en daarmee de ziekten die zij op la-tere leeftijd zouden kunnen ontwikkelen. Moeten ouders zulke informatie krijgen, on-danks de aanslag op hun gemoedsrust én op de privacy van hun kind? Een andere vraag is of de overheid zwangere vrouwen kan dwingen gezond te leven. Met al deze kwesties staat de zorg nog veel moeilijk denkwerk te doen. (kk)

> Zie ook www.ceg.nl

Schaarste en technologie leveren voer voor ethici

executiveUw kennispartner in de bestUUrskamer

4/63 min

buiteNlaNd

‘Ik was bang in het ziekenhuis’

MacLeod dacht dat hij de wereld van de gezondheidszorg door en door kende. In zijn dertigjarige loopbaan in de zorg was hij wetenschap-per, vicevoorzitter raad van bestuur van een van de grootste

Canadese ziekenhuizen en topambtenaar geweest. Maar toen hij in 2009, nota bene op zijn eerste werkdag als directeur van de Canadese patiëntenvereniging, op de SEH belandde, leerde hij de zorg pas echt ken-nen. Het was de eerste keer dat hij als pati-ent in het ziekenhuis lag. ‘Ik heb hele goe-de zorg gezien, maar ook gemerkt hoe chaos en hectiek op de werkvloer leiden tot fouten.’ MacLeod lag de eerste 23 uur van zijn op-name op een stretcher te wachten tot er een ziekenhuisbed vrij kwam. Daarna was er plek in een zespersoonskamer, de bed-

den gescheiden door gordijnen. ‘In zo’n setting verdwijnen privacy en waardigheid. We werden gedwongen pijn, problemen en elkaars behandelingen te delen, terwijl we dat niet wilden. Ik vind het verbazingwek-kend dat een overheid die zich zo druk maakt om privacy van burgers in haar ei-gen instellingen zo’n enorm gebrek aan pri-vacy laat bestaan.’

AngstDe emotie die de eerste dagen domineerde was angst. ‘Ik was bang, omdat ik merkte dat de dokters aanvankelijk niet wisten wat er aan de hand was. En omdat het me op-viel dat zusters niet veilig werkten. On-danks een eeuw aan scholing dat handen wassen cruciaal is voor de veiligheid van patiënten, werd het vaak nagelaten. Terwijl er posters hingen om medewerkers en be-zoekers te herinneren aan het belang van handen wassen. Het viel me ook op dat als medewerkers handschoenen droegen, ze die niet wisselden als ze naar een andere

patiënt gingen. Net of de handschoenen al-leen werden gebruikt voor hun eigen veilig-heid en niet voor hun patiënten.’ Pas op de derde dag durfde hij vragen te stellen als ‘waarom was je je handen niet?’ Maar on-danks beleefde antwoorden van medewer-kers, proefde hij een ondertoon van ‘hoe durf je dat te vragen’.

Voorbeeldrol CEOZijn verblijf in het ziekenhuis heeft hem er-van overtuigd dat de ‘soft skills’ voor veili-ge zorg cruciaal zijn: de manier waarop medewerkers met elkaar en met patiënten en familie communiceren, het belang van teamwork en de voorbeeldrol van leiders. ‘We kunnen nog zulke goede zorg of medi-sche richtlijnen hebben, als de soft skills ontbreken, krijg je geen veilige zorg. Een veilige cultuur zit in mensen. Als de avond-ploeg de dagploeg vervangt, kan dat letter-lijk een verschil van dag en nacht zijn, om-dat er andere mensen zijn.’De betrokkenheid van de leiders is door-slaggevend voor een veilige cultuur. ‘Als zij in hun handelen en manier van communi-ceren uitdragen dat veiligheid belangrijk is,

geven ze dat door aan hun ondergeschik-ten. Die geven dat ook weer door, waar-door de mensen op de werkvloer dat over-nemen. Geven de leiders het slechte voorbeeld, dan heeft goede zorg minder kans.’ (bk)

In 2013 verschijnt in Zorgvisie magazine een uitgebreid interview met Hugh MacLeod

Hugh MacLeod belandde op zijn eerste werkdag als directeur van de Canadese patiëntenorganisatie in het ziekenhuis. De ingrijpende ervaring was een eyeopener.

Nieuwsbrief voor bestuurders | 19 | Donderdag 29 november 2012 | www.zorgvisie.nl

advertentie

»Thinking Business«

Neemt u de volgende carrière stap?

MBA special Healthcare Management track (part time):� Voor medisch specialisten en andere

zorgprofessionals� Reguliere vakken MBA� Specialisatievakken uit de praktijk� Titel : MBA en MSc

Meer informatie?Plantage Muidergracht 12 | 1018 TV Amsterdam admissions-abs@uva.nl | T 020 525 5257

Hugh MacLeod, CEO Canadian Patient Safety Institute

executiveUw kennispartner in de bestUUrskamer

5/62 min

QuoTe

‘Met de pgb-regeling zijn nieuwe doelgroepen aangeboord’

recensie Innovatief gehalte Praktische bruikbaarheid Leesbaarheid Vormgeving

Persoonsgebonden budgeT solide en houdbaar

VWS en Financiën Scenario’s en maatregelen (conceptrapport), maart 2011

rapport sameNvattiNg

Nieuwsbrief voor bestuurders | 19 | Donderdag 29 november 2012 | www.zorgvisie.nl

> Lees de hele publicatie

Foto

: AN

P/

Lex

van

Lies

hout Nationale

contracten met maatwerk oplossingen Hoe houden we zorg kwalitatief hoogwaardig en betaalbaar? Door inkoop­samenwerking op nationaal niveau te stimuleren en tege lijkertijd ruimte te bieden voor de individuele wensen van uw instelling. Lees meer in onze visie op inkoopsamenwerking. Meer informatie? ledenservice@intrakoop.nl of bel (0418) 65 70 70.

www.intrakoop.nl

advertentie

Het persoonsgebonden budget (pgb) kan in verschillende vormen betaalbaar blijven. Maar een aantal maatregelen is nooit doorgerekend door het vorige kabinet, blijkt uit een sinds kort openbaar rapport. .

Het beroep op het pgb is het afgelopen de-cennium verveelvoudigd: in 2003 kostte de regeling 421 miljoen euro, in 2010 al 2,2 mil-jard. In dat jaar hebben de ministeries van VWS en Financiën een interdepartementale werkgroep op zoek naar mogelijke bezuini-gingen gestuurd. Het conceptrapport uit maart 2011 (!) is onlangs geopenbaard dank-zij een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur door NU.nl. NU.nl meldde als nieuws dat het rapport geen doorrekening bevat van maatregelen voor betere verantwoording van het pgb. Het kabinet Rutte-Verhagen heeft in 2011 direct gekozen voor het meest ingrijpende ambtelij-ke voorstel: beperking van het pgb tot men-sen met een verblijfsindicatie of minstens tien uur zorg per week. De niet-doorgereken-de maatregelen zijn een jaar later, na het Lenteakkoord, ingevoerd ter vervanging van deze harde ingreep.

BestedingsplanDe verantwoording van het pgb kan bijvoor-beeld verbeteren door een verplicht beste-dingsplan, ter toetsing door het zorgkantoor. Ook kan de indicatiesteller in een persoonlijk gesprek beoordelen of aanvragers wel regie kunnen voeren. Het pgb kan ook een trek-kingsrecht worden in plaats van een geldbe-drag, wat besteding makkelijker te controle-ren maakt. Als mensen moeten laten zien hoe de eigen bijdrage is besteed, kunnen zij deze ook niet meer financieren uit het zorgbudget. Pgb-houders betalen namelijk flink lagere be-dragen aan zorgverleners dan het vastgestel-de tarief, bij verpleging bijvoorbeeld maar 58 procent. Toch is de gemiddelde onderbeste-ding van het budget slechts acht tot tien pro-cent. Al deze maatregelen zijn ingevoerd. De ambtenaren verwachten er weinig winst van, omdat de uitvoeringskosten stijgen. Andere ideeën heeft de werkgroep wel door-gerekend, bijvoorbeeld tariefsverlaging. Een tien procent lager tarief levert maximaal 423 miljoen euro op, dertig procent korting maxi-maal 1,9 miljard – maar dan zullen meer mensen overstappen op zorg in natura. (kk)

> Zie ook www.rijksoverheid.nl

Uitvoering pgb kan flink verbeterd

executiveUw kennispartner in de bestUUrskamer

6/61 min

colofon

Eric BassantHoofdredacteurbassant@zorgvisie.nl020 515 97 04

Bart KiersRedacteurkiers@zorgvisie.nl020 515 97 31

Krista KroonFreelance journalist

Alie Zwart en Berber BastEindredactie hr en zorgeindredactie@zorgvisie.nl020 515 97 35/41

Ben KoningsUitgever

Vormgeving Twin Media bv

Op gebruik van deze nieuws-brief zijn de volgende regelingen van toepassing: Gebruiksvoor-waarden en Privacystatement

© Reed Business Media Auteursrecht voorbehouden

adverTeren

Emile van der VeldenKey Accountmanager emile.van.der.velden@reedbusiness.nl

06 13 34 46 00

Marike CloostermanKey Accountmanagermarike.cloosterman@reedbusiness.nl

06 51 33 15 17

Marc NuhnAccountmanagermarc.nuhn@reedbusiness.nl

06 51 69 52 27

Rewina RatiramAccountmanagerrewina.ratiram@reedbusiness.nl

020 515 98 55

congressenReed Business Events organiseert in samenwerking met Zorgvisie congressen voor be-stuurders en managers in de zorg met een actueel en informatief inhoudelijk programma, uitgaande van een origineel concept.

meer zorgvisie

direcT naar

> tarieven

> aanleverspecificaties

direcT naar > Abonneren

Zorgvisie MagazineHet magazine voor beleid en management in de zorg verschijnt maandelijks.

Zorgvisie e-nieuwsbriefElke werkdag nieuws en een speciale zondageditie.

Zorgvisie SpecialTweemaal per jaar ver-schijnt een glossy gewijd aan één thema.

Zorgvisie.nlDe website Zorgvisie.nl is hét online platform voor zorgmanagers.

Zorgvisie WeekoverzichtAbonnees ontvangen tevens het Zorgvisie Weekoverzicht.

Zorgvisiebanen.nlOp de online vacaturebank kunnen managers in de zorg terecht voor actuele vacatures.

Nieuwsbrief voor bestuurders | 19 | Donderdag 29 november 2012 | www.zorgvisie.nl