Z.O · 2016-06-29 · weer trots kunnen zijn op hun werk. En zich kunnen concentreren op zorg...

ZEELAND ONZE ZORG - DEC 2015 / JAN 2016EEN UITGAVE VAN SVRZ22

Z.O.Z

FOCUS: WAARDIGHEID

EN TROTS

Ze kan weer lachen

Geen papierberg

Nicki Summers heeft het over haar be-leving. Ze verklaart geen politiek sta-tement te willen maken. Toch gebruikt ze dezelfde woorden als staatssecre-taris Martin van Rijn: waardigheid en trots. Hij geeft deze woorden als titel mee aan zijn verbeterprogramma voor de ouderenzorg. En daar voegt hij nog aan toe: ‘Liefdevolle zorg. Voor onze ouderen.’ Dat spreekt SVRZ aan. Ze heeft de vinger opgestoken om aan het

Colofon

Uitgave SVRZ Koudekerkseweg 1434335 SM Middelburg

T 088 887 1000F 088 887 1099

[email protected]

Concept en redactie:Het Kantoor

Ontwerp: subsodaFotografie:

Chris Pennarts, Het Kantoor

Druk: AltijdDrukWerk

Waardigheid en trots. Stiekem heb ik wel eens gedacht dat staatssecretaris Martin van Rijn bij SVRZ gespiekt had om te komen tot een goede aanpak van de zorg voor onze ouderen. Liefdevol, dat moet deze zijn. En respectvol. Cliënten moe-ten zich bovendien thuis voelen op de plek waar ze het laatste stuk van hun levenspad afleggen. En er is volop ruimte voor medewerkers en man-telzorgers. In de kwaliteitsplannen van de staats-ecretaris met als thema ‘Waardigheid en Trots’ krijgt dit allemaal een plek. Als SVRZ zijn we dan ook snel hierop ingesprongen. En we maken in-middels deel uit van dit nationale verbetertraject.

Goede gesprekkenWaardigheid en trots. Deze woorden zijn onze medewerkers en ook mij uit het hart gegrepen. We hebben dan ook gewoon ingebracht wat we al aan het doen waren. Nóg beter leren luisteren. Nog duidelijker cliënten en mantelzorgers een rol geven in onze kwaliteitsaanpak. En we zijn bereid daarvoor burgerlijk ongehoorzaam te zijn. Door niet te blijven werken met de verlangde afvink-lijstjes, maar met goede gesprekken. We willen – ook in goede gesprekken – verzekeraars en

Dignity. Het Nederlandse woord ‘waardigheid’ wil haar niet meteen

te binnen schieten. De Nederlands-Amerikaans

Nicki W. Summers is vol lof over de zorg

die haar moeder krijgt. ‘Er is hier zoveel res-pect. Heel anders dan

in de Verenigde Staten. Mensen hun waardig-

heid gunnen is de basis van goede zorg. Het

maakt deze menselijk. Mijn moeder straalt

weer. Dat is best iets om trots op te zijn.’

programma mee te doen. En ze is ver-volgens uitgekozen om er mede vorm en inhoud aan te geven.Op haar eigen manier. Want de voorge-stelde aanpak past nauw bij de bewe-ging die SVRZ al in gang heeft gezet. Met de strategische plannen ‘Tijd voor Zorg’ en ‘Tijd voor de cliënt’. Het levens-pad van de cliënt als belangrijkste ele-ment in de visie. Met kernwaarden. En met een gezonde balans tussen wat de cliënt kan en wil en wat de organisatie biedt en vraagt.

Stapsgewijs steeds beterHet verbeterprogramma ‘Waardigheid en Trots’ start in 2015. De voorlopige eindstreep is 2025. Stapsgewijs werkt de ouderenzorg zich in die tien jaar toe naar de best mogelijke begeleiding, ondersteuning en verzorging. Deze moeten zich te allen tijde aanpassen aan wat de cliënt belangrijk vindt. Het plan van aanpak van de staatse-cretaris noemt onder meer: voeding, persoonlijke verzorging en zelfstandig bewegen. Cliënten moeten waardig kunnen leven. En natuurlijk moet de

zorgautoriteiten duidelijk maken dat zo’n aanpak vruchten afwerpt. Voor cliënten, mantelzorgers, medewerkers en zorgkosten.

Gewoon goudWaardigheid en trots. Als SVRZ herkennen we dat als sleutelwoorden voor kwaliteit. En we kunnen het weten, want kwaliteit leveren is voor onze medewerkers dagelijkse kost. Zo hebben onlangs al onze locaties en ZorgThuis het Gouden Keurmerk van de stichting Perspekt gekregen. Over de volle breedte goud dus. Niet door de zorg gauw wat op te poetsen of speciale verbeterslagen door te voeren, maar door gewoon ons werk te doen. En door onze ambitie om dat steeds beter te doen. Onze cliënten hebben recht op zorg met een gouden randje. En die krijgen ze. Stiekem zijn we daar met z’n allen trots op.

Gabrielle Davits bestuurder

“Waardigheid en trots zijn sleutelbegrippen in onze zorg”

Gouden randje

Trots en waardigheidgaan

hand in hand

2 > Zeeland Onze Zorg Zeeland Onze Zorg < 3

basisveiligheid op orde zijn: hygiëne, voorkomen van infecties, medische behandeling, brandveiligheid, vrijwil-ligheid van zorg en het verstrekken van medicatie.

Een nieuw levenDe moeder van Nicki Summers, Maria Licastri, komt tot rust en hernieuwde bloei bij SVRZ. Zo ervaart de dochter dat. Natuurlijk moppert ma af en toe, maar dat is heel wat anders dan wat ze daarvoor deed; het vermijden en zich afzetten tegen zorg en zorgverleners. Nicki Summers: ‘Het zijn levensred-ders. Het klinkt misschien wat uitbun-dig, maar ze hebben mijn moeder een nieuw leven gegeven. Ook in de familie werkt dit positief door: bij ooms, tan-tes, neven en nichten hier in Neder-land. Mijn moeder kan een leven vol leed achter zich laten.’

Moeilijke jarenMaria Licastri wordt in 1938 in Haar-lem geboren. Op haar dertiende stapt haar zieke moeder uit het leven. Mis-bruik. Mishandeling. Weeshuizen. Weglopen. Niets blijft haar bespaard. Een wild tienerleven, verslingerd aan de USA als ideaalbeeld met – als slagroom op de taart – een huwelijk

met een Amerikaan. Samen naar het land van oneindig vele mogelijkheden. Twee dochters en dik drie jaar verder staat ze er alleen voor. Moeilijke jaren, totdat een nieuwe man in haar leven komt. Een lieverd dit keer. Weer moei-lijke jaren volgen wanneer deze acht jaar later aan kanker sterft. Ze probeert een paar keer in Nederland te aarden, maar er zit veel wrok naar haar jeugd. Bovendien wonen de kinderen en kleinkinderen in de Verenigde Staten. Daar gaat ze wonen. Maar ondertussen boert de gezondheid achteruit. Licha-melijk en geestelijk.

Steeds gelukkigerNicki Summers: ‘Ze was een vrouw uit twee landen; afwisselend heimwee

naar allebei.Maar haar zorg was in de Verenigde Staten niet te organiseren of niet te be-talen. Haar familieleden in Nederland drongen aan op haar terugkomst. In augustus 2014 vonden we in Zeeland een plek voor haar. Een jaar later velde een beroerte haar. Een geluk bij een ongeluk. Want ze kwam bij SVRZ te-recht en had voor het eerst structuur in haar leven. Liefde, gezelligheid, goed eten, aandacht voor wie ze is en wat ze wil. Ze weet dat ze door de beroerte en de val op haar hoofd herinneringen kwijt is. En er ook steeds meer kwijt raakt. Ze draait in haar hoofd elke dag het bandje af van broer Robert voor wie ze een tweede moeder was en die dertien jaar geleden stierf. Elke dag

Ik heb het gevoel dat ze – ondanks of dankzij het verlies aan herinneringen – steeds gelukkiger

wordtMoeder en dochter. Blij met elkaar en met de nieuwe draai aan hun leven

beleeft ze dat verdriet. Maar daarnaast lacht ze veel en uitbundig. Ze voelt zich hier thuis en wil eigenlijk niet dat we zoeken naar een andere plek om te wo-nen. Ik heb het gevoel dat ze – ondanks of dankzij het verlies van herinnerin-gen – steeds gelukkiger wordt.’

LevenspadRuimte voor eigen keuzes en aandacht voor de bagage die het leven cliënten meegeeft – dat zijn speerpunten in de aanpak van SVRZ. Haar inbreng in ‘Waardigheid en Trots’ getuigt daarvan. Medewerkers krijgen hulp bij het ont-wikkelen van hun luistervaardigheid. Gesprekken met cliënten leiden op hun beurt tot gesprekken tussen medewer-kers. Dat vertaalt zich in zichtbaar en


voelbaar betere zorg. Verantwoording afleggen gebeurt ook op een verhalende manier. Kennis, kunde en gedrag zijn afgestemd op de doelgroep; met licha-melijk en of geestelijke beperkingen.

Nicki Summers: ‘Mijn kinderdromen heb ik allang achter me gelaten. Ik denk allang niet meer dat mijn vader Hitler persoonlijk gedood heeft en mijn moeder Wilhelmina heeft gered. Maar ik heb soms andere dromen. Ik denk er wel eens over om naar mijn tweede vaderland te verhuizen, waar de sfeer goed en de zorg waardig is.’ <

SVRZ en ‘Waardigheid en Trots’

Cliënt leeft zo gewoon mogelijk > levensverhaal als leidraad> waardevolle elementen bewaren> risico’s nemen moet mogen

Verhalende cultuur stimuleren> regelmatig klantervaringsgesprekken> zacht kant van zorg toch hard meten> Management Dashbord als hulpmiddel

Kwaliteit met uitroeptekens> visietekening is basis voor zorg> kernwaarden en heldere uitgangspunten> eigen kwaliteitssysteem

Goed beslagen ten ijs komen> bij cliëntgroep passende deskundigheden> kennis, kunde en gedrag blijven scholen> luistervaardigheid gemeengoed maken

PIJLERSVier kernwaarden schragen het SVRZ-stukje van het levenspad. Van de medewerkers vraagt dat gedrag dat daarbij hoort. Naast passende deskun-digheid, hart voor de cliënt en passie voor de zorg en hun werk.

1. Nabijheid: familie, mantelzorgers en medewerkers staan dicht bij de cliënt.2. Vrijheid: cliënten houden de regie, medewerkers mogen in hun werk keuzes maken.3. Verantwoordelijkheid: oplossin-gen komen vanuit de cliënt, medewer-kers nemen hun verantwoordelijkheid en verantwoorden hun keuzes.4. Gelijkwaardigheid: cliënten zijn niet hetzelfde als hun kwaal, de benadering gebeurt gelijkwaardig en respectvol.

UITGANGSPUNTENIn het werk hanteert SVRZ Vijf uitgangs-punten. Steeds voeren de wensen en be-perkingen van de cliënt de boventoon.

1. Goede afspraken: samenspraak leidt tot afspraken, bindend, rekening hou-dend met wat de cliënt belangrijk vindt, bevoogding of dwang zijn uit den boze.2. Aandacht: cliënten ervaren oprech-te belangstelling voor hun persoon, hun wensen, voor de verhalen van hun leven. Ze tellen mee.3/4 Lichamelijke zorg / maaltijden: een goed verzorgd lichaam. Met hulp of indien gewenst met meer zelfredzaam-heid, met aandacht. Verder goed eten en drinken. En ervan kunnen genieten.5. Helder over risico’s: cliënten hebben het recht om risico’s te nemen, ze krijgen professioneel advies en hun beslissing verdient respect.

De weg van SVRZ:de weg van cliënten

Het levenspad van de cliënten is leidraad voor de zorg, begeleiding, be-scherming en ondersteu-ning van SVRZ. Dat blijkt uit de visietekening. De cliënten brengen ervarin-gen, gevoelens, vrienden, familie en mantelzorgers mee. Dat alles maakt hen tot wie ze zijn. SVRZ loopt een stukje mee op ieders persoonlijke pad.


10 x staatssecretaris Martin van Rijn

Waardigheid. ‘Een waardige oude dag, om veel meer hoeft verpleeghuiszorg eigenlijk niet te gaan. Het is een vaak een heel vervelend moment wanneer mensen de deur van hun eigen huis achter zich dichtdoen. Maar een goed verpleeghuis zorgt ervoor dat ook de laatste jaren waardig kunnen worden geleefd.’

Ideaal. ‘Een ideaal verpleeghuis is overal anders, want de bewoners zijn overal anders. Als u mij vraagt naar een goed verpleeghuis, dan zeg ik: een huis waar bewoners en familie tevre-den zijn en waar medewerkers trots zijn op hun werk.’

Trots. ‘Werknemers van een verpleeg-huis zouden zich niet hoeven schamen op een verjaardagsfeestje omdat ze in de zorg werken. Ik wil dat werknemers weer trots kunnen zijn op hun werk. En zich kunnen concentreren op zorg verlenen en niet op allerlei bijzaken. Daarvan zijn administratieve lasten nog wel de vervelendste.’

Imago. ‘Het is heel gemakkelijk om negatief te doen over onze verpleeg-huizen. Vaak is dat te simpel. Ik kom op veel plekken waar het heel goed gaat en dan vertelt het personeel mij: ‘We balen zo van die negatieve beeld-vorming’. Dat vinden ze echt heel ver-velend. En ik ook.’

Formulierenberg. ‘Administratieve las-ten zijn een heel hardnekkig probleem in de zorg, een monster met vele kop-pen. Ik werk er hard aan om regels af te schaffen, maar wat we in veertig jaar hebben opgebouwd, verander je niet in twaalf maanden tijd. Maar het moet wél. Mensen worden soms stapelgek van al die formulieren.’

Voorbeeld. ‘Gelukkig zijn er veel goe-de voorbeelden om die beeldvorming te lijf te gaan. Zoals SVRZ! Verpleeg-huizen waar het draait om de bewoner. Klinkt simpel, maar het is zo belang-rijk! En natuurlijk de werknemers die op een warme en professionele manier klaar staan voor de bewoners. Een voorbeeld voor velen.’

Enthousiasme. ‘Wanneer vertegen-woordigers van cliënten en professio-nals mij vertellen hoe de verpleeghuis-zorg beter kan, spat het enthousiasme ervan af. “Geef ons de ruimte!”, hoor ik dan. “En schrap alle formulieren die niets zeggen over iemands wensen”. Dat is dus nu de weg die we inslaan, ik verwacht er erg veel van.’

Gedrevenheid. ‘Ik ben dag en nacht bezig de kwaliteit van de zorg te verbe-teren. Een van mijn eerste debatten in de politiek begon ik met de situatie van mijn ouders: mijn dementerende moe-der en de rol die mijn vader daardoor kreeg. Ik denk dat heel veel mensen dat herkennen: iedereen kent wel iemand die afhankelijk is van zorg. Dat maakt dit werk heel menselijk en mooi, en ja: soms ook moeilijk.’

Samenspel. ‘Draaien aan één knopje heeft geen zin in de verpleeghuiszorg. Het is geen kwestie van alléén meer personeel of meer geld. Was het maar zo gemakkelijk. Het is het samenspel tussen gebouw, management, schaal, deskundigheid van personeel, teamsa-menstelling, omgang met familie: het moet allemaal kloppen.’

2016. ‘In 2016 blijven we heel hard werken om ‘Waardigheid & Trots’ naar een nog hoger plan te brengen. Dat wordt vast niet altijd gemakkelijk, maar het moet wel. Dus gaan we door, met jullie hulp. En dat komt vast goed, want over doorzettingsvermogen hoef ik de Zeeuwen natuurlijk niets te ver-tellen.’<

Zorg zonder formulierenstroomLiefdevolle zorg voor onze ouderen. Deze opdracht is staatssecretaris Martin van Rijn aan het hart gebakken. Dat spreekt ook uit zijn plan ‘Waardigheid en trots’ voor de best mogelijke verpleeghuiszorg. Hij organiseert de samenspraak van alle spelers, moedigt aan, dempt regelzucht, stuurt en wil graag oogsten. 8

1 3

2 4

5

6

79

10


‘Het is mooi als je iets van iemands leven mag weten.

Het is nog mooier als je daar iets goeds mee kunt doen.

Cliënten blijer maken, betere zorg verlenen, het ver-

trouwen van de familie helemaal waarmaken.’

‘Soms heb je iets te laat door. Of is

er te weinig tijd. Maar ja, thuis is het

ook niet altijd feest’.

mijnCaress nieuw elektronisch cliëntdossier

Nieuw Elektronisch Cliëntendossier. Met ruimte voor levensverhalen en hun betekenis.

> Veelal opgediept tijdens dagelijkse werk

> Vooral delen met collega’s

> Vertalen in de best mogelijk steun, zorg en

begeleiding.

> Verhoogt sfeer, vertrouwen en veiligheid

Teamleider Rita Audenaerd is overtuigd van de kracht van levensverhalen. In het nieuwe Elektro-nisch Cliëntendossier is daar plek voor.

De combinatie van weten en snappen. ‘Een Duitse meneer vertelde over zijn beleving van de oorlog. En zo ontdek je hoe de viering van 5 mei voor hem een andere lading heeft. Het gaf ons de kans om – apart en met persoonlijke aandacht - toch waardig het einde van de oorlog te herdenken. En neem die mevrouw die graag Frans sprak. We hoorden pas op

haar begrafenis van die taalliefde. Jammer, want daar hadden we best een mouw aan kunnen passen.’

Je brengt ook jezelf mee. ‘Een mevrouw die stiekem treurt over kinderloosheid, benader je anders, dan iemand die haar kinderwens prima kreeg ingevuld. En ook weer anders, dan iemand die gebukt is gegaan onder de zorgen van een grote kinderschare. Boven-dien heb je als verzorgende ook nog je eigen wensen en ervaringen op dat gebied. Kinderwens, blij zwan-ger of net moeder? Dat beïnvloedt je kijk op kinder-

loosheid. Het daar met elkaar over hebben, vertaalt zich in betere kwaliteit van zorg.’

Betekenis belangrijker dan bloeddruk. ‘Natuurlijk zijn de directe zorgvraag en de afspraken daarover belangrijk. Laboratoriumwaarden, pillen, oefenin-gen… allemaal reuze belangrijk. Maar in het nieuwe dossier is – los daarvan - ook ruimte om te laten zien wie cliënten eigenlijk zijn. Hoe ze het beste gedijen. Als medewerkers deze kennis delen en gebruiken, verlicht dat mogelijk lichamelijke en geestelijke pijn. Dat maakt het leven dragelijker, de mensen blijer.’

Oprechte aandacht is het beste medicijn. ‘De rap-portage is duidelijk: mevrouw is onrustig, verzet zich. Maar waarom? Tempo? Aanrakingen? Welke mu-ziekjes brengen haar rust? Ontdek dat en ze roept in-eens minder. Je kunt haar verstaan, ook al fluistert ze. Ze ziet er vriendelijk uit. Lacht. En je kunt daarvan een foto naar de familie sturen. Iedereen blij!’<

Verhalen met betekenis


Vijftig jaareenzaamheidzijn voorbij

Rosaline Lee ontdekt de buitenwereld. Voor-zichtig zoekt ze contact.Maatschappelijk werk-ster Jeanine Smith is blij.

Zeeland Onze Zorg < 13

Vijftig jaar geleden komt haar leven krakend tot stilstand. Haar huwelijk strandt. Rosaline Lee raakt opgesloten in haar verdriet. En in haar huis. Geen vrienden. Geen contact met de buren. Geen Nederlandse taal. Het gaat van kwaad tot erger. Ze wordt half-dood aangetroffen. Verhongerd, verwilderd. Een paar maanden later is daar ineens het begin van een lachje. Na vijftig jaar.

Ze kan weer lachen

Het begon zo mooi. Jeugdige stewardess ontmoet veelbelovende manager. Ze verhuist van Hongkong naar Terneuzen. Een hele overgang, maar die is over-goten van rozengeur en maneschijn. Na een jaar of acht is het feest voorbij. Haar man pakt z’n biezen. Haar familie woont ver weg. De eenzaamheid begint.

Voorgoed voorbijEven probeert ze de draad nog op te pakken. Een paar maanden Canada, een paar maanden Hong-Kong; even onder de vleugels van de familie. Dan gaat ze terug naar Terneuzen, de plek waar ze zo gelukkig was. Maar dat blijkt voorgoed voorbij. Een paar keer per maand belt ze met twee van haar zus-sen. Soms een uur lang. En na dertig jaar duikt daarin nog steeds de vraag op of haar man nog ooit terug zal komen. Wat denkt de lieve zus daarvan? De fami-lie stuurt af en toe een doos met ingrediënten voor Chinese maaltijden. Met Kerst druppelen wat kaarten binnen, elk jaar minder. En dat is het dan ook.

Stilte op de lijnVijf jaar geleden sterft haar zus in Amerika. Blijven

de telefoontjes naar haar jongere zus in Canada over. Maar deze krijgt wat anders aan haar hoofd: long-kanker. Ongeneeslijk. Op haar sterfbed in mei 2015 drukt ze haar dochter op het hart dat ze contact moet zoeken met tante Rosaline in Terneuzen, The Nether-lands. Ze is ongerust, want er is al een jaar geen con-tact meer geweest.Tante Rosaline antwoord niet meer. Stilte op de lijn. Telefonisch familieberaad tussen New York, Vancou-ver en Zürich. Priscilla, het nichtje uit Zwitserland, besluit met haar man Michael poolshoogte te gaan nemen in Zeeuws-Vlaanderen. Zij woont immers het dichtst bij.

Volop verzetEva Ching in New York krijgt in juni vanuit Terneuzen telefoon van nicht Priscilla. Ze zit bij tante Rosaline in de kamer. Alles is goed. Een kwartier later belt ze weer, huilend. Nu kan ze praten, want ze staat even buiten. Het is een puinhoop: tante verward en afwe-rend, het huis vies en verwaarloosd. Tijd voor actie! Drie weken later vliegen Priscilla en Michael opnieuw naar Nederland. Tante doet niet open. Bellen en bon-

zen helpt niet. De post puilt uit de brievenbus. De poli-tie en een slotensmid bieden uitkomst. Ze treffen tante uitgeput in bed. Hulp wil ze niet. Iedereen eruit!

De verschrikkingEen maatschappelijk werker en huisarts kunnen weinig doen, vinden ze: mevrouw wil geen hulp. De twee nichten in Amerika en Canada besluiten dat ze in september een paar weken naar Nederland moeten gaan om orde op zaken te stellen. Maar weer doet tante niet open. Ze plakken een briefje met Chinese tekst buiten op het raam en wat tape op de deur. Zo kunnen ze zien of er beweging is in het huis. Niets! Contact met de dokter en de maatschappelijk werk-ster levert ook weinig op. Op dag drie gaan ze met een sleutel, die ze hebben ingepikt van de slotenma-ker, naar binnen.

Eva Ching: ‘De stank sloeg je in het gezicht. We dach-ten dat ze dood was. Ze lag op de vloer, uitgedroogd, uitgeteerd, midden tussen de uitwerpselen. Maar ze ademde nog. Wijzelf konden dat nauwelijks en moesten naar buiten voor wat frisse lucht. We belden de dokter

en gingen weer naar binnen. Ze deed de ogen open en stak een hand omhoog: help… Gelukkig, ze wilde gehol-pen worden. Maar even later was dat voorbij. Ze schold de ambulancebroeders uit voor moordenaars en er moesten vier politiemensen aan te pas komen om haar op de brancard te krijgen.’

Hemel en aardeIn het ziekenhuis is Rosaline Lee wars, zegt op alles nee. Haar nicht moet haar met verleiding en zachte dwang zover krijgen, dat ze de vijf centimeterlange omgekrulde vingernagels laat knippen. Toch denken dokters dat ze haar er wel weer bovenop krijgen en dan kan ze naar huis. De nichten schrikken zich rot. Naar huis? Dan doet ze de deur op slot en sterft. De buren hebben hen ook al verteld dat tante geen contact wil. Als ze haar aanspreken draait ze het hoofd weg en vlucht naar binnen. Als een gewond dier. De nichten bewegen hemel en aarde om hun tante ergens onderdak en verzorgd te krijgen. Via een oud contact in het ziekenhuis komt maatschappelijk werkster Jeanine Smith in beeld. Deze werkt inmid-dels bij SVRZ in ’t Gasthuis te Middelburg.

De vier musketiers. Zo noemen de hulptroepen uit Zwitserland, USA en Canada zichzelf. Ze zijn er voor hun tante.

Eva Ching


‘Patat is een prima verleidingsmiddel om

haar weer tussen de mensen krijgen. En

verder is het een wonder wat met haar is

gebeurd,’ zegt Eva Ching

Jeanine Smith: ‘Ze kwam met een plastic zakje met kleren en een lijstje met adressen van familieleden. We mochten haar een aantal maanden in revalidatie nemen. Het begon moeizaam. Wekenlang wilde ze nauwelijks voeding en geen contact. Maar wat wil je? Ze had geen radio, geen televisie, geen telefoon, geen kranten of tijdschriften. In haar huis lag alleen nog een Time Magazine. Uit 1980! Ik ben begonnen met elke morgen binnenlopen om haar gedag te zeggen. Het bleek te werken. Ik kreeg steeds meer contact met mijn Ushi, zoals ik haar stiekem noemde. Ze was mijn pro-ject. Ik zou haar weer onder de mensen krijgen.’

Onverbiddelijk neeDe maanden revalidatie zitten er op enig moment op. Ze moet naar huis. De familie is radeloos. De verantwoordelijke zorgautoriteit is onverbiddelijk. Er is geen indicatie om haar in een verpleeghuis onder te brengen. Rosaline is soms vergeetachtig, soms kraakhelder. Een dementietest wil ze niet. Dus begint een zoektocht naar een passende woonvorm. De familie zal wel zien waar ze het geld vandaan haalt. Maar kan ze niet in ’t Gasthuis blijven? Daar

begint ze zich thuis te voelen. Daar hebben ze haar toch weer mens gemaakt? Nog een keer aangeklopt bij het CIZ, het Centrum indicatiestelling zorg. Tevergeefs. Bij het verzamelen van de spullen voor de aanstaande verhuizing komt ineens een papier-tje tevoorschijn. Een indicatie voor opname in een verpleeghuis. Al eerder door het CIZ afgegeven. Ze mag in ’t Gasthuis blijven wonen. Haar waardigheid hervonden.

Eva Ching: ‘Opnieuw een wonder. Er moet een engel op haar schouder zitten. Het was al een wonder dat we haar gevonden hebben. Op het juiste moment. Een week eerder en ze had ons weggestuurd. Een week later en ze was dood geweest. En nu is ze herboren. Ze is een ander leuker mens aan het worden. Als familieleden komen we geregeld op bezoek. We hopen haar af en toe een paar minuten van echt geluk te geven. Of een paar seconden. En dat ze waarschijnlijk Alzheimer heeft, is niet erg. Want ik herinner me de woorden van mijn vader die deze ziekte ook had. Hij zei: hoe minder her-inneringen, des te minder problemen. Dat was voor mij zijn laatste les.’<

luister-meesters

Marianne Banning-Mul begeleidt de luistermeesters. Ze is filosoof en docent aan de Universiteit van Humanistiek en twee hogescholen. Onregelmatig komt ze bijeen met de groep uit alle lagen van de organisatie. Klein en kordaat loodst ze hen naar nieuwe inzichten. Ze zegt niet voor, ze helpt ontdekken. Vrien-delijk, ogenschijnlijk breekbaar, soms messcherp. Ze hoopt dat goed luisteren binnen SVRZ gewoon wordt.

Luisteren‘Luisteren is geen kunst. Het is een talent, omgeven met allerlei andere talenten. Ik zou zeggen: diep die op! Iedereen in de zorg heeft ze, want anders zit je niet in dit beroep. Koes-ter je talenten en laat ze tot bloei komen. En ontdek op welke manier jij vooral luistert: met je hart, met je verstand, met je ogen. Soms kun je dingen horen zonder dat ze uitge-

Woorden horen is wat anders dan luisteren en begrijpen. En

stiltes kunnen vaak veelzeggend zijn. Bovendien zegt en hoort

niet iedereen hetzelfde. Binnen SVRZ is een groep begonnen

aan een ontdekkingstocht. Luistermeesters heten ze. Geen

nieuwe functie, geen formele rol. Het begin van een olievlek,

als het aan bestuurder Gabrielle Davits ligt.


‘In gedachten stond ik hand in hand met de over-leden cliënt. Ik heb alsnog diens verhaal gedaan. De manager stond ervoor open.’Een luistermeester

‘Als je de leefwereld van ouderen nadert, moet je je tempo aanpassen. Anders verlies je de aansluiting. Dan vlieg je er overheen.’Een luistermeester

Aandacht‘Aandacht is een geschenk. En aandacht schenken is een gave. Op allebei moeten we zuinig zijn. Voordat we het weten, zijn ze weggegrist. Geroofd. In allerlei vormen komen er namelijk roofridders op ons pad. Bureaucratie is er zo eentje. Of opdringerige reclames. Of vooroor-delen, angsten en routines. Of domweg een rinkelende telefoon waarvan je vindt dat je die altijd moet oppakken. Met aan-dacht kun je niet anders dan heel bewust

nisatie, de structuren, de spelregels, de processen. En tussen leefwereld en sys-teemwereld zit nog een gebied. Daar ontladen de spanningen zich, daar moet iedereen z’n positie bepalen. Als je daarin een overtuigde en rustgeven-de balans weet te vinden, is dat natuur-lijk het mooist. Gelukkig kunnen we dat oefenen. Door te kijken, te voelen, te begrijpen waar de pijnpunten zitten. En geloof me, er wordt heel wat af geleden. In de leefwereld, maar ook in

bezig zijn. Onbewust aandacht geven is een onoverbrugbare tegenspraak. Steeds moet je bedenken: aan wie, waarom, hoeveel, kan ik het opbrengen? En wie aandacht geeft, krijgt verbazend veel terug. Aan warmte, inzicht, eigenwaarde, waardering én aandacht.’

Twee werelden‘Altijd is er spanning. Je hebt te maken met de leefwereld van de cliënt en van jezelf. Maar ook met die van de orga-

organisaties. Organisaties die ergens last van hebben, mensen die last heb-ben van de organisatie. Het is knap als je in staat bent jezelf daarin een goede plek te geven.’

Zelfbeeld‘Je moet ook bereid zijn om naar jezelf te luisteren. Naar wat je meebrengt aan ervaringen en opvattingen. Niemand is vrij van vooroordelen en vastgeroeste denkbeelden. Diep vanbinnen schuilt

een vreemdeling in iedereen. Ook in mij. Iemand van wie je schrikt, als hij plotseling op je schouders springt en verschrikkelijke dingen in je oor fluis-tert. Over gekleurde mensen, buiten-landers, vrouwen, mannen, ouderen, bijstandstrekkers. Je hoogstpersoonlij-ke vreemdeling moet je van je schou-der plukken en op je schoot zetten. Vervolgens: recht aankijken! Pas als je eerlijk tegenover jezelf bent, kun je anderen goed verstaan.’ <

sproken worden. In de wereld van de dementie blijkt bijvoorbeeld taal vaak verdampt, zijn de juiste woorden zoek. Ook zie je te vaak dat mensen vlak luisteren; opper-vlakkig, alleen naar de woorden-reeks, niet gravend naar de beteke-nis. Het zou goed zijn als mensen bij zichzelf ontdekken, dat ze dat vlakke luisteren achter zich willen laten. Oprechte aandacht is een goede gids.‘


Gesprekken brengen cliënttevredenheid in kaart

Voeding voor verbetermotor

‘Cliënten of hun familie krijgen niet langer dorre afvink-lijstjes. Een echt gesprek brengt in kaart hoe ze de zorg en de omgang met medewerkers ervaren. Dat levert resultaten op waarmee ook nog snel iets gebeurt.’

Josephine van Belzen is enthousiast over de overstap naar een nieuwe manier om de tevredenheid van cliënten te meten. Zo mogelijk nog meer te spreken is ze over de wijze waarop SVRZ alle betrokkenen bij de ombouw betrekt. Als voorzitter van de cliëntenraad van locaties Veere en als lid van de centrale cliëntenraad doet ze actief mee in een speciale werkgroep. Ze deelt kort ervaringen en inzichten.

‘De werkgroep zocht naar de juiste aanpak van nieuwe cliëntvragen. Waarover, hoeveel, hoe? Mensen moeten zich uit-genodigd voelen om te vertellen.’

‘We kregen een rol in het creatief ontwerpen van een nieuwe werk-wijze. Geen pasklare op-lossingen van de directie waar je enkel ja of nee tegen moest zeggen.’

‘Over de ervaringen van, met en rond cliënten kun je als familie meepraten. Op dat gebied ben je bij uitstek deskundig. Goed, beter, best, dat is wat je wil.’

‘Genieten cliënten van de maaltijden? Heb-ben ze invloed op hun dagelijkse verzorging? Kunnen ze vertellen wat ze belangrijk vinden in deze levensfase?’

‘Tot nu toe kreeg je een landelijke vragenlijst thuis. Afvinken leidde dan tot de cq-index, de tevredenheidsmeter. Be-labberd ambtelijk. Geef mij maar een gesprek.’

‘Je voelde: we gaan er samen voor. Dit is me-dezeggenschap zoals je het verwacht, zoals je die graag ingevuld ziet.’

‘De nieuwe aanpak staat veel dichter bij de men-sen. Herkenbaar en per-soonlijk. Terugkoppeling gebeurt naar de teams. Deze kunnen er snel mee aan de slag.’

‘Natuurlijk zijn er con-crete vragen. Ja of nee. Maar het gaat om de toe-lichting. Soms zelfs om wat ze niet uitspreken. Dat vraagt heel wat van de interviewer.

‘Hoe snel zie je effect? We moeten nog uitdok-teren hoe vaak de ge-sprekken plaatsvinden. Je wil de organisatie niet overbelasten en de zorg gaat voor.’

‘Zo’n directe feedback mag medewerkers niet angstig maken. En fa-milieleden moeten zich geen klikspaan wanen. Je ziet: een spannende zoektocht!’

‘Kritiek geven mag, moet soms zelfs. Afkraken heeft geen zin. Het moet leiden tot werkbare ad-viezen. Zie de gesprek-ken als de benzine voor de verbetermotor.’<

?? ? ??? ?


HET VERHAAL VAN EEN WAARDIG EN

bijzonder afscheid ‘Och Joost, jongen.’ Jannetje Meulmeester straalt.

Ze heeft een van haar heldere momenten. Haar man

buigt zich over haar heen; brok in de keel, vochtige

ogen. Zachtjes aait ze zijn gezicht. Het begin van een

waardig afscheid. Tien dagen later overlijdt ze.

De zussen Lenie Bije-Meulmeester en Annie Schai-er-Meulmeester hebben goede herinneringen aan de laatste dagen van hun moeder. En ze zijn vol lof over de manier waarop hun vader steun en zorg krijgt. Voor het team van de Clasinastraat in Arnemuiden gaan hun duimen omhoog.

De overkantHet is een bijzonder verhaal. Ma Meulmeester woont al een tijdje in de Clasinastraat. Dementie heeft haar tol geëist. Als pa ziek wordt en de verzorging niet meer aankan, verkast ze. Hij woont in het huis er recht tegenover. Vanaf z’n bank kan hij z’n vrouw aan de overkant zien. Hij heeft het er knap moeilijk mee. Zeventig jaar getrouwd. Al een jaar of veertig zijn ze alle dagen en nachten samen; sinds hij als Joost zonder Vrees afscheid van het leven als visser nam. Een stoere man. Godsvruchtig en gesloten. Voor golven en storm niet bang. En dan komt ineens z’n hele leven in zwaar weer terecht.

De dochters: ‘Ze waren tot op het laatst verliefd, zo leek het wel. Als ma hem zag aankomen, riep ze dat we gauw de deur moesten opendoen. Toen ze eenmaal op-genomen was, wilde hij alsmaar weten of ze naar hem vroeg. En of ze in de gaten had dat hij aan de overkant zat. Zij dacht ondertussen dat hij weer op zee was. Langzaam maar zeker ging ze achteruit. Haar reacties

werden vlak. De glans verdween uit haar ogen. Eten en drinken deed ze bijna niet meer. Tot overmaat van ramp moest pa weer naar het ziekenhuis.’

Hand in handJoost Meulmeester komt als een wrak terug uit het ziekenhuis. Verdrietig bovendien. Voor zichzelf zor-gen is er niet bij. Maar hij wil ook bij zijn vrouw in


de buurt blijven. Met kunst- en vliegwerk verzinnen persoonlijk begeleider Bert Bosscha en teamleider Jenny Mott een oplossing. Er moeten wat regeltjes aan de kant, maar het zij zo… Op de kamer van Jan-netje komt een extra bed te staan. Tegen elkaar aan, tussenschot weg. En zo liggen ze dan haar laatste nachten samen, hand in hand.

De dochters: ‘We waren zo blij toen we hoorden dat het mocht. We kunnen nog in tranen uitbarsten. Het verdriet ligt nog steeds op de loer. We hebben het ge-woon te druk om het te verwerken. Pa is in de Clasina-straat blijven wonen, op ma’s oude kamer. Parttime, zo vindt hij zelf. Hij slaapt en eet er. De ochtenden zit hij met de andere cliënten in de woonkamer. Best gezellig. Maar ’s middags gaat hij naar de overkant, naar waar hij 35 jaar gewoond heeft. Wij zorgen voor gezelschap en begeleiding. Hij zegt dat hij zijn huis ruikt en dat daar z’n herinneringen liggen. Als hij naar het toilet moet, speert een verzorgende de straat over om de nodi-ge hulp te bieden. Prachtig toch?!’

Voor laterJoost Meulmeester wordt 94 in januari. Hij is geen prater. Hij moet iemand eerst kennen en dan nog laat hij het achterste van zijn tong niet zien. Een of twee bezoekjes zijn te weinig om z’n levensverhaal te mogen horen. Al roept hij meteen dat hij er een boek over zou kunnen schrijven. En dan kijkt hij zwijgend voor zich uit. Alleen, met de verwondering dat zijn eens zo sterke lichaam hem in de steek begint te laten. Met de gedachten aan z’n huis waar hij hele dagen zat met z’n Jannetje. Zij altijd in Arnemuidse dracht, altijd stil. Een blije huismus, zeggen de dochters. Hij met z’n herinneringen, met z’n boeken waar hij op enig moment op uitgekeken raakte, met de weldadige stilte. En in de kast hingen alvast z’n donkere broek, vest en hemd. Voor later. Voor in de kist. <

Pa woont in de Clasinastraat, parttime zegt hij zelf. Hij slaapt en eet er. Heeft het er gezellig. Daarna

gaat hij naar z’n oude huis.

Zeeland heeft inmiddels een netwerk aan zorg-voorzieningen van SVRZ. Veel dorpen en wijken ervaren de plezierige combinatie van wonen, welzijn en zorg voor ouderen.

SVRZ biedt ZorgThuis zolang het kan. Kleinschalige woonzorg als lichamelijke of geestelijke gebreken daarom vragen. En op drie plaatsen revalidatie speciaal voor ouderen.Het kabinetsbeleid zet in op afbouw van verzorgingshuizen. SVRZ heeft daar al eerder op ingespeeld en zet de komende anderhalf jaar de laatste ombouwstappen. De Vurssche in Axel, De Molenhof in Zaamslag, De Kraayert in Lewedorp en Simnia in Domburg zijn aan het verbouwen, of gaan dat doen. Ook binnen deze grotere locaties geeft SVRZ vorm aan haar concept van kleinschaligheid: groeps-woningen voor mensen met dementie, woongroepen voor mensen met blijvende lichamelijke beperkingen. Daarnaast blijft er een aantal voorzieningen en specia-listische deskundigheid gehuisvest.

Voor meer info: kijk bij nieuws op www.svrz.nl

Blijven

Nab

ijhei

d

in dialooggoede afspraken

Aandacht

Goed verzorgd lichaam

Goed eten en drinken

Risico’s in kaart brengen

Vrijh

eid

Vera

ntw

oor-

delij

khei

d

Gel

ijkw

aard

ig

bouwenvoor de toekomst


Jaap van Rotten

Lina van Rotten

‘Modern, zonnepanelen op het dak, niet gebonden aan vaste routes. Ideaal voor een leuk uitstapje’

Met een zonnetje door land en leven

Stiekem is ze trots op haar zoon. De 95-jarige Cathrien van Rotten

bladert tevreden door het fotoboek. Herinnering aan een onvergete-

lijke dag. Een reisje met de zonnetrein. Haar verjaardagscadeau van

zoon en schoondochter. Voor alle mensen in haar omgeving.

Jaap en Lina van Rotten hebben het niet makkelijk met de oude dame. Ze leidt niet alleen aan dementie, ze is ook nogal eens knorrig. Haar zoon heeft daar al z’n hele leven last van. En in zijn kielzog vrouwlief ook. Dat verhindert hen niet om iets leuks voor de 95ste verjaardag te verzinnen. Iemand die jarig is, tracteert – zo bedenken ze. Dus deelt iedereen in SVRZ Clasinastraat in Arnemuiden in de feestvreug-de. Alle medewerkers en cliënten zijn uitgenodigd voor een middagje met de zonnetrein.

Lina van Rotten: ‘Een boottocht had wat veel voeten in aarde, al dat georganiseer met cliënten die niet alles meer kunnen en mogen. En de paardentram hadden ze al een keer gedaan. Dus dachten we aan die zonnetrein. Modern, klimaatneutraal, zonnepanelen op het dak, niet gebonden aan vaste routes. Ideaal!’

Aan alles is gedacht. Een advocaatje, hapjes, drankjes en een ervaren gids die ingaat op de wensen van cliënten. De verhalen komen los: over café Rooie Marie en werken in de wegenbouw. Iedereen blij, met moeder van Rotten als trots middelpunt.

Jaap van Rotten: ‘Het begon als een grijze herfstdag, maar bij Nieuw- en Sint Joosland brak de zon door. Een teken aan de hemel. Het hele gezelschap genoot. Het voelde als een groot gezin. Ook voor moeder die eerst te-gensputterde toen ze naar een verpleeghuis moest. Maar inmiddels roept ze dat ze fantastisch verzorgd wordt. Alleen voor mij is er niet zoveel lof. Nooit geweest.’

Jaap van Rotten is dertien jaar als zijn vader overlijdt. Twee jaar later verschijnt een stiefvader op het tapijt. Kleine Jaap is al gauw teveel en brengt veel tijd bij z’n oma door. En later bij zijn aanstaande schoonouders, een warm nest. Breed hadden ze het daar niet. Zelfs vakantieplannen stuitten op verzet. Vakantiegeld? Daar koop je kolen van! En moeder? Ook wanneer ze behoeftig wordt, zijn er weinig warme woorden.

Jaap van Rotten: ‘Maar het blijft je moeder. Daar wil je het beste voor. Ze heeft niemand anders. Dus maken we haar kamer piekfijn in orde. En we komen zo vaak als we kunnen. Het is fijn om hier te helpen en nuttig te zijn. Iedereen is even lief. Nou dan ben je graag manus-je van alles, hulp-huismeester en praatpaal.’<


‘Ineens was het uit mijn handen. Jarenlang heb ik hem thuis verzorgd. Tot 28 december 2014. Meneertje valt zomaar weg. Hij begint te mummelen, wordt grauwgeel. Een toegesnelde buurvrouw, een verpleegster, consta-teert een polsslag van 24. Naar het zie-kenhuis. Vijf uur is hij van de wereld. Ik sta buitenspel; de dokters beslissen.’

‘En dan komt hij nooit meer thuis. Veertien, vijftien keer krijgt hij een TIA, een korte beroerte. Het was al een mannetje aan een heel dun draadje. Met dichtgeslibde aderen en stents in hart en hals. De benodigde zorg is thuis niet meer te geven, zelfs niet met

behulp van m’n schatten van kinderen en kleinkinderen.’

‘Het is een haantje. Een vreselijk lieve man, vader en opa maar wel een haan-tje. Die moet je niet met soortgenoten in een hok zetten. Dus was het fantas-tisch dat hij meteen een eenpersoons-kamer in De Vurssche kreeg. Natuur-lijk ging dat gepaard met verdriet. En schuldgevoel. Maar inmiddels weet ik dat hij op z’n plek zit.’

‘De verzorging is top. Meneer zegt dat hij geen vlees lust, dus bereiden ze elke dag een visje voor hem. Hij luistert hele dagen opera’s. Ze douchen hem

fijn, zijn broek zit in de plooi, een keu-rig hemd. Precies zoals hij door het le-ven wil gaan. Zo net en waardig als het kan. En als klap op de vuurpijl heeft hij er ook nog een paar kippetjes.‘

‘Mijn foto staat op het nachtkastje. Als hij naar bed gaat, zegt hij ‘Josje, slaap lekker. Ik mis je nog elke nacht.’ Volgens hem lijdt hij enkel aan ouder-dom. Eigenlijk is zo’n ziekte onmense-lijk. Hij raakt steeds meer kwijt. Als hij in zijn hoofd mij ook nog verliest, hoop ik dat hij zijn ogen dichtdoet: lekker voorgoed slapen.’

Zo waardig als kanLeon van der Ploeg (82) woont in De Vurssche in Axel. Hij lijdt al jaren aan de ziekte van Pick, frontaalkwab-dementie. Zijn vrouw

Josée vertelt zijn verhaal.

Z.O · 2016-06-29 · weer trots kunnen zijn op hun werk. En zich kunnen concentreren op zorg...

Documents

Transcript of Z.O · 2016-06-29 · weer trots kunnen zijn op hun werk. En zich kunnen concentreren op zorg...