Zin en onzin van theorieën voor medisch-onderwijskundig onderzoek Jeroen van Merriënboer...

Zin en onzin van theorieën voor medisch-onderwijskundig onderzoek

Jeroen van Merriënboer

Presentatie NVMO Promovendidag, 23 april 2010, Utrecht

FHML – Dept. of Educational Development and Research – School of Health Professions Education


Basisvragen

• Theorieën– Hoe leren mensen?– Welke factoren beïnvloeden leren?– Wat zijn implicaties voor onderwijs?

• Paradigma’s– Hoe beïnvloeden paradigma’s theorieën?– Wat betekent dit allemaal voor medisch-

onderwijskundig onderzoek?


Mensen leren door…..

• voorbeelden te bestuderen• te doen• te luisteren• boeken te lezen• beloond te worden• te ontdekken• te vergelijken• te exploreren• te contrasteren• te voorspellen en testen• ondervraagd te worden• trial-and-error• presentaties te geven

• te discussiëren• te abstraheren• aantekeningen te maken• te observeren• uitleg te geven• informatie te reorganiseren• problemen op te lossen• analogieën te vinden• informatie te analyseren• informatie te parafraseren• herhaling• vragen te stellen• en heel, heel veel andere...


Welke factoren beïnvloeden leren?

1. Gewenste uitkomsten of doelen– Wat je wilt bereiken bepaalt de manier waarop je

leert

2. Condities waaronder geleerd wordt– Die dingen die niet gemanipuleerd worden maar

gegeven zijn

3. Onderwijs-methoden– Die dingen die wel gemanipuleerd kunnen

worden en bepaalde soorten leren faciliteren


Taxonomie van uitkomsten Ia

• Intellectuele vaardigheden– Gebruik concepten en regels om problemen op te lossen

• Cognitieve strategieën– Initiëren van nieuwe oplossingen voor problemen

• Verbale informatie– Benoemen van informatie

• Attitudes/houdingen– Kiezen om je op een bepaalde manier te gedragen

• Perceptueel-motorische vaardigheden– vloeiend uitvoeren van zintuiglijke en motorische acties


Intellectuele vaardigheden - Ib

• Hogere-orde regels– genereren van nieuwe regels om een probleem op te lossen

• Regels– demonstreer de toepassing van een regel/procedure

• Gedefinieerde concepten– in staat zijn om objecten te classificeren

• Concrete concepten– aanwijzen van voorbeelden van objecten

• Discriminatie – dingen van elkaar onderscheiden


Taxonomie van Bloom II


Condities of omstandighedenLeggen beperkingen op aan mogelijke soorten leren

Context

cultuursetting

(school, militair,bedrijf, overheid)

tijdgeld

beschikbare apparatuur

etc.

Context

cultuursetting

(school, militair,bedrijf, overheid)

tijdgeld

beschikbare apparatuur

etc.

Doelgroep

opleidingsnivovoorkennis

misconceptiesleeftijd

handicapssexe

Leerstijlenlevensfase

etc.

Doelgroep

opleidingsnivovoorkennis

misconceptiesleeftijd

handicapssexe

Leerstijlenlevensfase

etc.

Taak / Domein

organisatie(conceptueel,structureel,

causaal)complexiteit

gereedschappenstandaarden

gevarenetc.

Taak / Domein

organisatie(conceptueel,structureel,

causaal)complexiteit

gereedschappenstandaarden

gevarenetc.


Onderwijsmethoden

• Dingen die in de omgeving gemanipuleerd kunnen worden

• “Ubiquity of interactions”– Er zijn geen methoden die wel of niet werken

(hoezo evidence-based education?)– Sommige methoden werken onder bepaalde

condities voor bepaalde uitkomsten– Theorie: relateert methoden, condities en

uitkomsten aan elkaar


Theorieën en Paradigma’s

gewenste uitkomsten

gewenste uitkomsten

onderwijs-methoden

onderwijs-methoden

soort lerensoort leren

Conditiesdoelgroepcontext

taak & domein

Conditiesdoelgroepcontext

taak & domein

paradig

ma’s


1. Gestaltbenadering

• 1910-1940• Duitsland (Wertheimer, Koffka,

Kohler etc.) en Engeland (Bartlett’s meaning theory)

• Focus op probleemoplossen en de “flash of insight”

• Re-organisatie and re-constructie

The most important factor influencing learning is insight and understanding. Teaching should be directed towards

reaching this goal.


2. (Neo)behaviorisme

• 1920-1965• Vooral in de VS (Thorndike,

Skinner, Tolman etc.)• Focus op leren door beloning

en straf (“reinforcement”)• Operante conditionering,

“programmed learning”

The most important factor influencing learning is reinforcement: reward of desired behaviors (and

punishment of undesired behaviors).


3. Ontwikkelingsbenadering• 1930-nu• Zeer sterk beïnvloed door het werk van Jean Piaget

(Zwitserland, †1980)• Focus op cognitieve ontwikkeling

– sensori-motorische stadium (0-2 jaar)– pre-operationale stadium (2-7 jaar)– concreet-operationele stadium (7-12 jaar)– Formeel-operationele stadium (12-)

The most important factor influencing learning is the learner’s stage of cognitive development. Teaching

should be at the right level.


4. Dialectisch Materialisme

• 1940-nu• Wortels in Sovjet Unie

(Vygotski, Galpjerin, Utrechtse school van Van Parreren etc.)

• Focus op internaliseren van interacties met de wereld. Past in een socialistisch perspectief

• Activity Theory (Engestrom) is nu weer erg populair

The most important factor influencing learning is (social)

interaction with the world. Vygotski: “the mind grows through

interaction with other minds”.


5. Informatieverwerkingsbenadering

• 1950-1975• VS , Europa (Broadbent, Neisser, Craick) • Het menselijk brein als informatie-verwerker (“mind as

computer”) • Focus op verschillende soorten informatieverwerking

(encoding, storage, retrieval)• Mentale activiteit

The most important factor influencing learning is the type of

information processing. Active processing of information is the

key to learning


6. Cognitief-psychologische symbolische modellen

• 1970-nu• Ausubel, Newell,

Simon, J. R. Anderson, van Merriënboer e.v.a

• Focus op symbolische cognitieve representaties, leren als interpreteren

Ausubel: “the most important single factor influencing

learning is what the learner already knows. Ascertain this and teach him accordingly.


Four-component instructional design


7. Cognitief-psychologische resource modellen

• 1970-nu• Miller (7 plus or minus 2),

Baddeley, Kahneman, Sweller & van Merriënboer

• Focus op beperkte capaciteit en recources van het menselijk brein

• (long-term) working memory

The most important factor influencing

learning is the limited processing capacity of

the human mind.


Cognitieve Belastingstheorie


8. Sociaal-constructivisme

• Populaire benadering in de jaren 1990-nu

• Von Glasersfeld, Jonassen, Duffy, Wladzawick, Bednar..

• Combineert perspectieven uit:– Gestalt (probleemoplossen en

inzicht)– Dialectiek (sociale interactie)– Cognitieve psychologie (bouw op

voorkennis)

The most important factor influencing learning is the construction of meaning.

This is an active and social process building on what

the learner already knows.


“Decade by findings interactions”

• inzicht en begrip• sociale interactie• reinforcement• ontwikkelingsstadium• mentale activiteit• voorkennis• gelimiteerde capaciteit• betekenisgeving

• Paradigma’s bepalen waar theorieën “naar kijken”, en daarmee ook de resultaten


Wat betekent dit voor medisch-onderwijskundig onderzoek?

• Een onderzoeker zonder theorie is een dolende in de woestijn

• Een onderzoeker met één theorie heeft oogkleppen op en komt niet veel verder

• Een onderzoeker die gebruik maakt en bijdraagt aan voor hem/haar relevante theorieën draagt een steentje bij aan de hardest science of all…


Discussie en Vragen

Zin en onzin van theorieën voor medisch-onderwijskundig onderzoek Jeroen van Merriënboer...

Documents

Transcript of Zin en onzin van theorieën voor medisch-onderwijskundig onderzoek Jeroen van Merriënboer...