Zijn we wel klaar voor een duurzame toekomst?

In 1995 kwam de kaskraker ‘Waterworld’ in de bioscoop uit. In deze film wordt

een toekomstbeeld geschetst van een wereld die bijna volledig onder water staat

door het smelten van de ijskappen. Binnen deze waterwereld strijden kleine

gemeenschappen die zijn overgebleven met elkaar om te overleven. Goederen

zijn enorm schaars en de hoeveelheden fossiele brandstoffen (olie) zijn eindig. De economie heeft plaats gemaakt voor ruilhandel, opportunisme en piraterij. De

hoofdrolspeler heeft zich kunnen aanpassen aan de omgeving en vaart op een

geherstructureerde catamaran. Hij neemt het op tegen de ‘smokers’ die

overleven op een olietanker, gebruik maken van stookolie en de rest van de

aarde terroriseren.

Uiteraard gaat het hier om een sciencefiction film. Maar deze film maakt wel

duidelijk dat klimaatveranderingen enorme invloed hebben op de economie, lokale gemeenschappen en leiden tot sociale conflicten in de werkelijke wereld

waarin we nu leven en dat we moeten omschakelen naar meer duurzame

bronnen en minder afhankelijk moeten gaan worden van fossiele brandstoffen in

politieke instabiele landen. De vraag is of we dat als samenleving wel kunnen?

Foto uit de film Waterworld

Onderzoek naar een duurzame economie in Noord-Nederland

In 2013 heb ik onderzocht in welke mate de economie in Noord-Nederland nu

meer gericht is op hernieuwbare bronnen en meer zelfredzaam is door te kijken

naar het aandeel hernieuwbare bronnen in onze totale energiemix. De

belangrijkste vraag die ik wil beantwoorden is: in welke mate een transitie van

een op olie en gas gebaseerde economie naar een meer duurzame economie rendabel en realiseerbaar is. Hiervoor heb ik mij vooral gefocust op de Green

Deal Noord-Nederland.

Achterstand uitvoering van duurzaam beleid in Nederland

Momenteel ligt het aandeel hernieuwbare energie rond de 4 procent in

Nederland. Dat betekent dat de economie nog grotendeels afhankelijk is van gas en olie. Nederland heeft tot tenminste 2035 nog gasvoorraden, waardoor we

jarenlang niet de noodzaak voelden om over te stappen naar meer duurzame

bronnen. Nu lopen we fors achter ten opzichte van Duitsland en de

Scandinavische landen.

Speerpunten Green Deal NN

Green Deal Noord-Nederland

Nederland kent wel beleid dat gericht is op minder fossiel en meer duurzame

oplossingen. De Green Deal Noord-Nederland is zo’n afspraak tussen overheid, het bedrijfsleven en onderwijs/onderzoek om de energietransitie te versnellen en

de economie te verduurzamen. De Green Deal NN kent drie verschillende sporen

gericht op Groene Gasrotonde & Biobased Economy, elektriciteitproductie &

balancering/slimme decentrale systemen en Energiekennis/Internationale

samenwerking. Het beleid is gericht op zeer concrete resultaten zoals de

productie van 100.000 ton biocoal, 400.000 ton biomethanol, 500 tot 750 miljoen groen gas. De inpassing van wind op land en de regeling van de

bekabeling. Aandacht voor energiebesparing door het creëren van 5 slimme

energiewijken, 2 slimme werklandschappen en het stimuleren van elektrisch

vervoer. In Groningen is in 2012 de eerste Energy Academy van Nederland

opgericht en richt Groningen zich op de Region of excellence on Energy.

Groningen vormt daarbij een proeftuin voor energie toepassingen op het Science Park (EnTrance). Hier bouwen ondernemers, het bedrijfsleven en het onderwijs

aan nieuwe duurzame energietoepassingen om het energieverbruik te

verminderen en duurzame bronnen te optimaliseren. EnTrance richt zich vooral

op slimme flexibele energienetten op het gebied van gas, elektriciteit en warmte.

Ook de Rijksuniversiteit en de gemeente Groningen is indirect verbonden met het

onderzoek naar meer lokale duurzame energie. Het akkoord van Groningen kent

twee speerpunten: healthy ageing en energie. Dit jaar viert de Rijksuniversiteit haar 400 bestaansjaar waarin mensen kunnen stemmen op drie

onderzoeksvragen geselecteerd uit 400 ingediende vragen vanuit de bevolking,

waaronder een vraag over de versnelling van de energietransitie. Op de

onderstaande site kunt u stemmen op de vraag hoe we lokale duurzame energie

binnen de samenleving kunnen versnellen:

http://www.rug400.nl/nl/vote/400-vragen-%C3%A9%C3%A9n-onderzoek

Samenwerking Rijksuniversiteit Groningen en de Energy Academy:

http://www.energyacademy.org/

Kunnen we de duurzame ambities wel waarmaken?

De urgentie om te versnellen wordt in Nederland en Noord-Nederland dus zeker

wel gevoeld. Het is alleen de vraag op welke wijze we de versnelling kunnen

aanjagen. Met een terugtredende overheid, een grotere beroep op het

bedrijfsleven en een economische crisis zal er meer samengewerkt moeten worden tussen overheid, onderwijs en ondernemers. Daarnaast is het de vraag of

we de torenhoge ambities überhaupt wel waar kunnen maken. Is datgene wat we

opschrijven (beleid), bedenken (innovaties) en uitvoeren (nieuwe technologie en

infrastructuur in onze samenleving) wel zo efficiënt en is de markt hier wel klaar

voor? Bovendien zijn we zeer gehecht aan onze energie zekerheid en relatief

goedkopere fossiele energie. Willen we wel betalen voor een duurzame

economie, willen we betalen voor een andere infrastructuur en duurzame innovaties en willen we de zekerheid van fossiele energie op korte termijn wel

inleveren? De mens denkt immers in het hier en nu, niet over hoe we 20 tot 30

jaar leven.

Transitie naar een duurzame samenleving kost tijd

Naar realistische en uitvoerbare duurzame ambities.

Momenteel probeert Nederland met het nieuwe Nationale energieakkoord en

Noord-Nederland met de Green Deal de achterstanden in te halen. Deze

akkoorden zijn meer gericht op concrete resultaten en uitvoering. In oudere

akkoorden waren de ambities torenhoog maar niet realistisch. Daarmee tast je

het draagvlak aan binnen de samenleving voor duurzame oplossingen. Het net

nieuwe Nationale akkoord en de Green Deal Noord-Nederland is dan ook gericht

op een breder draagvlak met uitvoerbare realistische projecten. Het Nationale Energie Akkoord is een kleinere stap naar een duurzame economie, maar wel

een meer haalbare stap. De Green Deal Noord-Nederland is een mix van vooral

veel pilotprojecten in Groen Gas, elektriciteit en balancering en decentrale

energiesystemen en uitbreiding van kennis en internationale samenwerking op

het gebied van energie. Het is lastig aan te geven of we hiermee de

achterstanden gaan inlopen. In Nederland blijven we afhankelijk van vele

verschillende factoren (economie, ETS, Europese samenwerking, schaliegasrevolutie in de VS etc). Wel zijn de eerste stappen gemaakt voor

concrete haalbare duurzame doelstellingen. Toch zal de Nederlandse en Europese

economie de komende decennia erg afhankelijk blijven van olie en vooral gas.

Hernieuwbare energie versus Gas (LNG)

Groen gas en smart grids

http://www.olino.org/