WINTER - Kava · EDACTIEPRAATJE 2020 -1 Winter Om het nieuwe decennium in te luiden stellen we u...

Driemaandelijks Berichtenblad

34 ste Jaargang

2020

nummer 1

WINTER

jan.- febr.- maart

Afgiftekantoor Koninklijke Apothekersvereniging van Antwerpen 2600 Station Berchem Lange Leemstraat 187 2018 Antwerpen P608692 www.kava.be/seniorenclub

http://www.kava.be/seniorenclub

2

Contactblad van de Seniorenclub K.A.V.A. v.z.w. Vierendertigste jaargang

1ste kwartaal 2020 WINTER Lange Leemstraat, 187, 2018 Antwerpen - Tel.03/280 15 01

Bank J. Van Breda & C°: IBAN: BE50 6451 0044 1818

BIC: JVBABE22

www.kava.be/seniorenclub

Voorzitter : Anne-Marie Grangé Stommehoevestr., 75, 2160 Wommelgem

[email protected] 03/353.61.16

Ondervoorzitters : Alberte Panis Hoog-Kallostr., 17, 9120 Kallo


Marcel Pieters Lange Leemstr.128 2018 Antwerpen


Secretaris : Marijke Waumans Vredeborgstraat,11 2530 Boechout


Penningmeester : Jan De Keuster Koningsarendlaan, 64 2100 Deurne

[email protected] 03/324 77 11

Hulppenningmeester : Lea Van Rompaey Oogststraat, 11 2600 Berchem


Bestuurslid : Cyriel De Herdt Jan Janssensstr., 5 B2 2610 Wilrijk


Redactie & : Jean Barbé Ringlaan, 153, 2170 Merksem

Databeheer [email protected] 03/646 50 83

Luc Vande Kerckhove St Hubertustr.52, 2600 Berchem

[email protected] 03/239 29 65

http://www.kava.be/seniorenclubmailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]

3

Nieuwjaarswens van de voorzitter.

PANTA RHEI

In het boek van ons levensverhaal

slaan we bladzijde 2019 om:

2020 : een nog onbeschreven blad.

Mits goede gezondheid,

vriendschap

en op tijd een dosis zorgeloosheid,

kunnen we weer een heel boek aanvullen,

met een zalige Kerst als voorwoord

in een boeiend en uitdagend 2020-script

van vele bladzijden , 366 dagen lang…

Een prettige Kerst- en Nieuwjaarstijd

en véél gelukkige en tevreden dagen

daarna

in 2020, toegewenst.

Vanwege gans het bestuur,

Anne Marie Grangé

4

REDACTIEPRAATJE 2020 -1 Winter

Om het nieuwe decennium in te luiden stellen we u graag ons ietwat aangepast

Berichtenblad, gedeeltelijk in kleuren ,voor. Kwestie van wat kleur te geven aan

ons dagelijkse leventje.

Over 2019 hoeven we ons niet meer te bekommeren. Al één en al herinneringen.

Toch willen we heel even terugblikken. Dank zij de dagelijkse inzet van het

bestuur werd u een boeiend programma voorgeschoteld. Uw respons, vertaald

door jullie talrijke aanwezigheid op de activiteiten, werd dan ook ten zeerste

gewaardeerd.

Sommigen onder ons echter, kwamen door ongeval of ziekte in een

sukkelstraatje terecht. We wensen deze vrienden veel moed en hopen ze snel

weer te zien. Anderen hebben de overstap moeten doen naar een WZC. Ook

deze vrienden blijven we via het Berichtenblad betrekken bij ons

verenigingsleven.

Onze oprechte dank gaat ook naar het bestuur van K.A.V.A. en alle medewerkers van het secretariaat, de I.T. en het onderhoud voor de onmisbare ondersteuning en welwillende medewerking het hele jaar door. De kers op de taart van het programma was uiteraard het feestmaal bij Schoeters. Het startschot voor het nieuwe jaar wordt gegeven bij de statutaire algemene vergadering op 23 januari 2020. Dat is dan ook een zeer belangrijke dag in elk verenigingsleven met o.a. de voorstelling van de activiteiten voor 2020. We zouden uw talrijke aanwezigheid zeer op prijs stellen en zien de vernieuwing van uw lidmaatschap hoopvol tegemoet. We wensen u en uw familie een heerlijk 2020.

INHOUD Nieuwjaarswens van de voorzitter 3 Redactiepraatje 4 Personalia 5 Aankondiging van de activiteiten 6 –15 Natuurpraatje door L. Verpraet 21-22 Agenda eerste trimester 18-19 Verslagen van de voordrachten 24-34

PERSONALIA We vernamen het overlijden van:

Anne-Marie Schűtt, apotheker, echtgenote van de heer Geeraert Dingemanse. Anne-Marie is geboren te Vilvoorde op 15 juni 1939 en overleden , na een lange strijd op 28 oktober 2019. Zij was lid van de Seniorenclub tot zij, ten gevolge een ongelukkige valpartij, heel wat medische problemen ondervond. We betuigen onze oprechte medeleven aan de familie.

6

Geplande voordrachten en uitstappen - winter 2020

Statutaire algemene vergadering op

donderdag 23 januari 2020

Op p.12 vindt u de officiële uitnodiging voor de stat. alg. vergadering. Misschien een saaie bedoening, toch wel een belangrijke dag van het clubleven! Om een traditie in ere te houden: na de algemene vergadering serveren we een heerlijke appelbol of worstenbroodje bij de koffie. Gelieve hiervoor, als borg, verplicht in te schrijven bij onze penningmeester Jan De Keuster door storting van 5 euro per persoon op rekening BE50 6451 0044 1818 van de Seniorenclub-KAVA met vermelding van uw keuze “worst” of “bol” en dit vóór 9 januari 2020. Jan zal die borg de dag zelf teruggeven aan al wie aanwezig is. De statutaire algemene vergadering zal plaats vinden in de grote Aula van het K.C.C.. Toegang voor de voetgangers langs de Consciencestraat; voor de automobilisten via de garage met inkom Consciencestraat en uitrit via Lange Leemstraat.

Vogelobservatietocht op zaterdag 08

februari 2020

Een natuuruitstap in het winterseizoen om vogels te observeren is al vele jaren een traditie. Luc Weytjens, onze deskundige, is nogmaals bereid gevonden om een interessante route uit te stippelen voor de liefhebbers van een frisse winterwandeling en van een variatie aan watervogels. Zie programma hierna op p.13.

HERNIEUWING

LIDMAATSCHAP We danken u voor uw jarenlange trouw aan uw Seniorenclub-KAVA en hopen u ook in 2020 op onze activiteiten te mogen verwelkomen. We nodigen u uit uw lidmaatschap te hernieuwen door storting van 35 euro per persoon op de rekening nr. BE50 6451 0044 1818 van de Seniorenclub – KAVA met uitvoeringsdatum na 1 januari 2020.

7

Voordracht door Rudiger Wouters en

Lina van Hoeflaken op donderdag

27 februari om 14.30 uur:

“ Bruegel, van de hemel naar de hel”.

Rudiger, geboren 1951, haalde een bachelor sociale readaptatie en

pedagogische bekwaamheid. 10 jaar lang actief in de horecasector en sociaal

toerisme, waarna hij zich bezig houdt met ontwikkeling en coördinatie van EU projecten in de sector tewerkstelling van personen met handicap op de open arbeidsmarkt . Hij volgde gedurende 5 jaar Academie “beeldhouwen”. Hij is amateur historicus met specialisatie, u raadt het, 16e eeuw als context voor de Bruegel dynastie.

Hij wordt bijgestaan door zijn echtgenote Lina van Hoeflaken, gediplomeerd reisleider met specialisatie Toscane en Consul-Ant voor de stad Antwerpen bij Vormingplus met als voornaamste opdracht cultuur aanbieden aan diverse kansengroepen.

We krijgen het verhaal over het leven en werk van Pieter Bruegel in de “kleuren en geuren van anekdotes en verhalen”.

Voordracht door dhr. Paul

Van Tigchelt op donderdag 26maart.

“ De Staatsveiligheid”. Paul Van Tigchelt, geboren en getogen in Weelde als bakkerszoon, startte in 1998 als parketjurist op het parket van Antwerpen, waar hij ook tot 2003 gerechtelijk stagiair was. In 2003 werd hij substituut-procureur des Konings. Tussen sept.2003 en sept.2008 was hij gedetacheerd op het kabinet van minister van Binnenlandse Zaken Patrick De Wael, eerst als adviseur, dan als woordvoerder. In oktober 2008 keert hij terug naar het parket van Antwerpen. Bij het parket was hij gespecialiseerd in drugsdossiers. In 2015 werd hij aangesteld als topman van het OCAD in opvolging van André Vandoren. Het OCAD is het Orgaan voor de Coördinatie en de Analyse van de Dreiging, dat de Belgische politie- en inlichtingendiensten coördineert en nagaat in welke mate ons land blootstaat aan terreurdreiging

8

DAGUITSTAP NAAR MECHELEN op donderdag 12 maart 2020

We plannen een tweede daguitstap naar Mechelen met een geleid bezoek aan het museum Hof van Busleyden, een lunch en een geleid bezoek aan de Kazerne Dossin. Samenkomst aan het museum Hof van Busleyden om 10.00u. We starten om 10.15 u. met een 1,5 uur durend bezoek aan het museum Hof van Busleyden. Hof van Busleyden aanvaardt geen Museumpas bij groepsbezoek.

Hierna wandelen we 500m naar de Grote Markt voor een lunch in brasserie De Witten Vos. Voor het hoofdgerecht is er keuze tussen tongrolletjes met champignons en grijze garnalen of steak met saus naar keuze en frietjes of kroketten. Na de lunch wandelen we 800m naar de Kazerne Dossin en starten we om 14.30 u een 2 uur durende rondleiding met gidsen. Kazerne Dossin aanvaardt de Museumpas. We sluiten de dag af met een drankje in de "bar bib" van de bibliotheek in het prachtig gerestaureerde Predikherenklooster naast de Kazerne Dossin en stappen terug naar het station via de Jodenstraat en langs de Dijle: ongeveer 20 minuten. Reis naar Mechelen: de verplaatsing heen en terug gebeurt op eigen kracht. Advies: maak zoveel mogelijk gebruik van de goede treinverbinding! optie 1: met de trein: AANRADER! Om 09.07u vanuit Antwerpen-Centraal tot Mechelen-Nekkerspoel: aankomst 09.27u. De treinreizigers worden in het station opgewacht door Paul en Marijke en stappen via de Keizerstraat en de Veemarkt tot aan de ingang via de tuin van het museum in de Sint-Jansstraat 2a. Ongeveer 10 min. wandelen optie 2: met eigen wagen: HOU REKENING MET STERK VERTRAAGD VERKEER! parking Veemarkt, Veemarkt 19, 2800 Mechelen. Ongeveer 5 minuten wandelen. Inschrijving: vanaf 1 januari 2020 door storting van 65 € pp. zonder museumpas of 57 € pp. met museumpas, all-in ( zonder verplaatsing ) op rekening BE50 6451 0044 1818 van de KAVA-Seniorenclub vóór 1 maart, met vermelding: Museumpas + keuze vlees of vis. Leden met een Museumpas dienen deze voor te leggen in het museum. Let op: de A-kaart van de stad Antwerpen is geen Museumpas! Het maximaal aantal inschrijvingen is beperkt tot 30 personen en de inschrijving wordt afgesloten bij bereik van dit aantal. De datum en uur van storting geldt als inschrijving. Organisatie: Paul en Marijke De Keyzer-Waumans [email protected]

mailto:[email protected]

9

Noteer alvast ook deze data :

Vierdaagse Fietstocht: WANNEER : van 9 tot 12 juni 2020 LOCATIE : Hotel Stiemerheide te Genk: 25 kamers zijn gereserveerd. PRIJS : 395 euro per persoon( voor iedereen), dranken bij de maaltijd zijn inbegrepen ; lunches zijn niet inbegrepen. INSCHRIJVING : door storting van een voorschot van 150 euro pp. vanaf 1 januari,

maar vóór 10 februari 2020 op rekening BE50 6451 0044 1818 van de KAVA-Seniorenclub. Uitgebreide informatie zal later aan de deelnemers per mail verstuurd worden. Voorjaarsreis: een 6-daagse cruise in Noord-Nederland met de Feenstra Rijnlijn.

Er zijn 6 dubbele kajuiten op het hoofddek, 7 op het promenadedek en 1 single op het hoofddek gereserveerd.

WANNEER : van 4 tot 9 mei 2020. Vertrek met de bus van Lauwers aan Crowne Plaz hotel om 06.30u. PRIJS : 1050 € per persoon; 1250 € voor singles ; suppl.bovendek: 85 € pp. Annulatieverzekering = 7 % van de totale prijs. INSCHRIJVING : door storting van een voorschot van 300 € pp met vermelding van je

kajuitkeuze vóór 1 februari, maar NA 1 januari 2020 op rekening BE50 6451 0044 1818 van de KAVA-Seniorenclub. Saldo te betalen vóór 1 maart 2020.

Een uitgebreid programma zal aan de leden uitgedeeld en gemaild worden. Achtdaagse reis : Cornwall en Devon, volledig georganiseerd door Werner Horemans, goed gekend van de reis in de Cotswolds in 2018. Het aantal deelnemers is beperkt tot 35 personen. WANNEER : van 22 tot 29 september 2020. Prijs : 1520 € pp., singles 1670 € , excl. Lunches en inkomgelden (ong.150 € ). Annulatieverzekering = 7 % van de totale prijs. INSCHRIJVING : inschrijvingsformulier ( zie p.15) en storting van het voorschot van 400 € rechtstreeks naar dhr.Werner Horemans vóór 1 maart 2020. Om de taak van de penningmeester te vergemakkelijken, verzoeken we u de betaling van het lidgeld alsook de inschrijvingen en de voorschotten voor de reizen en uitstappen pas na 1 januari 2020 uit te voeren.

10

Statutaire Algemene Vergadering van de Seniorenclub – KAVA-2020

Alle leden van de Seniorenclub - KAVA worden uitgenodigd de statutaire algemene vergadering bij te wonen op donderdag 23 januari 2020 om 14u30 in de grote Aula van het KCC, ingang Consciencestraat, te Antwerpen. Op de agenda: 1. Verslag van de vorige statutaire vergadering van donderdag 24 januari 2019, door de secretaris. Aanvaarding. 2. Jaarverslag over 2019 door de secretaris. Aanvaarding. 3. Boekhoudkundig verslag over het jaar 2019 door de penningmeester.

Aanvaarding. 4. Begroting voor het jaar 2020, voorgesteld door de penningmeester. Aanvaarding. 5. Vaststelling van de lidmaatschapsbijdrage voor het jaar 2021. Voorstel is om het lidgeld op 35 euro per persoon te behouden . Stemming. 6. Voorstel tot aanvaarding en verwelkoming van nieuwe leden: Rein Berden, Catharina Cools, Lieve Van Schepdael en Luc Vande Velde. 7. Voorstelling van het programma van de activiteiten voor 2020 door de voorzitter. 8. Vragen, opmerkingen, suggesties. Conform de statuten, zijn de boekhouding, het ledenregister, de verslagen en beslissingen van de statutaire vergadering ter inzage op het adres van de vereniging, eventueel na afspraak. In opdracht van het bestuur, De secretaris Marijke Waumans ✓ Inschrijven verplicht via storting met vermelding “ worst” of “appel”. Zie p.6.

✓ Gelieve het jaarlijks lidgeld voor 2020, 35 euro per persoon, over te schrijven op de rekening nr. BE50 6451 0044 1818 van de Seniorenclub – KAVA.

11

➔ DEONTOLOGISCHE TEWERKSTELLING. Belangrijker dan ooit.

➔ AFS-PARTNERSHIP.

Gedeelde investering. AFS als mede-eigenaar.

➔ AFS-MANAGEMENT. Beheer van apotheken, kort of langlopend.

➔ FUSIEBEMIDDELING.

Een rationele toekomstbenadering.

AFS cvba - Elisabethlaan 156 - 2600 BERCHEM - BTW BE 0406.383.082 Tel.: 03-238.89.60 - Fax: 03-238.58.16 - Mail: [email protected] - Bank 645-1006091-42

mailto:[email protected]

12

Vogelobservatietocht naar Zeeland op zaterdag 8 februari 2020.

Langs autoweg richting Middelburg, die we verlaten om langs Rilland naar Bath aan de Westerschelde te gaan wandelen. Langs Oesterdam richting Tholen hebben we meerdere mogelijkheden om korte stops te

maken langs de Oosterschelde. Verder rijden we richting St Philipsland langs het Rammegors gebied waar we even stoppen. Daarna langs Philipsdam naar Grevelingendam met uitstap nabij de kijktoren aan de Krammersluizen (indrukwekkende constructie). Na de lunch in Bruinisse, richting Zierikzee naar de Brouwersdam aan de Noordzee , met onderweg korte wandeling in het mooi ringdorpje Dreischor. Stop aan de Noordzee ( zeehonden..). Terug richting Zierikzee met wandeling in het Prunje gebied ( een must..). In Kerkewerve : tijd voor een after-event drankje in “De Heerenkeet”. Daarna via Zeelandbrug richting Antwerpen waar, we rond 18 u terug zijn. Alles natuurlijk in functie van het weer, van de vogels en het tijdschema. Praktisch : > vertrek per autobus aan het Crown Plaza Hotel om 8 u stipt. > Lunch: tussen 12 en 13 u in restaurant Grevelingen in Bruinisse: visplank of vleesplank met tapa’s, brood en kruidenboter, appelstrudel met vanille ijs (hun specialiteit), 2 glazen wijn ,bier of soft-drink ,water aan tafel, koffie of thee. > Prijs all-in : 55 euro /pp te storten op rekening : BE 6451 0044 1818 van de Seniorenclub-KAVA vóór 25 januari, maar na 1 januari 2020. Organisatie: Luc Weytjens en Anne Marie Grangé 0476/86 22 33

13

06- daagse Noord-Nederland – mps Salvinia

Maandag: Arnhem - Lemmer Vertrek aan de Crown Plaza om 06:30u. Wij schepen in om 9u en

vertrekken om 09.30 uur uit Arnhem. Via de IJssel varen we langs de Hanzesteden Zutphen, Deventer en Kampen naar het noorden. Eenmaal op

het IJsselmeer zetten we koers naar Lemmer waar het schip aan het begin

van de avond zal arriveren.

Dinsdag: Lemmer - Eernewoude - Franeker Vandaag staat het waterrijke Friesland op het programma. Over het

Prinses Margrietkanaal en de uitgestrekte Friese meren vaart de Salvinia vanuit Lemmer via Eernewoude naar Franeker. In Eernewoude kunt u

meegaan met een rondvaart door één van de mooiste ongerepte natuurgebieden van Nederland. Met zijn prachtige meren en vaarten is het

een uniek gebied om doorheen te varen. Tijdens de lunch zullen wij de reis vervolgen naar Franeker.

Woensdag: Franeker - Oudeschild (Texel) - Den Helder

Talrijke watervogels begeleiden ons op onze reis over de Waddenzee. Wanneer we geluk hebben zien we op het wad nog een groepje zeehonden.

Op Texel meren we af in de vissershaven van Oudeschild. De rondrit over het eiland is echt een aanrader. Bij de excursie is een stop opgenomen bij

Ecomare. De Salvinia maakt tijdens het diner de oversteek naar Den Helder, waar we de avond en nacht zullen doorbrengen.

Donderdag: Den Helder - Alkmaar - Zaandam We zetten vandaag koers naar Alkmaar. De vele soorten winkels maken

Alkmaar tot één van de leukste winkelsteden van Nederland. In de straten van de nabijgelegen binnenstad, waar het op donderdag koopavond is,

heerst volop gezelligheid. Over de hele wereld staat Alkmaar bekend als de Kaasstad. De Salvinia zal ’s avonds langs de Zaanse Schans doorvaren

naar Zaandam.

Vrijdag: Zaandam - Wijk bij Duurstede De Salvinia zal deze morgen nog even in Zaandam blijven liggen.

Eenmaal op het weidse IJ zien we aan stuurboordzijde de contouren van onze hoofdstad Amsterdam. Het drukke Amsterdam-Rijnkanaal brengt

ons vervolgens naar Wijk bij Duurstede. Hier geven de molen ’Rijn en Lek’ en het kasteel Duurstede blijk van een rijke historie. In het kleine, maar

sfeervolle centrum is het op vrijdag koopavond.

Zaterdag: Wijk bij Duurstede - Arnhem

De reis nadert nu zijn einde. Via de Nederrijn komt Arnhem al snel in zicht. Eenmaal afgemeerd, moeten wij om

14.00 uur helaas weer afscheid van u nemen. Wij wensen u een prettige thuisreis.

14

Dagprogramma Cornwall & Devon van 22 tot 29 september 2020

Dinsdag 22 : Vertrek Antwerpen en transit Ferry Calais-Dover

Hotel du Vin, Exeter

Woensdag 23 : Postbridge, Dartmoor Tamaar Bridges Polperro vissersdorp Eden project ( tropische tuinen) The Headland Hotel, Newquay

Donderdag 24 : Truro stad en kathedraal Trebah tuinen St. Yves ( badplaats) The Headland Hotel, Newquay

Vrijdag 25 : St. Michael’ s Mount ( kasteelbezoek) Land’s End

Geevor Tin Mine ( mijnbezoek) The Headland Hotel, Newquay

Zaterdag 26 : Tintagel kasteel Boscastle (vissersdorp) The Headland Hotel, Newquay

Zondag 27 : Bedruthan Steps ( kustlandschap) Bodmin – stoomtreinrit Lanhydrock House ( Victoriaans landgoed) Durrand House Hotel, Bidefo

Maandag 28 : Lynmouth/Lynton met Cliff Railway Valley of the Rocks ( kustwandeling) Cheddar grotten Holiday Inn Hotel, Salisbury

Dinsdag 29 : Stonehenge ( prehistorisch complex) Transit Ferry Dover- Calais Antwerpen.

°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°

15

Coördinaten Reisleider/gids :

[email protected]

Tel. 059/803723 en GSM 0474.014923

Inbegrepen in de inschrijving :

Tweepersoonskamer met badkamer voorzien van alle comfort, halfpension, 7x overnachtingen, 7x ontbijten, 7x 3-gangen avondmalen.

Ferry Calais/Dover/Calais met P&O

Autocar met airco, bar, video en toilet

NIET inbegrepen in de inschrijving :

Lunches. Inkomgelden bezoeken. Fooien gids en chauffeur vrijblijvend.

Naam en Voornaam

Geboortedatum

Nummer Identiteitskaart

Plaats van uitgifte en geldigheidsdatum Identiteitskaart

Telefoonnummer

Opstapplaats Uw keuze:

Verzekering □ Ja □ Nee

Kamer voorkeur □ Dubbel □ Twin □ Enkel

Hotel du Vin

“Superior” kamer

□ Ja □ Nee

Headland hotel

Kamer met zeezicht

□ Ja □ Nee

* 1520 € per persoon * Toeslag éénpersoonskamer : 150 € * Hotel du Vin, Superior kamer: extra 20 € per persoon

* Headland hotel, kamer met zeezicht: extra 48 € per persoon (voor de 4 nachten)

* Reis- en annulatieverzekering: 7 % van de totaalsom per persoon

Voorschot van 400 Euro per persoon te storten vóór 1 maart op BE51 0017 8062 5562 op naam van Werner Horemans

met vermelding “voorschot Cornwall & Devon”.

gelezen en goedgekeurd handtekening

Saldo te storten vóór 1 augustus 2020 (bedrag wordt u meegedeeld afhankelijk

van uw gemaakte keuzes)

Inschrijven per brief: adres: Koningin Astridlaan 18A12, 8400 Oostende of per e-mail naar: [email protected]

Reisvoorwaarden volgens de brochure “Reizen Lauwers”

Inschrijving reis “Cornwall & Devon” (UK)

KAVA 22-29 Sep 2020

1 Persoon

18

AGENDA

Januari 2020

Dinsdag 7 en 21 : Beleggerskring “ De Vijzel” om 14u30 stipt in de Patio.

Donderdag 23 : Statutaire Algemene Vergadering om 14.30u in de grote Aula

van het KCC, gevolgd door de traditionele worstenbroodjes of appelbollen.

De officiële uitnodiging en dagorde vindt u op pagina 10.

Februari 2020


Zaterdag 8 : Winteruitstap naar Zeeland.

Lees meer op p.12.

Donderdag 27 : Voordracht door Rudiger Wouters en Lina Hoeflaken:

“ Bruegel, van de Hemel naar de Hel” .

Maart 2020


Donderdag 12 : Daguitstap Mechelen II. Zie het programma p.8.

Donderdag 16 : Bestuursvergadering om 09.30 uur in de Patio.

Donderdag 26 : Voordracht door dhr. Paul Van Tigchelt:

“ De Staatsveiligheid”.

19

AGENDA JAAROVERZICHT 2020 Voordrachten : op de vierde donderdag van de maand.

Do.20 febr. : “ Bruegel, van de hemel naar de hel “ door Rudiger Wouters en Lina Hoeflaken

Do.26 maart : “ De Staatsveiligheid” door dhr. Paul Van Tigchelt.

Do.23 april : “ Frankrijk, ontredderde republiek” door mevr. Mia Doornaert.

Do.28 mei : “ Vijd, het verdriet van het Lam Gods” door dhr. Jonas Bruyneel.

Do.25 juni : “ Artificiële Intelligentie” door dhr. Erik De Herdt.

Beleggerskring “De Vijzel”:

op de eerste en derde dinsdag van elke maand in de Patio op KAVA-2.

Natuurwandelingen: op de 1ste of 2de donderdag van mei, juni, september en oktober

00 mei : Lentewandeling : in voorbereiding.

04 juni : zomerwandeling : Hobokense polders, met natuurgids.

00 sept. : Nazomerwandeling : in voorbereiding.

00 okt. : Herfstwandeling : in voorbereiding.

Andere activiteiten en uitstappen:

Zat. 08 febr. : Vogelobservatietocht naar Zeeland.

Dond.12 maart: Daguitstap Mechelen II.

Dond.30 april : Daguitstap: in voorbereiding.

04-9 mei : Zesdaagse cruise naar Noord Nederland

9-12 juni : Fietsvakantie: in park Midden-Limburg , hotel Stiemerheide – Genk.

22-29 sept. : Achtdaagse reis naar Cornwall en Devon.

21

-

-

-

22

Natuurpraatje door Louis Verpraet In het tijdschrift Herfst 2019 las ik op blz.15 het verslag van de voordracht van Dirk Draulans. Sedert vele jaren is hij “de” predikant van de natuurbescherming in Vlaanderen. Ik wil er echter op wijzen, dat de slechtvalk nooit een broedvogel was in Vlaanderen, alhoewel veel natuurliefhebbers deze visie, onterecht wel volgen. Het natuurlijke biotoop van de slechtvalk zijn steile rotswanden. Hoge schoorstenen, kerktorens en koeltorens met daarenboven nog een gepaste nestkast op voldoende hoogte aangebracht geven aan deze prooivogels de gelegenheid zich te vestigen. In een toren van de Sint Goedelekerk in Brussel woont reeds vele jaren een koppel slechtvalken. Daarbij komt nog dat, dat in de stedelijke gebieden grote groepen verwilderde postduiven, kokmeeuwen, soms kauwen en in de Brusselse regio halsbandparkieten gedijen. Deze laatste soort is waarschijnlijk ontsnapt uit een volière en kon er zich, dank zij de minder strenge winters, handhaven. Al deze vogels vormen de hoofdschotel voor de slechtvalken; zij helpen hierdoor mede, de uitbreiding van deze minder gewenste soorten in toom te houden. Korhoenders: Dirk D. vermeldt als laatste waarneming van de korhoeders het jaar 1978 in de buurt van Retie. De grootste populatie van deze hoenderachtigen leefde in onze Kalmthoutse Heide, 35 stuks aub. Ikzelf zag er eind 1980 nog negen, nl. een hen en acht hanen. Marcel Verbrugge, de eerste natuurfotograaf en natuurcineast van Vlaanderen, heeft het leven van onze korhoenders gefilmd rond1975 .Hij filmde ook op een baltsplaats volgend tafereel: twee hanen zijn aan het baltsen, terwijl een hen geïnteresseerd toekijkt. Twee andere hanen waren ook toeschouwer. Hierbij staan de baltsende hanen met licht afhangende vleugels en uitgespreide waaiervormige staart schorre keelgeluiden te maken, die wel twee km ver te horen zijn; dit alleen echter bij zonnig weer en bij zonsopgang tot juist erna. Dan zien we het volgende gebeuren: de baltsende hanen stoppen hun vertoning; de hen gaat zitten voor de door haar gekozen haan: hij wil haar trappen, maar ter gelijkertijd vliegen de drie andere hanen er boven op. De hen schrikt en vliegt weg. Zij zal een onbevrucht ei leggen.

23

De Nederlandse bioloog Eigenraam heeft in 1952 op twintig Nederlandse heidegebieden, waar korhoenders voorkwamen onderzoek gedaan naar het leven van deze dieren. Hij kwam tot de vaststelling, dat bij een verhouding van twee of drie hanen per hen deze groep aangroeide, maar ook hoe meer hanen per hen hoe minder kuikens en zelfs geen bij meer dan vier of vijf hanen per hen. Korhoenen zijn ruigpoothoenders met een duidelijke masculanisatie ( er worden meer hanen dan hennen geboren). De terugloop van het korhoenderbestand is hier ook een gevolg van. Het afschieten van de overtollige hanen had hier kunnen helpen. De Nederlandse prof. Vous heeft in 1980 op een congres in Bussum(Nl) verklaard, dat het originele biotoop van de korhoenders in het hooggebergte ligt. In Finland worden zij regelmatig bejaagd en er leven ook vossen en wolven en toch houdt het hoen daar stand. Sedert 1969 ben ik lid van de wetenschappelijke adviescommissie van de Kalmthoutse heide. Midden de jaren 1980 hebben we met toelating van de hoge raad voor natuurbehoud getracht een reïntroductie uit te voeren. Een zeer welstellende Nederlander, wiens domein zich dwars over de grens uitstrekte, maar met een grote villa op het Belgische deel, sponsorde dit opzet drie jaar lang met telkens een half miljoen Belgische Frank. We hebben bewezen, dat het kon, maar er waren veel meer medewerkers op het terrein nodig en ook veel meer speciën. Na drie jaar werd het experiment beëindigd. Zelf heb ik de korhoenders honderden keren horen balderen, telkens ik met mijn collega Georges Huyskens uit Stabroek, een fervent vogelaar, op stap was in de jaren 1950-1960 en dit bij mooi weer tussen zes en acht uur ‘s morgens. Heerlijk!!!! Tot hier mijn Natuurpraetje. P.Louis Verpraet Kalmthout

25

VERSLAGEN VAN DE VOORDRACHTEN, WANDELINGEN EN UITSTAPPEN. Verslagen van de wandelingen – Herfst 2019.

Donderdag 5 september: ooit al eens gedaan? Wij deden het met de Senioren: met

de Waterbus van A > Kruibeke > Bazel > A, een mini-cruise op de Schelde zeg maar.

Voor onze wandeling ontschepen we in Kruibeke voor de tocht langs de polders in het

Gecontroleerd Overstromings Gebied naar Bazel, waar we, ondanks het onzekere

weer, toch kunnen genieten van een streepje zon bij ons pintje. Niet te lang blijven

plakken in de Duiventoren, want we moeten het veer naar Hemiksem halen voor de

cruise terug. Iedereen tevreden over deze aangename ervaring.

Met dank aan de organisatoren Alberte en Chris.

Alvast een idee voor met de kleinkinderen.

°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°

Lilse Bergen op donderdag 10 oktober.

We kennen de Lilse bergen als recreatiegebied. Vandaag ontdekken 26 Senioren er

een enig natuurgebied met prachtige bomen. Het was weer eens een

natuurwandeling “ zoals vroeger”, met uitgebreide aandacht voor de flora en in het

bijzonder aan de uitzonderlijke overvloed aan paddestoelen allerlei, eetbare en niet

te eten. De schrik voor de paddestoel zit er nog dik in. Maar onder deskundige uitleg

van Catherine waagde Paul , toch wat aarzelend, de pluk van eekhoorntjesbrood

( boletus edulis) om ze te bereiden met heerlijke echte! Italiaanse truffelolie.

Buiten de alomtegenwoordige vliegenzwam ( amaniet) vonden we ook nog de

gewone boleet, de parasolzwam ( macrolepiota), de inktzwam ( coprinus), de valse

hanenkam en nog zoveel anderen.

We danken Anne-Marie Grangé voor de organisatie van deze schitterende en zon-

overgoten boswandeling.

LVdK

26

Verslag van de reis Dresden-Berlijn- Hamburg september 2019

DRESDEN: platgegooid en afgebrand tussen 13-14 februari 1945, langzaam uit haar as herrezen onder het communistisch regime, maar versneld na de Wende met geld uit het Westen. Dit is meteen het hoogtepunt van de reis. Net na een busreis van ong.200 KM van Berlijn naar het Best Western Hotel te Dresden neemt onze gids -begeleider Marcel Coussemens ons met tram 7 mee naar het centrum voor een “Stadtsrundfahrt” met een toeristenbusje. Zo krijgen we een eerste overzicht van de bezienswaardigheden in de verschillende wijken van Dresden.

Gids Marcel neemt ons de volgende dag in de namiddag op sleeptouw voor een uitgebreide wandeling in de oude stad: de Neumarkt met de imposante Frauenkirche; de Theaterplatz met de Semperoper , één van ’s werelds grootste operagebouwen; de Zwinger, een laatbarok paleizencomplex bedoeld om er de kunstcollecties van koning August de Sterke in onder te brengen; het Residentieslot, het residentiepaleis van de Wettin-dynastie: na een brand in 1701 heropgebouwd onder koning August de Sterke, die er een aantal zalen liet ontwerpen voor zijn collecties. Deze kunstschatten konden in 1945 gelukkig in veiligheid gebracht worden en zijn opnieuw in het , als museum ingerichte, “ Grüne Gewölbe” te bewonderen. We opteren dit te doen in het “oude groene gewelf”: adembenemend kunsten ambachtswerk van zeer hoog niveau in gerestaureerde zalen zoals ze waren onder koning August de Sterke: allerlei voorwerpen van goud, zilver, ivoor, brons, porcelein, barnsteen. Wat een weelde en rijkdom! Op terugweg naar de tramhalte wandelen we nog langs de “ Stallhof”, een door hoge muren omsloten plein voor toernooien en andere feesten. Op de buitenmuur hiervan is de “Fürstenzug” te zien: een groot tegeltableau met de afbeeldingen van alle vorsten uit het Wellin-geslacht sinds 1127 tot 1904. Enig.

In de voormiddag bracht Marcel C. ons, alweer met het O.V. naar Schloss Pillnitz voor een bezoek aan de tuinen: fabelachtig paleis met Chinese stijlelementen, gebouwd voor koning August de Sterke. Bijzondere bezienswaardigheid in de tuin is een oude camelia ( uit ong.1750 ! ) waarover in de winter een glazen kooi wordt geschoven met een computergestuurde klimaatregeling tegen de vorst.

Op dag 3 is de terugreis met de autocar naar Berlijn gepland. We maken een ommetje naar Cottbus , een stadje bij de Poolse grens, waar we de oudste apotheek van Duitsland bezoeken onder het thema “ de apotheek in de DDR”, voortreffelijk gebracht door een lokale gids.

Na de onvermijdelijke Stau komen we te Spandau aan , waar de Victor Hugo van Croisi Europe ons geduldig opwacht.

27

Tijdens een 4 uur durende rondrit per autocar krijgen we ‘s anderendaags van een lokale gids, met zin voor humor, een goed overzicht van de verschillende wijken van Berlijn. Onderweg stop’s aan de Brandenburger poort, de Humbold universiteit, de restanten van “ de muur” en de totaal fake “ check point Charlie” .

In de namiddag vaart de boot naar Potsdam en staat “ Sans Souci” op het menu. Het bezoek aan dit kasteel, gebouwd voor koning Frederik II, werd flink overgoten door een stevige onweersbui. Iets zonniger was daarna het bezoek aan het “ Ceciliënhof”, waar het akkoord van Potsdam werd getekend op 2 augustus 1945.

De volgende etappes zijn Tangermünde, een goed bewaard middeleeuws stadje met veel gebouwen in de typische rode baksteen; Magdeburg, , met o.a. de eigenzinnige “ Grüne Zitadelle”, werk van Friedensreich Hundertwasser, een Oostenrijks kunstenaar ( overleden in 2000); en Lüneburg, een charmante stad gevrijwaard van de bombardementen tijdens W.O.II, rijk geworden dankzij de zoutwinning: we lopen met een lokale gids de stad rond. Ook hier is de rode baksteen dominant.

Het te lage waterpeil van de Elbe zorgt ervoor dat we langs een heel netwerk van kanalen varen. Maar dat biedt de gelegenheid om door verschillende sluizen te varen en de indrukwekkende scheepslift van Scharnebeck ( 38 M niveauverschil).

Na ong.400 km sinds Spandau varen we eindelijk de Elbe op.

We naderen Hamburg en varen langs de Elbphilharmonie de haven binnen. WOW!

We leggen aan thv de oude vismarkt. Nog even de tijd voor een korte wandeling langs de beruchte “ Reeperbahn”, waar toevallig het Reeperfestival plaats heeft.

Het is de voorlaatste dag en dus traditioneel tijd voor het gala diner. We maken van de gelegenheid gebruik om de “verjaardag” van Jean-Pierre te vieren. Afgesproken was een taart met brandende kaarsen aan Jean-Pierre te serveren; een verwonderde , ongelovige Jean-Pierre! What’s happened? Blijkt dat we de uiterste datum van geldigheid van zijn identiteitskaart hebben verwisseld met zijn geboortedatum. Wat een afgang!

Ook in Hamburg een interessante sight -seeing tocht met de bus langs de verschillende buurten van Hamburg met stop’s aan de Sint Michaëliskirche, de “ Elbe Allee” met kastelen en grote villa’s van rijke reders, Alstersee omzoomd door grote villa’s, de oude stad met het Rathaus, de “Speicherstadt” met de oude stapelhuizen.

Zaterdag 21 september was onze laatste dag. Het werd een stralende dag met een zalige temperatuur tot 23°C: het orgelpunt van de reis als je het mij vraagt.

Valiezen maken en wegdromen van een heerlijke dag in Hamburg en een reis in aangenaam gezelschap. LVdK

28

“De restauratie van het Lam Gods”, voordracht door prof. em. Anne van Grevenstein (Universiteit Amsterdam) op 26 september 2019. Verslag. Prof. Anne van Grevenstein-Kruse is geboren te Antwerpen (en zij heeft nog steeds een Belgisch paspoort). Ze was hoogleraar Praktijk van conservering en restauratie aan de universiteit van Amsterdam, nadat ze drie jaar eerder bijzonder hoogleraar kunst en cultuur was aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Ze werd opgeleid o.a. aan het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium te Brussel. Ze lag ook aan de wieg van de oprichting in 1987 van de stichting Restauratie Atelier Limburg ( SRAL), waar ze zich inzette voor de opleiding van gekwalificeerde restauratoren. Anne van Grevenstein was , als restaurator van schilderijen en geschilderde objecten, adviseur van de kerkfabriek van de Sint Baafs kathedraal van Gent en daardoor nauw betrokken bij het restauratieproces van het Lam Gods.

Geschiedenis

Het Lam Gods werd in opdracht van Joost Vijd en zijn echtgenote Elisabeth Borluut gerealiseerd door de gebroeders Hubert en Jan Van Eyck. Het werd in mei 1432 ingehuldigd in de Vijd kapel van de toenmalige Sint Janskerk (later omgedoopt tot Sint Baafskathedraal) in Gent. Het doek, een drieluik met als afmetingen 3,50 x 4,60 meter, was voor die tijd een van de grootste stukken die geschilderd werden. Het veelluik brengt hulde aan het offer van het Lam en de redding van de mensheid. Over de gebroeders van Eyck is niet veel bekend, en zeker niet over Hubert. Een geschrift uit die tijd maakt melding dat hij het werk begonnen was. Hij overleed al in 1426 zodat zijn jongere broer Jan het werk afmaakte. Tot op heden is niet geweten voor welke delen Hubert of Jan verantwoordelijk waren. Spreker laat zien hoe het werk opgesteld stond in zijn originele plaats. Het schilderij is helemaal gericht op deze locatie in de Vijd kapel. Het raam van de kapel spiegelt zelfs op het juweel van één van de zingende engelen. In 1980 stelde E. Dhaners een hypothese voor dat de onderste en bovenste register opgesteld waren los van elkaar, hierbij voortgaande op gaten in de muur die er nog waren in de eerste helft van de 20ste E. Sinds 1986 staat het triptiek opgesteld in de Villakapel, achteraan in de kerk. Dat was een verhuis om veiligheidsredenen. Het staat achter gepantserd glas in een betonnen “bunker”. Die opstelling heeft ook zijn nadelen. Er zijn schommelingen in vochtigheid en temperatuur die nadelig zijn voor het kunstwerk. De verlichting was met spots die ook warmte afgaven. Recent werd dank zij LED-lampen hieraan verholpen. Het glas heeft een groene kleur zodat de kleurenpracht van het schilderij vervormd is. Tenslotte is die ruimte beperkt. De panelen kunnen er afzonderlijk uit gemaneuvreerd worden, maar een operatie van ontruiming zou 8 uur duren (en dan denken we aan de recente brand van de Notre-Dame in Parijs...). Sinds 2009 kijkt men uit naar een andere locatie en men denkt hierbij aan de sacramentskapel in de kooromgang.

29

Het Lam Gods heeft de ganse Europese geschiedenis sinds de 15de E. meegemaakt met al zijn rampen, conflicten en oorlogen. Het mag een wonder heten dat het nog in zijn geheel bewaard gebleven is, op het gestolen paneel van de rechtvaardige rechters na. In 1794 – 1798 werden tijdens de Franse bezetting de midden panelen meegenomen naar Parijs voor het Musée Napoleon (later het Louvre). Daar werden de panelen wat bijgewerkt om ze beter in de kaders te laten passen. In 1815 kwamen die panelen na de val van Napoleon terug naar de kathedraal, maar in 1816 besloot het kerkbestuur de zijpanelen (op Adam en Eva na) te verkopen aan de Gemäldegalerie in Berlijn. Volgens de museale praktijken uit die tijd vond men het vervelend dat de voor en achterkant van de panelen niet tegelijk konden getoond worden. Daarom besloot men eind 19de E. de panelen overlangs door te zagen. Een gevaarlijke operatie, maar directeur von Bode stond er garant voor dat het werk zorgvuldig uitgevoerd werd. De achterkanten werden verstevigd met lattenwerk. In 1861 werden de panelen Adam en Eva verkocht aan de Koninklijke musea voor Schone Kunsten in Brussel en vervangen door “geklede” kopieën. Na WO I werd in het Verdrag van Versailles een passage opgenomen dat Duitsland verplichtte de zijpanelen terug te geven als een deel van de schadevergoeding. In 1934 was er dan de roof van de rechtvaardige rechters. Dat verloren paneel werd later vervangen door een kopie van de hand van Jef Van der Veken, kunstschilder, restaurateur en bij wijlen ook vervalser. Maar om het eventueel van het origineel te kunnen onderscheiden had hij een van de figuren het gelaat van koning Leopold III gegeven. Tijdens WO II konden de Duitsers toch beslag leggen op het Lam Gods en het verhuisde naar het kasteel Neuschwanstein in Beieren en op het einde van de oorlog naar de zoutmijnen van Altaussee alwaar Amerikaanse troepen het ongeschonden konden recupereren. Terug in België werd het eerst tentoongesteld in het Koninklijk paleis te Brussel en daarna onder massale belangstelling terug geplaatst in de Sint Baafs kathedraal. In 1950-51 onderging het werk een restauratie in het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium in Brussel. Dat was een restauratie die al wetenschappelijk uitgevoerd werd onder leiding van een internationaal expertpanel. Er werden toen kunstharsen gebruikt en dat blijkt nu geen geslaagde operatie.

30

Conservatie – Restauratie 2012 – 2016 Al vanaf 2010 werd preliminair onderzoek gedaan in situ naar de toestand van het altaarstuk, in samenwerking met de Universiteit Gent. Er werden dringende maatregelen genomen om zones met loskomende verflagen te verstevigen. In dat opzicht was de vrij recente kopie van de rechtvaardige rechters er nog het slechts aan toe. Er werd overlegd tussen al de betrokken partijen (kerkfabriek, Universiteiten Gent en Antwerpen, MSK Gent, Vlaamse Gemeenschap en het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK)). Ook recente onderzoekstechnieken zoals de infraroodreflectografie werden aangewend, waardoor de verschillende verflagen gevisualiseerd konden worden tot op de grondlaag met de houtskooltekening. Hiermee kon men ook overschilderingen visualiseren, en het waren er talrijke! De houten panelen werden onderworpen aan een dendrochronologisch onderzoek (tellen van de jaarringen). De planken waren van Baltische eik en van verschillende datums. Zo blijkt een plank uit het middenpaneel met de aanbidding van het Lam dezelfde datum te hebben als een plank uit het bovenste register. De hypothese als zou Hubert de aanbidding geschilderd hebben en Jan het bovenst register, houdt dus geen stand. Ook werd een “second opinion” ingewonnen van internationale experts. Terloops verheugt spreker zich over het feit dat de restauratietechnieken van een onbekend kunstvak inmiddels uitgegroeid zijn tot een interdisciplinaire academische wetenschap. Ter illustratie laat de spreker ook enkele elementen zien uit een tentoonstelling in het Caermersklooster te Gent. We zien er de opbouw van een schilderij met grondlaag uit krijt gebonden met lijnolie, de grondtekening uit houtskool, de grondverflaag en de afwerking. Ook gebruikte materialen en grondstoffen werden getoond zoals Lapis lazuli (ultramarijn) dat duurder was dan bladgoud. In 2012 begon dan de eigenlijke restauratie. Deze zou plaatshebben in het Museum voor Schone kunsten in Gent. Aldus bleef het kunstwerk in Gent. Het publiek kreeg toegang achter een glazen wand. In eerste fase werden de buitenpanelen onder handen genomen. Een eerste werk bestond uit het verwijderen van vier vernislagen. Deze waren van synthetisch hars en moeilijk te verwijderen bij middel van aangepaste solventen. Aldus kreeg men zicht op de overschilderingen die in de loop der eeuwen (al vanaf de 16de E.) aangebracht werden. De overschilderingen werden met scalpel verwijderd onder de microscoop. Dat was een werk van lange tijdsduur. Op een dag kon men zo maar een oppervlak van een postzegel verwijderen. Het oorspronkelijk ontwerp kwam terug aan het daglicht. Heel veel details, bijvoorbeeld de plooien in de mantels, werden terug zichtbaar, en spreker laat enkele details ervan zien.

31

De achterzijden van de panelen werden ook onder handen genomen. Onoordeelkundige verstevigingen werden vervangen. Ook de lijsten kwamen aan de beurt. Het bleek dat de lijsten ook beschilderd waren als een imitatie van steen. Aldus was de lijst ook een deel van het kunstwerk. Meer nog, op het tafereel van de boodschap aan Maria werpen die lijsten hun schaduw af op de vloer en het licht kwam inderdaad van rechts uit het raam. Om maar te zeggen hoe zeer het retabel geïntegreerd was in het interieur van de Vijdkapel. In 2016 werd die eerste fase afgerond. Dan was het de beurt aan de midden panelen. Spreker verheugt zich ook over de samenwerking die tot stand gekomen was tussen al de bestuursniveaus van ons land: stad Gent (MSK), provinciebestuur (kathedraal en bisdom), Vlaamse Gemeenschap (bevoegd voor cultuurbeleid) en tenslotte het federaal niveau (KIK). Maar toch stelde een combiticket kathedraal/MSK een probleem dat maar na een lange tijd opgelost werd. Tot zover de voortreffelijke uiteenzetting van spreker Anne van Grevenstein. Als toemaatje hebben we vernomen uit de media dat inmiddels de tweede fase van de restauratie naar zijn eindpunt loopt. Ook daar kwamen onverwachte onthullingen aan het daglicht in het paneel van de aanbidding van het Lam. Tenslotte hebben we ook vernomen dat er op 12 oktober 2016 een academische zitting plaatshad in de kathedraal bij de voorstelling van de gerestaureerde buitenpanelen, in aanwezigheid van de ministers Weijts, Sleurs en Gatz, de bisschop van Gent Mgr. Van Looy, de rector van de kathedraal en de directeur van het KIK. Anvan Grevenstein werd er door de bisschop in de bloemetjes gezet voor haar raadgevend werk voor de kerkfabriek. Met deze voordracht kregen we al een voorsmaakje van het komende Van Eyck jaar 2020. Jean Barbé.

°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°

32

“Beethoven, de grote Geweldenaar” Voordracht door de heer Jos Meersmans op 22 oktober 2019. Verslag. Jos Meersmans is helemaal geen onbekende meer in onze Academische kring, vermits we hem al mochten ontvangen in 2016 met Bachs laatste reis, in 2017 met Requiem voor Fauré en in 2018 met Our Great Mr Händel. We moeten hem dus nog nauwelijks voorstellen: musicoloog, leraar muziekgeschiedenis en algemene muziekcultuur aan het conservatorium te Leuven. Ook organist en bezieler van de Leuvense Orgelkring en vroegere medewerker van BRT3. Sinds zijn pensioen in 2011 trekt hij Vlaanderen rond met zijn zelfgeschreven theatermonologen over componistenportretten. De spreker kruipt voor deze monoloog in de huid van Franz Schubert, die tijdgenoot was doch zesentwintig jaar jonger dan de grootmeester. De voorstelling begint alvast met de triomfantelijke klanken van het gelegenheidswerk “Wellingtons Sieg oder die Schlacht bei Vittoria op.91”, opgevoerd in december 1813 tijdens het Congres van Wenen. Enkele maanden voordien had Wellington een eerste nederlaag aan Napoleon toegebracht. Schubert vond dat werk maar kitscherig met zijn kanongebulder, nagebootste geweerschoten, en triomfantelijke partijen, maar het publiek liep storm. Schubert was echter gekomen voor de zevende symfonie. Wat een contrast, wat een diepgang met het voorgaande. Ondanks het feit dat de toen potdove meester zelf dirigeerde en er daardoor even wat misliep, werd het werk met uitbundig applaus beantwoord. De toen zestienjarige Schubert mocht dat alles meemaken en dat was zijn eerste kennismaking met Beethoven. Tussendoor krijgen we fragmenten te horen uit de zevende Symfonie, Vivace uit het eerste deel en allegro con brio uit het slot. Beethoven werd geboren te Bonn, de week voor Kerstmis 1770. Zijn vader Johann was zanger aan het hof te Bonn. De van Beethovens waren afkomstig uit Mechelen in de Oostenrijkse Nederlanden. Grootvader Louis had het zelfs gebracht tot hofkapelmeester. Vader Johann erkende al vroeg het talent van zijn zoon Ludwig, ondanks het feit dat hijzelf aan drank ten onder ging. Ludwig werd gelukkig opgevangen door goede leermeesters. Hij kwam zelfs terecht in Wenen en bracht enkele bezoekjes aan Mozart, doch het klikte niet goed. Terug thuis in Bonn ontmoette hij er enkele jaren later Jozef Hayden die op doorreis was. Hayden erkende het talent van Ludwig en stelde hem voor naar Wenen te komen in 1792. Hij zou nooit meer zijn geboortestad terugzien. In Wenen werd hij opgevangen door graaf Waldstein en hij kreeg onderdak bij prins Lichnowsky. Beethoven kreeg het echt naar zijn zin. Als contrast leefde Schubert, zoon van een dorpsonderwijzer, daarentegen in moeilijke omstandigheden.

33

Wij krijgen nu sonate nr. 1 op. 2 te horen, daterend uit die tijd. Het expressieve spel van de pianosonate contrasteerde met wat men tot dan ten hore had gekregen. De echte schokgolf kwam er met de symfonieën, en welbepaald de eerste op.21 die spanningsvol begon met de blazers, ook al iets nieuws voor die tijd. Beethoven koesterde plannen om uit te wijken naar Parijs in de zomer van 1803. De nieuwe consul Napoleon wou het muzikale leven in Parijs opfleuren. De rust in Europa was even teruggekeerd en Napoleon leek het frisse gedachtegoed van de revolutie te ondersteunen. Beethoven dacht er ook aan zijn derde symfonie aan Napoleon op te dragen, maar in december 1804 kroonde Napoleon zichzelf tot keizer en daarmee waren de plannen van Beethoven definitief van de baan. Hij herdoopte zijn derde symfonie in “Eroica”. We krijgen twee fragmenten uit de derde symfonie op.55 te horen. De rust in Europa was weg. Napoleon bezette zelfs Wenen in het najaar van 1805, na de première van de derde symfonie. De meester werd ook gekweld door zijn opkomende doofheid. Nog beperkt bij de eerste symfonie, maar het werd beangstigend na de derde. Een ramp voor een musicus, maar het betekende ook een sociaal isolement. En dan de liefde...Josephine von Brunsvik kwam bij Beethoven voor pianolessen. Zij was de dochter van gravin von Brunsvik, getalenteerd, innemend en zo charmant. Beethoven werd laaiend verliefd en aan de pianolessen kwam maar geen eind totdat de gravin voor haar dochter een echtgenoot gevonden had. Beethoven bleef ontgoocheld achter. Wat later maakte hij kennis met een nichtje van Josephine, Giulietta Giucciardi. Even mooi en getalenteerd. In die periode van verliefdheid groeiden de mooiste dingen en Beethoven droeg haar zijn pianosonate nr 14 op.27 “Mondschein” op. (Wij krijgen ook dit te horen) Maar de adel leeft in zijn eigen wereld en ook ditmaal bleef de meester verweesd achter. Het gehoorprobleem werd er niet beter op en op aanraden van zijn dokter ging Beethoven de rust opzoeken in Heiligenstadt, een wijndorp ten noorden van Wenen. Daar schreef hij zijn “Heiligenstädter Testament”, die hij in feite voor zichzelf geschreven had om in het reine te komen met zichzelf en met zijn doofheid. Nog voor de première van de Eroica kwam Josephine terug in beeld. Haar echtgenoot was vroegtijdig gestorven aan een longontsteking en zij bleef achter met drie kinderen en een vierde op komst. Beethoven gaf haar opnieuw pianolessen en in die dagen ontstond de pianosonate nr. 23 op.57 “Appassionata” (dat we ook te horen krijgen). Het mocht niet helpen: Beethoven kreeg terug de bons.

34

In de zomer van 1812 ging Beethoven naar Praag en Teplitz. In Praag was hij voor zaken. Hij kreeg er een beurs aangeboden opdat hij in Wenen zou blijven. In het kuuroord Teplitz ontmoette hij Goethe. In Teplitz schreef hij zijn brief aan de “onsterfelijke geliefde”, een brief die nooit verzonden werd en die hij altijd bewaard had. Misschien wachtte hij er op zijn geliefde die niet kwam opdagen? We krijgen het storm fragment te horen uit de zesde symfonie op.68 “Pastorale” Vanaf dan moest Beethoven erin berusten dat hij zijn levenspad alleen zou moeten bewandelen. Later in dat jaar kwamen de symfonieën 7 en 8 klaar, maar het zou meer dan tien jaar duren eer de negende er kwam. Zijn muziek werd heel persoonlijk en bestemd voor een klein publiek kenners. Zo bijvoorbeeld het strijkkwartet nr.11 op.95 (waarvan we ook een fragment horen). Een enorm contrast met zijn “Wellingtons Sieg”. Die laatste bracht hem wel populariteit, ook bij de regeringsleiders van het Congres van Wenen. Een ander project uit die periode is de opera Fidelio, zijn enige opera trouwens. Reeds in 1805 was er een eerste versie onder de titel “Leonore”, maar een succes is het niet geworden. De herwerkte versie Fidelio werd geprogrammeerd in het voorjaar 1814 en werd een groot succes. De toen zeventienjarige Schubert had de gelegenheid de première bij te wonen. Hij moest wel eerst enkele schoolboeken verkopen om een toegangskaart te kunnen kopen. We horen nu uit act 2 het kwartet “Er sterbe”. Tijdens de volgende elf jaren werd het leven van Beethoven vergald door een familieaffaire. Kort na het Congres overleed Beethovens jongere broer Kasper Karl aan tbc en liet een negenjarige zoon Kasper achter. Beethoven werd aangesteld als voogd, maar het boterde niet met de moeder, die wel wat aan lager wal geraakt was. Jarenlang was er getouwtrek tussen beiden via rechtbanken. Het kwam de neef en zijn studies niet ten goede. Na een mislukte zelfmoordpoging trok deze naar het leger. Uiteindelijk moest Beethoven afzien van het voogdijschap. Gelukkig waren er ook rustigere momenten. Alzo vonden twee monumenten het levenslicht. De Missa Solemnis op.123 (wij horen een fragment uit het Kyrie) was bedoeld voor de inauguratie van aartshertog Rudolph (de jongste broer van keizer Frans I) als aartsbisschop van Olmütz. Het werk was zozeer muzikaal uitgewerkt dat het nog niet voltooid was voor de uitvoering. Het zou pas een première kennen in 1824 en dan nog wel in Sint-Petersburg, dankzij een muziekminnende Russische diplomaat. En dan was er de Negende symfonie. Al heel vroeg, toen hij nog in de twintig was, had Beethoven plannen om Schillers gedicht “Ode an die Freude” in toon te zetten. Nu was de tijd gekomen om het plan vorm te geven in een grootse symfonie. De première had plaats op 7 mei 1824 in het Kärtnertorheather in Wenen.

35

De meester zelf had de leiding. Het was een pijnlijke ervaring hoe de potdove toondichter stond te molenwieken achter de werkelijke dirigent. Het publiek was genereus en beantwoorde de opvoering met heftig applaus. Men moest de meester omkeren opdat hij tenminste zijn succes kon zien. De negende werd een weergaloos succes. Wij horen enkele fragmenten uit de finale. Met Beethoven ging het van kwaad naar erger. Wereldvreemd, misantroop bracht hij zijn laatste levensjaren door in schamele omstandigheden tussen de lege wijnflessen, de stank van de ongeledigde nachtemmer en de geur van achtergebleven etensresten. Maar ook met de geliefde Josephine was het misgelopen. Zij was hertrouwd met een zekere baron von Stackelberg, die zich uitte als een egocentrische luiaard en zijn gezin terroriseerde. Na twee jaar had ze hem aan de deur gezet, waarna hij haar het leven zo zuur gemaakt heeft dat ze in 1821 overleden is. Zou zij niet, toen in de zomer van 1812, ook in Praag geweest zijn? En haar laatste kind, een dochtertje, zou het niet...? Zou zij niet de “onsterfelijke geliefde” zijn? Met de fantasie D 940 van Franz Schubert op de achtergrond brengt “spreker” Schubert de laatste mijmeringen over hun grote liefdes, Beethoven zijn Josephine en Schuberts Caroline von Esterhaz, twee onmogelijke liefdes. Onder applaus van ons publiek treedt spreker uit zijn rol. De voorstelling werd, zoals de vorige keren, goed gesmaakt. Zo een theatervoorstelling in monoloogvorm blijft origineel en is een welkome afwisseling als voordracht. En ditmaal konden we ongestoord genieten van “Ode an die Freude” zonder ons te moeten generen ten overstaan van een andere activiteit in het KCC van KAVA. Jean Barbé

37

Verantwoordelijke uitgever: Luc Vande Kerckhove, St.Hubertusstraat,52, 2600 Berchem

WINTER - Kava · EDACTIEPRAATJE 2020 -1 Winter Om het nieuwe decennium in te luiden stellen we u...

Documents

Transcript of WINTER - Kava · EDACTIEPRAATJE 2020 -1 Winter Om het nieuwe decennium in te luiden stellen we u...