We..zijn sinds het begin van de markteconomie in ongeveer de vijftiende eeuw krankzinnig rijk geworden. Foto: ANP

miljard euro als afschrijving vande eerdere steun, en 0,7 miljardeuro voor het op afstand plaat-sen van het vastgoed. Daarnaastverschaft de staat 1,1 miljard aanleningen en 5 miljard aan garan-ties. In totaal een verslechteringvan het begrotingstekort met 0,6procent.

Van alle grote Nederlandsebanken is de Rabo de enige die definanciële crisis heeft doorstaanzonder enige hulp van de over-heid. Volgens Boonstra heeft datalles te maken met de coöpera-tieve structuur van de bank. "Hetzijn de 139 lokale banken die huneigen beslissingen nemen en uit-eindelijk daarachter weer de le-

De economischeomstandigheden inde jaren dertig vande vorige eeuw: dátwas p ScnSIS

den. Net als alle andere bankenmaken wij ook fouten, maar dooronze structuur en cultuur blijvenwe beter dan anderen met beidebenen op de grond staan. Onzecentrale directie heeft lang nietdie macht die andere bankdirec-

ties hebben. Er moet steeds reke-ning worden gehouden met delokale banken. Een man als Rijk-man Groenink had het met zijnkarakter in de Rabo-organisatieniet gered."

Daarnaast kan de Rabobankals corporatie niet naar de beurs."Ons eigen vermogen wordt nietbepaald door aandeelhouders,ons vermogen is al het geld datwe de afgelopen eeuw hebbenverdiend. Omdat we geen moge-lijkheid hebben om op de beursgeld te genereren, zijn we zeerzuinig op ons eigen vermogen.We hebben dus een ander risico-profiel dan beursgenoteerde ban-ken. Dat betekent dat we in goedetijden iets minder krijgen, maardat het in slechte tijden niet foutgaat. De Rabobank is een uiterststabiele factor in het Nederlandsebancaire systeem."

Niet bijzonderDe economische omstandighedenwaarin we ons nu bevinden zijnop zich niet zo bijzonder. vindtBoonstra. "Hoewel je altijd weerhoort: 'deze keer is het anders'.zijn crises van alle tijden. We zijnsinds het begin van de markteco-nomie in ongeveer de vijftiendeeeuw krankzinnig rijk geworden.Voordat de markteconomie ont-stond veranderden samenlevin-gen nauwelijks en leefden men-sen in dezelfde omstandighedenals hun voorouders honderden

jaren eerder; een statische we-reld Met de komst van de markt-economie ontstond ook de dyna-miek. En een van de kenmerkendaarvan is dat er zo nu en dangektes ontstaan die uitmondenin een crisis. Dat zag je al in dezeventiende eeuw in Nederlandmet bijvoorbeeld de tulpen cris is.In een markteconomie zijn crisesniet uit te sluiten, hoewel haast

. elke generatie op zijn tijd denktdat ze de eeuwigdurende groeiheeft bereikt. "

Volgens Boonstra hebben allecrises hetzelfde basispatroon."Eerst is er groei. waarna naarverloop van tijd onevenwichtig-heden ontstaan. Het bijzonderepsychologische effect is dat men-sen die onevenwichtigheden welopmerken. maar ze vervolgensontkennen. want 'deze keer ishet anders'. Je zag dat eind jarentachtig in Japan. De grondprijzenrezen daar zo de pan uit dat hetcomplex van het keizerlijk paleisduurder was dan opgeteld alle on-roerend goed in Canada. Als je zo-iets opmerkt dan weet je dus dathet hartstikke fout gaat."

"In de Verenigde Staten zijn debanken losgeraakt van de werke-lijkheid. Er waren schaduwban-ken actief die niet onder toezichtvielen. Men dacht dat zij geen ofnauwelijks invloed zouden heb-ben op het gehele systeem. Maarer bleek een veel grotere verwe-venheid te zijn dan men dacht.

Dat is de eerste les die we hebbengeleerd. De tweede les is dat toe-zichthouders niet goed hebbenopgelet. Dat was heel duidelijkhet geval bij Icesave. De derde les

De Rabo is de enigegrote bank die decrisis doorstaaneeft zonder hulpan de overheid

blijft vaak onderbelicht en datis de rol van de politiek. Het be-grotingsbeleid was niet goed. Be-grotingsoverschotten in de goedetijd werden prompt verjubeld. Deeurocrisis is daarmee niet alleeneen economisch, maar vooral ookeen politiek probleem."

Meer integratieBoonstra is een warm pleitbe-zorger voor meer integratie inEuropa. "Dat is onvermijdelijkwillen we de problemen kunnenaanpakken. Maar we moeten datwel selectief doen. Nu bemoeit deEuropese Unie zich te veel metzaken waar ze zich niet mee zoumoeten bemoeien. Ze moet zichdus ver houden van de vraag of jewel of niet klompen mag dragen

op je werk. maar zich bezighou-den met de grote kwesties: emi-gratiebeleid, milieu, energie. deeconomie en de vrijhandel."

"Het is voor de afzonderlijkeEuropese landen van groot belangdat de Europese Unie niet versnip-pert. Er is een enorme verschui-ving gaande in de wereld. De op-komende landen als China, Indiaen Brazilië zullen de afzonderlijkeEuropese landen voorbijstreven ineconomische grootte en belang.Misschien dat Duitsland zich zalkunnen handhaven bij de eerstetien. Als we in de toekomst echtwillen kunnen meepraten met degrote jongens, dan moeten we op-treden als één gebied en met éénmond praten. De Europese Unieheeft per slot van rekening degrootste economie ter wereld Alsje optreedt als eenheid dan blijf jeaan de tafel zitten waar de wereld-politiek wordt gemaakt en waarde werkelijk belangrijke beslissin-gen vallen."

Aanstaande dinsdag verzorgthoofdeconoom Wim Boonstra van deRabobank met een lezinghet slotak-koord van het drieluik 'Lessen in decrisis'. De serie is een tnitiatief vanFriesch Dagblad, VUConnected enTresoar. De avond begint om 20.00uur in Tresoar. Boterhoek 1 in Leeu-warden. De toegang is gratis

Meer informatie en aanmelding:www.vuconnected.nl.