Wijkfoto Transvaalbuurt Zo zien buurt & bewoners met zorg en ondersteuning eruit

2

Woord vooraf Lees meer over het doel en de aanleiding van deze wijkfoto

Deze wijkfoto geeft een beeld van de Transvaalbuurt in Haarlem. Wie wonen en werken er?

Wat voor aanbod is er in deze wijk voor mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben?

Naast de cijfers en feiten vind je in deze wijkfoto verhalen van mensen zelf. We hebben

hiervoor veel speurwerk gedaan en ontdekt dat, hoe dieper je de wijk induikt, hoe meer je

ontdekt. Elk hoofdstuk eindigt daarom met aanbevelingen voor verder speurwerk.

Deze wijkfoto is ontwikkeld binnen het project ‘Samen voor elkaar in de Transvaalbuurt’.

Doel van dit project is om nieuwe zorg en ondersteuningsarrangementen te ontwikkelen voor

en door de wijk. Dat doen we met verschillende partijen: de gemeente Haarlem, aanbieders

van zorg en welzijn uit de wijk, kenniscentrum Vilans en natuurlijk de bewoners en

uitvoerders in de Transvaalbuurt.

Namens de projectgroep: veel leesplezier!

Gemeente Haarlem

Zorgbalans

Amstelring

Dock

Vilans

Februari 2014

De pilot ‘Samen voor elkaar in de Transvaalbuurt’ is een initiatief van de gemeente Haarlem,

Zorgbalans, Amstelring, Dock en Vilans.

3

Goed om te weten:

De kwantitatieve gegevens over de bevolking en het zorggebruik zijn voornamelijk

beschikbaar op postcodeniveau 2021. Postcode 2021 omvat niet alleen de

Transvaalbuurt, maar ook de Patrimonium- en de Frans Halsbuurt. Indien conclusies in

deze wijkscan gebaseerd zijn op gegevens over een groter of kleiner gebied wordt dit

uiteraard vermeld.

Vanwege privacy mogen we de gegevens van de gemeente over zorggebruik op

postcodeniveau niet in detail delen. In deze wijkfoto staan daarom alleen algemeen

geldende conclusies.

De portretten van bewoners zijn vanwege privacy geanonimiseerd, maar zijn wel

gebaseerd op echte verhalen uit de wijk.

4

Transvaalbuurt in het kort

1. Wat zijn kenmerken van de Transvaalbuurt?

De Transvaalbuurt is een buurt in Haarlem Noord met postcode 2021. De buurt ligt ingeklemd

tussen de Frans Halsbuurt en de Patrimoniumbuurt. Het is een oude arbeiderswijk uit het

begin van de vorige eeuw. Je herkent de Transvaalbuurt aan de smalle straten en kleine

eengezinswoningen, soms met dakopbouw.

2. Wie wonen er in de Transvaalbuurt?

In de Transvaalbuurt wonen circa 5500 mensen. Iets meer dan de helft heeft een

eenpersoonshuishouden. Er wonen relatief weinig kinderen en ouderen in deze buurt.

Driekwart is autochtoon. Het jaarinkomen per bewoner is lager dan gemiddeld in Haarlem.

3. Hoe ziet het huidige zorgaanbod in de Transvaalbuurt eruit?

In de Transvaalbuurt zijn diverse welzijnsorganisaties, thuiszorg en eerstelijnszorg actief. Er

is geen verzorgings- of verpleeghuis, wel een kleinschalige woonvoorziening. Verder zijn er

vrijwilligers en ontmoeten mensen elkaar op informele plekken, zoals in de speeltuin en de

kerk.

4. Welke behoeften hebben bewoners?

De behoefte aan mantelzorg, thuiszorg en contact is groot. Met name de dementerende groep

is kwetsbaar.

5

Inhoud

1. Hoe ziet de Transvaalbuurt eruit?

De Transvaalbuurt is een buurt in Haarlem-Noord, in postcodegebied 2021. In dit hoofdstuk

lees je waar de buurt ligt en wat de verschillen zijn met de buurten eromheen.

2. Wie wonen er in de Transvaalbuurt?

De helft van de mensen in de Transvaalbuurt heeft een eenpersoonshuishouden. In de buurt

wonen relatief weinig kinderen en weinig ouderen. In dit hoofdstuk lees je meer over de

bewoners van de Transvaalbuurt.

3. Hoe ziet het zorgaanbod in de Transvaalbuurt eruit?

Dit hoofdstuk geeft een beeld van het aanbod aan zorg en dienstverlening in de

Transvaalbuurt, zowel formeel als informeel.

4. Welke behoeften hebben bewoners?

Wat willen bewoners van de Transvaalbuurt zelf? En wat zeggen de professionals over de

wensen en behoeften van bewoners? Dat staat in dit hoofdstuk.

6

1. Hoe ziet de Transvaalbuurt eruit?

De Transvaalbuurt is een buurt in Haarlem Noord, in postcodegebied 2021. In dit

hoofdstuk lees je waar de buurt ligt en wat de verschillen zijn met de buurten eromheen.

Ligging

De Transvaalbuurt is een buurt in Haarlem Noord. Samen met de Frans Halsbuurt en de

Patrimoniumbuurt vormt de Transvaalbuurt het postcodegebied 2021.

Transvaalbuurt, Haarlem. Bron: Google Maps 2013

Aan de oostkant wordt de Transvaalbuurt begrensd door het water van het Spaarne. De

Schoterweg vormt aan de westkant een fysieke grens met het Kleverpark. Ten noorden van de

Spaansevaartstraat ligt de Indische Buurt Zuid. En aan de zuidzijde voorbij het Nelson

Mandelepark, de Zorcherstraat en de Werfstraat ligt de Patrimoniumbuurt dat met de Singel

grenst aan de achterkant van het Centraal Station Haarlem. Ten zuidwesten van de

Transvaalbuurt ligt de Frans Halsbuurt.

Bekende buurtplekken

Kenmerkende plekken in en om de buurt zijn het Nelson Mandelapark, de Vomar supermarkt,

de winkelstraten met kleine ondernemers en de horeca. Ook speeltuin Elba naast het

seniorencomplex De Goede Hoop is een bekende plek in de buurt, evenals het voetbalpleintje

op het Pretoriaplein. Tussen de Spaarndamseweg, de Transvaalstraat en de Delistraat ligt het

Deliterrein. Dit is een deels braakliggend terrein dat moet worden opgeknapt. Er zijn plannen

om daar 180 eengezinswoningen of appartementen te realiseren.

7

Kloosterstraat, Transvaalbuurt Haarlem. Bron: Google Streetview 2013

Drie buurten: wat zijn de verschillen?

De drie buurten hebben een eigen identiteit en woningbouw. De Transvaalbuurt bestaat

voornamelijk uit kleine eengezinswoningen en een hoge bevolkingsdichtheid. Bewoners

zoeken mogelijkheden voor het vergroten van de woning door dakopbouwen. De woningen

zijn vaak eigendom van de bewoners en gebouwd voor 1920 (zie bijlage 2). Ook de

woningcorporatie Pre Wonen bezit woningen in de wijk.

“Ouderen in de buurt wonen in kleine en oude woningen. Vaak is het veel te

klein om trapliften te plaatsen. Ook hebben veel huizen nog ouderwetse

gaskachels. Best gevaarlijk als mensen vergeetachtig beginnen te worden.”

wijkverpleegkundige Zorgbalans

De Patrimoniumbuurt heeft vergeleken met de Transvaalbuurt grotere en duurdere woningen.

In de Frans Halsbuurt is een combinatie van kleinere voormalige arbeiderswoningen en meer

statige woningen te zien, zoals op de Saenredamstraat. De verschillende buurtjes in de wijk

hebben dus elk hun eigen karakter. Daar zal bij het ontwikkelen van nieuwe arrangementen in

zorg en ondersteuning ook rekening mee gehouden moeten worden. In bijlage 1 zijn foto’s te

zien van de omliggende buurten.

Transvaalbuurt en De Indische Buurt Zuid

Lopend door de wijk is de grens tussen de Transvaalbuurt en de Indische Buurt Zuid

nauwelijks zichtbaar. Ook de Generaal Cronjéstraat loopt als een lange bruisende

winkelstraat van de Transvaalbuurt, via het Julianapark tot aan de Floresstraat over in de

Indische Buurt Zuid. De wekelijkse markt op de Floresstraat wordt door bewoners uit beide

buurten en andere Haarlemmers bezocht. Beide wijken zijn te typeren als oude

arbeiderswijken en gebouwd in de eerste helft van de vorige eeuw. Ook bewoners oriënteren

8

zich op beide wijken. Zo valt zowel de Transvaalbuurt als de Indische Buurt Zuid onder de

wijkraad Schoten. Toch wordt er door bewoners onderscheid gemaakt tussen de

Transvaalbuurt en de Indische Buurt Zuid.

De Indische Buurt Zuid valt

samen met de Indische Buurt

Noord onder postcode 2022.

Deze twee postcodegebieden

samen heten de Westoever

Noorder Buitenspaarne.

Voor het wijkgericht werken

is het belangrijk dat

oplossingen voor zorg en

ondersteuningsvragen niet

beperkt blijven tot het

postcodeniveau. De focus in deze wijkscan ligt op de Transvaalbuurt en haar bewoners en

daarmee op postcodegebied 2021, maar is natuurlijk niet los te zien van de directe omgeving.

Daarom zullen we ook de voorzieningen van een groter gebied bespreken en komen in de

interviews met bewoners ook voorbeelden en verhalen uit de Indische Buurt Zuid naar voren.

Verder speurwerk

Voor een integrale benadering kan het zinvol zijn om naast zorg en welzijnsaspecten ook te

kijken naar woonsituatie en inkomen.

Welke woningen zijn particulier eigendom en welke vallen onder het bezit van

woningcorporaties?

Wat is de financiële situatie van de woningeigenaren: staan hypotheken onder water?

Wat is de gemiddelde waarde van de woningen?

“U bent nu in de Indische Buurt Zuid. Deze is van origine

gebouwd voor de middenstand. De huizen in de

Transvaalbuurt zijn arbeiderswoningen.” Bewoonster

Indische Buurt Zuid

9

2. Wie wonen er in de Transvaalbuurt?

De helft van de mensen in de Transvaalbuurt heeft een eenpersoonshuishouden. In de

buurt wonen relatief weinig kinderen en weinig ouderen. Driekwart van de bewoners is

autochtoon.

Aantal inwoners

In postcodegebied 2021 wonen 8640 mensen, verdeeld over 4695 huishoudens (CBS, 2013). De

Transvaalbuurt heeft circa 5500 inwoners en is de grootste buurt. De Frans Halsbuurt en

Patrimoniumbuurt hebben respectievelijk circa 1800

en 1200 inwoners. De Indische Buurt-Zuid is met 3.135

inwoners net iets kleiner dan de Transvaalbuurt.

Buurt Aantal inwoners

Transvaalbuurt 5.514 (GBS 2012)

Patrimoniumbuurt 1.220 (GBS 2012)

Frans Halsbuurt 1.849 (GBS 2012)

Totaal postcode 2021 8.583

Indische Buurt Noord 5.195 (GBS 2012)

Indische Buurt-Zuid 3.135 (GBS 2012)

Totaal postcode 2022 8.330

Bron: Gemeente Haarlem1, 2013a.

Wie wonen er?

Binnen postcodegebied 2021 bestaat iets meer dan de

helft (2.445) van de huishoudens uit

eenpersoonshuishoudens. Vergeleken met andere

buurten in Haarlem wonen hier relatief weinig

kinderen: van de meerpersoonshuishoudens heeft

ongeveer de helft kinderen (1155).

1 Cijfers van de gemeente komen niet geheel overeen met de cijfers van het CBS. Dit kan

mogelijk verklaard worden doordat er een andere peildatum wordt gebruikt.

Weinig regie, veel hulp, klein

sociaal netwerk

Mw. H. is een alleenstaande

vrouw van 56 met een

verstandelijke beperking. Ze is

sinds een paar maanden

weduwe. Ze woont op een

kleine kamer, gaat elke week

op bezoek bij haar vader,

loopt overdag vooral in

winkelcentra. Ze heeft

thuisbegeleiding, er is een

indicatie aangevraagd voor

16-20 uur individuele

begeleiding.

10

Bron: CBS Statline 2013, verhouding type huishoudens peildatum 1 januari 2012 voor postcode

2021

Driekwart van de mensen in het postcodegebied 2021 is autochtoon. 16% is westerse

allochtoon en 11% is heeft een niet-westerse achtergrond. Inwoners met een Turkse

achtergrond vormen met circa 500 inwoners de grootste groep niet-westerse allochtonen in

postcodegebied 2021 (5% van totale bevolking) (bijlage 2). In postcodegebied 2021 wonen

relatief weinig ouderen.

Bron CBS Statline 2013, etniciteit peildatum 1 januari 2012, postcode 2021

Eenpersoonshuishoudens

Meerpersoonshuishoudenszonder kinderen

Meerpersoonshuishoudensmet kinderen

Westerse allochtoon

Niet-westerse allochtoon

Autochtonen

11

Bron: CBS Statline 2013, bevolkingsopbouw peildatum 1 januari 2012. Postcode 2021

Bron: CBS Statline, bevolkingsopbouw 1 januari 2012, heel Haarlem

“De Transvaalbuurt en de Indische Buurt Zuid behoren niet tot de zogenaamde

aandachtswijken van Haarlem waar sprake is van meer dan gemiddelde achterstand.

Dat neemt niet weg dat hier wel degelijk sprake is van enige sociale problematiek,

zoals sociaal isolement en armoede, verweven met aspecten als verslaving,

burenspanningen en (huiselijk) geweld.” opbouwwerker Dock

In de Patrimoniumbuurt wonen relatief de meeste 65-plussers (tussen de 18 en 21%). In de

Transvaalbuurt en de Frans Halsbuurt bedraagt het aantal 65-plussers minder dan 12%.

0 200 400 600 800 1000 1200

0 tot 5 jaar

10 tot 15 jaar

20 tot 25 jaar

30 tot 35 jaar

40 tot 45 jaar

50 tot 55 jaar

60 tot 65 jaar

70 tot 75 jaar

80 tot 85 jaar

90 tot 95 jaar

0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000

0 tot 5 jaar

10 tot 15 jaar

20 tot 25 jaar

30 tot 35 jaar

40 tot 45 jaar

50 tot 55 jaar

60 tot 65 jaar

70 tot 75 jaar

80 tot 85 jaar

90 tot 95 jaar

12

Percentage inwoners van 65-plus per buurt, 2013, Bron: Gemeente Haarlem 2013

En het inkomen?

In 2009 lag het gemiddelde inkomen per huishouden op 30.100 euro per jaar. Dit is ongeveer

10% onder het gemiddelde besteedbaar inkomen van Haarlem (33.700 euro). In Haarlem zijn

de laagste inkomens te zien in het stadsdeel Westoever Noorder Buitenspaarne, Schalkwijk en

Haarlem-Oost. Bewoners van de Indische Buurt Zuid heeft in vergelijking tot Transvaalbuurt,

de Patrimoniumbuurt en de Frans Halsbuurt een aanzienlijk hoger gemiddeld besteedbaar

inkomen (bijlage 3).

Hoe ziet de bevolking eruit in 2025?

De gemeente verwacht dat de wijk Westoever Noorder Buitenspaarne in 2025 is gegroeid met

1.255 personen. Opvallend: er komen meer jongeren tussen de 15 en 34 jaar. Gemiddeld gaat

het om een groei van 371 personen. Daarnaast zien we minder inwoners tussen de 35 en 49

jaar (een gemiddelde afname van 96 personen). Ook wordt een groei verwacht van gemiddeld

709 mensen boven de 50 jaar.

13

Bron: gemeente Haarlem 2013

Vergelijken we de verwachte groei in Westoever Noorder Buitenspaarne met de

verwachtingen voor heel Haarlem, dan vallen drie zaken op:

- Er komen meer kinderen tot 14 jaar, terwijl dit in heel Haarlem afneemt.

- Vooral de groep 50-64 jarigen neemt flink toe.

- De groep 65-plussers en 75-plussers neemt minder snel toe dan in heel Haarlem.

Verder speurwerk

Hoeveel mensen gaan komende jaren met pensioen?

14

3. Hoe ziet het zorgaanbod in de Transvaalbuurt eruit?

Dit hoofdstuk geeft een beeld van het aanbod aan zorg en dienstverlening in de

Transvaalbuurt, zowel formeel als informeel.

Waar ontmoeten mensen elkaar?

Vomar

Het koffiepunt in de Vomar blijkt voor sommige bewoners een belangrijke ontmoetingsplek.

Daar maken mensen een praatje, drinken koffie en sluiten zelfs vriendschappen. Er is een

clubje vrienden die elkaar hier heeft ontmoet en inmiddels gezamenlijk verjaardagen viert

met een ontbijt bij de Ikea.

Kerken

De kerken in en om de Transvaalbuurt hebben nog redelijk stevige netwerken waar vooral

ouderen gebruik van maken. Belangrijke kerken in de omgeving zijn de RK Adelbertuskerk en

de PKN kerk in Noord. Verder zijn er de Fonteinkerk op het Frans Halsplein, de

Zuiderkapelgroep aan de Kloppersingel en de Goede Herderkerk in de Rechthuisstraat. Deze

laatste kerk fungeert tevens als distributiepunt van de Voedselbank voor Haarlem-Noord.

Wijkfeest van de wijkraad

Wijkraad Schoten heeft het gebied Transvaalbuurt en Indische Buurt Zuid onder haar hoede.

De raad houdt zich vooral bezig met belangenbehartiging en richt zich op fysieke projecten

en sociale kwesties. Zo maakt de wijkraad zich zorgen over de mogelijk komst van een RIBW

(begeleid wonen)-instelling in de wijk. De wijkraad heeft een eigen wijkblad en een website:

http://www.schotenhaarlem.nl. Jaarlijks organiseert de wijkraad met partners een wijkfeest

op de Burendag in september in de Floresstraat. In 2012 was het een succes en ook in 2013

kreeg het een vervolg.

Speeltuin Elba

In de buurt ligt speeltuin Elba, van oudsher een informeel ontmoetingspunt voor ouders,

grootouders en kinderen. Elba heeft een zelfstandig bestuur met veel kennis over de

informele netwerken in de buurt. Iedere donderdagochtend organiseert Elba een

koffieochtend voor bewoners in de buurt. De laatste tijd loopt het aantal deelnemers sterk

terug. De precieze oorzaak is niet bekend, maar zou kunnen liggen in het feit dat bewoners

uit het seniorencomplex De Goede Hoop rond die tijd huishoudelijke hulp thuiszorg krijgen.

De informele ontmoetingsplekken in deze buurten zijn: de donderdagmarkt voor

Noord in de Floresstraat, de Cronjestraat met winkels en cafeetjes, de

Vomar/Spaarneboogwinkels, AH Soendaplein, Pretoriaplein (vroeger met café

Meer), Mandelapark met de doetuintjes en de speeltuinen.” opbouwwerker Dock

15

“Ik had graag bijvoorbeeld in De Goede Hoop gewoond. Daar houden ouderen elkaar in

de gaten en kaarten ze samen. Maar hier zit ik alleen en de buren hebben het druk.”

Cliënte van Zorgbalans

De Schakel

Bewoners zien elkaar ook in De Schakel aan de Pijnboomstraat 17, net boven het Kleverpark.

De Schakel is een ontmoetingscentrum dat wordt gerund door een echtpaar uit de wijk. Er

worden verschillende activiteiten voor en door bewoners georganiseerd. De Schakel is dichter

bij de Indische buurt Zuid dan de Transvaalbuurt.

Andere centra

In de Indische buurt Zuid is een denksportcentrum met biljartruimte aan de Spaarndamseweg

416. Verder worden cursussen georganiseerd in een centrum in de Lombokstraat, achter de

Albert Heijn. Ook het Tai Chi centrum aan de Rijksstraatweg 116 in de Indische buurt Noord

wordt genoemd als ontmoetingspunt voor de buurt. Het is niet bekend of daar ook mensen uit

de Transvaalbuurt komen.

Maaltijdservice

Het Leger des Heils heeft een vrijwillige maaltijdservice opgezet. Voor 2,50 euro ontvangen

mensen een warme maaltijd. Ook bewoners uit de Transvaalbuurt helpen daar aan mee en

ontvangen maaltijden. Het project loopt via hoort-zegt-het-voort. Het aantal deelnemers

schijnt snel toe te nemen. Het is een bewonersinitiatief dat zonder bemoeienis van de

gemeente tot stand is gekomen.

“Ik ga mee met de bus van het Leger des Heils. We brengen maaltijden rond aan

ouderen in Haarlem. Een maaltijd kost 2,50 euro. Sommigen betalen ook extra, zodat

iemand die zelf niet kan betalen ook een maaltijd heeft.” Vrijwilliger van Leger de Heils

Zorgen mensen voor elkaar?

Zorgen familieleden voor zieken of ouderen? Hierover klinken verschillende geluiden. Zo geeft

Marcel Smeenk aan dat er in de buurt sterke familienetwerken zijn. Kinderen gaan als ze

volwassen zijn in de buurt van hun ouders wonen. Ook zegt hij dat er veel mantelzorg binnen

families is. Aan de andere kant komt uit de portretten van bewoners naar voren dat er juist

ook veel eenzaamheid is. Kwetsbare mensen hebben een beperkt sociaal netwerk waardoor

ze sterk afhankelijk zijn van de professionele zorg. Het lijkt erop dat beide beelden kloppen.

Mantelzorgondersteuning

Volgens de cijfers van Tandem heeft de organisatie voor mantelzorgondersteuning Tandem

momenteel 94 mantelzorgers in postcodegebied 2021. Tandem biedt in de wijk in een aantal

complexere situaties individuele mantelzorgbegeleiding. Er wordt ook gebruik gemaakt van de

vrijwillige netwerkcoach, omdat het netwerk rondom de mantelzorgers (samen met de

mantelzorger) te inventariseren en waar gewenst beter te benutten. In 2013 is de

netwerkcoach in 2 situaties bij mantelzorgers in de Transvaalbuurt actief geweest.

Mantelzorgers uit de Transvaalbuurt en/of mantelzorgers die voor een dierbare in de buurt

16

zorgen kunnen deelnemen aan de lotgenotengroepen van Tandem. Mantelzorgers kunnen bij

Tandem een beroep doen op een zorgvrijwilliger als vorm van respijtzorg. Tandem werkt

hierin samen met andere vrijwilligersorganisaties die o.a. ook actief zijn in de

Transvaalbuurt.

Vrijwilligerswerk

Zoals gezegd zijn er diverse vrijwilligersinitiatieven de omgeving van de Transvaalbuurt:

speeltuin Elba, De Schakel en de maaltijddienst van het Leger des Heils. Het

omnibusonderzoek van de gemeente bevestigt dat veel inwoners van Haarlem Noord actief

zijn als vrijwilliger (43%). Wat voor soort vrijwilligerswerk er wordt gedaan, is niet bekend.

Gemeente Haarlem 2013g

Naast de lokale initiatieven zijn er in deze buurt stedelijke vrijwilligersorganisaties actief,

zoals Humanitas die vriendschappelijk huisbezoeken aanbiedt aan eenzame ouderen. Ook is

de Zonnebloem actief en de Haarlemse vrijwilligersorganisatie.

De gemeente Haarlem kent ook een marktplaats voor onderlinge vraag en aanbod. Op

www.buuv.nl is het mogelijk om op wijk te selecteren. Inwoners van Haarlem kunnen zo zelf

oproepjes plaatsen en reageren. Er wordt ook door welzijnswerkers en ouderenadviseurs

bemiddeld.

Welke welzijnsorganisaties zijn er?

Er zijn verschillende welzijnsorganisaties actief in de wijk. Kontext levert bijvoorbeeld een

ouderenadviseur. Sinds de start van dit project heeft Dock ook een opbouwwerker die met

studenten van het Lab preventieve huisbezoeken uitvoert. En verder is er

mantelzorgondersteuning vanuit Tandem.

Ook is er in de wijk een Wmo-loket van de gemeente, een Centrum voor Jeugd en Gezin en

een consultatiebureau. MEE levert voor Haarlemmers onafhankelijke cliëntondersteuning.

Welke eerstelijners zijn er?

Bij Zorgbalans zijn er voor het postcodegebied 2021 precies 25 huisartsen in beeld.

17

Er zijn verschillende paramedici (fysiotherapie,

ergotherapie en diëtisten) in de wijk. Deze hebben we

niet allemaal in beeld. Ook zullen bewoners gebruik

maken van paramedici die gevestigd zijn in andere

delen. In de Transvaalbuurt is er de Frans Hals

Apotheek. In de Indische Buurt Zuid de Schoterbos

apotheek.

Casemanagement dementie wordt in de buurt

voornamelijk uitgevoerd door Draagnet.

Thuiszorg

Voor persoonlijke verzorging, verpleging en soms ook

begeleiding zijn thuiswonenden afhankelijk van de

thuiszorg. In postcodegebied 2021 wordt er

voornamelijk gebruik gemaakt van persoonlijke

verzorging op basis van somatiek. Zorgbalans is de

grootste aanbieder in dit postcodegebied (HHM-

monitor van gemeente Haarlem). In de Transvaalbuurt

werkt Zorgbalans met een klein wijkteam Conjé met

wijkverpleegkundige, verpleegkundige en verzorgende

vanuit een eigen locatie in de Colensotraat.

Omdat Zorgbalans ook meedoet in dit project beschikken we voornamelijk over gegevens van

de zorg die Zorgbalans levert.

Weinig regie, weinig hulp, klein

sociaal netwerk

Vrouw, 87 jaar, alleenwonend

heeft beginnende dementie. Ze

redt zich met steun van haar

dochter die een paar keer per dag

belt om haar moeder te

herinneren aan wat ze moet

doen. De dochter komt ook een

paar keer per week langs.

Mevrouw heeft weinig sociale

contacten, ook nooit gehad. Ze

wil dit ook niet en wil ook geen

hulp van vrijwilligers of

professionals. Voor de dochter

wordt het allemaal te zwaar.

18

Over de periode januari t/m oktober 2013 heeft Zorgbalans 153 cliënten. In de Transvaalbuurt

werkt Zorgbalans met een wijkteam met een eigen locatie in de wijk. Zorgbalans levert

vooral veel persoonlijke verzorging, begeleiding en verpleging.

Totaaloverzicht

Cliënten 153

Gemiddelde uren zorg per cliënt 52,9

Functie Cliënten Zorguren

Methodisch 7 142

Persoonlijke verzorging 127 5847

Advies, instructie, voorlichting 71 80

Individuele begeleiding 29 1171

Verpleging 67 592

MSVT-L (Medisch specialistische

verpleging thuis - Laag)

15 125

MSVT-H (Medisch specialistische

verpleging thuis – Hoog)

28 135

Totaal 344 8091

Zorgbalans 2013

Zorgbalans levert ook een deel advies, instructie en voorlichting. Dit wordt nu nog door de

AWBZ vergoed. Naar alle waarschijnlijkheid gaat de persoonlijke verzorging en verpleging

naar de Zorgverzekeringswet. Het is van belang om te volgen wat er gebeurt met het deel

‘advies, instructie en voorlichting’. Dat gaat vaak om casemanagement dementie of

vroegsignalering. Het is nog niet bekend of dit in de toekomst vanuit de Zvw of de wmo wordt

vergoed. Ook levert Zorgbalans voor enkele wijkbewoners kortdurende methodische

thuisbegeleiding Wmo.

Zorgbalans heeft ook 427 leden met een Servicepaspoort. Servicepaspoort (ledenorganisatie

van Zorgbalans) heeft 427 leden in de wijk. Een deel van die leden maakt gebruik van

persoonsalarmering met 24-uurs alarmopvolging door mantelzorgers of door het Zorgbalans

Team Acute Zorg. Daarnaast werkt een Specialist Ouderengeneeskunde (SO) vanuit Zorgbalans

in de wijk. Vaak samen met een casemanager van Draagnet. Zorgbalans heeft gespecialiseerd

verpleegkundigen die op vraag ingezet kunnen worden. Voor Advies, Instructie en Informatie,

maar ook als aanvulling op de thuiszorg.

Naast Zorgbalans leveren ook andere aanbieders zorg in de wijk.

Verzorgings- en verpleeghuizen

Er is geen verzorgings- of verpleeghuis in de wijk. Nabij gelegen is SHDH Overspaarne: een

kleinschalig woonvoorziening voor mensen met dementie. In totaal huisvesten zij dertien keer

zeven bewoners (91 plaatsen). De woonvoorziening ligt in het onlangs ontwikkelde gebied de

Ripperda. In Overspaarne wordt zorg en behandeling o.a. door een specialist

ouderengeneeskunde geboden.

19

Vaak verhuizen inwoners van de Transvaalbuurt naar de Schoterhof in de wijk Sinnevelt. Dit is

een instelling voor ouderenzorg. Verder bieden zij ontmoeting en activiteiten aan mensen uit

de buurt. Vlak naast deze negen verdiepingen tellende woontoren Schoterhof ligt ook het

seniorencomplex Buitenhof van woningcorporatie Woonzorg Nederland. Dit complex aan de

Willem Klooslaan telt 43 driekamerappartementen, deels in de sociale huursector, deels in de

vrije huursector (Bron: stichting SHDH).

In dezelfde buurt als de Schoterhof ligt Zorgcentrum Nieuw Delftweide van Stichting Sint

Jacob. Nieuw Delftweide heeft 109 appartementen voor alleenstaanden en acht

appartementen voor echtparen, verdeeld over zes etages. Ze bieden aanvullende en

vervangende verpleeghuiszorg voor bewoners met psychogeriatrische problemen. Twee

appartementen zijn beschikbaar voor tijdelijk verblijf, bijvoorbeeld bij herstel na een

operatie of bij vakantie van een mantelzorger, service en activiteiten ook voor

buurtbewoners.

Voorzieningen en huishoudelijke hulp via de Wmo

In 2012 ontvingen circa 120 inwoners huishoudelijke hulp via de Wmo. Er zijn verschillende

aanbieders in de wijk. Aangezien Amstelring als partner meedraait in dit project hebben we

van hen de meeste gegevens. Amstelring leverde volgens hun eigen administratie in 2012 aan

36 personen huishoudelijke hulp. 40% van de cliënten van Amstelring viel in de inkomensgroep

tot 15.000. 58% van die cliënten viel in de inkomensgroep van 15.000 tot 30.000 en 2% zit

boven de 30.000 euro per jaar. Bij Amstelring ontvangen 11 klanten 0-3 uur, 21 klanten

hebben 4-6 uur en 6 klanten hebben 6 uur of meer hulp. (Bron: Amstelring).

Naast de huishoudelijke hulp maakten 88 inwoners gebruik van een hulpmiddel uit de Wmo.

Het gaat om 13 fietsen, 34 rolstoelen en 32 scootmobielen.

Begeleiding en vervoer

Individuele begeleiding, groepsbegeleiding en kortdurend verblijf gaan per 2015 naar de

Wmo. Volgens de HHM-monitor maken ontvangen 45 individuele begeleiding en 38 mensen

groepsbegeleiding. De individuele begeleiding wordt nu grotendeels geleverd via

persoonsgebonden budgetten. Daardoor is niet te traceren wie deze zorg levert.

Voor groepsbegeleiding zijn bijna alle aanbieders in beeld, waarvan de grootste aanbieders

voor postcodegebied 2021 zijn: stichting SHDH (diverse grondslagen), de Hartekamp (diverse

grondslagen), Roads (PSY), de groene werkplaats (PSY) en Heliomare (SOM) (Bron: HHM

monitor, gemeente Haarlem). In Haarlem ligt vlakbij de Haarlemmerhout en het centrum van

Haarlem ontmoetingscentrum Houtstroom voor mensen met psychogeriatrische problematiek

en hun mantelzorgers.

Het is niet bekend welke vervoerders vervoer leveren aan bewoners van de Transvaalbuurt.

Vaak hebben de aanbieders van groepsbegeleiding een eigen vervoersdienst die mensen

ophaalt en thuisbrengt.

Wel is bekend dat bewoners van de Biostaxi gebruik maken om activiteiten te ondernemen.

Interessant is dat de Haarlemse vrijwilligersorganisatie aangeeft de gesubsidieerde Biostaxi

20

als concurrentie te ervaren ten opzichte van de vervoersdiensten die de vrijwilligers

aanbieden (Bron bijeenkomst 30 oktober 2012).

GGZ

Uit de cijfers van Vektis lijkt het erop dat er ook een intramurale GGZ instelling is in de wijk.

Welke dat is wordt niet duidelijk uit de gegevens van Vektis.

Verder speurwerk

Welke scholen en kinderopvang zijn er?

Welke paramedici zijn er en welk aanbod van de GGZ?

Jeugdzorg is in deze wijkfoto buiten beschouwing gelaten, maar kan relevant zijn.

21

4 Welke behoeften hebben bewoners?

Naast het inventariseren van de cijfers en statistieken is het vooral belangrijk om te

weten te komen wat bewoners van de Transvaalbuurt zelf willen en wensen? Studenten

van het Lab zijn in het najaar van 2013 bij bewoners langs geweest om hun verhalen op

te halen. Deze gegevens worden in een apart rapport opgeleverd. Wat weten we van

‘horen zeggen’ over de wensen en behoeften van bewoners? Dat staat in dit hoofdstuk.

‘Van horen zeggen’ uit de wijk

Uit de wijkraadvergadering in september 2013 komt

naar voren dat wijkbewoners veel aandacht hebben

voor de mogelijke komst van de RIBW. Ook maken

enkele bewoners zich zorgen over de veiligheid op

straat en lege panden. Enkele bewoners gaven op de

wijkraadvergadering aan dat ouderen wegtrekken, dat

gaskachels gevaarlijk zijn, vervoer en straten slecht

begaanbaar zijn en dat er mogelijk wachtlijsten zijn

voor de huisarts.

Verder weten we uit verhalen van enkele

professionals en cliënten dat veel mensen alleen

wonen. Enkele mensen kunnen zich prima zelfstandig

redden. Andere zijn eenzaam. Met name de

dementerende groep is kwetsbaar. Dementie wordt

vaak pas laat gesignaleerd, het merendeel woont

alleen. Zorg komt vaak neer op mantelzorg en

thuiszorg. Het blijkt lastig nog een vertrouwensband

op te bouwen met een cliënt als de dementie laat

wordt ontdekt. Zorg komt vaak neer op mantelzorg

(soms met ondersteuning), de thuiszorg en in een

aantal situaties begeleiding van een casemanager van

Draagnet.

De hulp kent de wijk en haar bewoners

Huishoudelijke hulpen die bij veel mensen voor een lange tijd over de vloer komen,

signaleren het volgende:

- Bij enkele mensen eenzaamheid

- Oude mensen hebben veel mensen verloren, er is weinig aansluiting met nieuwe

jongere bewoners

- De meeste mensen hebben geen computer/internet

Eigen regie, weinig hulp, groot

sociaal netwerk

Mw. J. woont alleen en is al flink

op leeftijd. Ze heeft diverse

gezondheidsproblemen maar

laat zich hier niet door uit het

veld slaan. Ze heeft veel contact

in de buurt en gaat er veel op uit.

Staat positief in het leven. Heeft

particuliere hulp bij het

huishouden en bijna 2 uur

persoonlijke verzorging per week

voor het aan/uittrekken van de

steunkousen.

Vrouw, 84 jaar, alleenwonend.

Heeft haar hele leven al

gezondheidsproblemen. Ze heeft

een druk sociaal leven. Heeft 4

uur per week huishoudelijke hulp

en maakt gebruik van het

Biosvervoer.

22

- De huishoudelijke hulp moet hier en daar duw- en trekwerk verrichten om mensen in

beweging te krijgen, men gaat soms met iemand mee naar een activiteit en probeert

een maatje te vinden

- Onder enkele bewoners heerst angst voor inbraken en overvallen

- Er zijn mensen die veel hulp nodig hebben, maar ook mensen die wellicht met minder

huishoudelijke hulp uit de voeten kunnen

Analyse van Buuv.nl

Afgelopen jaar zijn er aanbiedingen en vragen geplaats op het prikbord van Buuv in de

Transvaal/Patrimoniumbuurt, de Frans Halsbuurt en de Indische Buurten. Vooral in de

zomerperiode zijn er veel oproepjes geplaatst. Zie hieronder een aantal voorbeelden uit de

maand juli. In de maand augustus zijn er circa 30 vragen geplaatst in de

Transvaal/Patrimoniumbuurt. Voor meer voorbeelden: http://www.buuv.nu/advertenties

23

Bronnen

CBS Statline 2013

Gemeente Haarlem 2013a, http://www.haarlem.nl/haarlem-a-z/feiten-en-cijfers/cijfers-

buurten/bevolking/bevolking-per-buurt/

Gemeente Haarlem 2013b, http://www.haarlem.nl/mijn-wijk/stadsdeel-noord/statistieken-

noord-2/

Gemeente Haarlem 2013c, http://www.haarlem.nl/haarlem-a-z/feiten-en-cijfers/cijfers-

buurten/kerncijfers-per-buurt/transvaalbuurt/

Gemeente Haarlem 2013d, http://www.haarlem.nl/haarlem-a-z/feiten-en-cijfers/cijfers-

buurten/bevolking/leeftijd-en-gezin/demografische-druk-per-buurt/

Gemeente Haarlem 2013e, http://www.haarlem.nl/haarlem-a-z/feiten-en-cijfers/cijfers-

buurten/werk-en-inkomen/gemiddelde-inkomens/inkomens-huishoudens-in-cijfers/

Gemeente Haarlem 2013f, http://www.haarlem.nl/fileadmin/A-

Z/OenS/rapportages_2012/2012_bevolkingsprognosetot2025.pdf

Gemeente Haarlem 2013g, http://www.haarlem.nl/omnibus/

HHM-monitor 2013

Google Maps, 2013 www.maps.google.nl

Vektis Database 2013

Smeenk, Marcel, opbouwerker bij Dock en inwoner van de Transvaalbuurt.

Esther Letschert, Amstelring

Inge Veentra en Maaike Groen, Zorgbalans

Groepsgesprek huishoudelijke hulpen van SHDH

24

Bijlage 1: foto’s en kaarten

25

Bron: Google maps, 2013

26

Rozenhagenstraat, Patrimoniumbuurt Haarlem. Bron: Google Streetview.

Saenredamstraat, Frans Halsbuurt Haarlem. Bron: Google Streetview.

27

Madoerastraat, Indische Buurt Zuid, Haarlem. Bron: Google Streetview

28

Bijlage 2: cijfers Haarlem-Noord

Bron: Gemeente Haarlem 2013b, http://www.haarlem.nl/mijn-wijk/stadsdeel-

noord/statistieken-noord-2/

29

Bijlage 3: cijfers Transvaalbuurt

Gemeente Haarlem 2013c, http://www.haarlem.nl/haarlem-a-z/feiten-en-cijfers/cijfers-

buurten/kerncijfers-per-buurt/transvaalbuurt/

30

Bron: Gemeente Haarlem 2013e, http://www.haarlem.nl/haarlem-a-z/feiten-en-

cijfers/cijfers-buurten/werk-en-inkomen/gemiddelde-inkomens/inkomens-huishoudens-in-

cijfers/