De Transvaalbuurt of Afrikanerbuurt is een buurt in Amsterdam Oost. De buurt ligt tussen de Transvaalkade, de Wibautstraat, de spoorlijn tussen Amstelstation en Muiderpoortstation en de Linnaeusstraat. De buurt heeft een oppervlakte van 38 hectare, telt 4.517 woningen en heeft 9.248 inwoners. De Transvaalbuurt was een stadsuitbreiding. De bouw begon in de jaren ‘10 en ‘20. Architect Berlage ontwierp het stratenplan: kromme en rechte straten afgewisseld met pleinen en plantsoenen. Veel van de woningen werden gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School. Dit maakt dat er ook bijzondere hoekjes en mooie afwerkingen zijn. Nadeel van deze bouw is dat een groot deel van de woningen relatief klein is. De naam Transvaalbuurt verwijst naar de namen van straten en pleinen die ontleend zijn aan (geografische) begrippen uit de vroegere Boerenrepublieken Transvaal en Oranje Vrijstaat in Zuid-Afrika. Na de Tweede Boerenoorlog die door de Engelsen was gewonnen, vernoemden veel Nederlandse steden en dorpen de straten. Jarenlang werd de wijk de ‘Afrikanerbuurt’ genoemd. Het Krugerplein vormde het hart van de buurt, en ook centraal ligt de Transvaalstraat die zijn naam kreeg in 1912. Verder zijn er straten en pleinen vernoemd naar President Steyn, Paul Kruger en Pretorius. Het Pretoriusplein werd decennia later hernoemd, naar de anti-apartheidsstrijder Steve Biko.Rond 2005 was de Transvaalbuurt sociaaleconomisch een van de zwakste Nederlandse woonwijken. Het werd in 2007 een zogenoemde Vogelaarwijk. De buurt kende een relatief hoog werkloosheidscijfer en de gemiddelde woonduur was laag. In 2007 kwam er met veel rijkssubsidie een wijkaanpak opgang door belanghebbenden zoals woningcorporaties, stadsdeelraad, welzijnsorganisatie, politie, bewoners en ondernemers om de veiligheid te verbeteren, de openbare ruimte op orde te krijgen en de lokale economie te stimuleren.

Geschiedenis van de Transvaalbuurt

Bron: Wikipedia

De Roomtuintjes is de naam van een wijkje en tegelijk een straat in de vorm van een driehoek in de Dapperbuurt in Amsterdam Oost. Het wijkje grenst aan de Zeeburgerdijk, de Spoordijk en de Pontanusstraat.De wijk en de straat zijn bij een raadsbesluit van 8 augustus 1973 vernoemd naar een uitspanning en herberg die vroeger in de nabijheid van Oetewaal stond en lag langs de Mauritskade waar nu de Pieter Vlamingstraat begint. Tussen 1880 en 1884 werd deze herberg gesloopt voor de bouw van de Dapperbuurt. Vroeger werd de herberg vooral gebruikt door bezoekers aan de stad die niet meer in de stad werden toegelaten en daarom in de herberg konden over- nachten. Op zonnige zondagen bestond het publiek voornamelijk uit gezinnen met kinderen die van de faciliteiten van de herberg gebruik konden maken. De herberg had ook stallen voor vee van de handelaren die er overnachtten. Als vergoeding mocht de herbergier dan de gestalde koeien melken en de room aan gasten verkopen waar de naam Roomtuintjes naar verwijst. Tot begin jaren ‘70 stonden in deze buurt sterk verouderde woningen. In het kader van de stadsvernieuwing werd in 1971 een plan gemaakt voor nieuwbouw. Er werd een verkaveling ontworpen met vier woonlagen in maisonettevorm met een parkeerkelder rond kleinschalige hoven. Het moest een stedelijk stempel krijgen, maar wel met het principe “lucht, licht en ruimte”. Men begon met de bouw op een braakliggend terrein naast de spoorbaan. In totaal werden er negen verschillende blokken gebouwd. Naast de openbare straatruimte kwamen kleinschalige binnenhoven tussen de bouwblokken. Na de oplevering van de blokken, rond 1973, was een wijkje ontstaan dat sterk afweek van de omgeving. Verdere realisatie vond niet meer plaats doordat het te duur was. Er was ook veel tegenstand omdat het een kaalslagplan zou zijn voor de buurt en het een beeld van een tuinstad zou opleveren in de 19e-eeuwse-gordel.

Geschiedenis van de Roomtuintjes

Bron: Wikipedia

© Joke

De Bijlmerbajes, officiële naam Penitentiaire Inrichting Amsterdam Over-Amstel (PIA-OA), was van 1978 tot 2016 een gevangenis en een huis van bewaring in Amsterdam-Oost nabij het Amstelstation. Anders dan de naam doet vermoeden staat de Bijlmerbajes niet in de Bijlmer maar in Overamstel. De gevangenis werd gesloten op 1 juni 2016. Per 8 augustus 2016 is het complex in gebruik als asiel-zoekerscentrum (AZC). Het gebouw is ontworpen door Architectenbureau Pot-Keegstra. Het werd in 1978 geopend zonder tralies voor de ramen. Toen bleek dat het glas van de ramen toch niet helemaal onbreekbaar was, werden alsnog tralies geplaatst. Deze werden ‘lamellen’ genoemd. Het complex bestaat uit zes torens die elk een inrichting waren, elke toren had meerdere paviljoens. De naam ‘Bijlmerbajes’ werd het eerst gebruikt in een artikel van Hans Smits in Vrij Nederland van 23 februari 1974. Het artikel handelde over de voorgenomen bouw (met als kop Gevangeniswezen bouwt Torens van Babel) en het verzet daartegen van de actiegroep ‘Stop nieuwbouw huis van bewaring’. In het artikel suggereerde Smits dat Bijlmerbajes een mooie naam zou zijn voor het nog in gebruik te nemen metrostation tegenover de in aanbouw zijnde gevangenis. Het woord Bijlmerbajes werd als slagwoord gebruikt boven aan de pagina. De actiegroep gebruikte het woord als naam van een brochure die enkele weken later werd verspreid. In oktober 2016 heeft de Rijksoverheid de Bijlmerbajes te koop gezet. Er komen 1.350 woningen op het terrein, waarvan ongeveer 400 sociale huurwoningen. Alle gebouwen worden volledig energieneutraal. De zuidwesterlijke toren blijft. Deze wordt volledig gerenoveerd. Het Bajes Kwartier, zoals de wijk gaat heten, wordt autoluw met ondergrondse parkeerplaatsen. Bij het bouwen van de wijk wordt 98% van het materiaal van de gevangenis hergebruikt. De bouw begint in 2019 en in 2021 worden de eerste woningen opgeleverd.In oktober 2017 zond NPO 3 de documentaire 40 jaar Bijlmerbajes uit.

Geschiedenis van de Bijlmerbajes

Bron: Wikipedia

De Dapperbuurt is ontstaan aan het eind van de 19e eeuw. Uitgangspunt was het plan van de Amsterdamse stadsplanoloog Kalff uit 1875, waarin recht-hoekige blokken domineerden. Vanaf 1876 werden de getekende straten in rap tempo volgebouwd. De kwaliteit was vaak matig. De Tweede Wereldoorlog bracht aan de buurt zware schade toe. Veel joodse bewoners werden weggevoerd. De synagoge en een aantal huizen werden verwoest. Na de oorlog waren veel straten er slecht aan toe. In de jaren ‘70 werd voorgesteld een aantal blokken te slopen. De actiegroep De Sterke Arm eiste betaalbare huren voor de bewoners, en wist ervoor te zorgen dat de stads-vernieuwing zo werd uitgevoerd dat de huurders van een oud blok naar een nieuw konden doorschuiven. Centraal in de wijk ligt de Dapperstraat, genoemd naar Olfert Dapper. Van maandag tot en met zaterdag is hier de Dappermarkt. Na de Albert Cuypmarkt is dit de bekendste en drukste markt van Amsterdam. Domweg gelukkig in de Dapperstraat. De straat heeft literaire bekendheid gekregen door het gedicht De Dapperstraat van J.C. Bloem. De tekst is op een woonblok aan de Dapperstraat aangebracht.Coopstadt Amsterdam, Caspar Georg Carl Reinwardt (1773-1854) – Bioloog naar wie een onderdeel van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten is genoemd.Woltera van Rees (1883-1942) – Legde op 5-jarige leeftijd, als kleindochter van Petrus Augustus de Génestet, de eerste steen van het toenmalige Burgerzieken-huis aan de Linnaeusstraat.

Geschiedenis van de Dapperbuurt

Bron: Internet 2019

© Mieke

Oostpoort is een nieuwe wijk in Amsterdam-Oost, langs de grens van Oost en de Watergraafsmeer. De naam werd vastgesteld in december 2008 door het toen-malige stadsdeel Oost-Watergraafsmeer. Tot dan was dit gebied bekend onder naam Polderweggebied. Naast winkel- en horecazaken zijn er inmiddels ook woningen gebouwd en wordt er gewerkt aan onderwijs en culture instellingen. Ook zijn er sportaccommodaties aangelegd. De bouw startte in september 2007.Een belangrijk deel van deze wijk is het terrein van de vroegere Oostergas- fabriek met een omvang van ruim negen hectare. Voordat er gebouwd kon worden moest er eerst een groot deel van de oude bebouwing gesloopt worden en werd er bodemsanering uitgevoerd. Enkele oude gebouwen zijn (gedeeltelijk) gehandhaafd. In de nieuwe wijk zijn onder andere gebouwd: een Stadsdeelhuis, een muziek-makerscentrum, een nieuwe sporthal (ter vervanging van de gesloopte oude Wethouder Verheijhal), een brede school, een winkelcentrum, een parkeer- garage en woningen. Op 26 maart 2014 werd het nieuwe winkelcentrum met 45 winkels (18.000 m2) voor het publiek geopend.De wijk is bereikbaar via de Linnaeusstraat, waar ook tramlijn 19 een halte heeft. Ook vanaf het Muiderpoortstation is Oostpoort te bereiken.

Geschiedenis van Oostpoort

Bron: Internet

De Weesperzijde is een bebouwde kade aan de oostelijke oever van de Amstel tussen Mauritskade en Omval en langs de Weespertrekvaart. De straat wordt gekenmerkt door monumentale 19e-eeuwse panden aan de bebouwde kant, een groenstrook (restanten van de tramlijnen) en woonboten aan de oeverzijde. De aangrenzende buurt noemt men Weesperzijdestrook. De overzijde van de Amstel (de Amsteldijk) werd Utrechtsezijde genoemd.Tot 1896 bevond zich een klein deel van de gemeente Nieuwer Amstel zich op de rechter Amsteloever. Dit was een smalle uitstulping ten zuiden van de Amsterdamse Grensstraat, welke naam verwees naar de gemeentegrens, en ten noorden van de gemeente Watergraafsmeer. In 1896 werd het noordelijk gedeelte van Nieuwer Amstel door Amsterdam geannexeerd en dus ook deze uitstulping. Het gedeelte tussen de Schollenbrug en de Omval kwam met de annexatie van de gemeente Watergraafsmeer in 1921 ook binnen de gemeente Amsterdam te liggen.De Weesperzijde was na de drooglegging van de Watergraafsmeer in 1629 de belangrijkste uitvalsweg in de richting Weesp. De Zijde werd al snel gebruikt ter ontspanning en vermaak. Er waren herbergen met aanlegsteigers voor plezier-vaartuigen, tuinhuizen en later zwembaden en roeiverenigingen als Poseidon en De Hoop. Tot de opening van de Utrechtsebrug in 1954 was de Weesperzijde van Omval tot Rozenburglaan bij Duivendrecht de uitvalsweg richting Utrecht. Nu is dit een fietspad. De Weesperzijde is trouwens dan al een aantal jaren een van Amster-dams belangrijkste verkeersaders voor fietsverkeer. Zowel aan het begin bij de Eerste Oosterparkstraat als in het midden (Ringvaart) bevinden zich stroken die verboden zijn voor gemotoriseerd verkeer.

Geschiedenis van de Weesperzijde

Bron: Wikipedia

© Hans

De naam verwijst naar de straatnamen die afkomstig zijn van geografische ge-biedsnamen, met name eilanden, in het toenmalige koloniale Nederlands-Indië. De eerste straatnamen werden vernoemd in 1900. Andere namen die de eerste tientallen jaren van de twintigste eeuw regelmatig gebruikt werden voor de huidige Indische Buurt, zijn Archipelwijk, Insulindebuurt en Javakwartier.De Indische Buurt is onder te verdelen in twee delen: De Indische Buurt Noord en De Indische Buurt Zuid. Beide delen worden gescheiden door de Insulinde-weg. Meer dan de helft van de woningen is in eigendom en beheer van drie grote woningcorporaties: Eigen Haard, De Alliantie en Ymere. De Indische buurt is etnisch zeer divers. Er worden naar schatting 100 talen gesproken.De aanzet tot de wijk werd gegeven eind 19e eeuw met het gedeelte tussen Celebesstraat, Borneostraat, Molukkenstraat en Atjehstraten. In mei 2007 was er een stadsvernieuwingsproject. De Indische Buurt was toen de Amsterdamse wijk waarin de meeste voormalige sociale huurwoningen werden omgezet naar koopwoningen. Door de komst van hostel Stayokay, bioscoop, grand-café restaurant Studio/K en vergader- en conferentiezalen- centrum van het IIRE aan het Timorplein kreeg de wijk een nieuwe trekpleister, het Timorpleingebouw. In 2008 werd de winkelstraat de Javastraat, het kloppende hart van de Indische Buurt ingericht als nieuwe mediterrane winkel-boulevard. Ook kwam in 2011 op het Javaplein een groot woningblok gereed (gebouw Borneohof) met daarin een grote openbare bibliotheek en een sportschool.Aan het Timorplein is het hostel Stayokay Amsterdam Zeeburg gevestigd, met erboven het landelijke hoofdkantoor van Stayokay. Studio/K is met een aparte ingang in hetzelfde gebouw gevestigd, het is een bioscoop, café-restaurant en club van Stichting Onderlinge Studenten Steun Kriterion.

Geschiedenis van de Indische Buurt

Bron: Wikipedia

© Joke

1 21 februari Roomtuintjes Opdracht: stadslandschap

2 21 maart Tuinwijck Opdracht: stadslandschap

3 25 april Oostpoort Opdracht: je favoriete plek

4 16 mei Transvaalbuurt 1 Opdracht: groen en architectuur

5 13 juni Transvaalbuurt 2 Opdracht: groen en architectuur

6 15 augustus Weesperzijde Opdracht: achterkant van de stad

7 19 september Bajesbuurt Opdracht: basisvormen

8 21 november Indische Buurt Opdracht: vrije expressie

Met dank aan alle fotografen die meegedaan hebben en Gemeente Amsterdam voor subsidie om dit project mogelijk te maken!

Joke van Vlijmen 2019

Fototentoonstelling - Het ABC van Oost 2019