EINDwerkstuk Javaplein

JAVAPLEIN AMSTERDAM - STEDELIJKE KATALYSATORHTO SCHAKELSEMESTER 2009 - 2010 TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT - FACULTEIT BOUWKUNDE

STUDENT KEVIN VERMEULEN BEGELEIDING STEDENBOUW: B. LUNSSTUDENTNUMMER 4030494 ARCHITECTUUR: H. VERMEULENEMAIL [email protected] BOUWTECHNIEK: T. HOMANSDATUM 15-01-2010

HTO SCHAKELSEMESTER 2009 - 2010Technische Universiteit Delft - Faculteit Bouwkunde

STEDENBOUWARCHITECTUURBOUWTECHNIEK

B. LUNSH. VERMEULENT. HOMANS

STUDENTSTUDENTNUMMEREMAIL

KEVIN [email protected]

BEGELEIDING

VOORWOORDDit is het eindwerkstuk ‘Javaplein als Katalysator’ van het schakelsemester 2009-2010. In dit rapport wordt het uiteindelijke ontwerp en de bijbehorende uitwerking toegelicht. Er is getracht de verschillende onderwerpen duidelijk toe te lichten en de gemaakte keuzes te onderbouwen.Met dit rapport worden de ontwikkelingen gedurende het project toegelicht aan de hand van eerdere ontwerpen en presentatiemateriaal.

Voor de ontwerpopgave wordt doorverwezen naar hoofdstuk 1; de ontwerpopgave. Hierin wordt toegelicht wat de opdracht was en met welk programma van eisen en randvoorwaarden rekening gehouden moest worden.

De Master dat ik ga volgen na dit schakelsemester is Architectural Engineering, dit eindverslag is geschreven voor het domein architectuur maar ook de bouwtechniek is een belangrijk onderdeel van het te volgen Master.

Gelijk lezen? Waar kunt u wat vinden? Een korte toelichting op de structuur van dit rapport.

Hoofdstuk 1; De ontwerpopgaveHoe luidt de ontwerpopgave? Wat zijn de randvoorwaarden van deze opgave? Wat is het doel van de opdracht? Dit zijn vragen die in dit hoofdstuk beantwoord worden.

Hoofdstuk 2; Het ontwerpHier wordt een toelichting gegeven op het gemaakte ontwerp; Hoe ziet het eindresultaat eruit? Wat waren de uitgangspunten? Hoe zijn de uitgangspunten vertaald naar een functie? Dit hoofdstuk is onderverdeeld in vier onderdelen; stedenbouw, architectuur, bouwtechniek en woningen.

Hoofdstuk 3; OntwerpprocesHierin een schematische weergave van het ontwerpproces met de nodige toelichting en evaluatie hierop. Hoe is het ontwerp ontstaan en welke keuzes zijn er gemaakt en waarom?

Hoofdstuk 4; Samenvatting en conclusiesHierin een samenvatting en belangrijke conclusies van het uiteindelijke ontwerp, gemaakte keuzes en uitwerking. Daarnaast worden de bronnen weergegeven die zijn gebruikt tijdens deze ontwerpopgave.

Hoofdstuk 5; BijlagenEen verzameling van tekeningen, impressies, foto’s en presentatieposters die het verhaal verduidelijken en het ontwerp compleet maken. In het verslag wordt verwezen naar de desbetreffende bijlagen.

2






BEGELEIDING

INHOUDSOPGAVE

VOORWOORD 2

INHOUDSOPGAVE 3

1. ONTWERPOPGAVE 4

1.1 De ontwerpopgave 5

1.2 Projectlocatie 5

1.3 Probleemwijk 6

2. HET ONTWERP 7

2.1 Stedenbouw 8

2.2 Essentie van de bibliotheek 9

2.3 Architectuur 10

2.4 Bouwtechniek 13

2.5 Woningen 16

3. ONTWERPPROCES 17

3.1 Het ontwerpproces in schema 18

3.2 Toelichting en evaluatie ontwerpproces 19

4. SAMENVATTING EN CONCLUSIES 24

4.1 Samenvatting 25

4.2 Conclusies / Nawoord 25

4.3 Bronvermelding 26

5. BIJLAGEN 27

5.1 Analyse 28

Analysekaarten plangebied

Massastudies

5.2 Tekeningen DO 31

SP.01 - Stedenbouwkundig plan

A.01 - Plattegronden bibliotheek

B.01 - Gevelaanzichten bibliotheek

C.01 - Doorsneden bibliotheek

D.01 - Uitwerking fragment

D.02 - Uitwerking fragment - Doorsnede D-D

E.01 - Woningen: plattegronden, gevelaanzichten & doorsneden

5.3 Maquettes 39

Maquette bibliotheek 1:100

Eerdere maquettes

5.4 Presentatieposters 41

Eindpresentatie 15-01-’10

Tussenpresentatie 18-12-’09

Tussenpresentatie 23-10-’09

3

1. ONTWERPOPGAVE






BEGELEIDING

1. ONTWERPOPGAVEBeschrijving en analyse van de ontwerpopgave

1.1 De ontwerpopgave

De ontwerpopgave luidt: ontwerp een openbaar gebouw op het Javaplein, gelegen in de Indische Buurt te Amsterdam. “Het Javaplein is een van de, door het kabinet van 2007 aangewezen, 40 ‘probleemwijken’.” Het gebouw dient te functioneren als een stedelijke katalysator door middel van het volgende programma van eisen:

Programma van Eisen / Randvoorwaarden:- Bibliotheek 2000 m2

- 50 starterswoningen (60m2 netto) 4500 m2

- Parkeergelegenheid 2000 m2

De ontwerpopgave is op te delen in drie delen: stedenbouw, architectuur en bouwtechniek. Het stedenbouwkundige deel bestaat uit het analyseren van de context met als product een stedenbouwkundig programma en ontwerp voor de projectlocatie.Het architectonische deel bestaat uit het ontwerpen van een PvE voor de bibliotheek en dit vorm te geven in een gebouw. Het technische deel bestaat uit de uitwerking van de bibliotheek.

Op afbeelding 1 een korte schematische aanpak van de ontwerpopgave.

1. DOEL

OpgaveGebouw als stedelijke katalysator voor het

Javaplein

Wat is een katalysator?

Een katalysator is een toevoeging aan de

omgeving en deze zo te “upgraden” /

verbeteren. Beter te laten functioneren.

KatalysatorBibliotheek &

50 (starters)woningen

2. ANALYSE

Stedenbouwkundig onderzoek

Infrastructuur, functies, zon, morfologie etc..

1. Bestaande kwaliteiten en problemen van de wijk

2. Bibliotheken & woningen

3. Pleinen

VisieMet betrekking tot de

omgeving, de bibliotheek, de woningen en het plein

3. UITWERKING

Visie + Uitgangspunten

1. Ontwerp / Massastudie

2. Programma van Eisen

Architectonisch ontwerp

Bouwtechnisch ontwerp

Afbeelding 1; Schematische weergave ontwerpopgave

1.2 Projectlocatie

Het Javaplein is een plein gelegen in de Indische buurt te Amsterdam. De Indische buurt is een gedeelte van stadsdeel Zeeburg en is erg dichtbevolkt.Het Javaplein wordt omringd door verschillende commercie en woningen. De woningbouw in de omgeving bestaat voornamelijk uit gesloten bouwblokken met daarbinnen een privé binnentuin voor de bewoners. De commercie bestaat voornamelijk uit kleine horecagelegenheden, kleine supermarkten en dergelijke.Tijdens het analyseren zijn er een aantal overzichtskaarten opgesteld die het gebied duidelijk weergeven. Deze overzichtskaarten zijn terug te vinden in bijlage 5.1 in hoofdstuk 5; Bijlagen.

Afbeelding 2a; Satellietfoto van Amsterdam (bron: Google Earth)

Afbeelding 2b; Satellietfoto van het Javaplein (bron: Google Earth)

Projectlocatie

5






BEGELEIDING

1. ONTWERPOPGAVE1.3 Probleemwijk

De Indische buurt is één van de, door het kabinet (Minister Ella Vogelaar) aangewezen, 40 ‘probleemwijken’ van Nederland.

Definitie probleemwijk‘Een probleemwijk is een wijk waar zich allerlei problemen vormen rondom wonen, werken, socialiteit, veiligheid etc. De bewoners ervaren dit zelf ook zo en vinden het niet fijn om in deze wijk te wonen’.

Het is gemakkelijk om te zeggen dat de Indische buurt een probleemwijk is, maar wat zijn hiervan de oorzaken en hoe kan dit opgelost worden?

Kennis is één van de oorzaken van het probleem, over het algemeen beschikken de bewoners van de Indische buurt over weinig kennis op het gebied van talen en vakgebieden. De bibliotheek kan een positieve aanvulling geven aan het gebied, hier kunnen mensen meer kennis opdoen wat de bewoners ten goede zal komen.

Kennis is niet alleen op het gebied van talen en vakgebieden een probleem, ook de onderlinge kennis tussen de bewoners is laag. Mensen kennen elkaar niet, voelen zich minder veilig op straat en voelen zich er eigenlijk helemaal niet thuis. Een oplossing voor dit probleem is een ontmoetingsplek te creëren waar mensen samen kunnen komen en elkaar kunnen ontmoeten. Op deze manier wordt het gebied en de bewoners veel socialer in omgang.

Bij het onderzoeken van de buurt bleek dat de huidige bewoners nog redelijk tevreden zijn met hun huidige woonomstandigheden, daarentegen zijn het vooral de buitenstaanders die het gebied onprettig en onveilig vinden.Het is dus noodzakelijk om te zorgen dat zowel de bewoners als de buitenstaanders zich daar veilig kunnen voelen. Het woningaanbod kan hierin een belangrijke rol spelen. Door het woningaanbod te variëren, worden verschillende doelgroepen naar het gebied getrokken.

Op dit moment lopen er allerlei projecten om het gebied te verbeteren. “Woningen worden opgeknapt en vernieuwd, de kwaliteit van de openbare ruimte wordt aangepakt. De wijkenaanpak moet er ook voor zorgen dat het pedagogische klimaat verbetert en dat de leefbaarheid en de veiligheid minimaal op het Amsterdams gemiddelde komen. Voor het overige is het juist niet de bedoeling dat de Indische Buurt een gemiddelde Amsterdamse buurt wordt”.“Een belangrijk onderdeel van de wijkenaanpak is het actiegerichte aanvalsplan voor de economische ontwikkeling van de Javastraat”.

Bron: http://www.vrom.nl/pagina.html?id=45567 (07-01-’10)

Door deze projecten te stimuleren worden de ‘probleemwijken’ veranderd in ‘prachtwijken’!

6

Afbeelding 3; Prachtwijk!Bron: http://gerald0.web-log.nl/bekijk_het_maar/images/2009/04/06/prachtwijk.jpg (07-01-’10)

2. HET ONTWERP






BEGELEIDING

2. HET ONTWERPToelichting op het ontwerp

Om tot het uiteindelijke ontwerp te komen zijn er verschillende analyses en onderzoeken gedaan naar de mogelijkheden van de projectlocatie. Op basis van deze analyses en onderzoeken zijn er uitgangspunten en een programma van eisen opgesteld voor verschillende niveaus; stedenbouw, architectuur en bouwtechniek. Deze uitgangspunten zijn vertaald naar verschillende functies en zijn verwerkt in het uiteindelijke ontwerp.

2.1 Stedenbouw

Uitgangspunten stedenbouw:- Het in contact brengen van mensen door middel van een ontmoetingsplek creëren- De bibliotheek en de woningen versterken de ontmoetingsplek (het plein)- De uitstraling van de woningen moet passen bij het beeld van de omgeving- De uitstraling van de bibliotheek moet opvallend worden, het wordt een herkenningspunt- Het plein afscheiden van de drukke weg (Molukkenstraat)- Bestaande commercie upgraden voor kwaliteitsverhoging plein- Het kleine, slecht functionerende plein, bij het totaalplan betrekken- Gevarieerd woningaanbod bieden- Wonen aan het plein- Parkeergelegenheid voor bewoners en bezoekers bibliotheek

Ruimtelijke vertaling stedenbouw:

Een belangrijk aspect van het stedenbouwkundige plan is het creëren van een ontmoetingsplek, waar de mensen met elkaar in contact kunnen komen. Dit werkt alleen wanneer mensen een doel hebben om naar deze ontmoetingsplek te gaan. Dit wordt gerealiseerd door deze ontmoetingsplek de eigenschap van een plein te geven, waarbij het plein centraal tussen de woningen en de bibliotheek komt te liggen. De bibliotheek wordt een gebouw met aantrekkingskracht en zal ook dienen als herkenningspunt, het wordt een opvallende verschijning in het gebied. De woningen krijgen daarentegen de uitstraling van de omgeving, zodat deze past binnen de omliggende bebouwing.

De projectlocatie wordt omringd door verschillende wegen, waarvan voornamelijk de Molukkenstraat een drukke verkeersweg is. Hiervan dient het plein afgescheiden te worden zodat er een plein gecreëerd wordt waar mensen geen geluidshinder hebben van voortdurend rijdend verkeer. Het woningblok zal dienen als deze afscheiding en de bibliotheek zal aan de ‘rustige kant’ van de kavel gesitueerd worden.Zowel de bibliotheek als de woningen hebben de ontsluiting aan de pleinkant, waardoor het plein altijd ‘leeft’ en er contact is tussen de verschillende functies. Het woningblok heeft verschillende ontsluitingskernen, deze zullen op de begane grond ‘transparant’ zijn zodat het plein niet geheel wordt afgesloten van de omliggende straten, maar dat mensen het plein kunnen zien en geprikkeld worden om naar het plein te gaan.Er zal een ondergrondse parkeervoorziening komen waar bewoners en bezoekers van de bibliotheek kunnen parkeren. De ingang van de parkeergarage bevindt zich op de kruising van de Madura- en Borneostraat, dit is een rustig punt waar ander verkeer niet gehinderd zal worden en genoeg ruimte is voor een hellingbaan.

Op dit moment bevindt zich een klein ‘plein’ wat niet goed functioneert, dit stuk ‘plein’ is bij het totaalplan betrokken om ditonbenutte stuk alsnog goed te benutten. Daarnaast bevindt zich een café / kroeg die gebruik kan maken van deze plek voor bijvoorbeeld een terras. Op deze manier zal de bestaande situatie een kwaliteitsverhoging krijgen zonder grote aanpassingen.

Het woningblok zal een gevarieerd woningaanbod bieden zodat er verschillende doelgroepen kunnen wonen. Hierdoor komen verschillende mensen met elkaar in contact en wordt het niet een plek voor een bepaalde doelgroep.Een belangrijk onderdeel van het stedenbouwkundig ontwerp is het wonen aan een plein. Het is belangrijk dat mensen niet direct vanaf het plein de woningen in kunnen kijken. Om een fysieke scheiding, zoals bijvoorbeeld een hek, te voorkomen en toch een duidelijke scheiding te laten zien en directe inkijk uit te sluiten worden de woningen iets verhoogd ten opzichtevan het maaiveld.Daarnaast wordt het plein geaccentueerd door middel van een andere materiaaltoepassing. Hierdoor is duidelijk te zien wat het plein is en wat het overgangsgebied is. Tevens wordt het plein omringd door een aantal bomen.

Het plein wordt gescheiden door een tramlijn. Door aan beide kanten van de tramlijn dezelfde accentuering toe te passen in materiaalgebruik en een kleine verhoging van het plein wordt duidelijk dat beide kanten samen één plein vormen.

Op het plein zullen meerdere bankjes staan waar mensen rustig kunnen zitten, daarnaast is er ruimte genoeg voor functies als speelruimte, een kleine markt etc.

VerkeerBorneostraat

plein

parkeergarage

VerkeerMolukkenstraat

Afbeelding 5; Totaaldoorsnede van het stedenbouwkundige plan

Afbeelding 4; Verkleinde weergave van het stedenbouwkundige plan, schaal 1:500 zie bijlage 5.2 Tekeningen DO.

8

Afbeelding 6a: Impressie plein Afbeelding 6b: Impressie plein Afbeelding 6c: Impressie plein






BEGELEIDING

2. HET ONTWERP

9

2.2 Essentie van de bibliotheek

De essentie van de bibliotheek wordt hieronder door middel van iconen weergegeven. Dit schema geeft de verschillende uitgangspunten met betrekking tot architectuur en bouwtechniek weer. Het ene uitgangspunt heeft consequenties voor het andere. Het onderstaande schema is het totaalbeeld van de uitgangspunten. In de hoofdstukken 2.3 Architectuur en 2.4 Bouwtechniek worden deze uitgangspunten nader toegelicht.

Afbeelding 7; Uitgangspunten in iconen






BEGELEIDING

2. HET ONTWERP

10

2.3 Architectuur

Uitgangspunten architectuur:- De bibliotheek en de woningen versterken de ontmoetingsplek (het plein)- De uitstraling van de bibliotheek moet opvallend worden, het wordt een eyecatcher- De bibliotheek is in contact met het plein- De bibliotheek wordt opvallend in uitstraling en routing- De bibliotheek heeft een directe en een geleidelijke route- De geleidelijke route leidt tot een uitkijkpunt / herkenningspunt- De route is te zien in de gevel- Transparantie vs geslotenheid- Ruimtelijke opzet

Ruimtelijke vertaling architectuur:

De uitstraling van de bibliotheek wordt zeer opvallend, de bibliotheek wordt een eyecatcher. Dit gebeurt door middel van de vorm, de hoogte en het materiaalgebruik van de bibliotheek. De bibliotheek heeft een aparte vorm, het is een sculptuur. Daarnaast zal de bibliotheek erg opvallen vanwege de hoogte van het gebouw, deze steekt ver boven de omliggende bebouwing uit. Door deze hoogte zal de bibliotheek een herkenningspunt worden en kan er tevens eenuitkijkpunt gecreëerd worden in de bibliotheek.

Naast de esthetische opvallendheid van de bibliotheek, is het gebouw qua routing ook interessant. Binnen de bibliotheek is het mogelijk om je doel te bereiken via een directe route maar ook via een geleidelijke route. Dit wordt bewerkstelligd door het toepassen van een ontsluitingskern voor de directe route, met rondom deze kern de verschillende functies van de bibliotheek die onderling verbonden zijn en een geleidelijke route vormen. De geleidelijke route is met elke functie verbonden zodat de hele bibliotheek bezocht wordt. De routes eindigen uiteindelijk bij het uitkijkpunt bovenin de bibliotheek.

De geleidelijke route komt terug in het gevelbeeld, een deel van de kern is zichtbaar in de gevel omdat de functies rondom trapsgewijs naar de top gaan, waar zich het uitkijkpunt bevindt. Ter plaatse waar de kern zichtbaar is in het gevelbeeld zorgen kleine ronde openingen voor een ‘route’ naar boven. Deze dienen enkel als esthetisch aspect en is niet voor zicht naar binnen of buiten. Overdag geven deze openingen lichteffecten de kern in, ‘s avonds geven deze openingen effect naar buiten.

De kern van de bibliotheek wordt voor verschillende doeleinden ingezet; de constructie, de routing en de beheersing van het klimaat. De onderdelen constructie en installaties/klimaatbeheersing wordt nader behandeld in hoofdstuk 2.4; Bouwtechniek.

1

1 2

2

Een ander uitgangspunt is de mogelijkheid van een vrije plattegrondindeling en het voorkomen van kolommen. De kern wordt hierdoor de hoofddraagconstructie waaraan de verschillende functies zullen hangen. Onder de functies bevindt zich een tussenruimte, die ook ingezet wordt voor de nodige constructie en installaties.

De rondomliggende functies hebben allen een andere verdiepingshoogte, afhankelijk van de functie. Verder wordt er gebruik gemaakt van split-levels en overgangen van laag naar hoog en andersom. Op deze manier is er variatie in de verschillende functies, de functies zijn gescheiden maar hangen ook weer samen door het wederzijdse zicht de ruimtes in.Niet alleen de hoogte van de functies verschillen, ook de breedte van het ‘blok’ verschilt wat ervoor zorgt dat het gebouw een opmerkelijke vorm krijgt. De geleidelijke route wordt aangegeven door middel van een andere kleurtoepassing, op deze manier loopt door het hele gebouw een ‘lijn’ die uiteindelijk zal leiden tot het uitkijkpunt.Het interieur van de verschillende functies wordt geplaatst in waaiervorm, waarvan het centrale punt ligt in de kern. Dit interieur vormt de route door het gebouw. Deze route loopt variërend van kern tot gevel zodat het hele ‘blok’ gebruikt wordt. Het is mogelijk om over het interieur, zoals de boekenkasten, te kijken. Op deze manier blijft het ‘blok’ van de functie één ruimte en vormen de boekenkasten geen ‘doolhof’, de ruimte blijft overzichtelijk.

Als gevelbekleding is gekozen voor de toepassing van lamellen. Door het in elkaar over te laten lopen van deze lamellen wordt de vorm met verschillende blokken en rondingen gevormd tot één sculptuur. Zie hoofdstuk 2.4 Bouwtechniek voor meer informatie over de technische aspecten zoals afmetingen en bevestiging van de lamellen.

Om het contact met het plein te waarborgen is de bibliotheek voorzien van verschillende dakterrassen welke gericht zijn op het plein. Op deze manier zien mensen vanaf het plein de mensen in de bibliotheek en andersom. Verder wordt er veel gebruik gemaakt van transparantie in de vorm van vliesgevels en glas. Op deze manier kunnen mensen zien wat zich in de bibliotheek afspeelt.

Installaties & constructie






BEGELEIDING

2. HET ONTWERP

Afbeelding 8; Totaalplan in schetsrendering

11

Programma

De locatie van de verschillende onderdelen van het programma zijn dusdanig gesitueerd dat de functies die het meest bezocht worden en waar het meeste geluid vandaan zal komen zich laag in het gebouw bevinden.

De kinderhoek is geplaatst in de onderbouw van de kern, dichtbij de entree van het gebouw, de meest overzichtelijke plek. Rondom de kinderhoek bevindt zich de administratie van de bibliotheek, deze zijn in de onderbouw gesitueerd omdat dit een deel van het programma is wat niet voor iedereen toegankelijk hoeft te zijn, enkel voor werknemers van de bibliotheek. Het is dus geen onderdeel van de routing van de bibliotheek.

Vanaf de ontvangsthal, waar zich de receptie, garderobe, uitleenservice en toiletten bevinden kun je kiezen voor de directe route via de kern, of de geleidelijke route door de verschillende functies. Vanuit elke functie is het mogelijk om de kern in tegaan en de route op een directe wijze te vervolgen en andersom.

Als men de geleidelijke route volgt komt men achtereenvolgens de volgens functies tegen: leescafé / koffiecorner; multimedia; boeken & cataloguscomputers; boeken & relax; boeken, computers & werkplekken; werkplekeilanden; kunst & tentoonstelling; bar / café; auditorium en spreekkamers. Op de afbeeldingen 9a tot en met 9h worden een aantal interieurimpressies weergegeven van de desbetreffende functies.

Afbeelding 9a; Impressie kern Afbeelding 9b; Impressie leescafé / koffiecorner

Afbeelding 9c; Impressie multimedia Afbeelding 9d; Impressie boeken & relax

Afbeelding 9e; Impressie boeken & werkplekken Afbeelding 9f; Impressie werkplekkeneilanden

Afbeelding 9g; Impressie bar / café - uitkijkpunt Afbeelding 9h; Impressie auditorium






BEGELEIDING

2. HET ONTWERP

12

Afbeelding 11a: Impressie bibliotheek vanaf het plein

Afbeelding 11b: Impressie bibliotheek vanaf Borneostraat

Afbeelding 11c: Impressie bibliotheek vanaf Madurastraat

Afbeelding 10a: Oostgevel

Afbeelding 10b: Westgevel

Afbeelding 10c: ZuidgevelAfbeelding 10a: Noordgevel






BEGELEIDING

2. HET ONTWERP2.4 Bouwtechniek

Uitgangspunten bouwtechniek:- Gebouw moet constructief verantwoord zijn en voldoen aan bouwfysische eisen- Gebouw heeft voldoende daglichttoetreding en zonwering- Kern is constructie- Kern is onderdeel van klimaatbeheersing- Gebruik maken van zowel natuurlijke als mechanische oplossingen- Vrije plattegrondindeling - geen kolommen

Ruimtelijke vertaling bouwtechniek:Het belangrijkste van een ontwerp is dat het gebouw kan blijven staan en dat het voldoet aan bouwfysische eisen. Zonder deze garantie kan het ontwerp nooit goed zijn.Een uitgangspunt van mijn ontwerp is dat de kern voor verschillende doeleinden wordt gebruikt. Technisch gezien is de kern het belangrijkste deel van de constructie en zal de kern meehelpen aan de klimaatbeheersing van het gebouw.

ConstructieAls uitgangspunt is er gekozen voor een vrije plattegrondindeling, dit betekent dat de toepassing van kolommen voorkomen dient te worden. Dit heeft als gevolg dat de kern gebruikt wordt voor de hoofdconstructie.De kern wordt een betonnen cilinder, door een cilindervormige kern toe te passen wordt automatisch een hoge stabiliteit verkregen.

Het inklemmingsmoment van enkel de betonvloeren is erg hoog, de galerij aan de andere kant is in verhouding verwaarloosbaar. De overige kracht van de inklemming moet dan afgedragen worden door de kern, dit is echter niet mogelijk. (zie afbeelding 12a)Om een ontzettend hoog inklemmingsmoment van de betonvloeren te verminderen tot verwaarlozen (zie afbeelding 12b), worden de betonvloeren ondersteund door allerlei consoles die in de tussenruimtes hangen. Deze consoles hebben de hoogteafmeting van de tussenruimte en zijn meegegoten met de kern wat voor een momentvaste verbinding zorgt. Samen met de betonvloeren vormen de consoles als het ware H-profielen wat erg veel sterkte heeft. (zie afbeeldingen 12c en 12d)Door deze consoles wordt het inklemmingsmoment nagenoeg opgeheven omdat de hoogte van de inklemming vele malen hoger is dan enkel de betonvloer.

Omdat de tussenruimtes niet elk ‘blok’ kunnen ondersteunen worden een aantal wanden ook ingezet als constructiewanden, dit met hetzelfde principe van de totale verdiepingshoogte en verbonden met de vloeren.Het totale ‘profiel’ krijgt krachten in twee richtingen, de bovenkant van het ‘profiel’ wordt als het ware van de kern afgeduwd, waarbij de onderkant juist naar de kern wordt toegedrukt. Dit betekent dat de bovenkant van trekwapening moet worden voorzien, tevens zullen de consoles worden voorzien van schuine trekwapening om zo de krachten op de vloeren te kunnen afdragen naar de kern (zie afbeelding 12e).De galerijen aan de binnenkant van de kern zorgen voor tegendruk ten opzichte van de ‘blokken’. De galerijen vormen betonnen schijven die vervorming van de kern zullen voorkomen.

De dikte van de kern is moeilijk te bepalen, in overleg met een constructeur is een dikte van 500mm aangenomen. De kern zal ontzettend veel krachten af moeten dragen aan de fundering. De fundering zal een behoorlijke betonnen plaat worden die de krachten uiteindelijk af zullen dragen aan de palen.

Op afbeelding 12f is het uiteindelijke principe van het krachtenverloop weergegeven. De vloeren dragen de krachten af aan de kern en de kern draagt het af aan de fundering en grond.

13

Afbeelding 12f: Krachtenafdracht

Consoles worden meegestort in de betonnen kern = momentvast.De consoles bevinden zich in de tussenruimtes. Hierin worden de consoles gesitueerd op stramien.

Afbeelding 12c Bovenaanzicht consoles

vloer / dak

ConsoleIn de vorm van een betonnen schijf

vloer / dak

vloer / dak

ConsoleIn de vorm van een betonnen schijf

vloer / dak

Afbeelding 12d: Console / vloer

Van kern af dus trekwapening nodig

Naar kern toe

Tegendruk van galerijvloer voorkomt vervorming kern

Afbeelding 12e: Inklemmingsmoment

Afbeelding 12b: Inklemmingsmomenten met consoles

De op te vangen inklemming van de kern

Het moment van de betonvloer van een functie

Het inklemmingsmoment van de galerijvloer

Afbeelding 12a: Inklemmingsmomenten zonder consoles






BEGELEIDING

2. HET ONTWERP

Afbeelding 13a: Consoles

Afbeelding 13c: Consoles & constructieve wanden

Afbeelding 13b: Constructieve wanden

Afbeelding 13d: Totaal constructie

14

3D-impressies van de constructie

Op afbeelding 13a worden de consoles weergegeven, de consoles bevinden zich op verschillende hoogten. De consoles steken zo’n 6 meter over en hebben een afmeting van 250mm x de hoogte van de tussenruimte.

Op afbeelding 13b zijn de constructieve wanden te zien die de krachten opvangen ter plaatse waar geen tussenruimte is.

Afbeelding 13c is een combinatie van de consoles en de constructieve wanden.

Op afbeelding 13d wordt de totale constructie weergegeven. Hierop is duidelijk te zien dat de consoles, wanden en vloeren samen sterke verbindingen vormen. Waardoor elk blok als het ware z’n eigen constructie waarborgt.






BEGELEIDING

Afbeelding 14; Schematische weergave klimaatbeheersing

2. HET ONTWERPKlimaatbeheersing

Naast constructie zal de kern ook dienen als klimaatbeheersing. De kern heeft een cilindervorm, wat gebruikt kan worden als schoorsteen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de natuurlijke wet van opstijgen van warme lucht. De verse lucht wordt aangevoerd vanuit de tussenruimtes onder de functies, waar het via een installatie opgewarmd kan worden tot de juiste temperatuur en de functies ingeblazen kan worden. Vanuit elke functie is er een toegang richting de kern, door deze toegang kan de ‘vervuilde’ warme lucht de kern in en zal het uiteindelijk bovenin de kern afgevoerd worden via roosters.Deze kringloop van aan- en afvoer van lucht kan niet geheel natuurlijk, daarom wordt er voor extra vermogen gebruik gemaakt van mechanische installaties.Zie afbeelding 14 voor een schematische weergave van de klimaatbeheersing, met een grotere schaal op afbeelding 15a en 15b.

Een ander technisch aspect is de zon(wering) en daglichttoetreding de bibliotheek in. Omdat de kern een betonnen cilinder is, zal dit een donkere kern worden. Om dit grotendeels te verhelpen wordt het dak van deze kern transparant. Voor extra lichtinval wordt de kern iets afgeschuind richting het zuiden, waar gedurende een dag meer direct licht van komt. Op deze manier wordt er extra daglicht opgevangen wat de kern ingestuurd kan worden.Naast het transparante dak, zal er ook enige hoeveelheid daglicht via de rondomliggende functies toetreden.

De gevelbekleding van de bibliotheek zijn lamellen van geëxtrudeerd aluminium. Deze lamellen hebben een profiel van een ‘afgesneden rechthoek’.Uit analyse van referenties die dezelfde lamellen toepassen blijkt dat deze vorm verschillende voordelen heeft;- Weerkaatsen van licht de ruimte in- Minder geluidshinder (is getest in windtunnel)- Materiaalbesparing- Het uitzicht van binnenuit wordt iets verbreedt- Sterker kleurverloop in gebold vlak

15

Natuurlijk afvoeren van vervuilde lucht

Mechanisch aanvoeren van

koele lucht

Het voorverwarmen

van de koele lucht

Inblazen van lucht via meerdere kleine

roosters

“FUNCTIE”

Mechanisch afvoeren van vervuilde lucht

Warme ‘vervuilde’ lucht gaat via

openingen de kern in

Afbeelding 15a; Schematische weergave | principe ventilatie (verticaal)

Een grote ventilatiebuis wordt verspreid over meerdere kleinere ventilatiepijpen. Deze lijden naar (kleine)

ventilatieroosters in de vloer. Door ze te verspreiden kunnen de roosters kleiner worden en zullen minder opvallen. Daarnaast

kunnen de kleinere ventilatiebuizen verwerkt worden in de betonvloer.

Afbeelding 15b; Schematische weergave | principe ventilatie (horizontaal)






BEGELEIDING

2. HET ONTWERP

Afbeelding 16; Principe wonen aan het plein Afbeelding 17; Gevelaanzicht ‘galerijkant’

16

Elke woning op de verdiepingen zijn voorzien van:- Een entree waarvandaan alle restruimtes toegankelijk zijn- Een woonkamer aan de pleinkant- De keuken aansluiten op woonkamer (woonkeuken)- Een losse toilet- Een badkamer- Minimaal 1 slaapkamer- Een berging / bergkast

2.5 Woningen

De voorgaande ontwerptoelichting ging voornamelijk over de bibliotheek, deze stond centraal bij deze ontwerpopgave. Toch zijn er voor de woningen een aantal aspecten uitgewerkt.

De uitstraling van het woningblok past bij de omgeving, het materiaalgebruik is voornamelijk baksteen. Om het woningblok niet op een ‘standaard’ flat te laten lijken is er getracht te variëren in het woningaanbod. Elke woning is voorzien van een balkon met uitzicht op het plein, met aan de andere kant de ontsluiting van de woning (zie afbeelding 16). Er zijn in totaal drie ontsluitingskernen waartussen galerijen. Een galerij is niet iets wat graag in het zicht is, daarom is ervoor gekozen om deze galerij ‘af te sluiten’. Het gevelbeeld bestaat uit een bakstenen wand met daarin allerlei openingen (zie afbeeldingen 17 en 18a t/m 18g). Op deze manier is het gevelbeeld aantrekkelijker geworden dan het zicht op allerlei galerijen.

De balkons zijn aan de pleinkant gesitueerd zodat de mensen ‘sociale controle’ hebben over het plein. Men kan lekker op hun privé balkon zitten en genieten van hetgeen dat op het plein gebeurt. De balkons zijn inwendig, op deze manier blijft de gevel van het woningblok vlak, in plaats van allerlei uitstekende balkons.Er is gekozen voor het niet boven elkaar plaatsen van de balkons, maar het verspringen ten opzichte van elkaar, het spiegelen van de woningen. Op deze manier wordt het gevelbeeld speels en interessant.

Om te voorkomen dat het woningblok op een algemeen sociaal woningblok gaat lijken, is getracht het gevelbeeld van de galerijkant ook aan de pleinkant terug te laten keren. De gevelopeningen van de ‘galerijkant’ komen terug aan de pleinkant. Op deze manier hangen beide gevels met elkaar samen en ontstaan er ‘spannende’ en interessante gevels.De gevelopeningen zijn voorzien van een donkere cool-lite beglazing, zodat men wel naar buiten, maar niet naar binnen kan kijken en wordt de privacy gewaarborgd. De balkons hebben daarentegen wel een transparante balustrade, zo is er een duidelijk contrast tussen gevelopeningen en balkons.

Ondanks het variërend woningaanbod lijken de plattegronden grotendeels op elkaar, alleen de oppervlakte is variabel. De flexibiliteit van de woningindeling wordt gewaarborgd door het toepassen van twee leidingschachten per woning. Op deze manier is het mogelijk om de woningen te spiegelen ten opzichte van elkaar en derhalve het interessante gevelbeeld te creëren.

De woningen op de begane grond zijn voorzien van:- Een entree aan de pleinkant- Vanuit entree een losse toilet- Vanuit entree toegang tot woonkamer- Een woonkamer aan de pleinkant- De keuken aansluiten op woonkamer (woonkeuken)- Vanuit woonkamer toegang tot ‘tussenhal’- Vanuit tussenhal toegang tot 2 slaapkamers, badkamer en berging

Plattegronden, gevelaanzichten & doorsneden van het woningblok zie bijlage 5.2 Tekeningen DO in hoofdstuk 5; Bijlagen.

Afbeelding 18c; Impressie ‘pleinkant’ vanaf balkon

Afbeelding 18a; Impressie ‘gevel pleinkant’

Afbeelding 18b; Impressie gevel ‘galerijkant’

Afbeelding 18d; Impressie plein vanaf balkon

Afbeelding 18e; Impressie ‘pleinkant’

Afbeelding 18f; Impressie plint ‘galerijkant’

Afbeelding 18g; Impressie plint ‘pleinkant’

3. ONTWERPPROCES






BEGELEIDING

3. ONTWERPPROCESO

NTW

ER

PP

RO

CE

S

VISI

E / U

ITG

ANG

SPU

NTE

N

AN

ALY

SE

FAS

E

KATA

LYSA

TOR

BIBL

IOTH

EKEN

Def

initi

e ka

taly

sato

rH

oe m

aak

je d

it?So

cial

e as

pect

enO

ntm

oete

nR

efer

entie

set

c.

Bibl

ioth

eken

bez

oeke

nFo

to’s

mak

enPl

atte

gron

den

anal

yser

enPr

ogra

mm

a be

kijk

enR

outin

g?R

efer

entie

set

c.

PLEI

NEN

Plei

nen

bezo

eken

Foto

’s m

aken

Inde

linge

n be

kijk

enC

onte

xtR

efer

entie

set

c.

LOC

ATIE

Loca

tiebe

zoek

Foto

’sPr

ofie

ldoo

rsne

den

stra

ten

Func

ties

Bebo

uwin

gIn

frast

ruct

uur

Bere

ikba

arhe

idM

orfo

logi

eZi

chtli

jnen

Maq

uette U

ITW

ER

KIN

G V

OO

RLO

PIG

ON

TWE

RP

STE

DE

NB

OU

WKU

ND

IG

Def

initi

eve

sted

enbo

uwku

ndig

ont

wer

p ui

twer

ken

Mat

eria

lisat

ie

AR

CH

ITEC

TON

ISC

H

Prog

ram

ma

bibl

ioth

eek

verta

len

naar

pl

atte

gron

den

Con

cept

uitw

erke

n to

t def

initi

eve

mas

sa/v

orm

geb

ouw

Teru

gkop

pelin

g na

ar u

itgan

gspu

nten

, ran

dvoo

rwaa

rden

en

PvE

BO

UW

TEC

HN

IEK

Anal

yse

mat

eria

len

(Ref

eren

ties)

Con

cept

vorm

ing

cons

truct

ieC

once

ptvo

rmin

g kl

imaa

tC

once

ptvo

rmin

g de

taille

ring

STE

DE

NB

OU

WKU

ND

IG

Def

initi

eve

sted

enbo

uwku

ndig

ont

wer

p ui

twer

ken

Mat

eria

lisat

ie

3D-im

pres

sies

AR

CH

ITEC

TON

ISC

H

Maq

uette

s3D

impr

essi

es

Teke

nwer

k zi

e bo

uwte

chni

ek

BO

UW

TEC

HN

IEK

Con

stru

ctie

uitw

erke

nKl

imaa

tbeh

eers

ing

uitw

erke

n

Teke

nwer

k:Pl

atte

gron

den

1:10

0G

evel

aanz

icht

en1:

100

Doo

rsne

den

1:10

0G

evel

fragm

ent

1:20

Doo

rsne

den

1:20

UIT

WE

RKI

NG

DE

FIN

ITIE

F O

NTW

ER

P

Prog

ram

ma

van

Eise

nS

TED

EN

BO

UW

KUN

DIG

Sted

enbo

uwku

ndig

ont

wer

pM

assa

stud

ies

(Maq

uette

s &

3D m

odel

)In

delin

g ka

vel

Con

cept

Posi

tie b

iblio

thee

k, w

onin

gen

en p

lein

AR

CH

ITEC

TON

ISC

H

Prog

ram

ma

bibl

ioth

eek

Vorm

/ M

assa

Con

cept

Geb

ouw

Teru

gkop

pelin

g na

ar

uitg

angs

punt

en,

rand

voor

waa

rden

en

PvE

CO

NC

EP

TVO

RM

ING

3.1 Het ontwerpproces in schema

18






BEGELEIDING

3. ONTWERPPROCES3.2 Toelichting en evaluatie op ontwerpproces

Om tot het uiteindelijke resultaat te komen zijn er een aantal wegen bewandeld, van een eerste schetsontwerp tot het definitieve ontwerp. Hoe is dit ontwerp ontstaan en waarom zijn deze keuzes gemaakt?

Stedenbouwkundig planVoor het stedenbouwkundig plan waren na verschillende analyses van het plangebied een aantal punten bepaald:- De woningen en bibliotheek scheiden (uitstraling van bibliotheek wordt opvallend, woningen behouden zelfde uitstraling)

- De bibliotheek aan de ‘rustige’ kant van het plangebied situeren (bibliotheek staat voor mij voor rust)

- De woningen zullen de drukke Molukkenstraat ‘afscheiden’- Het plein komt centraal te liggen (plein wordt ontmoetingsplek)- Het bestaande kleine plein (aan de overkant) heeft een upgrade nodig

Een aantal punten waar belangrijke keuzes in gemaakt moesten worden was de exacte plek van de bibliotheek en het wonen aan een plein. Hoe los je zoiets op een goede en mooie manier op?

De plek van de bibliotheek:In eerste instantie was de bibliotheek voor de woningen gesitueerd, op deze manier was er ruimte genoeg voor de woningen en had mijn bibliotheek een centrale plek op het plein. Daarentegen zou de bibliotheek voor veel schaduw kunnen zorgen op de woningen, wat eigenlijk duidelijk naar voren kwam bij het bepalen van de massa/vorm van de bibliotheek. Deze vorm werd te veel bepaald om zo veel mogelijk daglicht in de achterliggende woningen toe te laten.Op de afbeeldingen 20a tot en met 20e is dit duidelijk weergegeven.

Uiteindelijk is er door deze beperking gekozen om de bibliotheek naast de woningen te situeren waardoor de massa van de bibliotheek niet afhankelijk is van het woningblok (zie afbeelding 21a & 21b). Hierdoor was het mogelijk veel vrijer te zijn tijdens het ontwerpen en waren er minder eisen waar rekening mee gehouden moest worden.

Architectuur & BouwtechniekGedurende het ontwerpen van de bibliotheek is rekening gehouden met zowel de architectuur als de bouwtechniek. De architectuur heeft consequenties voor de bouwtechniek, maar de bouwtechniek ook op de architectuur. Tijdens het proces van ontwerpen hebben deze twee onderdelen vaak tot andere keuzes geleid dan in eerste instantie was besloten.Met de gedachte achter het te volgen Master Architectural Engineering is het technische aspect tijdens deze ontwerpopgave, naast de architectuur, nadrukkelijk behandeld.

Afbeelding 22a; Plint = andere functie

Afbeelding 22c; Plint iets optillen

Afbeelding 22b; Gebouw optillen

Afbeelding 22d; Plint terugliggend

19

Afbeelding 23; Concept bibliotheek

Wonen aan een plein:Een belangrijk aspect van het stedenbouwkundige plan is het wonen aan een plein. In eerdere instanties werd de oplossing voor het probleem gezocht bij een al vaak toegepaste oplossing; bergingen in de plint. Echter was dit geen mooie oplossing was, waardoor er meerdere opties zijn bekeken (zie afbeeldingen 22a tot en met 22d). Uiteindelijk is er gekozen voor een kleine ophoging van de woningen met daarvoor een plateau dat ervoor zorgt dat er een scheiding ontstaat tussen plein en woningen en er geen zicht is vanaf plein de woningen in.

Om het bestaande plein een ‘upgrade’ te geven is er besloten om dit bij het nieuwe plan te betrekken. Het bestaande plein en nieuwe plein vormen samen één plein die zal fungeren als ontmoetingsplek.

“Druk”“Rust”

Afbeelding 19; Stedenbouwkundig concept

Vanaf de nieuwe situering van de bibliotheek is er een nieuw concept voor de bibliotheek ontstaan, waarbij de route richting het uitkijkpunt terug te zien is in het gebouw (zie afbeelding 23). Bij het indelen van de plattegronden bij het eerste ontwerp viel op dat de bibliotheek bestond uit een kern met daaromheen de verschillende functies, enkel de vorm was nog niet definitief.Hieruit is het concept ontstaan, waarbij in een vroeg stadium is uitgegaan van een achthoek. Naarmate het proces vorderde is dit meerdere malen veranderd tot uiteindelijk een ronde vorm met verschillende stralen (zie afbeeldingen 24a tot en met 24c op de volgende pagina).De achthoek van de bibliotheek was een eerste vorm, waar eigenlijk niet goed over nagedacht was. Vanwege het concept (geleidelijke route) ontstond de ronde vorm; geleidelijk = vloeiend = rond.De vorm werd in eerste instantie gebaseerd op twee verschillende stralen waardoor de massa enige variatie had en niet één ronde toren zou worden. Dit is lange tijd behouden, echter ontstond door deze regelmaat een gebouw/massa met allerlei ‘losse stroken / blokken’. Om dit te voorkomen is uiteindelijk gekozen voor verschillende stralen die in elkaar overlopen en zo één sculptuur vormen.Daarnaast zorgt deze vorm ervoor dat er in plattegrond meer variatie zit in de breedte van de functie. Dit maakt het gebouw niet eentonig, maar is elke functie anders ten opzichte van elkaar.

Als gevelbekleding is gekozen voor lamellen met als verschillende redenen;- de variatie in transparantie en geslotenheid van de gevel- door de mogelijkheid van het doortrekken van lamellen over verschillende verdiepingen waardoor de bibliotheek meer één massa / sculptuur wordt.

Afbeelding 20a; Beginmassa Afbeelding 20b; Trapsgewijs Afbeelding 20c; Trapsgewijs 2 kanten op

Afbeelding 20d; Afronden Afbeelding 20e; Schuin glad

Afbeelding 21a; Concept 1 Afbeelding 21b: Uiteindelijk plan






BEGELEIDING

3. ONTWERPPROCES

20

Naast de geleidelijke route is er ook nagedacht over de invulling van de snelle route in de kern. De eerdere ontwerpen waren gebaseerd op galerijen in de kern die ‘gesloten’ waren en de trappen daarbinnen. Dit had ook tot gevolg dat de route niet terug kwam in de kern (zie afbeelding 26a). Om dit toch te kunnen waarborgen is er besloten om de galerijen en trappen in elkaar over te laten lopen waardoor er één route gevormd wordt (zie afbeelding 26b). Een bijkomend probleem / mogelijkheid was de oplossing voor de minder validen. Om te zorgen dat de minder validen wel in elke functie kunnen komen zijn de loopbruggen ontstaan. Op deze manier wordt de kern ook spannender met allerlei trappen en loopbruggen. Een ‘probleem’ heeft dus tot een mooiere oplossing geleid.

Bij het ontwerp met de vorm van een achthoek zijn een aantal ontwerpen gemaakt met betrekking tot routing welke in het uiteindelijke ontwerp nog steeds terugkomen. Het concept was om een geleidelijke route rondom de kern te maken, die bestond uit de verschillende functies. Bij het verder uitwerken van het programma en deze route ontstond een ontwerp waarin de functies netjes om de kern waren gesitueerd maar dat de route niet echt meer paste bij het eerste concept. Bij het bepalen van de functies en plaatsing hiervan werd uitgegaan van een bepaalde hoogte van de bibliotheek. Dit zorgde voor de beperking van deze routing in de functies (zie afbeelding 25a). Naarmate het ontwerp vorderde werd besloten dat de hoogte van de bibliotheek werd aangepast naar de nodige hoogte om de geleidelijke route terug te kunnen laten komen in functies (zie afbeelding 25b).

Afbeelding 27; Opengeslagen doorsnede

Het inpassen van de omliggende functies, en het bepalen van de hoogte was lange tijd erg lastig. Uiteindelijk is er een ‘opengeslagen’ doorsnede gemaakt waarin duidelijk te zien was welke functies in elkaar overlopen en hoe het gebouw er in doorsnede uit zou komen te zien. Er is duidelijk te zien dat de hoogteverschillen en split-levels voor enige spanning zorgen in het gebouw (zie afbeelding 27).

Afbeelding 24a; Achthoek Afbeelding 24b; Rond Afbeelding 24c; Rond (verschillende stralen)

Afbeelding 25a; Beperkte route

Afbeelding 25b; Duidelijke route

Afbeelding 26a; ‘Gesloten’ galerij Afbeelding 26b; Galerij als route






BEGELEIDING

De daadwerkelijke technische uitwerking is pas echt naar voren gekomen bij het uiteindelijke ontwerp met een betonnen kern, dat zou gaan dienen voor zowel de constructie als de klimaatbeheersing.

ConstructieEen constructie met kolommen is veranderd naar een hoofddraagconstructie van een betonnen kern zonder kolommen. Hierbij is verder gezocht naar de mogelijkheden van het overspannen van de rondom liggende functies.Na een gesprek met een constructeur bleek de overspanning mogelijk door het toepassen van meerdere consoles die de ‘blokken’ zouden kunnen dragen.Er is lang nagedacht over het toe te passen materiaal van deze consoles; een stalen vakwerkligger of een betonnen console. Er is uiteindelijke gekozen voor een betonnen console met de gedachte van het produceren van het gebouw. Een betonnen console is gemakkelijk in te storten met de kern mee en wordt op deze manier een sterke momentvaste verbinding, waarbij een stalen vakwerkligger als het ware de sterkte heeft die het aantal verbindingsmiddelen kunnen opvangen.

Na het bepalen van dit constructieprincipe is nogmaals contact opgenomen met een constructeur. Hierbij is bekeken welke krachten er op zullen treden, met name op de kern ter plaatse van de verschillende functies. Het principe van de krachtenverloop is opgezet en de constructie is definitief beredeneerd tot het resultaat met betonnen consoles en een aantal constructieve wanden met trekwapening, waarbij de ‘gecreëerde H-profielen’ het inklemmingsmoment nagenoeg verwaarlozen door de hoogte van de ‘profielen’.Daarnaast is er een kleine berekening gedaan naar de kracht die de consoles op zullen moeten vangen en wordt er door middel van een formule aangetoond dat de hoogte van het profiel veel invloed heeft op het moment.

3. ONTWERPPROCES

21

LichtinvalDe lichtinval van de voorzieningen is vrijwel geen probleem geweest, door het toepassen van grote vliesgevels is de lichtinval in de functies ruim voldoende. Echter de kern was het probleem, deze werd erg donker, bleek voornamelijk tijdens het maken van maquettes.In eerdere ontwerpen was uitgegaan van een transparant plat dak bovenop de kern, door een transparant dak kwam er al vele malen meer licht de kern in. Om toch meer lichtinval te kunnen krijgen in de kern is er gekeken naar het afschuinen van de kern richting het zuiden. Op deze manier kan de ‘gevel’ meer licht opvangen wat de kern ingestuurd kan worden.Er werd gedacht aan een optie met een behoorlijk opvallend schuin dak waarbij het materiaal van de gevel terug zou komen op het dak. Zodat het gedeeltelijk ook als zonwering zou kunnen dienen. Waar niet over nagedacht was, is dat dat twee tegenstrijdige oplossingen zijn; afschuinen voor meer licht maar wel zon/lichtwering op het dak.Uiteindelijk is er gekozen voor een transparant dak met een schuinte van 10o, met deze schuinte valt er meer licht in de kern maar is niet hinderlijk in het gevelbeeld.

Tijdens het veranderen is de oplossing voor een constructie ook meerdere malen gewijzigd. Bij de vorm van een achthoek was uitgegaan van gebruik van kolommen op de hoekpunten met daartussen transparant materiaal. Daarnaast zouden op elk hoekpunt van de functie van een blok ook kolommen geplaatst worden (zie afbeelding 28)Naarmate het ontwerp vorderde en de uiteindelijke ronde vorm werd bepaald bleek ook dat de kern zou worden uitgevoerd in beton. Dit is zowel constructief als architectonisch een verbetering geweest, constructief gezien is het met een betonnen kern in de vorm van een cilinder veel gemakkelijker te construeren. Architectonisch gezien voorkomt dit kolommen wat het ontwerp spannender maakt en is het mogelijk een interessante kern te ontwerpen met verschillende openingen hierin.De plattegronden dienden zo vrij mogelijk indeelbaar te zijn wat ervoor zorgde dat kolommen liever niet toegepast werden en dit zou ook het gevelbeeld kunnen ‘verstoren’.

Afbeelding 28; Gebruik van kolommen

Afbeelding 30; Da Vinci woon- en winkelcomplex te Alphen a/d RijnBron:

Afbeelding 31; Vorm van lamellen

GevelbekledingAls gevelbekleding is gekozen voor lamellen, de vorm van deze lamellen is lange tijd een vraagteken geweest. Vergeleken met referenties als het ‘Da Vinci woon- en winkelcomplex te Alphen a/d Rijn’ (zie afbeelding 30) is er lange tijd een afgesneden vierkant gekozen. (zie afbeelding 31)De overtuigende reden van deze keuze was echter niet aanwezig. Er werd vanuit gegaan dat dit grotendeels te maken zou hebben met het weerkaatsen van licht de achterliggende functie in. Dit heeft voor het ontwerp uiteindelijk weinig toevoeging. De lamellen lopen ter plaatse van de vliesgevel enkel voor de stijlen langs.Na enige navraag bij de desbetreffende architect bleek dat deze vorm meerdere voordelen had waardoor er alsnog is gekozen deze vorm te behouden in het ontwerp. Voordelen van deze vorm zijn; minder geluidshinder, materiaalbesparing, uitzicht van binnenuit wordt iets verbreedt, sterker kleurverloop in het gebolde vlak.Het toepassen van de lamellen kan op veel verschillende manieren wat elk een ander gevelbeeld tot gevolg heeft, dit geldt ook voor de openingen in de kern. Tijdens het proces zijn er verschillende ‘opengeslagen’ kern-en gevelaanzichten gemaakt om tot een uiteindelijke keuze te komen De verschillende opties worden op de volgende twee pagina’s weergegeven met daarbij toelichting op de verschillende opties en de uiteindelijke keuze.

KlimaatbeheersingZoals eerder vermeld wordt de kern ook toegepast voor de klimaatbeheersing waarbij de kern wordt ingezet als schoorsteen.De vraag was echter waar de aanvoer van de lucht moest komen. De gedachte was er om in de gevel een aantal ventilatieroosters te plaatsen welke direct aansluiten op de achterliggende functie. Echter zijn roosters in het gevelbeeld niet mooi en heeft dus de voorkeur ‘weggewerkt’ te worden.Uiteindelijk is er gekozen de tussenruimtes te gebruiken om de lucht aan te voeren. In de tussenruimte komen installaties welke de koele lucht opwarmen tot een aangename temperatuur en deze de functies in blazen.

Alle beslissingen en definitieve keuzes zijn uiteindelijk vertaald naar de definitieve tekeningen (zie bijlage 5.2 TekeningenDO in hoofdstuk 5; Bijlagen).

Berekening krachten op consoles

M =½ x q x l2

h

q = 1,2 x e.g. + 1,5 x v.b.

e.g. betonvloer = 2,4 x (60 x 0,26) = 37,44 kNe.g. gevel= 0,7 x (9 x 5) = 31,5 kNv.b. = 4,0 x 60 = 240 kN

q = (1,2 x 68,94) + (1,5 x 240) = 442,73 kN/m3

e.g. betonvloere.g. gevelv.b. bibliotheek

2,4 kN/m3

0,7 kN/m2

4,0 kN/m2

4,0 kN

37,44 + 31,5 kN

5 m (variabel)

Gedeelte dat 1 console draagtgemiddeld zo’n 60 m2

9 m

6,5 m

½ x q x l2

h = (variabel) vergroot door koppeling console – vloerenDit zorgt ervoor dat het moment dus kleiner zal worden

M = =½ x 442,73 x 6,52 9352,67

h h h=






BEGELEIDING

3. ONTWERPPROCES

22

Afbeelding 32b; Totaalgevelbeeld optie 2

Het doortrekken van lamellen over meerdere verdiepingen

Uiteindelijk is er verder gewerkt met dit gevelbeeld, waarbij de lamellen doorlopen over meerdere verdiepingen. Op deze manier worden meerdere verdiepingen ‘samengesmolten’ tot één sculptuur.

Dit totaalgevelbeeld was nog gemaakt uitgaande van twee verschillende stralen. De lichtgrijze en donkergrijze vlakken geven aan welke vlakken in dezelfde straal zitten, wanneer deze zich dus boven elkaar bevinden zijn de lamellen doorgetrokken.

Uiteindelijk is dit principe vertaald in het nieuwe ontwerp met verschillende stralen en rondingen van de bibliotheek.

Lamellen stoppen tussen verschillende ‘blokken’

Optie 1 is gebaseerd op het benadrukken van de verschillende functies in de gevel. De lamellen zitten tussen de vloeren in, op deze manier zijn de lamellen specifiek gericht op dit ‘blok’.

Naarmate de blokken zich hoger in de bibliotheek bevonden, des te verder zaten de lamellen uit elkaar. Op deze manier werd het concept van ‘druk naar rust’ teruggebracht in de gevel.

Het doortrekken van lamellen en rondingen aanbrengen

Optie 3 is gebaseerd op optie 2 maar dan met de rondingen van het gebouw terug laten komen in de gevel. Zoals te zien is op de afbeelding hiernaast worden ter plaatse van de transparante vliesgevel en de dakterrassen de lamellen dusdanig aan elkaar gekoppeld en doorgetrokken zodat er rondingen in het gevelbeeld ontstaan.

Afbeelding 32a; Totaalgevelbeeld optie 1

Afbeelding 32c; Totaalgevelbeeld optie 3






BEGELEIDING

3. ONTWERPPROCES

23

Verticale stroken

Optie 1 is gebaseerd op verticale stroken als openingen in de kern. Dit geeft een strakke uitstraling, daarnaast is het bij deze optie mogelijk om de openingen te gebruiken als ‘zichtopeningen’.Groot nadeel van deze optie is dat deze optie dusdanig veel openingen naast elkaar heeft dat dit de sterkte van de constructieve kern kan beïnvloeden.

Afbeelding 33a; Totaalkerngevelbeeld optie 1

‘Grotere’ vierkante openingen

Optie 2 is gebaseerd op vierkante openingen van een dusdanige maat dat deze gebruikt kunnen worden als ‘zichtopeningen’.

Echter is zoals op de afbeelding hiernaast is weergegeven de route niet duidelijk zichtbaar. Het wordt te chaotisch op deze manier.

Afbeelding 33b; Totaalkerngevelbeeld optie 2

‘Kleine’ vierkante openingen

Optie 3 is gebaseerd op vierkante openingen van een dusdanige maat dat deze niet meer gebruikt kunnen worden als ‘zichtopeningen’ maar enkel een esthetische functie zullen hebben.

Deze optie was nog te chaotisch maar is wel de basis geweest voor het uiteindelijke resultaat.

Afbeelding 33c; Totaalkerngevelbeeld optie 3

De betonnen kern heeft allerlei toegangsopeningen, maar daarnaast was het uitgangspunt ook dat de routing terug is te zien in de gevel. Omdat delen van de kern het gevelbeeld vormen is er gezocht naar een manier van het weergeven van deze routing in de gevel. Er is gevarieerd tussen stroken, grotere vierkante openingen, kleinere vierkante openingen en ronde openingen. Op de afbeeldingen 33a tot en met 33d zijn de verschillende opties weergegeven met toelichting.

Op bovenstaande afbeelding is het eindresultaat weergegeven. Er is uiteindelijk gekozen voor kleine ronde openingen die in het gevelbeeld te zien zijn. De voorzieningen zijn enkel alleen te zien via de toegangsopeningen wat voor enige nieuwsgierigheid zal zorgen.

De kleine ronde openingen zullen enkel fungeren als esthetischaspect. Uiteindelijk is er gekozen voor de bovenstaande optie, met allerlei kleine ronde openingen. Deze openingen dienen niet voor zicht maar hebben enkel een esthetische functie. Dit komt voornamelijk tot zijn recht wanneer het donker is en er licht brand, waardoor er allerlei lichtbronnen ontstaan.

Verder is dit totaalkerngevelbeeld voorzien van het uiteindelijke schuine dak.

Afbeelding 33d; Totaalkerngevelbeeld optie 4

4. SAMENVATTING EN CONCLUSIES






BEGELEIDING


25

4.2 Conclusies / Nawoord

Gedurende het ontwerpproces zijn er een aantal aspecten waar ik veel van geleerd heb. Met een HBO Bouwkunde opleiding met als specialisatie bouwtechniek als achtergrond ben ik dit schakelsemester ingegaan. Aan het begin van dit schakelsemester bleek al snel dat dit een aantal gevolgen had met betrekking tot het ontwerpen.Tijdens het ontwerpen liet ik me te veel beperken door te snel aan de technische gevolgen te denken. Op deze manier kwam het ontwerp in eerste instantie niet echt van de grond. Ik was te snel bezig met de uitwerking van het gebouw in plaats van dat er werd ontworpen. Naarmate het project vorderde liet ik de technische gedachte iets meer varen en bleek dat er een leuk ontwerp op tafel kwam.

De uitwerking van het gebouw is ondanks de spectaculaire vorm van het gebouw goed verlopen. In eerdere instanties werd gedacht aan gemakkelijke oplossingen als kolommen. Ook hierbij heeft het blijven ontwerpen geleidt tot een spannender bouwtechnisch concept.

Het niveau van de bouwtechnische uitwerking is naar mijn mening ruim voldoende, vooruitdenkend aan het komende Master is het gebouw behoorlijk uitgewerkt. Waarbij de techniek de architectuur aanvult maar ook de architectuur de bouwtechniek aanvult.

Al met al ben ik tevreden met het uiteindelijke ontwerp en is dit een leerzame periode geweest waarbij duidelijk is geworden dat techniek weldegelijk te maken heeft met ontwerpen en niet puur het uitwerken is van een ontwerp.

4.1 Samenvatting ontwerp op hoofdlijnen

Bibliotheek scheiden van woningen waartussen het plein zich bevindt wat gezamenlijk fungeert als ontmoetingsplek

De bibliotheek aan de ‘rustige’ kant met de woningen als scheiding tussen druk verkeer (Molukkenstraat) en plein

Bibliotheek is een opvallende verschijning waar de woningen qua uitstraling passen binnen de omgeving

De bibliotheek gaat fungeren als herkenningspunt en tevens uitkijkpunt

Wonen aan het plein met behulp van hoogteverschillen in maaiveld, plein en plint

Entrees aan de pleinkant waardoor het plein altijd in ‘leven’ blijft

Ontsluiting woningen door middel van galerijen, ‘weggewerkt’ achter gevel

Gevelprincipe van de ‘galerijkant’ terug laten komen aan de pleinkant

Het plein hangt samen met het bestaande plein ‘aan de overkant’ door toepassing van hoogteverschillen en materiaalgebruik. Hiermee wordt de kwaliteit van het bestaande plein verbetert

Bibliotheek bestaat uit een kern met rondom de verschillende functies, waartussen zich tussenruimtes bevinden voor constructie en installaties

Er is een directe en een geleidelijke route door het gebouw welke wordt benadrukt door middel van kleur materiaalverschil

De route gaat van druk bezocht, naar minder bezocht met als eindpunt een uitkijkpunt, wat tevens als herkenningspunt voor de buurt fungeert

De functies hebben verschillende verdiepingshoogtes, afhankelijk van functie

Er is gebruik gemaakt van split-levels

Het is een ‘rond’ gebouw met verschillende stralen. Welke in elkaar overlopen en zo één sculptuur vormen

Veel gebruik gemaakt van open vs gesloten door toepassing van lamellen

Lamellen geven daarnaast de mogelijkheid van de verschillende rondingen één sculptuur te maken

De constructie bestaat uit een betonnen kern waaraan de voorzieningen hangen

Gebruik makend van meegestorte betonnen consoles die samen met de vloeren ‘H-profielen’ vormen

Door deze constructie zijn kolommen overbodig en is het mogelijk een vrije plattegrondindeling te maken

De kern fungeert naast constructie ook als klimaatbeheersing – schoorsteeneffect

Waarbij de luchttoevoer gebeurt in de tussenruimtes en de afvoer bovenin de kern via roosters

Er wordt als toevoeging aan de natuurlijke ventilatie gebruik gemaakt van mechanische ventilatie voor genoeg vermogen

Het inblazen van schone lucht gebeurt door middel van meerdere roosters, gesplitst vanaf één grote ventilatiepijp

De lichtinval wordt via het dak van de kern gestuurd, waardoor de kern goed belicht is. Voor extra lichtinval is het dak afgeschuind naar het zuiden






BEGELEIDING


26

4.3 Bronvermelding

Literatuur:

Geraadpleegde derden:

Naam: Dhr. Van BeekBedrijf: AlphaplanBetreft: Gevelbekleding Woning- en Winkelcomplex Da Vinci te Alphen a/d Rijn

Naam: Dhr. HamBedrijf: Bouwkundig constructiebureau H.J. Ham b.v.Betreft: Constructieve feedback basis

Bezoeken / inspiratie:

Javaplein

Bibliotheken:- OBA te Amsterdam- DOK te Delft

Excursie:- Beeld & Geluid te Hilversum

Naam Jaar Titel Uitgever Plaats

Cerver, F.A. 2005 Hedendaagse Architectuur Könemann

Heynen, H.; Loeckx, A.; Cauter, L. de; Herck, K. van

2009 Dat is Architectuur Uitgeverij 010 Rotterdam

Jong, T.M. de; Voordt, D.J.M. van der 2002 Ways to Study Urban and research DUP Science Delft

Leupen, B.; Grafe, C.; Körnig, N.; Lampe, M.; Zeeuw, P. de

2005 Ontwerp en Analyse Uitgeverij 010 Rotterdam

Neutelings, W.; Riedijk, M. 2004 At Work Uitgeverij 010 Rotterdam

Schalkoort, T.A.J. 2008 Klimaatinstallaties, integratie van gebouw en installaties

TU Delft Delft

Plandocumentatie TU Delft Delft

2008 Volume #15 TU Delft Delft

5. BIJLAGEN






BEGELEIDING

5. BIJLAGEN ANALYSE

5.1 Analyse kaarten plangebied

Functies Morfologie

Infrastructuur GridstructuurLegenda

Tram

Bus

GemotoriseerdverkeerFietsers /voetgangers

Tramhalte

Projectlocatie

Bushalte

LegendaProjectlocatie“Gesloten bouwblok van oorsprong”

Bebouwing“Voornamelijk gesloten bouwblok”

LegendaProjectlocatie

Grid / wegen

LegendaProjectlocatie

Wonen

Plein / speelplaats

“Bijzonder gebouw”

Grid / wegen

Religieus gebouw

Park

28






BEGELEIDING

5. BIJLAGEN ANALYSE

5.1 Analyse kaarten plangebied

Bereikbaarheid (De orde methode) Drukte - Rust

S.W.O.T. Analyse

LegendaAnchorpoint

1e orde2e orde3e orde

SStrengths

WWeaknesses

OOppurtunities

TThreaths

- Opzet wijk (ruim, zichtlijnen, verkeer)- Bereikbaarheid (OV, auto, fiets , lopend)- Aanbod commercie- Buurtbewoners zijn tevreden- Hoge betrokkenheid bewoners- Vernieuwing van de buurt

- Taalachterstand- Sociale overlast- “Geluidsoverlast” (Verkeer)- School uitval (geen opleiding)- Weinig sociaal contact- Hoog werkloosheidspercentage

- Javaplein als ontmoetingsplek- Samenwerking bibliotheek / scholen- Cursussen in toegevoegde functie- Starterswoningen trekt ander publiek- Stimuleren werkgelegenheid

- Stopzetting subsidies wijkvernieuwing- Het verschuiven van het probleem- De ontmoetingsplek werkt niet (niet aantrekkelijk)

29






BEGELEIDING

5. BIJLAGEN ANALYSE

5.1 Analyse | Massastudie

30

Verkleinde weergave massastudies






BEGELEIDING

5. BIJLAGEN TEKENINGEN DO

31

5.2 Tekeningen DO

Tekeningnummer

SP.01

A.01

B.01

C.01

D.01

D.02

E.01

Titel

Stedenbouwkundig plan

Plattegronden bibliotheek

Gevelaanzichten bibliotheek

Doorsneden bibliotheek

Uitwerking fragment

Uitwerking fragment - Doorsnede D-D

Woningen: plattegronden, gevelaanzichten & doorsneden

Schaal

1 : 500

1 : 100 / 1 : 200

1 : 100

1 : 100

1 : 20

1 : 20

1 : 200

Formaat

A3

A0

A0

A1

A0

A0+

A1+






BEGELEIDING


5.2 Tekenwerk DO | Stedenbouwkundig plan

32






BEGELEIDING


5.2 Tekenwerk DO | Verkleinde weergave; Plattegronden bibliotheek

33






BEGELEIDING


5.2 Tekenwerk DO | Verkleinde weergave; Gevelaanzichten bibliotheek

34






BEGELEIDING


5.2 Tekenwerk DO | Verkleinde weergave; Doorsneden bibliotheek

35






BEGELEIDING


5.2 Tekenwerk DO | Verkleinde weergave; Uitwerking fragment

36






BEGELEIDING


5.2 Tekenwerk DO | Verkleinde weergave; Uitwerking fragment - Doorsnede D-D

37






BEGELEIDING


5.2 Tekenwerk DO | Verkleinde weergave; Woningen

38






BEGELEIDING

5.3 Maquettes | Maquette bibliotheek 1:100

5. BIJLAGEN MAQUETTES

39






BEGELEIDING

5.4 Presentatieposters | Eindpresentatie 15-01-’10

5. BIJLAGEN PRESENTATIEPOSTERS

41






BEGELEIDING

5.4 Presentatieposters | Eindpresentatie 15-01-’10


42






BEGELEIDING

5.4 Presentatieposters | Tussenpresentatie 18-12-’09


43






BEGELEIDING

5.4 Presentatieposters | Tussenpresentatie 23-10-’09


44

EINDwerkstuk Javaplein

Documents

Transcript of EINDwerkstuk Javaplein