Wetenschappelijk onderzoek

ouderengeneeskunde

Dr. Roland Wetzels

Afdeling eerstelijnsgeneeskunde

C4: kennis en wetenschap

De lijst van de CCMS is gebaseerd op een vergelijkbare lijst, die ontwikkeld is in Canada in het project CanMEDS 2000.

Zeven competentiegebieden onderscheiden:

Unit OnderzoekHoofd: Dr. Tjard Schermer

Secretariaat Unit Onderzoek

Mw. Tilly Pouwels-Kole

Methodology, Information Management and Statistics (MIMS)

Dr. Marion Bierman

Chronisch Zieken & Ouderenzorg (CZ&O)

Themaleider:Prof.dr. Raymond Koopmans

Bijzondere Groepen(BG)

Themaleider:Prof.dr. Toine Lagro-Janssen

International Health(IH)

Themaleider:Dr. Rob Baltussen

Preventie(PREV)

Themaleider:Prof.dr. Koos van der Velden

Cochrane Primary Care Field(CPCF)

Dr. Floris van de Laar

Innovatie, Opleiding & Organisatie (IThemaleider:Dr. Anneke Kramer

Onderzoeksassistentie

Versie: september 2012

Versie: september 2012Chronisch Zieken & OuderenzorgThemaleider: Prof.dr. Raymond Koopmans

Niet-aangeboren hersenletsel

Programmaleider(s):Dr. Jan Lavrijsen

Senior-onderzoekers:Prof.dr. Raymond Koopmans

Junior-onderzoekers:{Drs. Bianca Buijck}Drs. Marianne Dees{Drs. Rogier van Deijck}{Ronald van Nordennen}[Antoinette Meys]\Drs. Lieve Roets\ [Franca Ruikes]Drs. Franca Warmenhoven

Chronische luchtwegaandoeningen

Programmaleider(s): Dr. Tjard Schermer, Dr. Lisette van den Bemt

Senior-onderzoekers:(Dr. Ben Bottema )(Dr. Bart Thoonen)Dr. Erik Bischoff

Junior-onderzoekers[Ir. Reinier Akkermans] [Drs. Lonneke Boer]Drs. Stephanie van BragtDrs. Wouter van DijkDrs. Maarten van der HeijdenDrs. Hilde LuijksDrs. Evelien Termeer

Geestelijke gezondheidszorg

Programmaleider(s):Dr. Peter Lucassen, Dr. Debby Gerritsen

Senior-onderzoekers:(Dr. Lieke Franke(Dr. Wim Gorgels)Prof.dr. Raymond KoopmansDr. Maria van den Muijsenbergh[Prof.dr. Myrra Vernooij-Dassen](Dr. Evelyn van Weel)(Dr. Saskia Zandstra)Dr. Tim OldeHartman

Junior-onderzoekers:\Drs. Anne van den Brink\[Drs. Inge van Dijk]Drs. Rhona EveleighDrs. Esther MuskensDrs. Hiske van Ravesteijn

Diabetes & cardiovasculaire aandoeningen

Programmaleider(s):Dr. Wim de Grauw

Senior-onderzoekers:Prof.dr. Jaap van Binsbergen&

{Dr. Hein Janssens}Dr. Floris van der Laar(Dr. Eloy van de Lisdonk)Dr. Nynke Scherpbier

Junior-onderzoekers:{Drs. Erwin Klein Woolthuis}[Drs. Jaap Sijbesma] Drs. Mark van der Wel

& ook in thema’s Preventie en Bijzondere Groepen

Dementie

Programmaleider(s):Prof.dr. Raymond Koopmans

Senior-onderzoekers:Dr. Debby Gerritsen[Prof.dr. Myrra Vernooij-Dassen]Dr. Roland WetzelsProf.dr. Raymond Koopmans

Junior-onderzoekers:{Drs. Christian Bakker}{Drs. Petra Borsje}\Drs. Ans Mulders\Drs. Geertje van de VenDrs. Claudia SmeetsDrs. Klaas van der Spek

meerdere deelprogramma’s binnen drie onderzoekslijnen

DEMENTIE• Raymond Koopmans, Debby Gerritsen, Roland Wetzels

GEESTELIJKE GEZONDSZORGPsychosociale aspecten van zorg voor kwetsbare ouderen: Myrra Vernooij-Dassen

NIET-AANGEBOREN HERSENLETSEL• Jan Lavrijsen, Raymond Koopmans

Wetenschappelijk onderzoek: dementie

• Projecten: Waalbed-1 (prevalentie probleemgedrag,Sytse Zuidema) Waalbed-2 (beloop probleemgedrag, Roland Wetzels) BEYOND (probleemgedrag jong-dementerenden; Ans Mulders) NEEDYD (zorgbehoefte jongdementerenden, Christian Bakker DbD (Roeslan Leontjevas) Properstudie (Claudia Smeets, Klaas van der Spek) Concern (Petra Borsje)

• In voorbereiding Evaluatie zorgprogramma/ richtlijn probleemgedrag (Debby Gerritsen)

Wetenschappelijk onderzoek: palliatieve zorg

Ernstig niet-aangeboren hersenletsel (NAH): Vegetatieve toestand (Jan Lavrijsen)

Herhaling prevalentie-onderzoek VT Case-study

Diepe sedatie (Koopmans)

Overige projecten• Psychosociale aspecten van zorg voor kwetsbare ouderen• Dementia Care Mapping• Autonomie en zelfmanagement bij doofblinde ouderen

• Geriatrische revalidatie (deelprojecten): GRAMPS afgerond

• Parkinson• Prevalentieonderzoek (afgerond)• Onderzoek naar verbeterde zorg voor mensen met de ziekte van Parkinson in het

verpleeghuis (VIP)

• Beschrijving dubbelproblematiek (Psychiatrie + Somatiek)

• Onderzoek over onderwijs afgerond

Samenwerking

• Universitair KennisCentrum Ouderenzorg Nijmegen (UKON); voorheen Universitair Verpleeghuis Netwerk Nijmegen (UVNN)

• Binnen het UMC• Radboud Alzheimer Centrum (afdeling geriatrie, ELG, IQ HealthCare,

Donders instituut voor neuroimaging) • Afdeling revalidatiegeneeskunde (S. Geurts)• Onderwijsinstituut (S. Bolhuis)• Verplegingswetenschappen UMC (T. van Achterberg)• Afdeling neurologie/ Parkinsoncentrum (B.Bloem, P.Poels, M. Munneke)• Palliatieve zorg (K. Vissers, Y.Engels)

• Buiten het UMC• Universiteit van Maastricht (F. Verhey, R. de Bie, J. Schols)• VUMC afdeling Gerion (M. Smalbrugge)• Afdeling klinische geriatrie MCA (J.de Jonghe, C. Kalisvaart)• UMCG (S. Zuidema)

• Internationaal:• Kings College London (C. Ballard)• Norway Centre for Dementia Research Oslo (G. Selbaek)• Universiteit Luik (S. Laureys)

Stellingen• Wetenschappelijk onderzoek (WO) is noodzakelijk voor de ontwikkeling en

behoud van ons specialisme• WO voedt het onderwijs• Zonder WO kunnen we geen wetenschappelijk onderbouwde richtlijnen

maken voor de verpleeghuisgeneeskunde

Oproep:

Lever allen een bijdrage aan de verdere wetenschappelijke

onderbouwing van ons vak zodat we van practice based evidence naar

evidence based practice (medicine) komen!!

Onderwijs Kennis en Wetenschap

• Scriptie ……

• Scriptie ……

Onderwijs C4• Algemeen onderwijs• Principes EBM• Vraagstelling (PICO)• Kritisch lezen literatuur• Bibliotheekinstructie• Statistiek• Refereren

• Onderwijs literatuur variant:• Methode en opzet• Resultaten• Discussie en scriptie schrijven

• Onderwijs empirische variant• Methode en opzet, uitleg SPSS• Resultaten (incl. SPSS practicum)• Discussie en scriptie schrijven

Producten voor in port-folio• Critically Appraised Topic: (1x per jaar)• bij voorkeur over verschillende thema’s

• Wetenschappelijk referaat: (1x per jaar)• TKD• Regiodag• Onderwijsdag

• Schrijven van een scriptie/ concept-artikel:SELECTIEVE BEOORDELING!• Literatuurreview• Empirische onderzoek over onderwerp naar keuze• Keuzestage: 3 maanden in tweede jaar. Concept-artikel!• Probleemgedrag• Palliatieve zorg• Revalidatie

Literatuur-onderzoek

• Literatuuronderzoek over een voor de ouderengeneeskunde relevant onderwerp (eigen keuze)

• Literatuuronderzoek in het kader van lopend onderzoek of onderzoek in voorbereiding van de afdeling eerstelijnsgeneeskunde

• Begeleiding door groepsdocent• Scriptie of (concept-)artikel

Empirisch onderzoek(incl. evt. kwalitatief

onderzoek en N=1 studies)• Empirisch onderzoek in het kader van lopend onderzoek of onderzoek

in voorbereiding van de afdeling ELG(zie lijst onderwerpen op Blackboard)

• Begeleiding door wetenschappelijk medewerker of ter zake deskundige

• Scriptie of (concept-)artikel

Wetenschappelijke stage

• Empirisch onderzoek over een voor de ouderengeneeskunde relevant onderwerp (eigen keuze)

• Empirisch onderzoek in het kader van lopend onderzoek of onderzoek in voorbereiding van de afdeling ELG

• Duurt drie maanden• Begeleiding door wetenschappelijk medewerker of ter zake

deskundige• Concept-artikel

Scriptie begeleiding: taken en rollen• Opleider: • Geen (tenzij,……)• (alleen begeleiden aios voorbereiden referaat of CAT)

• Docent VOSON• Begeleiden literatuuronderzoek

• Andere medewerkers wetenschappelijke staf• Begeleiden empirisch onderzoek

• Statisticus (Hans Bor)• Individuele uitleg over statistiek• Uitleg gebruik SPSS• Begeleidt empirisch onderzoek

• Coördinator Kennis en Wetenschap (Roland Wetzels)• Algemene vragen (spreekuur tijdens TKD)• Adviseert bij vraagstelling en onderzoeksopzet• Begeleidt empirisch onderzoek

Plaats onderwijs C4 in het curriculumJaar 1• Introductie eeek: Principes EBM, bibliotheek• Kritisch leren lezen (algemeen, PG, som)• Statistiek• Individuele begeleiding scriptie• Scriptieonderwijs : literatuur en empirische variant• Methode en opzet

Plaats onderwijs C4 in het curriculumJaar 2• Scriptieonderwijs :literatuur en empirische variant• Resultaten• Discussie en scriptieschrijven

• Individuele begeleiding scriptie

Jaar 3• Geen specifiek onderwijs• Individuele begeleiding scriptie• Referaat onderwijsdag• Wetenschappelijke stage (3 maanden): optioneel

Piketpunten bij schrijven van scriptie• Keuze literatuur of empirie 6 mnd. NA start opleiding nd start opleiding

• scriptieonderwerp 9 mnd. NA start opleiding A start opleiding

• Begeleider 9-11 mnd. NA start opleiding start opleiding

• Conceptscriptie inleveren 6 mnd. VÓÓR einddatum R einddatum

• Laatste inzage 4 mnd. VÓÓR einddatum einddatum

• definitieve versie inleveren 3 mnd. VÓÓR einddatum nd. VÓÓR einddatum

• op BB is lijst te vinden met aandachtspunten• onderwerp: op BB is lijst te vinden met mogelijke onderwerpen.• voor vragen/suggesties/opmerkingen:

Roland.Wetzels@radboudumc.nl

Principes Evidence Based Medicine

EBP = Evidence-Based Medicine (EBM)

EBM is the integration of individual clinical expertise with the best available external evidence

and patient’s values and expectations

Sackett, Editorial BMJ 1996; 312: 71-72

Evidence-based werken impliceert het integreren van individuele klinische expertise met het beste externe

bewijsmateriaal dat vanuit systematisch wetenschappelijk onderzoek voorhanden is.

De voorkeuren, wensen en verwachtingen van de patiënt spelen bij de besluitvorming een centrale rol.

EBM stappen in de klinische praktijk• Klinisch probleem vertalen in een vraagstelling• Het efficient zoeken naar het beste bewijsmateriaal• Het wegen van de evidence op methodologische kwaliteit en

toepasbaarheid op de praktijksituatie• Het nemen van een beslissing op grond van de beschikbare evidence

Vraagstelling met de PICO methode• P = Patients• I = Intervention• C = Control• O = Outcome

• Bijvoorbeeld: Wat is het effect van het Sonja Bakker dieet (I) op het lichaamsgewicht (O) bij mensen met overgewicht (P)

• (‘geen controle’…)

Tips formuleren vraagstelling en zoeken naar literatuur

• Formuleer PICO vraag en extraheer zoektermen• Zoek eerst met een paar vrije tekst woorden naar relevante literatuur• Baseer de zoekstrategie op de gevonden literatuur• Voeg MESH termen toe• Te weinig opbrengst: zoekstrategie uitbreiden/ beperkingen weglaten • ‘aged’ in plaats van ‘nursing home’• ‘dementia’ in plaats van Alzheimer’

• Te veel opbrengst: zoekstrategie beperken• Alleen zoektermen in de titel• Recente literatuur (laatste 10 jaar)• Alleen Randomized Controlled Trials

Het zoeken naar beschikbare literatuur

Bronnen (zie ook Offringa, hoofdstuk 3):• Leerboeken• Harrison-on-line• Up-to-date (niet vanuit huis toegankelijk)• Google Scholar• Pubmed /PsycINFO/CINAHL/ EMBASE/Web of science• Cochrane

Kritische beoordeling literatuur (zie ook Offringa, hoofdstuk 4):

• Zijn de genoemde resultaten valide?• Sluiten ze aan bij de vraagstelling• Juiste type onderzoek• Adequate analyse

• Wat zijn de resultaten/ hoe groot is het effect of aan te tonen verschil?• Hoe toepasbaar zijn de resultaten voor de beoogde doelgroep?

Houdt rekening met het niveau van bewijs• Cochrane of systematische review• RCT (dubbelblind etc)• Gecontroleerde klinische trials (bijv. Cross-over studie)• Open label studie (eenarmige studie)• Cohort studie (volg niet-rokers en wel rokers en kijk wie er longkanker

ontwikkelen)• Patient-controle studie (bestudeer een groep mensen met en zonder

longkanker en kijk wie er gerookt hebben)• Case series of case studie (n=1): mijn opa heeft tot zijn 90-ste gerookt en

heeft geen longkanker• Expert opinie• (Richtlijnen zijn geaggregeerde antwoorden op diverse vraagstellingen en

geven overzicht van verschillende niveaus van bewijs)

Critically Appraised Topic• Zoek een klinisch probleem• Formuleer een wetenschappelijke vraag• Vertaal deze naar een juiste zoekopdracht• Voor deze zoekopdracht uit in een database (PubMed)• Zoek de meest relevante literatuur: 1-2 artikelen• Geef de resultaten helder weer, wat is de conclusie van het artikel • Beoordeel of dit artikel van toepassing is voor het klinisch probleem

Checklist kritisch lezen wetenschappelijke literatuur• Voor onderzoek naar interventies en bijwerkingen• Voor onderzoek naar associaties / verschillen tussen groepen• Voor prognostisch onderzoek• Voor diagnostisch onderzoek / klinische testen