1. Hij zal komen oordelen de levenden en de doden Over de zin en de onzin van de geschiedenis 2. Wetenschap en theologie in gesprek over de Wederkomst 3. Structuur Workshop 1. Hoe kijkt wetenschap naar het ontstaan van religie? 2. Hoe kijkt theologie naar wetenschappelijke theorien over het ontstaan van religie? 3. Korte conclusie 4. Gesprek 4. 1. Hoe kijkt wetenschap naar het ontstaan van religie? kader: neo-darwinisme geschiedschrijving van het leven toegepast op cultuur verschillende modellen Evolutionary approaches to the Study of Religion (ESR) 5. 1. Hoe kijkt wetenschap naar het ontstaan van religie? Voorbeeld 1: Ethologie goddelijk oog 6. 1. Hoe kijkt wetenschap naar het ontstaan van religie? Voorbeeld 2: Gedragsecologie kostbare signalen 7. 1. Hoe kijkt wetenschap naar het ontstaan van religie? Ara Norenzayan: culturele groepsselectie cohesie grote groepen probleem anonimiteit 8. 1. Hoe kijkt wetenschap naar het ontstaan van religie? Ara Norenzayan: culturele groepsselectie op zoek naar natuurlijke religie geen doctrine a) brein zoekt naar auteur van gebeurtenissen b) concepten die (een beetje) vreemd zijn, trekken onze aandacht 9. 1. Hoe kijkt wetenschap naar het ontstaan van religie? a) brein zoekt naar auteur van gebeurtenissen Fritz Heider & Marianne Simmel, 1944 beschrijf wat gebeurt in het filmpje (Bekijk thuis: https://www.youtube.com/watch?v=ZAnt9II-5Co) cognitieve wetenschappen: hyperactive agency detector religie als neveneffect? 10. 1. Hoe kijkt wetenschap naar het ontstaan van religie? b) concepten die (een beetje) vreemd zijn, trekken onze aandacht te afwijkend: ongeloofwaardig onvoldoende afwijkend: oninteressant 11. 1. Hoe kijkt wetenschap naar het ontstaan van religie? van godheden naar Big Gods probleem: op welke basis vertrouwen? oplossing: vertrouw wie gelooft in bovennatuurlijke controle gevolg: complexe samenleving mogelijk 12. 2. Hoe kijkt theologie naar wetenschappelijke theorien over het ontstaan van religie? a) Gerd Theien: evolutie in de Bijbel b) Philip Hefner: wetenschap en religie als partners c) Jan-Olav Henriksen: geschiedenis en deep incarnation 13. 2. Hoe kijkt theologie naar wetenschappelijke theorien over het ontstaan van religie? a) Gerd Theien: evolutie in de Bijbel bijbelse verhalen als openbaring openbaring vanuit perspectief culturele evolutie van solidariteit met verwanten naar solidariteit over (biologische) grenzen heen 14. 2. Hoe kijkt theologie naar wetenschappelijke theorien over het ontstaan van religie? b) Philip Hefner: wetenschap en religie als partners mens resultaat co-evolutie cultuur/natuur wetenschap/religie: samen zoeken naar betekenis mens verwant met natuur created co-creator 15. 2. Hoe kijkt theologie naar wetenschappelijke theorien over het ontstaan van religie? c) Jan-Olav Henriksen: geschiedenis en deep incarnation uitverkiezing/oproep deep incarnation alle leven gegrond in Gods handelen doorheen evolutie deep history 16. 2. Hoe kijkt theologie naar wetenschappelijke theorien over het ontstaan van religie? c) Jan-Olav Henriksen: geschiedenis en deep incarnation geschiedenis is open belofte van toekomst surplus Verlossing 17. 3. Korte conclusie geloof in Wederkomst: geen illusie Gods betrokkenheid op geschiedenis van het leven 18. 4. Gesprek