Werkgroep Modelfunctionaliteit

Wat we gedaan hebben,wat er gelukt is, en wat niet

Gé van den Eertwegh(voorzitter)

Aanleiding:

- bundeling bij kennisinstituten- initiatief Rijnland, HDSR en Vallei&Eem- bijeenkomst 1 november: conclusie: waterschappen zijn aan zet om te formuleren wat ze willen

Besluit:- oprichting Werkgroep Modelfunctionaliteit

Doelstelling:

- inventariseer beleidsvragen (NBW, KRW, …)- leid benodigde modelfunctionaliteit af- inventariseer beschikbare modelfunctionaliteit- stel hiaten vast- spreek af hoe de hiaten op te vullen- organiseer dit

Facilitering door STOWA

Beleidssporen:

- Provincie: Verdroging: 2010: reductie 40% verdroogde areaal- Rijk: NBW: Toetsing Wateroverlast: 2005, daarna wettelijk verankerd; GGOR: 2010, daarna realiseren; Inpassing droogtestudie: wanneer, hoe???;- Europa: KRW: Deelstroomgebiedsplan: 2009 operationeel: in samenhang: kwaliteit en kwantiteit, grond- en oppervlaktewater, terrestrische en aquatische natuur.

beleidsdoelen (NBW, KRW etc.)

doelvariabelen

toestandsvariabelenmodelfunctionaliteit

Voorgenomen aanpak:

Bevindingen:

- Verschillen in ambitie- Verschillen in perceptie vragen en antwoorden- Verschillen in kennis- Geen collectieve afweging- Wie stijgt boven de materie uit?

Beleidsformuleringen staan meerdere modelaanpakken toe

Twee voorbeelden: - toetsing wateroverlast (Harry Boukes) - KRW-aanpak (Maarten Ouboter en Joost Heijkers)

Bijdragen van Harry, Maarten en Joost

Bijdrage Joost Heijkers:I. Uitwerking van alle waterbeleidsthema’s i.h.k.v. de watergebiedsplannen;II. Werkstructuur o.b.v. de Waternood-systematiekIII. Modelgebruik t.b.v.: WatersysteemanalyseVlakdekkende schatting Huidige Situatie (=AGOR)Doorrekenen Maatregelen (=VGOR’s)

Dus:

- er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden- elke weg vraagt eigen (specifieke) modelfunctionaliteit- waterschappen bewandelen meerdere wegen- waterschappen vullen hun vraag naar benodigde modelfunctionaliteit verschillend in.

Opdracht in feite niet gelukt

Waar leidt dit toe?

Voorbeeld van hoe het gaat aan de hand van SOBEK-EM

Harm GerritsRijnland

emissieregistratie, spreadsheets, enz.

SOBEK(boezemstelsel)

ad hoc

emissies (belasting

water)

concentraties, transport,

processen, massabalans

•afhankelijk landelijke berekeningen en aannames•vooral geschikt voor riviersystemen (bakjes)•koppeling emissie-polderwater-boezemwater ontbreekt•geen ruimte processen polder•verschillen in gebieds-schematisatie•softwarematig ad hoc en onhandig•geen scenarioberekeningen

Huidige praktijk:

gewenst SOBEK EM:

• maatwerk per gebied, eigen kentallen en rekenregels• correcte koppeling emissie-polderwater-boezemwater• inclusief verlies- en nalevering in de polder • 1 passende gebiedsschematisatie• aansluitend op beslaand waterkwaliteitsmodel• scenarioberekeningen eenvoudig

emissiemodule (EM) SOBEK(boezemstelsel)

emissies, concentraties,processen, transport in de polder concentraties, transport,

processen, massabalans

grof concept wensen SOBEK-EM

• naadloze aansluiting op SOBEK-model boezem • decadebasis lijkt voldoende• polders, maar ook rioolgebieden• ook directe belasting boezem• basiskentallen (EVV) via GIS oid• eventueel koppelbaar gebiedsindeling emissieregistratie• bij te stellen rekenregels (emissie = EVV * EF)• Cl, N, P, zware metalen• uitbreiding andere stoffen• processen polder spelen een rol • rekenregels zijn schaalbaar tbv scenarioberekeningen

DUS:

- WL wil ontwikkelen, vraagt bijdragen van ‘gebruikers’.- Klein groepje enthousiast, wil bijdragen, zoekt medestanders.- Antwoorden: + ‘Nee, wij hebben een andere methode’ + ‘Nee, het past niet binnen onze planning’.

Vraag moet zijn:Is er een collectief belang van de waterschappen

dat SOBEK-EM in de gereedschapskist zit?

Voorstel verbeteringen KRW- verkenner

Ecologie:• Kennisregels opstellen voor M1 t/m M10 (kanalen en sloten)

Chemie:• Toevoegen van zware metalen in bakjesmodel• Opnemen/verbeteren van processen in bakjesmodel • Opstellen van stoffenbalans (per waterlichaam,

afwateringseenheid)

Beleidsvragen niet sturend voor collectieve vraagnaar modelfunctionaliteit,

…, maar wat is dan wel sturend??

- huidige beleid/aanpak van het betreffende waterschap- vakinhoudelijke standaard- externe ontwikkelingen

Huidige praktijk(beperkte inventarisatie uitgevoerd)

- lang niet alles wat er is wordt gebruikt;- sommige delen van het watersysteem nog niet modelmatig opgepakt; (hoe erg is dat: model is middel, systeemkennis is doel)- niet altijd voldoende kennis/data om modellen te vullen;- we beginnen te laat, anticiperen niet op beleid wat er aan komt.

Beeld n.a.v. huidige praktijk:- er zijn voldoende procesformuleringen- ze zijn niet allemaal goed toegankelijk (niet adequaat)

Behoefte (n.a.v. huidige praktijk):1. Pre- en postprocessing2. Ontsluiting bestaande procesformuleringen

Tijdpaden moeten sporen

Vakinhoudelijke standaard:

(reproduceerbaarheid, state-of-the-art, Good ModellingPractice, eenduidige nauwkeurigheids- en onzekerheids-analyse)

Het modelwerk van waterschappen wordt niet getoetst,er is geen ‘standaard’. Waterschapsmodelleurs spiegelen zich niet aan elkaar.

Externe ontwikkelingen:

- Nationaal modelinstrumentarium verfijnt, groeit richting regionaal detailniveau;- Nationaal instrumentarium focust op de lijn MODFLOW-SIMGRO(SWAP)-SOBEK-CF;- Andere modelleurs met dezelfde modelvragen bijv. Regionale Directies Rijkswaterstaat;- Kennisinstituten bundelen, afstand naar waterschappen wordt groter.

Verschil in perspectief:

De werkwijze van beleidsdoelen naar modelfunctionaliteit is eentop-down-benadering, vanuit Rijks-gezichtspunt. Waterschappenkijken vaak vanuit (de werking van) het systeem naar de beleids-vragen die op hen afkomen (bottom-up).

regionale weg

rijksweg

beleidsdoelen (NBW, KRW etc.)

watersysteemfunctioneren

doelvariabelen

toestandsvariabelen

modelfunctionaliteitmodellendata

watersysteem

er is in modelgebruik een cultuurverschil tussen Rijk en Regio

Willen we aanhaken bij Nationaal Instrumentarium?

- gegeven cultuurverschillen, verschillende taken, verschil in perspectief?

Wat willen we er halen, wat willen we er brengen?

Wat is de meerwaarde?

Doel:- gezamenlijke systeemanalyse;- bundeling ontwikkelingsenergie

Middel:- data-uitwisseling, - elkaars taal spreken (afstemming methodiek)

Uitgangssituatie nu:- Ieder voor zich- Data-verstrekking op verzoek, - Geen mede-verantwoordelijkheid, ‘Gooi maar over de muur’- Rijk vertelt achteraf hoe de regio het moet zien

Bijdrage Timo Kroon

Contacten regionale Directies RWS

- Beheerder van Rijkswateren op regionaal niveau- Veel overeenkomsten met taken waterschap- Vaak zelfde detailniveau- Behoefte aan krachtenbundeling

Concluderend:

- op technisch niveau is het niet gelukt om een door alle waterschappen gedragen vraag te formuleren naar benodigde modelfunctionaliteit;- als er al overeenstemming is, dan luidt die dat er meer behoefte is aan data-beheer en pre- en postprocessing dan aan nieuwe procesformuleringen;- op strategisch/beleidsniveau is nog niet het onderste uit de kan gehaald: een poging om de collectiviteit te benoemen is kansrijker;- samenwerking met Rijk/anderen heeft voordelen.

Samenwerken! Met wie?

Ten eerste: met elkaar!

Daarnaast ook met:- RIZA/MNP/STOWA- Regionale Directies RWS

Nog te benaderen:- provincies- Waterleidingbedrijven

DOEL

MIDDEL

Beheer

Beleid

Systeemkennis

Model

Programma’s en data

Samenwerken! Omgangsvormen:

- niet zozeer één model of modelprogramma- wel afspraken hoe iedereen met modellen en data omgaat - eenduidigheid van werken stimuleren, maar niet als doel- openheid en transparantie t.a.v. data, kennis en software- uitwisseling van kennis, ervaringen, ideeën middels netwerken- eigen verantwoordelijkheid en detailniveau: een landelijke nitraatstudie vraagt een andere aanpak dan een regionale of lokale (hoewel je best nog wel hetzelfde rekenprogramma zou kunnen gebruiken).

Samenwerken! Programma’s:

- niet zozeer één modelprogramma- wel benoemen van een ‘voorkeursgereedschapskist’- nieuwe ontwikkelingen primair via voorkeurslijn- open source- modulair- in- en uitplugbaar middels OpenMI- korte termijn: focus op pre- en postprocessing en User-Interface

Samenwerken! Data:

- Gratis, open, voor iedereen toegankelijke databestanden: + neerslag en verdamping + waterpeilen, grondwaterstanden + debieten en onttrekkingen + bodemopbouw, ondergrond, hydraulische eigenschappen + configuratie van watersystemen (IRIS) + maaiveldhoogten (AHN) + chemie

Landelijke data ook landelijk beheren, regionale data inde regio, maar volgens eenduidig format

Samenwerken! Kennis:

- helpdesk of informatiepunt, gericht op water, niet op software;- helpdesk omvat data, programma’s en kennis, en alles wat er tussen ligt- benutten van ‘super-specialisten’ binnen het netwerk;- gerichte netwerken en werkgroepen.

Samenwerken: organisatie:

Scheiding van - ontwikkeling en innovatie, - beheer en onderhoud - toepassing van modellen.

Data en programma scheiden, maar qua formatafstemmen.

Hoe zou je dat kunnen regelen?

Bijdrage Bob Pengel over voorstel SOBEK-DUFLOW

Hoe nu verder?

1. Samen met RIZA en RWS-RD voorstel uitwerken hoe samenwerking er uit kan zien en draagvlak zoeken (wie doet het in opdracht van wie?);2. STOWA-Adviesgroep oprichten die de Programma- Commissie Water gevraagd en ongevraagd voorziet van adviezen m.b.t. software, data en kennis3. Uitwerken behoefte emissiemodellering.

Opdracht niet volbracht,

toch een stap verder.