Jonge achievers zonder kinderen ervaren werk- en prestatiedruk, maar kunnen nog op meerdere fronten presteren in combinatie met een bruisend leven. Het moment dat het eerste kind geboren is, vindt ruim 75% het moeilijk om werk en het gezinsleven met elkaar te combineren, overrompeld door de nieuwe rol en verantwoordelijkheden. 62% heeft geen tijd over voor zichzelf, 31% ervaart constant stress, 52% voelt zich schuldig naar de kinderen, 44% voelt zich tekortschieten naar het werk en het thuisfront. Van de werkende moeders zegt 92% dat het werk niet ophoudt als ze kantoor verlaten hebben. Van de werkende ouders zegt 33% dat hun effectiviteit en geluk op het werk en thuis aangetast wordt, 29% door hoge werkdruk, 26% door afleiding via sociale en digitale media, 20% door onrealistische eisen en verwachtingen. 45% er-vaart voortdurend spanning en zorgen waarbij aanhoudende problemen op het werk en thuis kunnen leiden tot uitval. 26% is chronisch vermoeid. 38% voelt zich op beide fronten niet gelukkig en 17% is niet in staat aan de dagelijkse verplich tingen te voldoen. Bovendien verricht 33% van de werkende vrouwen en 14% van de werkende mannen in de midcareerfase mantelzorgtaken. Het aandeel van vrouwen in huishoudelijk werk is in 25 jaar van 65% naar slechts 60% gedaald, terwijl hun arbeidsdeelname is toegenomen. Is het beeld van de Hollandse propere huisvrouw en de spaarzaamheid een rem om huishoudelijke hulp in huis te halen? Schoonmaaktijd gaat nu ten koste van de schaarse vrije relatietijd én van je energiebeker.

2

Werkende ouders, wat zeggen de cijfers?

3

Het stressnetwerk ontwikkelt zich met name in de eerste 1000 dagen van een kind (-9 maanden tot 2 jaar) en in de adolescentiefase (13-24 jaar). Juist tijdens deze fasen is een kind kwetsbaar voor Early Life Stress. Bij ongeveer 20% van alle baby’s doen zich huil-, slaap- en voedingsproblemen voor. Uit onderzoek blijkt dat er een relatie is tussen slaaptekort bij kinderen, stress bij ouders en gezins problemen. Onder de twee jaar ervaart 8% van de ouders het slapen als een probleem. Chronisch slaaptekort kan bij kinderen leiden tot o.a. over gewicht, emotionele en gedragsproblemen en tot hyperactiviteit. Nederlandse ouders geven het geluk van 3 tot 12 jarigen gemiddeld een 8. Zorgen zijn er ook. Ruim 15% onder de 25 jaar heeft overgewicht. 35% van de jongeren blijkt druk rond schoolwerk te ervaren, en dat is 50% meer dan tien jaar geleden. In een klas van 25 leerlingen zijn er gemiddeld vijf met psychische problemen en één met een depressie. Generatie Z is braver dan de millennials. MDMA is minder hot, maar daarentegen heeft 9% van de middelbare scholieren lachgas als party drug ook privé gebruikt. Tussen 2015 en 2017 is het gebruik van cannabis onder 12 t/m 16 jarigen op 9% onveranderd gebleven, 3% gebruikt harddrugs en 7,8% heeft ooit gerookt. In 2003 was dat 43,6%. En 44,8% heeft ooit alcohol gedronken, dat was in 2003 nog 83,7%. Bij 7% is er sprake van problematisch socialemediagebruik, vaker meisjes dan jongens. Ongeveer 13% van de jongens gamet ten minste 24 uur per week, tegenover 2% van de meisjes. Zit je kind gemiddeld meer dan 4 uur per dag achter de spelcomputer, dan spreek je van gameverslaafd.

3

Van baby t/m puber, wat zeggen de cijfers?

Inhoud

Inleiding

Voorwoord van Wilfred Genee

Werk en Ouderschap001 Werk & gezin in balans

003 Family friendly management008 Goede ouders zijn goede managers010 Gelukkig op het werk en thuis023 Een nieuwe ID024 Denk out of the box025 Een goed gesprek031 Millennials 037 Werk, kind en je sociale leven038 De ‘misschien straks’-generatie044 IQ omlaag door je mobiel053 Het gezin in een burn-out 070 Toekomstige generatie073 Workism 074 Win-win voor Werk en Gezin

Leeftijdsfase kind 002 Rust, Ruimte en Regelmaat004 Je baby als CFO

009 Een tweeling is meer dan 1 + 1 011 Scheidingsangst013 Brultijgers en driftkikkers015 Broertje of zusje erbij016 Bijten en slaan017 Luister om gehoord te worden018 Code rood = gehoorzamen022 Ruzie hoort erbij028 Angst werkt als een virus029 De discussie start bij 9 jaar030 Zo eet je kind wel mee032 Plagen versus pesten035 Zelfvertrouwen041 Puberteit = Puberstrijd043 Concentratie045 Diploma zindelijkheid046 Zelfstandig 047 Sinterklaas049 Dikke kinderen050 Hoogbegaafd057 Veilig internetten058 Goede manieren060 Een huilbaby061 Bankhangen

6

7

066 Maak van het eten geen strijd069 Vriendschap tussen kinderen

Tijd- en taakverdeling 014 Partners van je planbord019 Tijd voor jezelf027 Tijd is het kostbaarste geschenk 033 Spitsuurstress039 Decemberstress048 Moeders van Nu051 Spitsuur op het werk en thuis054 Relaxt feestvieren056 Verslaafd aan je smartphone

Relatie005 In het diepe006 Eerst jezelf, dan je kind007 Een papadag is een dagje uit012 It takes a village to raise a child020 Eén lijn trekken021 Wij-denken geeft hoop026 Het Gandhi-effect034 Korter lontje040 Ouders uit elkaar

052 Liefdevol opvoeden055 Opvoeden = 4 x F + 4 x G067 Het bonusgezin068 Een blok tussen je oren 071 Verschil van temperament072 Vechten of meebewegen

Verdieping036 De impact van de ander042 Van pup tot mens 059 Voeding is hot

062 Omgaan met verlies063 WWWWH-vragen064 Straf en correctie065 Autoritair vs. dienend075 Mens-zijn is als een herberg Dankwoord

Geraadpleegde bronnen

In een gezin met acht meisjes en één jongen groeide ik op als nummer zeven. Met zorgzame ouders en zes rolmodellen vóór mij heerste er in huis een wij-doen-het-samen-sfeer. Door mee te helpen was je, hoe jong ook, mede een onmisbare schakel in het gezin. Juist dat onvoorwaardelijk de moeite waard zijn en gewaardeerd worden om iets waarin je goed was, gaf zelfvertrouwen. Natuurlijk was er weinig tijd voor individuele aandacht. Vond je dat je wat te mokken had, dan was er altijd een zusje dat je terechtwees. Je haalde het niet in je hoofd om het eten op tafel niet lekker te vinden, of te ruziën omdat de autoreis naar Zeeland best lang was, als je met z’n vijven om en om op de achterbank zat.

Toen wij onze kinderen kregen, waren er kleine parttimebanen van 12 tot 24 uur beschikbaar. Het combineren van werk met een gezin was toen een andere uitdaging dan nu. We moesten het imago van de Libelle-moeder van ons afschudden en het beeld van de man als hoofd kostwinner eveneens. Het was in ons ouderlijk gezin best revolutionair om als moeder te gaan werken, laat staan een eigen bedrijf te starten (de Opvoeddesk). Gaan voor, en vasthouden aan dát wat je echt beweegt en gelukkig maakt, was voor veel moeders een opgave.

Inleiding

8

9

Sinds we als werkende ouders tweeverdieners zijn, is de werk- privé- balans een belangrijk punt voor beide partners geworden, ook in hun sollicitatiegesprek. Het is nu ruim 17 jaar geleden dat ik het Working Parents Program in het bedrijfsleven introduceerde. HEMA was de eerste die ons aanbod in 2004 in de cao opnam. Inmiddels is het thema zo actueel dat ik de workshop ‘Spitsuur op het werk én thuis‘ in zowel de profit- als non-profitsector tientallen keren per jaar geef.

Het blijft een dagelijkse zoektocht. Hoe stem je je carrière af op die van je partner, welke ambities hebben jullie, wie heeft er wanneer en waar-om voorrang en hoe zorg je dat niemand eronder lijdt dat je werkt? Dit boek hoopt bij te dragen aan 4.0 manier van denken rond de combinatie werk en gezin. Als je allebei kunt doen wat je het liefste doet, en jullie ieder jaar jullie plannen en wensen met elkaar afstemmen, dan blijft de werk- en gezinsdynamiek in harmonie en kun je samen alles aan.

Succesvol in je werk en gelukkig thuis, dat wens ik je van harte. En denkt de werkgever daarin mee, dan wordt het een Win-win voor Werk en Gezin!

Emmeliek Boost

N.B. Waar ouders staat geschreven, wordt bedoeld ouders in de breedste zin van het woord. En waar kinderen worden vermeld kan hij of zij worden gelezen.

10

Opvoeden is het moeilijkste wat er bestaat. Althans, dat vind ik. Bijna elke dag vraag je je af of je het goed doet. Schiet ik tekort of overdrijf ik juist? Zo bijdehand als ik soms op radio of tv kan zijn over de triviale zaken van dit bestaan, zo wankelt thuis soms het zelfbeeld als ouder. Terwijl ik me er absoluut niet van af probeer te maken. Zoveel boeken gelezen, zoveel voorbeelden gezien, maar één waarheid blijkt niet te bestaan. Dat merkten we ook toen we zelf het boek Vullen of Voeden maakten over een gezonde levensstijl en opvoeding van kinderen. Zoveel mensen, zoveel ideeën. Uiteindelijk is een bewuste levensstijl bij de opvoeding van je kinderen van groot belang. Maar hoe slaag je daarin tijdens de alledaagse hectiek? De cijfers in dit boek laten zien hoezeer we er vandaag de dag mee worstelen. Hoe slaag jij er als ouder in om alle inspanningen, stress, verrassingen en karakters met elkaar te combineren zonder stress of schuldgevoel? Volgens mij begint dat met een goede afstemming met je partner. Wat is onze rolverdeling? Zijn we streng of geven we juist wat meer ruimte? Hoe zit het met zelfstandigheid? Wat willen we voor onze kinderen?Door het onregelmatige leven dat mijn mediabestaan met zich mee-brengt, is het zaak dat mijn vrouw Lili iets meer de stabiele factor kan

Voorwoord van Wilfred Genee

11

zijn. In de ochtenden en het begin van de middag kan ik mijn rol pakken. Later op de dag pakt zij meer verantwoordelijkheden. Ondertussen zien we bijna elke dag een ontwikkeling bij onze kinderen. Dat gaat soms in opperste harmonie, maar door de vele dagelijkse prikkels kan dat ook moeizamer lopen. Dan is het zaak om met hernieuwde energie de volgende dag aan te vangen. Als ouder ben je toch een beetje hun spiegel. Zorg ervoor dat je niet in zelfverwijt blijft hangen. Zoals je kind het elke dag opnieuw probeert, zo geldt dat ook voor een ouder. De liefde voor je kind is tegelijk ook liefde voor jezelf. Aldus de presentator van Veronica Inside, die het normaal gesproken over een balletje breed of een trage rechtsback heeft… Zorg er vooral voor dat je jezelf later niets kunt verwijten. Wellicht dat dit boek je daarbij enig houvast kan geven.Natuurlijk weet ik nu al dat de kans groot is dat de kinderen straks wel met verwijten zullen komen. Dat is bijna onvermijdelijk. Ook dat gaat vast weer voorbij. Het is nu vooral zaak om van de tijd samen te genieten. Zoals Rob de Nijs al zong: ‘Kinderen willen groot zijn, nou dat gaat vlug.’

Wilfred Genee

13

It is not about me,

it is about we.

Tony Robbins

zet je team en hun privé op nummer één

Van de ruim 2 miljoen werkende ouders in Nederland vindt 75% het moeilijk tot praktisch onmogelijk om werk en gezins leven met elkaar te combineren en 44% voelt zich tekortschieten naar zowel het werk als het thuisfront.

tip. Neem als werkgever op het werk tussendoor tijd voor privé. Begin vergaderingen met trip reports over wat men in het weekend gedaan heeft. En praat tijdens de lunch niet over het werk. Meer waardering én persoonlijke aan-dacht zorgt voor meer plezier en een succesvolle sfeer op het werk.

Werk & gezin in balans

001

15

Zwanger is:

9 maanden op

9 maanden af.

ups en downs in het eerste jaar

Er wordt wel gezegd dat rust en regelmaat belangrijk zijn voor baby’s, maar hoe kun je hun rust geven als je voor dag en dauw de deur uit moet, gehaast naar de opvang en naar je zakelijke afspraak rijdt, terwijl je je zorgen maakt over het welzijn van je baby? Er is geen babyouder in Nederland die zich zonder tranen door het eerste jaar heen slaat. Het eerste jaar is intensief, het zet je relatie, je sociale leven en je ambities op zijn kop.

tip. Doe het rustig aan en zorg goed voor elkaar. Investeer als werkgever in de eerste jaren dat werknemers kinderen grootbrengen, dat komt zowel het werk, het ouderschap, als de kinderen ten goede.

Rust, Ruimte en Regelmaat

002

17

het burn-outrisico van 25 tot 35 jaar is groot

Wanneer werknemers disbalans ervaren tussen hun werk en privé dan zijn ze drie keer zo vaak geneigd om van baan te veranderen. De drievoudige belasting van werk, ouderschap en het huishouden blijkt voor velen een zware druk, waarbij alleenstaande ouders extra steun kunnen gebruiken. Flexibele werktijden en daardoor mogelijkheden voor o.a. afspraken bij het consultatiebureau en een ziek kind, blijken de tevredenheid van de werknemer te vergroten.

tip. Bied daarom als werkgever een menu à la carte, waarbij maatwerk, differentiatie en oog voor de behoeften van de werkende ouder in de verschillende levensfasen vooropstaat.

Family friendly management

003

Menu à la carte

19

De pitstop:

plan de oppas.

je baby heeft nu de regie, jij de strategie

Het is overrompelend hoe baby’s de baas zijn over je agenda. Eenmaal geboren, bepalen zij wanneer je doucht, of je warm of koud eet, wanneer je iemand kunt bellen, en of je bezoek kunt ontvangen. Het vraagt zoveel overgave om die full-service aan je baby te kunnen geven, dat je ge-makkelijk geïrriteerd raakt.

tip. Maak vóór de bevalling samen een plan. Verdeel de taken, juist ook al in verloftijd. Wie kookt er vooruit? Wie haalt of bestelt de boodschappen? En leg vooraf vast wie een regeling treft of opvangt als jullie kind ziek is.

004Je baby als CFO

53

021

‘Wij’ betekent een win-win,

voor je werk en je gezin.

Emmeliek Boost

door vertragen vind je elkaar

Sta je onder hoge druk van je werk, vergt de leeftijd van je kind veel of heb je weinig support van je omgeving, dan zien we dat als een individueel probleem. Ook al blijkt uit de onderzoekscijfers dat het tweeverdienerschap in combinatie met een gezin voor velen spanningen en stress oplevert. En aangezien we sinds 2011 met minder mensen meer werk verzetten, is het begrijpelijk dat een derde van de werkende ouders aangeeft dat zij door de hoge werkdruk de uitputting nabij zijn.

tip. Laat anderen meedenken, hoe het anders kan. Focus op een wij-mentaliteit, zowel thuis als op het werk, dat voorkomt dat je je een falende collega of een tekortschietende ouder voelt.

Wij-denken geeft hoop

77

voorkom dat jij hun klok bent én blijft

Boos, omdat je kind ’s ochtends zijn schoenen niet aantrekt. Opeens knapt er iets vanbinnen en smijt je de schoenen de kamer in. Je kind over de toeren en jij ook.

tip. Kinderen onder de zes jaar hebben geen benul van tijd. Zet een timer of gebruik een favoriet liedje dat jullie in een positieve mood brengt. Nog drie streepjes of na het refrein gaan de schoenen aan. Zo lukt het je om samen rustig het huis uit te gaan. Zorg wel dat de schoenen klaarstaan. En eindig met een extra knuffel, dat vergroot de kans dat je kind morgen weer meewerkt.

033Spitsuurstress

157

jonge honden stoppen niet met rennen

Van ja zeggen tegen

dingen die je niet wil raak

je hopeloos verdwaald.

Stephen Joseph

Succesvol en gelukkig in je werk en in je rol als ouder? En dan ook nog tijd overhouden voor jezelf, je familie en sociale contacten? Werkstress, keuzestress en onzekerheid om kansen mis te lopen, maakt dat 1 op de 7 jonge werkenden burn-out klachten laat zien. Ze hebben minder energie, irritaties vanwege een hoge werkdruk, zijn prikkelbaar, hebben concentratieverlies, slaaptekort en hun gedachten blijven malen over alle to do’s.

tip. Grijp als werkgever op tijd in. Breng medewerkers in de-zelfde levensfase met elkaar in contact en bied preventief de noodzakelijke support met externe professionele begeleiding.

Workism

073

159

een open cultuur genereert geluk en effectiviteit

Het is gemakkelijk om in

een menigte op te gaan.

Het vereist moed om

als enige op te staan.

Mahatma Gandhi

Uit onderzoek blijkt dat de effectiviteit en het geluk op het werk en thuis aangetast wordt door o.a. een hoge werkdruk, niet-meewerkende kinderen en door onrealistische eisen en verwachtingen. Werk wordt regelmatig thuis afgemaakt, het-geen ten koste gaat van de tijd voor ontspanning en herstel.

tip. Maak je balans op aan de hand van de 5 pijlers: People, Purpose, Progress, Parent en Play. Bereik je je doel, is er vol-doende uitdaging en groei, heb je fijne collega’s, gedijt het thuisfront en ervaar je ruim voldoende plezier, dan scoor je op alle pijlers wellicht een 7. Scoor je onvoldoende, kaart het dan aan met je team en met je manager. Je bent niet de enige die met de combinatie werk en gezin worstelt.

Win-win voor Werk en Gezin

074

161

Mens-zijn is als een herberg;Elke dag komen er nieuwe gasten.Vreugde, teleurstelling, een helder moment;Komen als onverwachte bezoekers.Verwelkom ze en ontvang ze allen gastvrij.Ook al zijn het een hoop zorgenDie jouw huis overhoophalen.Behandel toch elke gast met respect.Misschien ruimt hij bij je op om zo plaats te maken voor iets anders, iets fijns.De sombere gedachte, schaamte, boosheid,Treed ze lachend bij de deur tegemoet,En vraag ze verder te komen.Sta open voor iedereen die komt.Want ieder van hen is gestuurdAls een gids uit het onbekende.

Filosoof en dichter Jalal-ad-Din Rumi

Mens-zijn is als een herberg

075