Welkom op de cursus Basisveiligheid VCA Versie 4.5


Telefoon uit a.u.b..


Tijdens het examen is het tonen van een geldig legitimatiebewijs verplicht.


Basisveiligheid VCA Opleiding over

veiligheid gezondheid welzijn voor werknemers

Introductie


Introductie

Hoofdstukindeling

1.Arbeidsomstandigheden en milieu

2.Arbo in de praktijk

3.Gevaarlijke stoffen

4.Etikettering en Signalering

5.Elektriciteit

6.Brand- en explosiegevaar

7.Werken in besloten ruimten

8.Werkplekeisen algemeen

9.Hijs- en hefwerktuigen

10.Werken op hoogte

11.Handgereedschap

12.Gereedschapsmachines

13.Persoonlijke beschermingsmiddelen


Arbeidsomstandigheden en milieu

Hoofdstuk 1


1.1 De Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet)

1.2 Rechten en plichten

1.3 Toezicht en de Inspectie SZW

1.4 Arbo-ondersteuning

1.5 Milieu en Europese richtlijnen

1.6 Vragen



Belangrijkste elementen van de Arbowet:

•Veiligheid en gezondheid;

•Voortdurende verbetering;

•Werkgever en werknemer verantwoordelijk;

•Samenwerking en overleg;

•Deskundige ondersteuning.

Blz 6 / 7



Arbowet

•Arbowet doelvoorschriften

•Arbobesluit toelichting

Hulpmiddel bij overheidstoezicht en – handhaving

•Arbocatalogus door werkgever en werknemers opgesteld

•Branche brochure informatie van Inspectie SZW voor bedrijven

Blz 6 / 7



Arbeidstijdenwet

Regels voor werk en rusttijden.

Maximale werktijd per dag en week.

Hoeveel uren werken en hoeveel uren rust.

Rekening houden met werknemer zijn zorgtaken in gezin.

Blz 6


redelijkerwijs


Plichten van de werkgever:•Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E);

•Optellen van plan van aanpak;

•Voeren van beleid;•Onderzoeken, melden en registreren van ongevallen;

•Geven van voorlichting;•Zorgen voor veilige middelen en werkmethoden.

Blz 8



Verantwoordelijkheden werknemers:

•Geen gevaar veroorzaken•Beveiligingen en persoonlijke beschermings middelen toepassen

•Voorlichting en instructie volgen•Gereedschap (en machines) op de juiste manier gebruiken

•Melden van gevaar

•Meewerken aan ongevallen-onderzoek

Blz 8 / 9



Rechten van de werknemers:

recht op werkonderbreking als:

• Ernstig gevaar dreigt voor mensen;

• Direct dreigend;

• Arbeidsinspectie kan niet tijdig ter plaatse zijn;

• Direct melden aan leidinggevende.

Ook melden aan de Inspectie SZW

Blz 9



De Inspectie SZW

Inspecteurs van SZW controleren op naleving van de Arbowet

Inspecteurs van SZW zijn bevoegd om onderzoek te doen bij bedrijven

Inspecteurs van SZW mogen werknemers vragen naar een geldige legitimatie

Blz 10



De inspecteur SZW:

•Geeft een waarschuwing

•Stelt een “eis tot naleving”

•Legt het werk stil

•Geeft een boete (lik-op-stukbeleid)

•Stelt een procesverbaal op

Blz 10/ 11



Deskundige ondersteuning

Om de werkgevers en werknemers te helpen bij de

uitvoering van een goed Arbo-beleid zijn er de volgende

mogelijkheden:

•Interne deskundige (bijvoorbeeld preventiemedewerker en/of Arbodeskundige/veiligheidskundige;

•Het bedrijf is aangesloten bij een interne of externe gecertificeerde Arbo-dienst (vangnetregeling);

•Het bedrijf heeft een contract afgesloten met een bedrijfsarts (maatwerkregeling). Blz 12




De preventiemedewerker:

•Stelt o.a. de RI&E op en het plan van aanpak;

•De RI&E moet wel getoetst worden door een gecertificeerde Arbodeskundige en deze adviseert over het plan van aanpak.

Blz 12


Risico-inventarisatie en Evaluatie (RI&E)

• Verplicht voor alle bedrijven met (ingeleend) personeel

• Inventarisatie van gevaren bij het werk en de kans op negatieve effecten

• Evaluatie: plan van aanpak• gevaren en risico’s voor mensen voorkomen of

• zo klein mogelijk houden

RI&E en plan van aanpak: regelmatig bijstellen

Blz 12




Medewerking van de interne of externe Arbodienst of van een bedrijfsarts is verplicht voor:

•Het begeleiden van zieke werknemers;

•Het uitvoeren van het (vrijwillige) Periodieke Medisch Onderzoek (PMO);

•Aanstellingskeuringen waar deze noodzakelijk zijn voor de functie.

In ieder geval moeten bedrijven over interne Arbo-deskundigheid beschikken.

Blz 12 / 13



WET MILIEUBEHEER

Doelen:

•Bescherming/verbetering van milieu

•Doelmatige verwijdering van afvalstoffen

Dus:

•Productieprocessen aanpassen;

•Uitstoot beperken;

•Afval verminderen en scheiden.

Blz 14



MILIEUWETGEVING

•Wet Milieubeheer, doel: bescherming en verbetering van milieu

•Wet Milieubeheer Wet Verontreiniging Oppervlaktewateren:Vergunning met voorschriften en Uitvoeringsbesluiten met regels

•Wet Milieugevaarlijke Stoffen (nu EG-verordening REACH), doel: mens en milieu te beschermen tegen gevaarlijke stoffenBevat regels over Meldingsplicht, Werkzaamheden, Etikettering en Verpakking

•REACH=Registratie Evaluatie Autorisatie Chemische stoffen

Blz 14


CE-markeringCE-markering

CE = Conformité Européene

CE = Europese richtlijn voor gebruikveiligheid van producten

• Verplicht voor o.a. arbeidsmiddelen, werkkleding, persoonlijke beschermingsmiddelen etc.

• Verplicht in alle EU-landen

Blz 14


Arbo in de Praktijk

Hoofdstuk 2

Arbo in de praktijk

2.1 Risico’s

2.2 Ongevalbeheersing

2.3 Preventie

2.4 Het melden van ongevallen

2.5 Taak Risico Analyse en Laatste Minuut Risico Analyse

2.6 Veilig gedrag

2.7 Procedures en instructies, signalering

2.8 Noodsituaties en Bedrijfsnoodplan

2.9 Vragen


Arbo in de Praktijk

BRONNEN VAN RISICO’S

•Het soort werk

•Kennis en ervaring

•De werkplek zelf

•Het welzijn

•De mentaliteit

Blz 18


VEILIGHEID: IS HET BEWUST NEMEN VANAANVAARDBARE RISICO’S

Arbo in de Praktijk

Blz 18


Een ongeval is ongewenstmet schade en/of letseltot gevolg

Een bijna-ongevalis ongewenstmaar heeft geen schade en/of letseltot gevolg

Wat een geluk!

Arbo in de Praktijk

Blz 20


Arbo in de Praktijk

Ongevallen gebeuren niet zo maar

Er gaat een reeks aan gebeurtenissen vooraf:

Ongevallen voorkomen door:•Voorkomen van onveilige handelingen•Voorkomen van onveilige situaties

Maatregelen:

bv. taak- of werkomschrijving, toezicht

instructie en voorlichting

Blz 20


80 % onveilige handelingen!

20% onveilige situaties!

Arbo in de Praktijk

Veiligheid is een taak voor iedereen!

Blz 21


Melden

en

Registreren

Internnummer

Arbo in de Praktijk

Als er toch een (bijna-)ongeval plaatsvindt ..

Blz 24


Arbo in de Praktijk

TRA en LMRA

Taak Risico Analyse

•Analyse van de gevaren

•Bij uitvoering van risicovolle taken

•Veiligheid en de gezondheid van werknemers.

Doel:•Risico’s te analyseren en te evalueren •Afspreken van juiste beheersmaatregelen

Toepassing bij:•Uitvoering van risicovolle taken / werkzaamheden•Uitvoering van werk in een risicovolle omgeving

Blz 26


Arbo in de Praktijk

TRA en LMRA

Laatste minuut risico analyse

Een LMRA of Start Werk Analyse:

•Uitvoeren voor je echt aan het werk gaat

•Korte risico controle en “zelf check”

•Eerst denken dan pas doen

Blz 26


Arbo in de Praktijk

Veiligheidsgedrag

Veilig gedrag is:

Je zodanig gedragen dat je jezelf en anderen niet in gevaar brengt

Dat bereik je door:

•Je aan de veiligheidsvoorschriften houden;

•Aanwijzingen en instructies opvolgen;

•Onveilige handelingen stoppen;

•Onveilige situaties opheffen;

•Onveilig gedrag: persoon aanspreken of melden aan leidinggevende;

•Orde en netheid betrachten.Blz 27


Arbo in de Praktijk

Veiligheidsgedrag

Gevaar van alcohol en drugsgebruik:

•Verminderde waakzaamheid;•Verminderd of problematisch functioneren;•Verminderd inschattingsvermogen van situaties;•Drempelverlagend voor grensoverschrijdend gedrag;•Overschatting van de eigen mogelijkheden;•Verhoogde werkdruk op collega’s en verstoring van de werkorganisatie.

Blz 27


Arbo in de Praktijk

Procedures en instructies

Algemene veiligheidsregels hebben betrekking op:•Aan en afmelden;•Verkeersregels op het terrein;•Hoe te handelen bij calamiteiten;•Scheiden van afval;•Melden van ongevallen, brand en incidenten.

Deze zijn bedoeld voor:•De gehele organisatie;•Eigen personeel;•Uitzendkrachten;•Andere personen op de locatie;•Personeel van aannemers en onderaannemers.

Blz 28


- toezicht - afscherming - signalering

- opleiding - ventilatie - markering

- inspectie

Arbo in de Praktijk

Procedures en instructies

Specifieke veiligheidsregels hebben betrekking op:•Betreden van besloten ruimten;•Werken op hoogte;•Warm/heet werk;•Werken in explosiegevaarlijke omgeving;•Gebruik van de vereiste persoonlijke beschermingsmiddelen;•Graafwerkzaamheden;•Gebruik van specifieke gereedschappen, apparatuur en werktuigen.

Zij hebben betrekking op:

Blz 28


Arbo in de Praktijk

Bedrijfshulpverleningsplan

Doel:

•Voorbereid zijn op noodsituaties;

•Noodsituaties bestrijden;

•Slachtoffers voorkomen en beperken;

•Slachtoffers helpen.

Het BHV plan moet bij iedereen bekend zijn, dus ook bij bezoekers.

Blz 29


Arbo in de Praktijk

Bedrijfshulpverleningsplan

In de instructies staat onder meer het volgende:

•Onmiddellijk werk onderbreken, externe communicatie stoppen;

•Ins tructies van de opdrachtgever opvolgen;

•Zich naar de evacuatieplaats begeven, conform evacuatieplan of

instructies BHV-er;

•Evacueren dwars op de windrichting;

•Bij aankomst op de evacuatieplaats aanwezigheid melden.

Gebruik geen liften! Blz 29


Arbo in de Praktijk

Wat te doen in geval van nood:

•Eerst melden / alarmeren

•Handelen en maatregelen nemen

•Situatie veiligstellen en erger voorkomen

•Beëindiging incident / noodsituatie door hoofd bedrijfsnoodorganisatie

Blz 29


Gevaarlijke stoffen

Hoofdstuk 3

Gevaarlijke stoffen

3.1 Risico’s door opname van gevaarlijke stoffen

3.2 Gevaarlijke stoffen en vergiftiging

3.3 Soorten gevaarlijke stoffen

3.4 Industriële gascilinders en opslag in vaten en tanks

3.5 Biologische stoffen

3.6 Grenswaarden

3.7 Maatregelen tegen gevaarlijke stoffen

3.8 Vragen


Gevaarlijke stoffen

Opname van gevaarlijke stoffen via:

•Spijsverteringsorganen (mond)

•Ademhalingsorganen (longen)

•Huid

Blz 32


Gevaarlijke stoffen

Voorkomen van opname in het lichaam:

•Draag beschermende kleding en schoeisel;

•Zorg voor goede ventilatie en/of adembescherming;

•Eet, drink en rook niet op de werkplek;

•Trek vuile werkkleding uit bij pauzes en einde werkdag;

•Was altijd eerst je handen en gezicht als je gaat eten,drinken en roken;

•Verzorg wondjes zoals het hoort.

Blz 32


Vergiftiging

ACUUT

CHRONISCH

Gevaarlijke stoffen

Blz 34


Gevaarlijke stoffen

Risico’s van gevaarlijke stoffen:

•Reukgrens ligt hoger dan de grenswaarde;

•Sommige gevaarlijke stoffen ruiken aangenaam;•Sommige gevaarlijke stoffen schakelen de reukzenuw al bij lage concentraties uit waardoor je denkt dat je veilig bent (H2S);

•Maskering van gevaarlijke stoffen door andere (niet) gevaarlijke stoffen;

•Geur is persoonsafhankelijk.

Blz 34


Gevaarlijke stoffen

Vormen waarin gevaarlijke stoffen

kunnen voorkomen:

• Gas;

• Damp;

• Vloeistof;

• Vaste stof;

• Nevel;

• Stof.

Blz 36


Gevaarlijke stoffen

Eigenschappen:

• Explosief

• Oxiderend

• Zeer licht ontvlambaar, licht ontvlambaar, ontvlambaar

• (Zeer) giftig.

• Schadelijk of irriterend

• Bijtend of corrosief

• Kankerverwekkend

• Milieugevaarlijk

• Sensibiliserend Blz 36


Gevaarlijke stoffen

Soorten:

•(Organische) oplosmiddelen

•Cyclische verbindingen

•Zuren en logen

•Zware metalen

•Koolmonoxide

•Asbest

•Cement

•Huishoudmiddelen

Blz 37


Gevaarlijke stoffen

Huishoudmiddelen

Gebruik van gevaarlijke stoffen in het huishouden.

Risico’s zijn dezelfde als in het bedrijf. Dus:

•Dezelfde beschermende maatregelen nemen als in het bedrijf!

•Houdt kinderen uit de buurt•Zorg dat kinderen er niet bij kunnen komen door gevaarlijke stoffen achter slot en grendel op te slaan.

•Brandgevaarlijke stoffen koel opslaan.

Blz 37


Gevaarlijke stoffen

Industriële gascilinders

•Kleurcodering op schouder van cilinder.

•Correct opslaan.

•Batterijen gasflessen niet opstellen op arbeidsplaats.

•Voldoende ventilatie van opslagruimte.

•Nooit opslaan in of bij kelders,putten en sleuven.

•Zuurstofflessen gescheiden houden van flessen met brandbare gassen.

•Aangepaste blusmiddelen.

•Water als koelmiddel bij opslagruimte.

Blz 38


Gevaarlijke stoffen

Preventieve maatregelen

•Controleer opslagvaten en tanks regelmatig op lekkage.

•Controleer bedrijfsinstallaties zoals leidingen, filters, afsluiters en verdeelstukken op lekkages.

•Zorg voor voldoende lekbakken.

•Ruim gelekte producten zo snel mogelijk op.

Blz 38


Gevaarlijke stoffen

Biologische stoffen

Biologische stoffen komen bijvoorbeeld voor in de:

•Afvalverwerkingindustrie;

•Gezondheidszorg;

•Landbouw;

•Voedingsindustrie;

•Waterzuiveringsinstallaties.

Blz 39


Gevaarlijke stoffen

Biologische stoffen

Risico’s bij blootstelling:•Infecties;•Vergiftigingen;•Allergie;•Schimmels.

Wanneer?•Bij contact met dieren;•Werken in riolen;•Werken in vervuilde grond •Werken in bepaalde afdelingen van ziekenhuizen en verpleegcentra.

Blz 39


Gevaarlijke stoffen

Preventieve maatregelen bij Biologische stoffen:

•Inenten;

•Blootgestelde werknemers beperken;

•Duur blootstelling beperken;

•Beschermende kleding gebruiken;

•Huidcrème gebruiken;

•Oogbescherming gebruiken;

•Na het werk en bij pauze de handen en gezicht wassen.

Blz 39


Grenswaarde

Wordt uitgedrukt in:

• deeltjes (gas) per miljoen deeltjes lucht [ppm]

of

• milligram stof per kubieke meter [mg/m3]

Gevaarlijke stoffen

Blz 40


Gevaarlijke stoffen

Grenswaarde

•Grenswaarde-TGG (Tijd gewogen gemiddelde)= maximaal 8 uur per dag of maximaal 40 uur per week

•Grenswaarde-C (Ceiling)= plafondwaarde ofwel maximale waarde ongeacht tijdsduur

•Grenswaarde-H Stoffen gaan gemakkelijk door de huid

Blz 40


Gevaarlijke stoffen

Grenswaarde

Grenswaarden zijn gezondheidskundige waarden.

De grenswaarde geldt voor mensen die:

•Niet meer dan 8 uur per dag werken;

•Niet meer dan 40 uur per week werken;

•Volwassen en gezond zijn;

•Onder normale omstandigheden werken en geen zwaar werk doen.

Blz 40


• Maatregelen aan de bron

• Ventilatie

• Scheiden van mens en bron

• Persoonlijke bescherming

Gevaarlijke stoffen

Maatregelen ter voorkoming aan blootstelling:

Blz 42


Etikettering en signalering

• Hoofdstuk 4• Etikettering en signalering

4.1 Etikettering, bijzondere risico’s en veiligheidsmaatregelen

4.2 Gevarendiamant

4.3 Chemiekaarten, veiligheidsinformatiebladen, signaleringsborden en markeringen

4.4 Vragen



Etiketten op kleinverpakkingen:

•( Chemische) naam van de stof;

•Het gevaarsymbool;

•H-zinnen (voorheen R-zinnen);

•P-zinnen (voorheen S-zinnen);

•Naam van de fabrikant/leverancier.

Blz 46


Etikettering vlgs het GHS(global harmonized system)

((zeer) licht)

ontvlambaar

explosief

corrosief

oxiderend

Schadelijkof irriterend

(zeer) giftig

milieuschadelijk

klein chemisch afval

( geen GHS klasse)

nieuw; lange termijn Gezondheidsschadelijk.(kankerverwekkende, mutagene en/of reprotoxische stoffen)

nieuw; gassen onder druk

Nieuwe etiketten 2010 ingevoerd en vanaf 2017 verplicht

Blz

47


Gevarendiamant (grootverpakkingen)

reactiviteitinstabiliteit

brandgevaar

gezondheids-gevaar

bijzondere aanduidingen

1

2

0

w


Blz 49



Chemiekaart aceton

Bijlage



Signalering

Signalering van gevaren op de werkvloer verplicht

Vergelijkbaar met de verkeerstekens

Vijf groepen signaleringstekens:•Verbodsbord;•Gebodsbord;•Veiligheidsvoorzieningbord;•Waarschuwingsbord;•Mededelingbord.

Verder wordt gebruik gemaakt van markeringen in de vorm van strepen en linten Blz 50 / 51 / 52 53


Elektriciteit

Hoofdstuk 5

Elektriciteit

5.1 Risico’s bij het werken met elektriciteit

5.2 Veilig werken met elektriciteit

5.3 Bijzondere gevaren bij elektriciteit

5.4 Vragen


Elektriciteit

Veiligheid bij elektriciteit

•Ongevallen

• Weerstand kleiner Stroomsterkte groter

• Stroomsterkte groter Warmteontwikkeling groter

Blz 56


Elektriciteit

Stroomdoorgang kan dodelijk zijn!

De grootte en aard van het letsel is afhankelijk van:

• Weg van stroom door lichaam

• Aanrakingsoppervlak

• Stroomsterkte

• Tijd stroomdoorgang

• Soort en hoogte spanning

• Lichamelijke conditie

Blz 56


Elektriciteit

Stroomsterkte

0,2 - 2 mA Licht prikkelend gevoel

2 mA - 10 mA Sterk wordende pijnlijke spierkramp

10 - 20 mA Grensstroomsterkte; onder spanning staande delen

kan je niet meer loslaten

>20 mA Ademhaling wordt belemmerd;

snelle hulp is nodig om verstikking te voorkomen

100 mA Hartfibrillatie is dodelijk als niet direct wordt

ingegrepen (directe elektrocutie)Blz 56


Stroomsterkte fataal

Afhankelijk van:

•Huidweerstand;

•Aanrakingsoppervlak;

•Standplaats;•Soort en hoogte spanning

Veilige spanning is

•Maximaal 120 V gelijkspanning

•Maximaal 50 V wisselspanning

~

Elektriciteit

Blz 56


Elektriciteit

Veiligheidsmaatregelen zijn:

•Alleen handelingen door deskundigen;

•Geen deskundigheid? NIET AANKOMEN!

•Gebruik "veilige spanning" (in besloten ruimten);

•Veiligheidsaarding van uitwendig metalen omhulsel aarding steigers;•Bij bouwwerken aardlekschakelaar in elektrische voeding (aanspreekstroom 30 mA);

•Aarding van metalen werkplaats- en opslagcontainers;

•Deugdelijke kabels (mechanische bescherming).

Blz 58


dubbel geïsoleerd

Elektriciteit

Veiligheidsmaatregelen zijn (vervolg):

•Fysieke afscherming;

•Isolatie;

•Dubbele isolatie;

•Aardlekbeveiliging;

•Lage spanningen;

•Veiligheidstransformator;

•Jaarlijkse controle.

Blz 58 / 59


Elektriciteit

Statische elektriciteit

•Risico bij:• slecht geleidende stoffen;

• geïsoleerde (niet-geaarde) opstelling.

•Oplading door wrijving•Vonkoverslag als elektrische lading niet kan weglekken via aardleiding.

Blz 60


Elektriciteit

Statische elektriciteit, preventieve maatregelen zijn:

•Toevoegen anti-statische dope (ASA);

•Beperken stroomsnelheid;

•Goede aarding leidingen, apparatuur, tanks;

•Valhoogte in opslagvat beperken;

•Hogedrukspuit aarden;

•Toepassen inert gas (bijvoorbeeld stikstof);

•Aansluiten op aardleidingnet;

•Verhogen luchtvochtigheid bij droge stof.

•Draag altijd antistatisch schoeisel, kleding Blz 60


Brand- en explosiegevaar

Hoofdstuk 6


6.1 Wat is brand?

6.2 Risico’s bij brand

6.3 Blusmiddelen

6.4 Wat te doen bij brand?

6.5 Vragen


Vaste stof

Vloeistof

Gas

Metaal


Type brand:

Blz 64 / 65



5 componenten

voor brand

Blz 65



Risico’s van brand:

•Vlampunt;

•Explosiegrenzen;

•Zuurstofgehalte;

•Reactiebevordering;

•Reactie met water;

•Zelfontbranding;

•Brandbevorderende stoffen.

Blz 67 / 68



Vlampunt:

•Bij vloeistoffen en dampen

•Temperatuur waarbij de damp

(in juiste mengverhouding met omgevingslucht) kan worden ontstoken

(met bv. aansteker, lucifer)

Blz 67 / 69



Explosiegrenzen

•Bij gas, stof (stofexplosie)

•Volumepercentage gas of stof dat (in juiste mengverhouding met omgevingslucht) kan exploderen

(ontsteking door vlam, vonk)

Elk gas heeft eigen explosiegebied

Blz 67 / 69



Explosie gevaarlijke omgevingen zijn:

•Gas en Oliewinninginstallaties;

•Raffinaderijen;

•Overlaadstations;

•Opslag brandbare stoffen;

•Graansilo’s.

Blz 67



In explosiegevaarlijke omgevingen is het strengverboden om:

•Zonder toestemming te betreden;

•Zonder toestemming materialen en middelen mee te nemen die een gevaar kunnen opleveren;

•Zonder werkvergunning werkzaamheden uit te voeren.

Blz 68



Blussen door middel van:

• Natte blusstoffen• water, schuim en AFFF

• Droge blusstoffen• zand en bluspoeder

• Gasvormige blusstoffen• kooldioxide (CO2) ook wel koolzuursneeuw

Blz 70



Blusstof:

Water (stoom) - koelende werking zuurstofverdringing (door stoom)

Schuim - zuurstofafsluiting

Zand - zuurstofafsluiting en koelend

Bluspoeder - negatieve katalyse

CO2 - zuurstofverdringing

AFFF - zuurstofafsluitingBlz 70



Wat als……?

•Zorg voor eigen veiligheid

•Meld de brand

•Waarschuw mensen in de omgeving

•Doe deuren en ramen dicht

•Breng mensen in veiligheid

Onderneem alléén een bluspoging als het veilig kan

Blz 73


Werken in besloten ruimten

Hoofdstuk 7


7.1 Risico’s in besloten ruimten

7.2 Maatregelen

7.3 Graafwerkzaamheden

7.4 Steekflenzen

7.5 Werkvergunningen

7.6 Vragen


Besloten ruimten

Eigenschappen:

• erg klein;

• moeilijk te ventileren;

• kleine in- en uitgangen;

• slecht verlicht;

Voorbeelden:

• opslagtanks;

• reactieketels;

• kelders;

• riolen;

• liftschachten;

• putten/sleuven.


Blz 78



Risico’s van besloten ruimten:

•Brand en explosie

•Gevaarlijke stoffen•Zuurstoftekort

•Elektrocutie

•Vallen en struikelen

Blz 78 / 79



Maatregelen bij werken in besloten ruimten

•Voorbereidende werkzaamheden

•Tijdens het werk

Blz 80



Voorbereidende werkzaamheden

•Organiseren;

•Toezicht en verblijfsduur; •regelen: veiligheidswacht

•Metingen verrichten.

Blz 80



Metingen vooraf:

•zuurstof : 19-21%

•explosiegevaar : < 10% LEL

•giftige stoffen : < grenswaarde

Blz 80



Maatregelen tijdens het werk:

•Bereikbaarheid en vluchtmogelijkheid

•Ventileren

•Specifieke maatregelen nodig bij:

• lassen;

• verven;

• overige bijzondere werkzaamheden

Blz 81



Graafwerkzaamheden

Maatregelen vooraf:•Melden bij het KLIC•Geldige graafvergunning•Eventueel opspoorapparatuur gebruiken

Begin met:•Proefsleuf graven (binnen 1,5 meter van opgegeven locatie)•Afwijkingen van leidingen en kabels melden.•Graven met machine met een niet-getande graafbak•Denk aan opstelling van machines•Ook een sleuf kan worden beschouwd als besloten ruimten•Houdt rekening met instortingsgevaar! •Neem de juiste voorzorgsmaatregelen! Blz 83



Steekflens

Isoleren van leidingen met behulp van een steekflens (zo dicht mogelijk bij de besloten ruimte!)

Blz 84


Werkvergunning……………………….….……..………….


Doel werkvergunning:

•Overleg tussen betrokkenen;

•Bindende afspraken;

•Vastleggen van voorwaarden voor

uitvoeren van werk.

Blz 86



Specifieke werkvergunningen zijn:

•Heetwerkvergunningen t.b.v. laswerkzaamheden;

•Graafvergunningen t.b.v. graven van bijvoorbeeld sleuven om kabels en leidingen te repareren of toe te voegen;

•Werken met gevaarlijke stralingsbronnen;

•Verwijderen van asbest.

Blz 86


Werkvergunning……………………….….……..………….


Onderdelen werkvergunning:

•Aanvraag werkzaamheden

•Maatregelen door verstrekkende

afdeling

•Maatregelen door houder

•Bekrachtiging

Je moet de inhoud kennen en begrijpen!

Blz 88


Werkplekeisen algemeen

Hoofdstuk 8


8.1 Voorkom struikelen, uitglijden en verstappen

8.2 Risico’s bij tillen

8.3 Gevaren van geluidshinder

8.4 Risico’s bij sloopwerk

8.5 Gevaren bij lassen en snijden

8.6 Werken in kou en hitte

8.7 Hoge drukpompen en – leidingen

8.8 Vragen


Oorzaken: - niet-egale ondergrond- gladde ondergrond- hoogteverschil - beperking menselijk lichaam

Preventie: - aanpak bij de bron- scheiden van mens en gevaar- markeringen- persoonlijke bescherming/gedrag


Struikelen, uitglijden en verstappen

Blz 92



Tillen

•Juiste houding

•Gebruik bescherming

•Gebruik hulpmiddelen

Blz 94



Gevaren van lawaai op de werkplek:

•Hinder in de vorm van concentratieverlies;

•Vermindering van de spraakverstaanbaarheid;

•Tijdelijke gehoorvermindering.

80 dB(A): blijvende schade aan gehoor mogelijk

gehoorbescherming dragen geadviseerd

werkgever moet maatregelen nemen

85 dB(A): gehoorbescherming verplichtBlz 96



Mogelijke gevolgen van geluidhinder kunnen zijn:

•Verstoring van de communicatie;

•Niet horen van waarschuwingen of hulpgeroep;

•Blijvende gehoorschade;

•Nervositeit;

•Verminderde concentratie, vermoeidheid;

•Hoofdpijn;

•Versnelde ademhaling;

•Maag- en darmklachten;

•Verhoogde bloeddruk. Blz 96



Blijvende gehoorschade heeft tot gevolg:

•Moeite hebben met het horen van hoge tonen of zachte geluiden,

•Moeite hebben met telefoneren,

•Moeite hebben met het volgen van een gesprek in rumoerige omgeving,

•Horen van fluit, piep- of bromtonen, die niet uit de omgeving komen.

Gehoorschade is definitief

Gehoorschade is niet te genezen

Blz 96



Gevaren bij sloopwerkzaamheden zijn:

•Verstappen en struikelen;

•Uitstekende constructiedelen;

•Werken op hoogte;

•Instabiliteit bij sloopfront;

•Vallend sloopmateriaal;

•Instorting;

•Vrijkomen gevaarlijke stoffen;

•Lawaai.Blz 97



Veiligheidsmaatregelen bij slopen zijn:

•Persoonlijke valbeveiliging gebruiken

•Rekening houden met draagkracht van overblijvende constructie

•Zonder specifiek plan niet boven of onder elkaar werken

•Gebruik stortkokers

•Persoonlijke beschermingsmiddelen; helm,

•Veiligheidsschoenen, overall, adembescherming,

•Gehoorbescherming gebruiken

•Inventariseren concentratie gevaarlijke stoffen (bv. asbestinventarisatie)

Blz 97



Mogelijke gevaren bij elektrisch lassen zijn:

•Elektrocutie;

•Brand en explosie door hittevorming en wegspringende spetters;

•Verbranding van de huid door vrijkomende UV-straling;

•Verbranding van het hoornvlies door vrijkomende UV- straling;

•Verblinding van de ogen door vrijkomende infrarood straling;

•Warmtestraling;

•Vergiftiging door lasrook;

•Longaandoeningen door inademen van lasrook;

•Verkeerde werkhouding. Blz 98



Veiligheidsmaatregelen bij elektrisch lassen zijn:

•Spanningverlagend relais (in besloten ruimten verplicht);•Persoonlijke bescherming:

- laskap - lasschort

- laskleding - veiligheidsschoenen

- Lucht geventileerde laskap;

•Lasgordijnen voor bescherming van personen in de omgeving tegen UV en infraroodstraling;

•Plaatselijke afzuiging van lasrook;

•Ruimtelijke ventilatie;

•Blusmiddelen onder handbereik;

•Werkvergunningensysteem indien vereist.Blz 98



Enkele gevaren bij Autogeen lassen, snijden en branden zijn:

•Geraakt worden door spetters gloeiend materiaal;

•Brand door brandbaar materiaal dat vlam vat;

•Vlamterugslag;

•Lekkage van gas en zuurstof;•Sommige gassen zoals propaan zijn zwaarder dan lucht en blijft hangen in putten, uitgravingen en kelders.

Blz 98



Veiligheidsmaatregelen bij autogeen lassen, snijden en branden zijn:

•Draag de juiste beschermende kleding;

•Verwijder eerst de brandbare materialen in je omgeving of dek ze af;

•Gebruik van vlamdover in de slang tussen acetyleenfles en brander;

•Terugstroombegrenzers op gas en zuurstofslang van brander;

•Wees bedacht op lekkage van gas en zuurstof in laaggelegen

werkomgeving;

Blz 98



Veiligheidsmaatregelen bij autogeen lassen, snijden en branden zijn (vervolg):

•Slangbreuk beveiliging toepassen;

•Continue gas meten;

•Acetyleenfles rechtopstaand gebruiken of minimaal onder een hoek van 30

graden;

•Plaatselijke afzuiging van lasrook en gassen;

•Ruimtelijke ventilatie.

•Blusmiddelen onder handbereik;

•Werkvergunningensysteem indien vereist. Blz 98



Het gevaar bij werken in kou is:•Versnelde afkoeling met gevolg:

• bevangen raken door de koude;

• bevriezingsverschijnselen;

• veel materiaal niet veilig te gebruiken.

Maatregelen hiertegen zijn:•Warmteondergoed en isolerende kleding dragen;•Op beschutte werkplek je werk uitvoeren;•Nooit in tocht werken;•Geschikt gereedschap gebruiken;•Op tijd extra pauzes inlassen;•Afwisselen met collega’s.

Blz 99



Het gevaar bij werken in warmte is:•Bevangen raken en flauwvallen;•Onvoldoende afvoer van lichaamswarmte;•Verlies van lichaamsvocht.

Maatregelen hiertegen zijn:•Voldoende pauzes inlassen;•Afwisselen met collega’s;•Op tijd voldoende drinken;•Ademende werkkleding gebruiken;•Hitte werende werkkleding gebruiken.

Blz 99



Gevaren bij werken met hoge druk zijn:•Openbarsten van leidingen;•Doorspuiten van onderdelen van installaties;•Geraakt worden door wegschietende onderdelen;•Onbevoegd en onbekwaam werken met hoge druk machines zoals industriële hoge druk reinigers.

Maatregelen hiertegen zijn:•Voor ingebruikname installaties en machines testen;•Afpersen van installaties met vloeistof, meestal water;•Testen en afpersen met zo weinig mogelijk personeel en gebied afschermen/afzetten;•Veiligheidsinstructies nauwkeurig opvolgen;•Alleen hiertoe opgeleid personeel inzetten.

Blz 100


Hijs- en hefwerktuigen

Hoofdstuk 9


9.1 Hijskranen

9.2 Kettingwerk

9.3 Staalkabels

9.4 Touw en hijsbanden

9.5 Samenstel, stroppen, lengen en hijsjukken

9.6 Takels

9.7 Vorkheftrucks en Palletwagens

9.8 Vragen


Hijsen:

• Manueel;

• Hulpmiddelen (takels e.d.);

• Mobiele hulpmiddelen (steekwagen, vorkheftruck);

• Hijskranen.

Voorbeelden:• Mobiele kraan;• Portaalkraan;• Auto laadkraan;• Bouwkraan.


Blz 104



Regels voor hijswerktuigen zijn:

•Kraanboek aanwezig;

•Hijstabellen en hijsgrafieken aanwezig;

•Keuringscertificaten aanwezig.

Blz 104



Vereisten voor de bediener van een hijswerktuig:

•Deskundigheidsbewijs STVT (Verplicht voor torenkranen, mobiele kranen en heistellingen)

•Registratieboekje (Ervaring en geneeskundige verklaring)

Blz 104



Risico’s bij hijswerktuigen:

•Personen binnen draaibereik;

•Afstempelen;

•Zware lasten;

•Windkracht;

•(naderend)onweer.

Blz 105


• Kettingwerk

• Staalkabels

• Touw

• Stroppen, lengen en

hijsbanden

• Haken en ogen

• Takels

Let op: maximale werklast

hoeken van lengenmogelijke slijtage

Hijsgereedschap:


Blz 106 t/m 113



Risico’s van takels zijn:•Mechanische breuk van takel of van bevestigingspunt;•Overbelasting.

Niet doen:•Overbelasten;•Vastmaken aan bordessen, railing en leidingwerk;•Op de punt belasten;•Niet zijdelings belasten.

Wel doen:•Regelmatig controleren, zeker voor elk gebruik;•Defecten direct melden.

Blz 114



Vorkheftrucks:

•Wettelijke verplichtingen;

•Voorzieningen;

•Veilig gebruik;

•Markering en keuring.

Blz 116



Verboden bij het werken met een vorkheftruck:

•Meerijden tenzij er een 2e zitplaats is;

•Personen te heffen tenzij speciale voorziening aanwezig is;

•Hijsen tenzij juiste aanpassing aanwezig is;

•Het contragewicht te verzwaren;

•Te roken bij elektro-heftrucks.

Verplicht bij het werken met vorkheftrucks :

•De chauffeur moet goed zicht hebben;

•Gebruik van de veiligheidsgordel.

Blz 116



Palletwagen:

•Altijd op een vlakke ondergrond gebruiken;

•Denk aan obstakels;

•Zorg voor voldoende transportruimte.

Blz 117


Werken op hoogte

Hoofdstuk 10

Werken op hoogte

10.1 Risico’s op hoogte

10.2 Ladders

10.3 Stalen steigers

10.4 Rolsteigers

10.5 Hangsteigers

10.6 Hoogwerkers

10.7 Werkbakken

10.8 Vragen


2,5 m

Werken op hoogte

meer dan 2,5 m valgevaar

Werken op hoogte

Blz 120


Werken op hoogte

Bij schuine en platte daken of

gaten in vloeren en wanden:

•Gebruik individueel veiligheidsharnas

•Gebruik loopplanken (hellend dak);

•Gebruik dakrandbeveiliging of vangnet (plat dak);

•Dek gaten af met stevig materiaal;

•Breng beveiligingen en markering aan op

gevaarlijke plaatsen.

Blz 120 / 121


Ladders: • enkele ladder;• opsteekladders;• schuifladders;• reformladders.

Gebruiksregels voor ladders:

• in goede staat houden;• niet verven;• niet zelf repareren;• zorgvuldig en goed opstellen;• op de juiste wijze gebruiken.

Werken op hoogte

Blz 122 / 123


Werken op hoogte

Voor steigers geldt:•streng verboden zelf te (ver)bouwen aan steiger;

•geen materiaal achterlaten;

•houdt de vloer stroef;•gebruik geen los klimmateriaal op de steiger.

•let op de maximale belasting

•gebruik stortkokers voor afvoer

materiaal•gebruik de bouwlift veilig (personenlift of goederenlift)

Blz 124


Werken op hoogte

Ook zijn er bij steigers regels voor:

•Kantplanken en leuningen

•Inspectiewerk

•Werkzaamheden

•Hulpsteigers

•Liften

•Takels

Steigerkaart geeft veiligheidsstatus aan.

Geen steigerkaart of gebreken? Steiger niet betreden!

Blz 124


Werken op hoogte

Rolsteigers: Risico = verplaatsbaarheid

Aandachtspunten bij het werken met rolsteigers:

•Blokkeren wielen

•Van binnenuit beklimmen

•Denk aan gereedschap (kan vallen)

•Sta niet op de schoren

•Houd de steiger schoon

•Niet verplaatsen als er iemand op staat

•Verrijden op vlakke ondergrond door 2 personen

•Gebruik de persoonlijke beschermingsmiddelen Blz 126


Werken op hoogte

Voorbeelden van hangsteigers zijn:

•Hangbrug;

•Hangsteiger;

•Eenmanswerkbrug.

Aandachtspunten bij het werken met hangsteigers zijn:

•Vanaf windkracht 7 Bft niet mee werken;

•Let op bedieningsorganen;

•Bij storing niet verder werken maar (laten) repareren;

•Nooit gebruiksklaar achterlaten;•Hulpmiddelen gebruiken voor communicatie, vanaf 25 m verplicht (en als normale communicatie niet mogelijk is)

Blz 128


Hoogwerkers

Vast opgesteldMobiel

Risico voor beknelling (schaararm) en omvallen

Daarom: - getraind/opgeleid personeel

- signalering maximum werklast

- specifieke gebruiksregels

Vanaf windkracht 7 Bft, niet mee werken

Werken op hoogte

Blz 130


Werken op hoogte

Voor het werken met werkbakken geldt:

•Alleen gebruiken als het echt niet anders kan;

•Windkracht vanaf 7 Bft verboden;

•De kraanmachinist en persoon in de werkbak moeten elkaar zien en verstaan;

•Iedere persoon in de werkbak draagt een individueel veiligheidsharnas (vast aan de werkbak);

•In- of uitstappen alleen toegestaan als werkbak op stevige ondergrond staat

Blz 132


Handgereedschap

Hoofdstuk 11

Handgereedschap

11.1 Eenvoudig handgereedschap

11.2 Elektrisch handgereedschap

11.3 Pneumatisch en hydraulisch handgereedschap

11.4 Handslijpmachines

11.5 Vragen


Handgereedschap

Eenvoudig handgereedschap

Risico door:

•Slecht onderhoud;

•Slecht gebruik.

Blz 136


Handgereedschap met elektrische aandrijving

• Elektrocutie

• Verbranding (vonken)

Veilige spanning:•50 V ~ (wisselspanning)•120 V =(gelijkspanning)

dubbel geïsoleerd

Risico door:

Handgereedschap

Blz 138


Handgereedschap

Aandachtspunten bij gebruik van een nietmachine:

•Gebruik met maximale werkdruk;

•Geleider leeg bij plaatsen lader;

•Nagels/nieten aangepast aan apparaat.

Mogelijke risico’s:

•Wegschieten van de nagel;

•Terugslaan van de nagel;

•Doorboren van het werkstuk.

Blz 140


Handgereedschap

Aandachtspunten bij het gebruik van de Handcirkelzaag:

•Beschermkap over het deel van de zaag dat zaagt (vast aan het frame en scharnierend deel aan geleider);

•Automatische beschermkap over snijdend deel van de zaag, ook als deze niet zaagt;

•Spouwmes aangepast aan diameter en dikte van de zaag.

Blz 140


Handgereedschap

Aandachtspunten bij het gebruik van een kettingzaag:

•Bedieners minimaal 18 jaar oud;

•Opleiding met toets gehad hebben;

•Voorgeschreven PBM gebruiken;

•Stilstand ketting bij stationair toerental;

•Kettingrem binnen 0,15 sec werken;

•CE markering.

Blz 141


Handgereedschap met pneumatische aandrijving

• Trillen

• Geluid

Dodemansknop en gehoorbescherming verplicht.

Risico door:

Handgereedschap

Blz 142


Handgereedschap met hydraulische aandrijving

• Oliedruk

• BevestigingenDodemansknop en onderhoud verplicht.

Risico door:

Handgereedschap

Blz 142


Handslijpmachines

DoorslijpschijvenAfbraamschijven

Risico door: • Rondvliegende delen;• Aanraken slijpschijf;• Uit elkaar springen van schijf;• Brand door vonken;• Geluid;• Verkeerd gebruik.

Handgereedschap

Blz 144


Gereedschapsmachines

Hoofdstuk 12


12.1 Gereedschapsmachines en kolomboormachines

12.2 Vast opgestelde slijpmachines

12.3 Zaagmachines

12.4 Vragen



Voorbeelden van gereedschapsmachines zijn:

•Vast opgestelde boormachines• let op: 'happen' in werkstuk

•Vast opgestelde slijpmachines• let op: uit elkaar vliegen slijpsteen

•Cirkelzagen• let op: snijgevaar

Blz 148



Cirkelzagen:

•Universele cirkelzaagmachine;

•Bouwcirkelzaag machine (met noodstop en als extra eis nulspanningschakelaar);

•Voor machines met meerdere bedieningsplaatsengelden aanvullende eisen.

Blz 152


Persoonlijke beschermingsmiddelen

Hoofdstuk 13


13.1 PBM’s in het algemeen

13.2 Adembescherming

13.3 Gehoorbescherming

13.4 Lichaamsbescherming

13.5 Oogbescherming

13.6 Valbeveiliging

13.7 Vragen



Gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen als het

echt niet anders kan.


beschermen tegen:

De gevolgen van onveiligheid en

ze voorkomen erger letsel

Blz 156



Fabrikant zorgt voor PBM’s die

•sterk

•betrouwbaar

•getest

zijn.

Gebruiker:

•Beheert ze, controleert ze,

•Zorgt voor veilige opslag en

•Gebruikt ze goed.

Blz 156



CE-markering

Blz 156



Drie belangrijke wettelijke eisen ten aanzien

van persoonlijke beschermingsmiddelen:

Doeltreffende bescherming

Ergonomisch verantwoord

Goede gebruiksaanwijzing

Blz 156


Afhankelijke adembescherming,bijvoorbeeld een filterbusmasker.

Onafhankelijke adembescherming,bijvoorbeeld persluchtapparatuur verseluchtkap

LET OP GEBRUIKSREGELS

Omgevingsluchtfilteren

Zuurstofconcentratie < 19%Bijzondere stofOverschrijding grenswaarde


Blz 158


• Boven 85 dB(A) verplicht!

Gehoorbescherming:

• Boven 80 dB(A) aanbevolen

watjes pluggen oordoppen otoplastieken gehoorkappen

wettelijk


Blz 162



Voorbeelden van bescherming van lichaamsdelen:

•Hoofdbescherming;

•Bescherming voor handen en armen;

•Bescherming voor voeten;

•Bescherming voor het lichaam.

Blz 164 / 165


Voorbeelden van oogbescherming:

• Normale veiligheidsbril;

• Ruimzichtbril;

• Gelaatsscherm;

• Lasbrillen en laskappen.


Blz 166 / 167


Bescherming van lichaamsdelen

Valbeveiliging:

• Gebruik altijd een individueel veiligheids-harnas(na valbelasting vernietigen);

• Eventueel met remchute of nonchute en vallijn (na valbelasting controle).


Blz 168


Tot slot

Voor het examen geldt:

•Lees vragen goed door.

•Kies het meest juiste antwoord.

•Controleer of je alle vragen goed hebt beantwoord.

•Geen telefoon, smartphone, tablet o.i.d. meenemen in de examenruimte

Welkom op de cursus Basisveiligheid VCA Versie 4.5

Documents

Transcript of Welkom op de cursus Basisveiligheid VCA Versie 4.5