Weidevogelbulletin nummer 17

Juli 2013

Extra maatregelen weidevogels IJsseldelta

In de IJsseldelta zijn dit jaar extra maatregelen genomen voor weidevogels. Zo werden in het voorjaar ver-

schillende plasdrassituaties gecreëerd, waar de vogels dit droge voorjaar dankbaar gebruik van maakten.

Ook hebben veel boeren last-minute beheer toegepast. Hierbij blijven bij het maaien stroken gras staan op

percelen waar weidevogelkuikens rondlopen. Deze stroken bieden voedsel en dekking voor weidevogel-

kuikens en hebben, volgens Joop Beens weidevogelcoördinator in het gebied, hun waarde inmiddels

Red de rijke weide!

Afgelopen juni is Vogelbescherming Nederland de

campagne ‘Red de rijke weide’ gestart. Doel van deze

campagne is om in 2020 minimaal 200.000 hectare

bloemrijke weide te hebben gerealiseerd en daarmee

ook onze weidevogels te behouden. Door het verdwij-

nen van deze weides staan weidevogels sterk onder druk.

De belangrijkste oorzaak van het verdwijnen van rijke

weides is de intensieve landbouw. De economische

druk op boeren om melk zo goedkoop mogelijk te pro-

duceren heeft geleid tot grote oppervlakten eentonig

grasland, waar geen ruimte is voor natuur. Levendige weides vol kruiden en insecten, die van belang zijn als

opgroeigebied voor weidevogelkuikens, zijn daardoor zeldzaam geworden.

De Vogelbescherming laat samen met meer dan 100 weidevogelboeren nu al zien dat het anders kan. Deze

boeren stemmen hun bedrijfsvoering af op de weidevogels op hun land en produceren zo op een weidevogel-

vriendelijke manier melk, boter en kaas. Maar om de weidevogels te kunnen redden zal dit beheer op veel

grotere schaal moeten plaatsvinden. Dit is mogelijk als meer boeren rekening houden met weidevogels en

natuur, de zuivelfabrieken en consumenten een eerlijke prijs voor deze producten betalen en de overheid dit

met aangepast beleid mogelijk maakt.

De Vogelbescherming roept daarom iedereen op de petitie op www.redderijkeweide.nl te tekenen. Hoe

meer steun, hoe meer de Vogelbescherming kan doen om deze verandering daadwerkelijk teweeg te

brengen.

Plasdras in de IJsseldelta, fotograaf Joop Beens

Juli 2013

Augustus 2012

Eerste indruk weidevogelseizoen 2013

Na een bijzonder droog voorjaar dat pas erg laat

op gang kwam, loopt het weidevogelseizoen nu

toch echt op zijn einde. Veel weidevogelgroepen

maken al voorzichtig de balans op. Om alvast een

eerste indruk te krijgen van het seizoen is een

rondje gemaakt langs alle Agrarische Natuurvereni-

gingen in Overijssel waar aan collectief weidevo-

gelbeheer wordt gedaan.

Uit de rondgang komt een wisselend beeld naar

voren. Zo geeft Ton Fleer aan dat de resultaten in

Noordwest Overijssel vrij goed lijken, met de

Barsbekerbinnenpolder als negatieve uitzondering.

Vooral predatie was in deze polder een groot

probleem, net als in de Hammerflier –

Munnikenmaten bij den Ham en grote delen van

het Staphorsterveld. Het aantal kuikens dat in deze

gebieden groot werd, valt dan ook erg tegen. In de

Tolhuislanden, even ten westen van Nieuwleusen,

bewezen. De maatregelen zijn gefinancierd vanuit het Nationaal Landschap IJsseldelta. Ook in de toekomst

staat er in de IJsseldelta veel te gebeuren. Zo wordt er gezocht naar boeren die hun bedrijfsvoering duur-

zaam willen afstemmen op weidevogels. Dit moet het verlies van een goed weidevogelgebied, dat

verdwijnt door de aanleg van een bypass van de IJssel, compenseren. Daarnaast is onderzocht hoe de bio-

diversiteit van sloten en oevers in het gebied kan worden verhoogd. Dit laatste brengt ook kansen mee

voor weidevogelkuikens. Het waterschap bekijkt op dit moment de mogelijkheden om enkele voorbeeld-

projecten op te starten.

was het resultaat een stuk beter. Hier werden

tijdens de alarmtelling wel veel vogels met kuikens

waargenomen.

Uit de IJsseldelta komen positieve geluiden, na een

stroeve start met erg veel predatie is het

eindresultaat hier volgens Joop Beens goed te

noemen. In Twente is Leonard Rouhof ook

gematigd positief. Hij spreekt van een redelijk

seizoen, dat in ieder geval beter was dan het

voorgaande jaar. Vanuit Salland komt slecht

nieuws uit het Schanebroek en Hellendoornse-

broek. Hier zijn maar weinig vogels groot

geworden, waarbij wederom predatie als een

belangrijke oorzaak wordt genoemd. Daar

tegenover staan positieve geluiden uit het

Lierderbroek, waar het een goed seizoen lijkt te

zijn geweest. De extra maatregelen tegen de

droogte en de goede samenwerking met boeren

en loonwerkers lijken hier effect te hebben gehad.

Gruttokuikens

Oproep: inleveren eindlijsten 2013

Om een compleet beeld van het afgelopen weidevogelseizoen te krijgen,

ontvangen wij graag de resultaten van alle weidevogelgroepen. Deze

kunnen net als voorgaande jaren worden ingevoerd op het landelijke

invoerportaal via www.weidevogelbescherming.nl, maar mogen ook nog

steeds per post worden verstuurd. De eindlijst met bijbehorende vragenlijst,

die wij dit jaar efficiënter en korter hebben gemaakt, kan worden gestuurd

naar:

Juli 2013

Achteruitgang weidevogels neemt af

Het aantal weidevogels in ons land gaat sinds de jaren ’90 sterk achteruit, maar voor het eerst in lange tijd is

er ook hoop. De laatste vijf jaar gaat de achteruitgang minder hard en sommige soorten laten landelijk zelfs

een lichte toename zien. Dat blijkt uit de nieuwe Weidevogelbalans van Sovon Vogelonderzoek Nederland

en Landschapsbeheer Nederland. Of dit een blijvende verandering is, zullen de komende jaren moeten uit-

wijzen. Kenmerkende soorten van het boerenland als grutto, kievit, scholekster en veldleeuwerik laten sinds

1990 een sterke achteruitgang zien. De laatste vijf jaar lijkt de trend voor enkele soorten ten positieve te

veranderen. Grutto en kievit zijn in die periode licht toegenomen en tureluur en veldleeuwerik gaan niet

meer zo hard achteruit. Van een echte langjarige kentering is echter nog geen sprake. In het verleden is de

achteruitgang namelijk al eens eerder onderbroken geweest door een korte opleving. Binnen Overijssel valt

vooral de snelle achteruitgang van de grutto in de laatste tien jaar op, terwijl de kievit hier licht is toegeno-

men. Verder valt op dat het uitkomstpercentage van de gevonden legsels hier in 2012 lager was dan het

landelijk gemiddelde.

Steenmarter rooft live eieren wulp

Het afgelopen seizoen is een mobiele webcam geplaatst bij één van

de wulpennesten in het Staphorsterveld. Dit maakte het mogelijk

om het nest op afstand live te volgen via de website van de

Agrarische Natuurvereniging Horst en Maten. De webcam, die van

stroom werd voorzien door een zonnepaneel, heeft unieke beelden

opgeleverd. Zo werd het eerste nest een week na plaatsing van de

webcam leeggeroofd door een steenmarter.

Deze beelden werden inmiddels al enkele

duizenden keren bekeken en zijn te zien op

http://www.anvhorstenmaten.nl/.

Het tweede nest waar de webcam werd

geplaatst is wel uitgekomen.

Eén van de doelen van de webcam is het vergroten van de betrokkenheid van

boeren en burgers bij de bescherming van weidevogels. Gezien de vele positieve

reacties die de ANV heeft ontvangen is dit zeker gelukt.

Landschap Overijssel

t.a.v. Peter van den Brandhof

Poppenallee 39

7722 KW Dalfsen

Heb je vragen of heb je hulp nodig?

Mail dan naar

weidevogel@landschapoverijssel.nl

of neem contact op met Peter van den

Brandhof: 06 – 218 765 22.

Naar kerngebied voor weidevogels

De ongunstige ontwikkeling van de weidevogelstand in Nederland is al tientallen jaren een punt van

aandacht. Zoals in een eerder bulletin te lezen was, is er om deze reden in 2012 een onderzoek uitgevoerd

naar het creëren van weidevogelkerngebieden. Het idee daarbij is dat de beschikbare middelen

geconcentreerder worden ingezet in deze kerngebieden, door de omstandigheden voor weidevogels hier te

optimaliseren. In Friesland en Noord-Holland is inmiddels een nadere uitwerking gemaakt van deze aanpak.

De verwachting is dat ook Overijssel een vervolgslag zal gaan maken richting kerngebieden en dus het

geconcentreerder inzetten van middelen. Hoe dit hier vorm wordt gegeven is nog niet duidelijk, maar het

ligt voor de hand dat collectief weidevogelbeheer in kleinere en verspreide weidevogelgebieden straks niet

meer mogelijk is. Omdat in Overijssel de laatste jaren al verschillende weidevogelgebieden ‘van de kaart

zijn verdwenen’, zal de impact vermoedelijk wel redelijk beperkt zijn.

Stroomdraad rond weidevogelgebied

De Agrarische Natuurvereniging Horst en Maten heeft

op 11 juni uit handen van SBNL een cheque ter

waarde van € 8.122,00 ontvangen. Het geld is bedoeld

voor een proef met een onder stroom staand raster,

dat vossen uit weidevogelgebieden moet weren. Op

deze wijze hoopt de Agrarische Natuurvereniging dat

er de komende jaren in haar werkgebied meer

weidevogels groot worden gebracht.

Het raster zal in 2014 worden geplaats rond een deel

van het Staphorsterveld, een goed weidevogelgebied

waar predatie een groot probleem is. Het geld voor

het project komt uit het Baron en Baronesse Van

Hemert tot Dingshof-Coldeweij Fonds, dat SBNL

beheert.

Juli 2013

Foxlights getest

Op 13 mei zijn in Twente enkele Foxlights geplaatst, in de hoop dat dit de predatie door vossen kan

voorkomen. De Foxlights geven ’s nachts op willekeurige momenten een lichtflits en moeten zo de indruk

wekken dat er iemand in het veld rondloopt met een lamp, waardoor vossen op afstand blijven. Foxlights

worden onder andere toegepast om kippen en lammeren te beschermen tegen roofdieren, de vraag is nu of

dit ook weidevogels bescherming kan bieden. Volgens Leonard Rouhof, van Natuur- en Vogelwerkgroep De

Grutto, vond er na plaatsing van de Foxlights vrijwel geen predatie meer plaats in het gebied, terwijl dit

daarvoor wel het geval was. Hoewel dit opvallend is, is het volgens Leonard nog wel veel te vroeg om

conclusies te trekken. Het is de bedoeling dat de Foxlights in 2014 uitgebreider worden getest.

Agrarisch natuurbeheer nieuwe stijl

Recent was er veel ophef over het agrarisch natuurbeheer, dat in de huidige vorm geen zin zou hebben. De

meningen hierover verschillen, maar vrijwel iedereen is het erover eens dat het agrarisch natuurbeheer in de

toekomst effectiever en duurzamer moet. Om dit te bereiken, werken het ministerie van Economische Zaken

en de provincies aan een nieuw stelsel, dat in het beheerjaar 2016 moet functioneren.

Het is de bedoeling dat de streek straks meer verantwoordelijkheid krijgt bij het agrarische natuurbeheer en

regionale energie en kennis beter wordt benut. Collectieven, zoals Agrarische Natuurverenigingen, krijgen

daarbij een grotere rol. Zo zullen boeren met een beheerovereenkomst straks niet meer worden uitbetaald

door Dienst Regelingen, maar door deze collectieven.

Hoewel de ingezette lijn inmiddels helder is, moet er nog veel worden uitgewerkt. Ook moeten de

collectieven klaar worden gestoomd voor hun nieuwe omvangrijke rol. Via de bulletins houden we jullie op

de hoogte van de belangrijkste ontwikkelingen.

Korte mededelingen

Impressies uit het veld

Graag zouden wij in een volgende nieuwsbrief een impressie geven

van het afgelopen seizoen. Wij nodigen jullie dan ook uit om bijzon-

dere ervaringen en foto’s met ons te delen via

weidevogel@landschapoverijssel.nl. Een selectie van de inzending-

en zullen wij plaatsen in het volgende bulletin.

Weidevogels in een veranderend landschap

‘Weidevogels in een veranderend landschap’ is een recent uitgege-

ven boek waarin de veranderingen worden beschreven waar de

weidevogels in pakweg zeventig jaar tijd mee te maken hebben

gehad. Ook geeft het boek praktische handreikingen voor een

effectiever weidevogelbeheer. De drie auteurs hebben samen een

leven lang ervaring met weidevogels. Ze hopen dat iedereen, die om

weidevogels geeft, iets met de beheeradviezen uit dit boek gaat

doen. Het boek is onder andere te bestellen bij de KNNV.

Juli 2013

Juli 2013

Kuikenbescherming door het plaatsen van vlaggen

Van diverse kanten hebben we weer goede praktijkberichten gehoord over het plaatsen van stokken met

wapperende vlaggen of plastic zakken. Deze methode blijkt goed te werken om kuikens en hun ouders

weg te houden bij percelen die gemaaid gaan worden. Voorwaarde is wel dat ze kort voor het maaien

(max. 24 uur) worden geplaatst, omdat de vogels er anders aan wennen en kunnen terugkeren. Ook het

leven van jonge hazen en reeën kan op deze wijze worden gespaard.

Vooraankondiging cursussen 2014

De aangekondigde cursus alarmtellen is door ziekte van de organisator niet goed van de grond gekomen.

Het voornemen is om deze cursus in 2014 nogmaals aan te bieden, maar dan op een eerder moment in

het jaar. Bij voldoende animo kan ook een basiscursus weidevogelbescherming worden georganiseerd,

geïnteresseerden kunnen zich aanmelden via weidevogel@landschapoverijssel.nl.

Colofon

Dit weidevogelbulletin is

opgesteld door Landschap

Overijssel, in opdracht van

de provincie Overijssel.

Heeft u vragen over dit

bulletin? Neem dan contact

op met Peter van den

Brandhof:

weidevogel@landschapove

rijssel.nl of 06 – 21876522.

Relevante links

• www.landschapoverijssel.nl/weidevogelbescherming • www.weidevogelbescherming.nl

• www.redderijkeweide.nl

• www.weidevogelboerderijen.nl

• www.anv-camperland.nl

• www.groensalland.nl

• www.anvhorstenmaten.nl/?page_id=1009 (beelden webcam)

• www.ommermarke.nl

• www.anvtolhuislanden.nl

• www.weidevogelbescherming-weerselo.nl

• www.sovon.nl/sites/default/files/doc/PDF-jes/Weidevogelbalans2013_def.pdf

• www.sovon.nl/nl/content/op-naar-kerngebieden-voor-weidevogels-nederland