Javornik Jasper

3.5 c

2014-2015

De Online Begeleider

InhoudInleiding..................................................................................................................................................2

Doelgroep...............................................................................................................................................2

Doelstellingen.......................................................................................................................................4

Categorisering......................................................................................................................................7

Vooruitzicht en draagvlak.......................................................................................................................8

Literatuurlijst.........................................................................................................................................8

InleidingIn het kader van het vak “De Online Begeleider 3.1” werd de opdracht gegeven om

zelf een online interventie uit te werken. Ik heb na veel onderzoek binnen mijn

werkplek Ter Lee, een leefgroep binnen de overkoepelende organisatie Ter Engelen,

een werkmethode bedacht en deze uitgewerkt tot een betekenisvolle interventie.

Deze zelf bedachte interventie zal ik vervolgens ook beargumenteren om te bewijzen

dat het inderdaad een goed gekozen en goed onderbouwde interventie is die wel

degelijk een meerwaarde biedt aan de hulpverlening binnen mijn organisatie.

Tijdens de lessen van het vak De Online Begeleider hebben we een rijk arsenaal aan

voorbeelden van verschillende interventies gekregen. Zo kon er bijvoorbeeld gebruik

gemaakt worden van methoden zoals apps, websites, bepaalde systemen van

chatgesprekken, enzovoort. Kortom een technologisch hulpmiddel wat kan bijdragen

aan de kwaliteit van de hulpverlening. Technologie eist nu eenmaal een steeds

grotere rol op in de wereld, dus ook in de hulpverlening.

In deze paper staat ten eerste beschreven voor welke doelgroep de online interventie

van toepassing zal zijn. Vervolgens kan u lezen welk probleem er zich situeert

binnen de hulpverlening en hoe men dit probleem tracht te verhelpen met de online

interventie. Ten derde wordt de gekozen interventie gecategoriseerd. Ten slotte

kijken we vooruit naar het te verwachten bereik en effectiviteit.

Een voorwaarde voor deze interventie was dat het een volledig nieuwe of toch op zijn

minst een nieuwe interventie binnen een organisatie moest zijn. In dit geval heb ik

ervoor gekozen om een nieuw systeem uit te werken op basis van Skype om zo een

bijdrage te leveren aan de kwaliteitszorg binnen de organisatie waarin ik aan

werkplekleren doe: Ter Engelen. Ik heb me vooral gefocust op de visuele, motorische

en verstandelijke beperkingen binnen mijn werkplek.

DoelgroepTer lee is een leefgroep binnen de overkoepelende organisatie Ter Engelen. Het is

een groep die oorspronkelijk is opgericht voor jongvolwassenen met een lichte tot

matige mentale beperking. Tegenwoordig bestaat de groep bewoners niet enkel uit

jongvolwassenen maar ook uit personen die al op hogere leeftijd zijn. De leeftijden

van de twaalf bewoners variëren tussen de 30 en de 66 jaar. De mentale leeftijd

daarentegen ligt tussen de 3 en de 9 jaar.

Binnen de groep is er een enorme variatie aan beperkingen. Enkele interessante

stoornissen die zich binnen de groep situeren zijn:

Bipolaire stoornis of manisch-depressieve stoornis. Dit is een

stemmingstoornis waarin periodes van depressie afwisselen met manische

periodes ( Sienaert P., 2008).

Prader-Willi syndroom oftewel PWS. Dit is een syndroom dat wordt

gekenmerkt door vele symptomen: enkele hiervan zijn spierslapheid,

verhoogde kans op zwaarlijvigheid en een klein gestalte (Prader-Willi

Vlaanderen, z.d.).

Downsyndroom of trisomie 21 is een aandoening die wordt veroorzaakt door

een chromosoomafwijking. Een persoon met het Downsyndroom heeft drie

chromosomen 21 in plaats van twee, vandaar ook de naam trisomie 21.

Mensen met deze stoornis hebben enkele specifieke lichamelijke kenmerken

zoals onder andere: korte nek, korte neus, een dikke uitpuilende tong en een

breed en vlak aangezicht. Personen met het Downsyndroom vertonen ook

steeds een verstandelijke achterstand (Nijs D., 2012).

Angststoornis. Een angststoornis is een klasse van psychische stoornissen die

zich kenmerkt door buitensporige of ongepaste angstreacties (Hoencamp E.,

Haffmans E.& van Loon J., 2012).

Autismespectrum stoornis. Een ontwikkelingsstoornis waarbij de persoon die

hieraan lijdt het moeilijk heeft met betekenisverlening. Deze mensen hebben

het zeer moeilijk met het overstijgen van de “letterlijkheid”. Ze functioneren, bij

wijze van spreken, zoals een computer. Eén gegeven, één betekenis (Nijs D.,

2012).

Vaak is er een combinatie van verschillende stoornissen binnen één persoon. Dit

wordt comorbiditeit genoemd (Nijs D., Broux T., 2012). Dit kan een samenloop zijn

van visuele, auditieve, motorische, verstandelijke, … beperkingen. Zo zijn er binnen

de doelgroep ook enkele gevallen. Eén persoon heeft bijvoorbeeld een visuele

beperking bovenop zijn mentale beperking. Een andere persoon is zowel motorisch

als mentaal beperkt en gaat bijgevolg door het leven in een rolstoel.

Doelstellingen In de opdracht staat te lezen dat gestart dient te worden vanuit een opvoedkundige

probleemstelling. Eén probleemstelling, die ook terug te koppelen valt naar mijn

werkplek, is het uitdunnen én het verlies van de kwaliteit van sociale netwerken. Om

dit te begrijpen moeten we eerst een duidelijk beeld krijgen van wat er precies

bedoeld wordt met sociale netwerken. Een sociaal netwerk is een groep mensen

waarmee de persoon in kwestie min of meer duurzaam een relatie onderhoudt.

Hierbij gaat het niet enkel om de mensen waarmee ze een relatie hebben, maar ook

om een gevoel van verbondenheid: het gevoel ergens bij te horen en zich vertrouwd

te voelen met andere mensen.

In de binnenste cirkel staan de meest vanzelfsprekende contacten. De mensen waar

je vertrouwen in hebt door een persoonlijke relatie, dit zijn meestal familie en

vrienden. In de middelste cirkel staan de mensen die verderaf staan maar die je toch

nog regelmatig tegenkomt. Hier is het vertrouwen niet gebaseerd op een persoonlijke

relatie, het is eerder een algemeen vertrouwen naar deze personen toe. Dit zijn

meestal vrienden, buren, collega’s kennissen enzovoort. Ten slotte in de buitenste

cirkel staan de personen die het verst van je af staan. Dit kunnen bijvoorbeeld

hulpverleners of leerkrachten zijn. Dit zijn contacten die niet voor altijd zijn maar die

duren zolang als het nodig is.

Een sociaal netwerk kan drie functies hebben. Ten eerste is er de praktische

ondersteuningsfunctie. Deze houdt in dat de persoon in kwestie een beroep kan

doen op zijn netwerk voor praktische zaken. Dit kan bijvoorbeeld een uitstap zijn of

zorgverlening. Ten tweede is er de psychologische of emotionele ondersteuning.

Hierbij bieden de mensen uit het netwerk een luisterend oor, de mogelijkheid om

stoom af te blazen. Ten slotte is er de normatieve functie van sociale netwerken. Dit

heeft te maken met de voorbeeldfunctie die mensen voor elkaar kunnen hebben.

Hierbij functioneren groepsgenoten als rolmodel voor elkaar en zo kan er sociale

controle worden behouden ( Bartelink C., 2012).

In deze paper wordt er de focus gelegd op de tweede functie, de psychologische of

emotionele ondersteuning.

De uitdunning en verlies van kwaliteit in het sociaal netwerk kan verklaard worden

door verschillende redenen. Zo zijn er bijvoorbeeld familieleden die sterven en

bijgevolg dus volledig verdwijnen uit het sociaal netwerk van de cliënt. Maar er zijn

ook familieleden en vrienden waarmee er nog maar weinig contact is door een

gebrek aan tijd of middelen. Zo is er binnen de werkplek bijvoorbeeld een man

waarvan de hele familie woonachtig is in midden-Duitsland. Bijgevolg is er dus niet

de mogelijkheid om op regelmatige basis langs te komen.

Daarom wordt er vaak gebruik gemaakt van telefonisch contact. Dit heeft echter ook

zijn nadelen. Ten eerste is telefonisch contact erg onpersoonlijk omdat je enkel de

stem kan horen. Ten tweede kost het de cliënt keer op keer geld om te telefoneren.

Dit geld kunnen ze heel goed ergens anders voor gebruiken. Sommige gezinnen

hebben het nu eenmaal niet zo breed en kunnen dus ook niet het budget dat vanuit

de overheid wordt vrijgemaakt significant aanvullen.

Een alternatief hiervoor zou deze indirecte communicatie veel persoonlijker kunnen

maken. Skype is een programma dat gebruik maakt van video chat. Een voordeel

van deze video chat ten opzichte van een telefoongesprek is dat de communicatie

tussen de gebruikers veel persoonlijker word. Daarenboven werkt dit programma via

het internet, dit wilt dus ook zeggen dat er geen extra kosten vastzitten aan een

telefoongesprek. Er zullen ook geen extra kosten voor de organisatie zijn om deze

interventie uit te werken, vanwege het feit dat alle vereisten om een video chat-

gesprek te voeren aanwezig zijn binnen elke leefgroep van Ter Engelen.

Een volgend probleem is dat een programma zoals Skype niet erg toegankelijk is

voor personen met een mentale handicap. Een verstandelijke of mentale handicap

wordt door Buntinx W.H.E. ( 2003) in een nieuwe definitie beschreven als volgt. “Een

verstandelijke handicap verwijst naar functioneringsproblemen die worden

gekenmerkt door significante beperkingen in zowel het intellectuele functioneren als

in het adaptieve gedrag zoals tot uitdrukking komt in conceptuele, sociale en

praktische vaardigheden.” Op mijn werkplek is er ook sprake van comorbiditeit.

Het programma zal dus toegankelijk gemaakt moeten worden voor de bewoners van

Ter Lee. Om dit doel te bereiken zal er gebruik gemaakt worden van een

doorverwijssysteem op basis van grafische voorstellingen.

In dit geval zullen het dus foto’s zijn van de bewoners en de contactpersonen. De

beginpagina bestaat uit een lijst met foto’s van alle twaalf de bewoners ( zie

onderstaande afbeelding). Wanneer een bewoner op zijn eigen foto klikt komt hij op

een volgende pagina met verschillende foto’s. Dit is zijn eigen lijst met zijn

persoonlijke contactpersonen( zie onderstaande afbeelding). Wanneer op een foto

van de contactpersonen word geklikt zal er automatisch een verbinding worden

opgestart met de gekozen contactpersoon. De cliënt kan nu een gesprek starten

door twee maal te klikken.

Ook voor de personen met een motorische beperking of voor personen die niet met

een muis overweg kunnen is dit mogelijk. In de leefgroep is er namelijk een pc-

scherm met “Touch screen” aanwezig. Er kan dus ook met de vingers op het scherm

worden geklikt; ook zo kan er dus een gesprek worden opgestart door tweemaal een

foto aan te raken.

(Bij het maken van de afbeeldingen is er geen gebruik gemaakt van echte foto’s. Dit

omdat er tijdens het maken van de afbeeldingen rekening is gehouden met de

deontologische code)

Het idee hierachter is om de cliënt zelfredzaam te maken. Er wordt gekeken naar wat

de cliënt wél kan en hier spelen we op in. Dit is empowerment, het idee dat

overeenkomt met de visie van de opleiding, de orthovisie. Empowerment is uitgaan

van de krachten van de cliënt en deze op een emancipatorische manier versterken

(Departementale studiegids, 2012-2013).

CategoriseringDe hierboven beschreven online interventie is een bepaald systeem binnen Skype.

De opmaak in de startpagina van Skype is zo aangepast dat dit programma

toegankelijk wordt voor de gekozen doelgroep. Door gebruik te maken van een

duidelijk grafisch doorverwijssysteem op basis van foto’s wordt het voor de cliënt ook

mogelijk om, na verloop van tijd, zonder al te veel hulp een gesprek op te starten met

personen binnen hun sociaal netwerk.

Skype is een zeer handig programma dat als gratis alternatief kan dienen voor

telefoongesprekken. Door gebruik te maken van video chat wordt de communicatie

ook nog veel persoonlijker en concreter doordat de doelgroep visueel kan

waarnemen met wie ze aan het communiceren zijn. Dit zijn twee zeer belangrijke

voordelen ten opzichte van telefoongesprekken. Zeker voor de doelgroep. De

middelen die vereist zijn om deze interventie mogelijk te maken zijn bovendien ook

aanwezig binnen elke leefgroep van Ter Engelen. Dus waarom zou hier niet optimaal

gebruik van gemaakt worden?

Deze interventie zou betekenisvol kunnen zijn voor zowel de hulpvrager, en zijn

sociaal netwerk als voor de hulpverlener.

Voor de hulpvrager wordt het makkelijker om een gesprek te starten en dit kan hij

doen op een tijdstip naar eigen keuze. Dit is bijgevolg ook een voordeel ten opzichte

van de hulpverlener. Hij of zij moet nu niet altijd aanwezig zijn om hulp te verlenen

wanneer de cliënt contact wil opnemen met zijn contactpersoon. Ook is er een

voordeel voor het sociaal netwerk van de cliënt. Voor hen wordt de drempel naar

kwaliteitsvolle communicatie met de cliënt veel lager. Wat dan ook toelaat dat er

vaker de mogelijkheid is om contact op te nemen.

Vooruitzicht en draagvlakVoorlopig zal deze online interventie enkel van toepassing zijn op de besproken

doelgroep en het sociale netwerk. Er zal voor de rest ook niemand anders toegang

hebben tot dit netwerk vanwege de deontologische code. Als dan blijkt dat de

interventie daadwerkelijk een succes is dan kan dit uitgebreid worden naar de

overige groepen binnen Ter Engelen en na verloop van tijd ook naar andere

organisaties.

Na bevraging binnen de organisatie blijkt dat er ook een ruim draagvlak is voor deze

online interventie. Het team beschrijft de interventie als haalbaar op zowel technisch

als financieel vlak. De middelen die vereist zijn voor het in werking stellen van

dergelijk systeem zijn aanwezig binnen het team. Het laagdrempeliger maken van

een programma zoals Skype kan ook positief uitdraaien voor zowel

cliënt/cliëntsysteem als hulpverlener.

LiteratuurlijstBartelink, C. ( 2012). Wat werkt bij het versterken van het sociale netwerk van

gezinnen? In www.nji.nl. geraadpleegd op 23 december 2014,

http://www.nji.nl/nji/dossierDownloads/Watwerkt_Sociaalnetwerkversterken.pdf

Buntinx, W.H.E. (2003) Wat is een verstandelijke handicap: Definitie, assesment en

ondersteuning volgens het AAMR-model. Nieuw Tijdschrift Zwakzinnigenzorg, 29, 4-

24.

Hoencamp, E., Haffmans, J. & van Loon, J. (2012). Psychiatrie: Een Inleiding.

Amsterdam: Pearson Benelux.

Nijs, D. (2012-2013). Orthopedagogiek 1.2: Bijzondere Orthopedagogiek.

Diepenbeek: KHLim.

Nijs, D. en Broux, T.(2012-2013). Orthopedagogiek 1.1: Bijzondere Orthopedagogiek

1.1. Diepenbeek: KHLim.

Prader-Willi Vlaanderen(z.d.). Het Prader-Willi Syndroom [brochure].Prader-Willi

Vlaanderen.

Sienaert P., (2008). Manisch-depressief: een gids voor patiënt, familie hulpverleners

en geïnteresseerden. Tielt: Lannoo.