Verbeteren Kwalificatiefunctiebij de opleiding ICT Beheer

ROC Zadkine

LA4 #2

Docenten: A. Kroon & B. Standaar-Dorhout

Jaap van Gils, studentnr. 0545071

18 december 2013

2

Inhoudsopgave1. Inleiding..............................................................................................................................................3

1.1. Probleemstelling..........................................................................................................................4

1.2. Centrale vraag.............................................................................................................................4

2. Analyse...............................................................................................................................................5

2.1. Macro niveau...............................................................................................................................5

Technologische vernieuwingen......................................................................................................5

21st century skills...........................................................................................................................5

Bedrijfsleven...................................................................................................................................5

2.2. Meso niveau................................................................................................................................6

Visie Zadkine...................................................................................................................................6

Actualiteit en opleidingswijzer.......................................................................................................6

Werkveldcommisie.........................................................................................................................6

Beroeps Praktijk Vorming (BPV).....................................................................................................7

2.3. Micro niveau................................................................................................................................7

Contact bedrijfsleven en docenten.................................................................................................7

Overleggroep “ICT Beheer”............................................................................................................7

Input Studenten.............................................................................................................................7

2.4. Samenvatting...............................................................................................................................7

3. Voorstel..............................................................................................................................................9

3.1. Curriculum...................................................................................................................................9

3.2. Professionalisering......................................................................................................................9

3.3. Contact bedrijfsleven.................................................................................................................10

3.4. Conclusie...................................................................................................................................11

4. Aanbeveling......................................................................................................................................12

4.1. Actualiseren curriculum.............................................................................................................12

4.2. Professionalisering docent........................................................................................................12

4.3. Contacten met het werkveld.....................................................................................................12

Bibliografie...........................................................................................................................................13

Bijlage 1: uitkomst eenvoudige enquête 4e jaars ICT-Beheer...............................................................15

Bijlage 2: enquête die tijdens studieloopbaanbegeleiding...................................................................16

Bijlage 3: Reflectie................................................................................................................................20

3

1. InleidingDe Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO) opleiding ICT-Beheer bij ROC Zadkine is een opleiding met veel uitdagingen. Studenten vragen om meer verdieping, het management wenst goede uitstroomcijfers en lage kosten, stagebedrijven wensen een brede kennis en certificering van studenten en de overheid eist hoge kwaliteit en goede kwalificering.

Uit het onderzoek ‘Trends in beeld’ blijkt dat MBO studenten vaak niet ervaren dat de opleiding voldoende basis biedt voor het beroep waar die studenten voor leren (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 2012). De enquête onder 4e jaars studenten ICT-Beheer niveau 4 bij Zadkine Spijkenisse wijst datzelfde uit: er wordt nogal wat kennis gemist tijdens de stage (zie bijlage 1) waardoor studenten eigenlijk niet voldoende gekwalificeerd met diploma uit hun MBO opleiding komen. De studenten beginnen dan op de arbeidsmarkt met een achterstand op vaardigheden en met verouderde kennis.

In dit advies wordt dit probleem onderzocht en op verschillende aggregatieniveaus benaderd. De uitkomsten leiden in hoofdstuk 3 tot voorstellen die in hoofdstuk 4 concreet worden gemaakt met aanbevelingen.

Het doel van deze notitie is om een start te maken met het verbeteren van de kwalificatiefunctie van de opleiding ICT-Beheer bij Zadkine. De doelgroep omvat alle spelers bij de opleiding ICT-Beheer, omdat in een professionele organisatie alle medewerkers verantwoordelijk zijn voor het eindproduct: de gekwalificeerde student.

Een voorbeeld van niet-actuele kennis is het missen van Cloud Computing in het curriculum, waar op de voorpagina een verwijzing naar is gemaakt.

4

1.1. ProbleemstellingVierdejaars ICT-Beheer studenten bij Zadkine Spijkenisse vertellen tijdens hun stage dat computerprogramma’s en technieken die in hun schoolloopbaan niet aan de orde zijn geweest wel relevant zijn voor het kunnen beoefenen van het beroep van een ICT-Beheerder. Als voorbeelden worden onder andere cloud computing, netwerken en desktopbeheer genoemd.

De studenten vragen in de enquête die tijdens studieloopbaanbegeleiding wordt gebruikt (bijlage 2) om professionele kennis van de vakleerkrachten en om duidelijke en interessante projecten.

In het toekomstig werkveld van de student heerst een divers beeld van wat de student moet kennen en kunnen (zie hoofdstuk 2.1). De rode lijn daarin is dat bedrijven vragen om breed opgeleide studenten die bij voorkeur over relevante internationale certificaten beschikken.

Maar ook de overheid daagt de MBO’s in de nota Focus op Vakmanschap (Ministerie van OCW, 2011) uit om te investeren in professionele docenten, intensivering van het programma naar een kortere studieduur, betere examens en vooral in kwaliteitsverbetering. De focus bij MBO opleidingen moet liggen op goed, initieel beroepsonderwijs met een solide basis voor werk.

1.2. Centrale vraagVanuit de centrale vraag wordt in deze notitie gezocht naar informatie om daarna tot een passend voorstel te komen. De vraag voor deze notitie is:

Hoe verbetert de opleiding ICT Beheer bij Zadkine de kwalificatiefunctie zodat deze aansluit op de vraag uit het beroepenveld?

Deelvragen zijn:

1. Wat zijn kwalificaties die het beroepenveld vraagt?2. Hoe en in welke mate wordt er nu aangesloten bij het beroepenveld?3. Op welke wijze kan worden aangesloten bij de kwalificaties uit het beroepenveld?4. Is er voldoende kennis van de kwalificaties die gevraagd worden bij docenten?

5

2. AnalyseIn het speelveld van het onderwijs bij de opleiding ICT-Beheer zijn er veel invloeden. Om een heldere visie te kunnen verwoorden zijn in dit hoofdstuk op de verschillende aggregatieniveaus invloeden en trends geanalyseerd.

2.1. Macro niveauTechnologische vernieuwingenHet ICT werkveld is een sterk veranderende omgeving door de doorlopende technologische ontwikkeling in de markt. Bedrijven moeten flexibel inspelen op nieuwe situaties en daarmee ook de beroepsopleidingen voor ICT (Smit, 2009). Het werk van een ICT-Beheerder wordt anders. Een Trend is bijvoorbeeld dat het werken meer in de Cloud gebeurt waardoor de systeembeheerder (Cloud)diensten gaat managen en niet meer zelf gaat uitvoeren. De trends vereisen dat de toekomstige systeembeheerder snel moet kunnen reageren, flexibel moet zijn en zich specialistische kennis eigen moet kunnen maken (Smit, 2009). Het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (Ecabo) geeft dat weer op hun website: de toekomstige ICT-Beheerder gaat werken met grote hoeveelheden data, cloud-computing, security, geografische gegevens, apps, aanraakschermen, stemcommando’s en energiebeheer. Die speerpunten kunnen echter weer snel veranderen door het hoge tempo van veranderingen in de markt (Ecabo, 2013) en vereist een ‘leven lang leren’ met een goede basiskennis aan ICT-vaardigheden en sociale netwerken (Ecabo, 2011). Deze ICT Basisvaardigheden staan beschreven in het landelijke kwalificatiedossier (KD) van ICT-beheer, namelijk goed bijhouden welke nieuwe producten op de markt komen en up-to-date informatiesystemen organiseren (Stichting beroepsonderwijs bedrijfsleven, 2012).

In het artikel “De systeembeheerder van de toekomst” schrijf de heer Smit (2009) ook dat de systeembeheerder out-of-the-box moet leren denken en kennis schaalbaar moet maken door ‘best practices’ te automatiseren. Standaardwerk zal minder worden gedaan en specialistische kennis heeft meerwaarde. Dit soort bewegingen komen niet allen in het ICT werkveld voor, maar wordt ook duidelijk benoemd in de “21st century skills”.

21st century skillsDe kennissamenleving en opkomst van ICT gaan samen op waardoor de beroepsbevolking zich moet richten op het leveren van diensten en innovatie. Er wordt verwacht dat beroepsbeoefenaars competenties bezitten als kennisconstructie, samenwerking, probleemoplossend vermogen en creativiteit. Daarbij maakt de werknemer van de toekomst vanzelfsprekend gebruik van ICT. Zowel docent als student moeten zich instellen op een leven lang leren en ontwikkelen (Van den Oetelaar, 2012). De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) benoemt dat 21st century skills wel worden genoemd in het onderwijs, maar nog niet gestructureerd een plek krijgen in onderwijsprogramma’s (2013).

BedrijfslevenDe verandering in de beroepscontext stond centraal op de Microsoft IT Academy Contactdag van 16 mei 2013 voor MBO ICT docenten. De verschuiving van techniek naar ondersteuning werd daar ook genoemd. MBO onderwijs zou tot generieke vaardigheden moeten opleiden: levenslang leren en verwerven van kennis (M. Steltman, Directeur DHPA, persoonlijke communicatie,16 mei 2013). De scholen zouden ook veel aandacht moeten geven aan certificering van studenten bij gerenommeerde instanties, zoals Microsoft, wat studenten motiveert en bedrijven een kwaliteit garandeert (M. Austin, MTA-Specialist ROC Flevoland, Persoonlijke communicatie, 16 mei 2013).

6

2.2. Meso niveauVisie ZadkineIn de reactie op “Focus op Vakmanschap” van het ministerie van onderwijs schreef ROC Zadkine (2011):

“Opleiden doet Zadkine niet alleen, maar samen met bedrijven en andere instellingen. Zadkines kracht ligt vooral in het vertalen van beroepseisen naar onderwijs op maat voor jongeren. We verbinden de nieuwste inzichten uit bedrijf en beroep met de meest effectieve vormen van onderwijs” (Zadkine, 2011, p. 6).

Zadkine schrijft dat het leren in het beroepsonderwijs vooral gaat over beroepsgerichte handelingen die moeten worden voorgedaan. Ontwikkeling van docenten moet een teamverantwoordelijkheid worden. Docenten moeten leren door te doen en daarom per jaar 14 dagen stage lopen in het bedrijfsleven, wat de context geeft om te excelleren (Zadkine, 2011).

Actualiteit en opleidingswijzerIn het kwalificatiedossier van de opleiding ICT- & mediabeheer wordt gesproken over de veranderende omgeving (Stichting beroepsonderwijs bedrijfsleven, 2012). Maar in de evaluatie van Kwalificatiedossiers spreken stakeholders uit het MBO uit dat zij verwachten dat de volgende kwalificatiedossiers zullen aansluiten bij nieuwe trends, innovaties en actualiteit (Schellekens, 2009). De verschillende kenniscentra bieden programma’s aan om docenten voor te bereiden op die nieuwe omgeving (Ecabo, 2013). Bijvoorbeeld in de vorm van masterclasses. Bij het bestuderen van de PowerPoint van zulke masterclasses lijken deze vooral informatief opgezet. De Onderwijsraad onderzocht dit soort masterclasses en constateert dat deze bijeenkomsten weinig effect hebben en nauwelijks bijdragen aan professionalisering van de docent (2013).

De kenniscentra bieden projectmateriaal aan voor studenten. Bij het materiaal van stichting praktijkleren en consortium mbo valt op dat de actualiteit weinig wordt gevolgd. Er zijn projecten waar gesproken wordt van oude besturingssystemen. Er wordt ook gesproken over ‘floppy drives’. Een lesprogramma of project dat aansluit bij een actueel onderwerp als cloud computing is niet te vinden bij de kenniscentra.

Bij Zadkine geeft de opleidingswijzer inhoud aan het curriculum. In de opleidingswijzer van de opleiding ICT Beheer wordt ‘cloud’ genoemd bij een project voor 3e-jaars studenten (Zadkine, 2013). Navraag leert dat daar geen cloud-project aan verbonden is (anonieme communicatie, 1 oktober 2013).

WerkveldcommisieOm de aansluiting met de arbeidsmarkt in de regio voor Zadkine te organiseren heeft is de werkveldcommissie ingesteld. Bij het laatste overleg van de werkveldcommissie zijn de aanwezige bedrijven om feedback gevraagd over de gewenste competenties van studenten. Aangegeven werd dat stagiairs basiskennis moeten hebben voor hedendaagse hard- en software en moeten weten waar een systeem uit bestaat zodat ze een basis hebben om mee verder te leren (Persoonlijke communicatie, J. de Weijer, Informatique, 7 februari 2013). Een ander bedrijf geeft aan dat studenten in het eerste jaar een korte stage bij een helpdesk zouden moeten lopen om basiskennis op te doen (persoonlijke communicatie, J. Broughton, Eurojust, 6 februari 2013). De werkveldcommissie werd in overleg met de BPV coördinator van de locatie Posthumalaan georganiseerd (persoonlijke communicatie, P. Criellaard, programmamanager ICT Zadkine, 7 maart 2013). Opvallend was dat docenten niet betrokken waren bij de werkveldcommissie.

7

Beroeps Praktijk Vorming (BPV)Contacten met bedrijven worden ook via de BPV (stage) bureaus onderhouden. De locatie Posthumalaan heeft een eigen BPV bureau. Tot september 2013 had locatie Zuid Hollandse Eilanden een gedeeld BPV bureau met andere opleidingen op de locatie. Wat opvalt, is dat er tussen de 2 bureaus geen samenwerking plaatsvindt.

2.3. Micro niveauContact bedrijfsleven en docentenNaast contact via de werkveldcommissie en het BPV bureau hebben ook docenten contact met bedrijven wanneer zij stagebezoeken afleggen. Hieruit ontstaat soms een wisselwerking op individuele en incidentele basis. Er zijn jaarlijks een paar bedrijven die gastlessen komen geven waarbij het initiatief bij actieve docenten ligt.

Het voorstel van Zadkine om docenten 14 dagen per jaar stage te laten lopen in het bedrijfsleven (Zadkine, 2011) wordt niet uitgevoerd. Docenten krijgen in hun jaartaak wel tijd om te professionaliseren. Hoe zij dat doen wordt niet beschreven. De teamleider ICT laat weten dat het management vertrouwen heeft in de bekwaamheid van de docent om het curriculum actueel te houden. De teamleider verwacht dat de docenten elkaar zullen opzoeken om informatie uit te wisselen en te werken aan het curriculum (P. de Jager, teamleider opleiding ICT Zadkine, persoonlijke communicatie, april 2013). Er is geen specifieke tijd voor dit doel ingeroosterd.

Overleggroep “ICT Beheer”Vanuit een docent-initiatief is er een informele overleggroep ontstaan tussen ICT docenten van ROC DaVinci, ROC Albeda, ROC Hoornbeeck en Zadkine met als doel van elkaar te leren en ideeën uit te wisselen. De overleggroep geeft de docenten de gelegenheid in elkaars ‘keuken’ te kijken en kritisch te reflecteren op het eigen curriculum.

Input StudentenVia de gezamenlijke Facebook pagina ‘ICT Beheer ZHE’ hebben studenten uit het 4e leerjaar aangegeven welke onderwerpen ze (achteraf) tijdens de opleiding behandeld hadden willen krijgen (bijlage 1). Dat beeld is ook nationaal herkenbaar: in het onderzoek ‘trends in beeld’ blijkt dat minder dan de helft van de MBO-ers na afloop van hun studie vinden dat de opleiding een goede basis biedt (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 2012). Zowel uit opmerkingen op de gezamenlijke Facebookpagina als in regelmatig terugkerende enquêtes onder studenten blijkt de twijfel bij de studenten over de bekwaamheid van verschillende docenten. Zij ervaren dat ze niet geholpen kunnen worden door docenten bij ICT vraagstukken tijdens de projecturen vanwege gebrek aan kennis bij sommige docenten. Studenten verwachten wel kennis bij de docent van vakken waar de docent bij betrokken is.

2.4. SamenvattingStudenten geven aan dat ze in de beroepspraktijk vorming (BPV) essentiële kennis blijken te missen. Daarmee loopt de kwalificatie van deze studenten gevaar. De ICT context is een omgeving die erg snel veranderd en daarom veel flexibiliteit vereist op alle vlakken, ook het onderwijs. Nieuwe onderwijsinzichten leggen daarom ook de nadruk op basiskennis en vaardigheden om levenslang te kunnen leren. Maar bedrijven hechten ook waarde aan studenten met erkende certificaten.

Zadkine heeft in het beleid een samenwerking met bedrijven verankerd. In de praktijk is daar invulling aan gegeven met een werkveldcommissie. Er zijn ook contacten met het bedrijfsleven via de stagebureau ’s. Sommige docenten onderhouden ondertussen zelf contacten met bedrijven. Deze verschillende manieren van contacten met het werkveld hebben geen of nauwelijks onderling

8

verband. Vanuit de wens om samen te werken hebben docenten op informele basis school overstijgend contact om het onderwijs te verbeteren en aan te laten sluiten op de beroepspraktijk.

De vraag om aansluiting bij vernieuwingen in het ICT werkveld wordt niet ondersteund door materiaal bij de verschillende kenniscentra. De kenniscentra investeren vooral in workshops over het veranderende werkveld, maar bieden nauwelijks oplossingen.

Figuur 1: Beknopte weergave van de krachten rondom kwalificatie

9

3. VoorstelDe vraagstelling in hoofdstuk 1.2 is: “Hoe komt de opleiding ICT Beheer bij Zadkine Spijkenisse tegemoet aan de vraag om gekwalificeerd personeel uit het beroepenveld?”

Uit hoofdstuk 2 blijkt spanning tussen de realiteit en de visie op de verschillende aggregatieniveaus. . Studenten geven aan dat er tijdens stage blijkt dat hen onvoldoende is aangeleerd en bedrijven geven aan dat de studenten opgeleid moeten worden voor de ICT-Beheerder van de toekomst. Er zijn docenten die contact zoeken met het werkveld en met elkaar om te werken aan die kwalificatieplicht. Er is een werkveldcommissie die contact wil houden met het werkveld om inhoud te geven aan de kwalificatie en er zijn losstaande stagebureaus bij Zadkine die contact hebben met het werkveld voor stageplaatsen.

Die spanning maakt ruimte om creativiteit tot stand te laten komen (Bryan, Goodman, & Schaveling, 2006). In het nu volgende voorstel worden mogelijke oplossingen besproken om te zorgen voor gekwalificeerde schoolverlaters bij de opleiding ICT-Beheer.

3.1. CurriculumDoor de afstand tussen werkveld en docent lijkt een goede invulling van het curriculum lastig. De docent heeft geen toegang tot de werkveldcommissie om te horen uit het bedrijfsleven wat de inhoud van het curriculum zou moeten zijn. De informatie uit de kenniscentra is oppervlakkig en actueel materiaal is niet voorhanden.

Weggeman geeft het advies om de verantwoordelijkheid van het curriculum bij de professional (de docent) te laten en in vakgroepen vanuit informele structuren te werken aan nieuwe producten (2007). Onderzoek naar curriculumontwikkeling door docenten toont aan dat het laten samenwerken aan curriculum ook de professionele ontwikkeling van docenten en de schoolorganisatie verbetert. Discussies over het nog te ontwerpen curriculum binnen het team bevorderen de kwaliteit en snelheid van het ontstaan van een nieuw curriculum (Handelzalts, 2009). Het onderzoek van Handelzalts toont ook aan dat beginnende docentontwikkelteams (een samenwerking tussen tenminste 2 docenten binnen een zelfde vakgebied) goede begeleiding en evaluatie nodig hebben. ICT Beheer bij Zadkine zou dit als voorbeeld kunnen nemen en een master-docent kunnen koppelen aan het docentontwikkelteam ICT Beheer om een beter curriculum te maken wat aansluit bij de kwalificatie-eisen ICT Beheer. In het curriculum moeten de geconstateerde vernieuwingen worden verwerkt en moet plek zijn voor het voorbereiden op levenslang leren.

3.2. ProfessionaliseringAls docenten studenten actuele kennis en vaardigheden willen leren, moet de docent zich evengoed bekwamen in professionele kennis (Fullan, 2006).

De kwaliteit van het beroepsonderwijs, en daarmee de kwalificatie van de student, is afhankelijk van de kwaliteit van de docent. De docent bezit vakmanschap: kennis en vaardigheden op zijn of haar vakgebied (McDaniel, Neeleman, Schmidt, & Smaling, 2010). De WRR schrijft over de professionalisering van de MBO docent dat de eisen aan een docent niet hoog zijn en er geen eisen aan deskundigheidsbevordering worden gesteld (Onderwijsraad, 2013). De professionalisering van docenten vereist daarom actieve aandacht. Een oplossing is te vinden in een onderdeel van de visie van Zadkine: ´co-makership’, de docent moet samen met de student leren. Dat sluit aan bij ‘een leven lang leren’ door het volgen en eigen maken van innovatie (Van den Oetelaar, 2012). Docenten moeten voor nieuwe techniek gericht getraind worden of tijd hebben om zich op een andere wijze voor te bereiden en informatie in te winnen, wellicht samen met studenten en op basis van input uit

10

het bedrijfsleven. Docenten hebben wel ruimte en tijd nodig om de discrepantie tussen realiteit en visie te kunnen oplossen (Ofman, 2001).

“Biedt professionals voortdurend leergelegenheid zodat ze state-of-the-art in hun vak en betrokken in hun vak kunnen blijven” (Weggeman, 2007).

3.3. Contact bedrijfslevenHet bedrijfsleven kan de actualiteit van het curriculum beoordelen en aangeven welke kennis en vaardigheden de toekomstige MBO ICT-er moet bezitten. Door de verschillende aanspreekpunten (werkveldcommissie, de verschillende stagebureaus en individuele contacten van docenten) zijn de contacten met het bedrijfsleven fragmentarisch.

Een blik op ons omringende landen leert dat er voorbeelden zijn van landen waar het beroepsonderwijs veel meer gekoppeld is aan het bedrijfsleven. Zo is het Duitse beroepsonderwijs sterk gericht op wat bij ons beroepsbegeleidende leerweg (BBL) of Duaal heet: leren en werken. Bij de Duitse beroepsopleidingen wordt nauw samengewerkt tussen bedrijven en onderwijsinstellingen (Busse, 2010). Door de overdracht van kennis en vaardigheden in de beroepspraktijk wordt in Duitsland een basis voor innovatie gelegd in de praktijk en worden de studenten vanaf het begin geconfronteerd met arbeidsdiscipline, verantwoordelijkheden en relaties met collega´s (Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid , 2013). Het Deense beroepsonderwijs presteert nog beter dan het Duitse (Witteman, 2013). In Denemarken is het mogelijk om jong te starten met werken om dan op een later moment alsnog papieren te halen. Het beroepsonderwijs is duaal opgezet en wordt vormgegeven samen met sociale partners. Deense studenten in het beroepsonderwijs werken tussen de 50 tot 70% van de onderwijstijd bij een bedrijf. Er is wel een hoge uitval als studenten voor hun studierichting geen passende werkplek kunnen vinden. Het is ook mogelijk om deelkwalificaties te behalen als een hele studie niet haalbaar is. Uitvallers kunnen op een later moment in hun leven alsnog een stuk opleiding herhalen en de beroepsopleiding afronden. Studenten hebben invloed op het curriculum doordat zij worden betrokken bij de planning van lessen en trainingen. (Busse, 2010).

Door contacten tussen stagebedrijven en docenten te leggen is de docent in de gelegenheid om verder te kijken dan alleen het stagebezoek. Door actief overleg met het werkveld zal de docent op de hoogte zijn van de kennisvraag uit dat werkveld.

De bedrijfscontacten zijn op landelijk niveau met de kenniscentra. Maar even belangrijk zijn de lokale contacten, zoals ook in het Deens beroepsonderwijs zichtbaar is. De ICT-contactgroep (hoofdstuk 2.4) zou daar een rol in kunnen spelen door ook vertegenwoordigers van het bedrijfsleven te betrekken en de contactgroep naar een formeel level te plaatsen. Dan hebben de bedrijven met één gesprekspartner te maken.

Ook kan gebruik worden gemaakt van een hybride leeromgeving (Huisman, Bruijn, de Zitter, & Aalsma, 2010). Een voorbeeld is bij de opleiding niveau 2 medewerker ICT van het DaVinci college in Dordrecht. Studenten werken daar samen met docenten voor een bedrijf wat van oude computers computeronderdelen scheidt en ook eventueel opnieuw assembleert. Bij ICT-Beheer zou een hybride omgeving een projectopdracht van een bedrijf kunnen zijn.

11

Figuur 2: Weergave van het toekomstige krachtenveld

3.4. ConclusieOm aan de kwalificatieplicht te voldoen zal de opleiding ICT Beheer bij Zadkine moeten investeren in een aantal verbeteringen.

Allereerst moet het curriculum aansluiten op de vraag van de arbeidsmarkt met een duidelijke plaats voor 21st century skills als voorbereiding op levenslang leren. Het curriculum moet dermate flexibel worden dat de elkaar snel opvolgende vernieuwingen gemakkelijk kunnen worden verwerkt. Een hybride leeromgeving kan een vorm zijn om levensechte projecten te doen die aansluiten bij de toekomstige werkplek.

Daarnaast heeft de kwaliteit van de docent ook zijn weerslag op de kwaliteit van de opleiding (McDaniel et al., 2010). Er moeten ICT-docenten zijn met voldoende kennis en vaardigheden op ICT gebied. Daar zal wellicht in geïnvesteerd moeten worden maar ondertussen kan de docent ook in co-makership met de student leren, want ook voor de docent geldt het levenslang leren.

De derde verbetering is gericht op het contact met het bedrijfsleven. In plaats van de verschillende commissies en bureaus is contact tussen de docenten en het bedrijfsleven van groot belang. De contacten tussen de verschillende scholen zou kunnen worden uitgebreid met bedrijfscontacten en daarmee een breed gedragen en invloedrijk overleg met het werkveld kunnen worden.

Promotieonderzoek van Adam Handelzalts heeft aangetoond dat samenwerking bij curriculumontwerp kan leiden tot een samenhangend curriculum en tot professionele ontwikkeling van de schoolorganisatie.

Randvoorwaarde is dat de docent een doorslaggevende rol krijgt bij de bedrijfscontacten en dat de docent tijd krijgt voor professionalisering en het onderhouden van contacten met het bedrijfsleven.

12

4. AanbevelingOm een invulling te kunnen geven aan de invoering van de voorstellen in hoofdstuk 3 is in dit hoofdstuk een vertaling gemaakt naar adviezen.

4.1. Actualiseren curriculumDe opleiding ICT-Beheer zal een paar ‘high-potentials’ (Weggeman, 2007) moeten zoeken die in staat zijn een innovatief curriculum samen te stellen en hen plaatsen in een Docentontwerpteam.

Dat docentontwerpteam zal met regelmaat moeten overleggen met de overige docenten en met mensen uit het bedrijfsleven om draagvlak te creëren.

De 21st century skills moeten deel gaan uitmaken van het curriculum.

4.2. Professionalisering docentNa het ontwerpen van een degelijk curriculum kan worden gekeken of er voldoende kennis in huis is voor het begeleiden van de studenten. Aan de hand van het nieuwe curriculum moeten docenten wellicht worden bijgeschoold of kunnen docenten worden uitgewisseld voor lessen.

Het professioneel statuut geeft een handreiking naar de manier waarop professionalisering onder MBO docenten plaatsvindt (vereniging MBO Raad, 2009).

Door te werken met samenwerkende teams (Brouwer, Hermanussen, Hoeve, Thomsen, & van de Venne, 2013) worden taken verdeeld en is er overleg. Er kan dan gekozen worden voor de juiste docent bij de juiste klas. Wellicht los van locaties.

4.3. Contacten met het werkveldDe twee ICT locaties Posthumalaan en Spijkenisse kunnen een gezamenlijk werkveldcommissie op zetten met daarin alle betrokken vakdocenten, BPV docenten en stagebureaus. Dan wordt het lokale bedrijfsleven betrokken bij de kwalificatie van studenten en is er sprake van meerwaarde van een werkveldcommissie. Het betrekken van de andere scholen uit de contactgroep geeft een nog grotere interactie om tot een goed curriculumontwerp te komen.

Samenwerking met bedrijven met Hybride Leren (Huisman et al., 2010) of Werkplekleren is ook een mogelijkheid. In de brochure “Werkplekleren” (van den Berg, de Jongh, Klous, & Streumer, 2010) wordt een leerafdeling besproken waar studenten onder begeleiding in een echte omgeving actief leren door snelle reflectie. Werkplekleren heeft voor de student veel voordelen: de student leert meer dan bij een stage omdat er sprake is van co-makership tussen bedrijf, student en docent en de werkzaamheden daarmee meer gekoppeld zijn aan de kaders van de opleiding.

13

BibliografieBerg, N. van den, Jongh, A. de, Klous, A., & Streumer, J. (2010). De leerafdeling: een specifieke vorm

van werkplekleren. Rotterdam: Zadkine / Hogeschool Rotterdam.

Brouwer, P., Hermanussen, J., Hoeve, A., Thomsen, M., & Venne, L. van de (2013). Samenwerkende teams in het mbo: een teamportret. 's-Hertogenbosch: Expertisecentrum Beroepsonderwijs.

Bryan, B., Goodman, M., & Schaveling, J. (2006). Systeemdenken. Ontdekken van organisatiepatronen. Den Haag: Academic Service.

Busse, G. (2010). Landenstudie secundair beroepsonderwijs: Denemarken. 's-Hertogenbosch: Ecbo.

Busse, G. (2010). Landenstudie secundair beroepsonderwijs: Duitsland. 's-Hertogenbosch: Ecbo.

Busse, G., Berkhof, S., & Meijer, K. (2006). Beroepsonderwijs in Duitsland. Nijmegen: Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt.

Ecabo. (2011). Perspectief op werken en leren in de ICT. Amersfoort: Ecabo.

Ecabo. (2013, 11 3). Masterclasses. Opgehaald van Ecabo: http://www.ecabo.nl/node/1211/

Ecabo. (2013, 11 3). Trends & ontwikkelingen. Opgehaald van Ecabo: http://www.ecabo.nl/ict-en-media/trends-ontwikkelingen/

Fried, K. (2012, 8 18). American Teacher: Heroes in the Classroom. Opgehaald van Welcomebooks: http://www.welcomebooks.com/americanteacher/presskit/posterFINAL.jpg

Fullan, M. (2006). Change theory. A force for school improvement. Opgeroepen op 6 24, 2013, van Catalyst-chicago: http://www.catalyst-chicago.org/sites/catalyst-chicago.org/files/michael_fullen_change_theory.pdf

Handelzalts, A. (2009). Collaborative curriculum development in teacher design teams. Enschede: Thesis University of Twente.

Huisman, J., Bruijn, E., Zitter, I., & Aalsma, E. (2010). Leren in hybride leeromgevingen in het beroepsonderwijs. ´s-Hertogenbosch: Ecbo.

McDaniel, O., Neeleman, A., Schmidt, G., & Smaling, H. (2010). De professionaliteit van MBO-docenten in vergelijkend perspectief. In: Gids voor beroepsonderwijs en volwasseneneducatie, C 1-2-1 tot C-1-2-75. Amsterdam: Reed Elsevier.

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2011). Actieplan mbo Focus op Vakmanschap 2011-2015. Den Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2012). Trends in beeld 2012, Zicht op Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Den Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Oecd Publishing. (2010). Learning for Jobs. Paris: OECD Publishing.

Oetelaar, F. (2012). Whitepaper ‘21st Century Skills in het onderwijs’. Opgehaald van 21st Century Skills: http://www.21stcenturyskills.nl/whitepaper/

Ofman, D. (2001). Bezieling en kwaliteit in organisaties. Utrecht: Kosmos-Z&K Uitgevers B.V.

14

Onderwijsraad. (2013). Kiezen voor kwalitatief sterke leraren. Den Haag: Onderwijsraad.

Schellekens, M. (2009). Kwalificatiedossiers nieuwe stijl: zijn ze werkbaar in de praktijk? Nijmegen: MBO2010.

Smit, M. (2009, 1 23). De systeembeheerder van de toekomst. Opgeroepen op 6 19, 2013, van Computable: http://www.computable.nl/artikel/opinie/systeembeheer/2845263/1277800/de-systeembeheerder-van-de-toekomst.html

Stichting beroepsonderwijs bedrijfsleven. (2012). Landerlijke Kwalificaties MBO ICT & Mediabeheer. Zoetermeer: Stichting beroepsonderwijs bedrijfsleven.

vereniging MBO Raad. (2009, 06 26). Professioneel statuut BVE. Opgehaald van Algemene Onderwijs Bond: http://www.aob.nl/default.aspx?id=48&article=47565&q=&m=

Visser, K., Westerhuis, A., & Hövels, B. (2010). De positie van het middelbaar beroepsonderwijs in het buitenland. 's-Hertogenbosch: Ecbo.

Weggeman, M. (2007). Leiding geven aan professionals? Niet doen! Over kenniswerkers, vakmanschap en innovatie. Schiedam: Scriptum.

Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid . (2013). Naar een lerende economie. Investeren in het verdienvermogen van Nederland. Amsterdam: Amsterdam University Press.

Witteman, J. (2013, oktober 26). Het Duitse model is niet alleenzaligmakend. De volkskrant, pp. 22-23.

Zadkine. (2011). Excellentie als handelsmerk: Zadkine op weg naar 2020. Rotterdam: Zadkine.

Zadkine. (2012). Handboek Beroepspraktijkvorming. Domein: FOOD. 2012-2013. Rotterdam: Zadkine.

Zadkine. (2013). Opleidingswijzer 2013-2014: Inhoud en examinering van de opleiding ICT- en mediabeheer. Rotterdam: Zadkine.

15

Bijlage 1: uitkomst eenvoudige enquête 4e jaars ICT-Beheer

Vraag:

4e jaars heren,

Jullie lopen nu een poosje stage. Wat is iets wat je op school had moeten leren? Meer Microsoft (SQL? SBS?) of juist theorie?

Opsomming antwoorden:

- SQL Server- WDS- Deployment met bv NET-IQ- Deployment met DVD- Deployen met Altiris- Encryptie- SCCM- Echte helpdesk simulatie- ITIL Verdieping- Computer troubleshoot- Citrix- Cisco / packettrace verdieping- Meer routing- VPN- Cisco ASA- Aandacht verplaatsen van theorie naar Praktijk bij Cisco.- Meer Netwerk security (server) en group policy- IP Telefonie

16

Bijlage 2: enquête die tijdens studieloopbaanbegeleiding

ICTB1 (ICT Beheer Niveau 4, jaar 1) en MBI2 (Medewerker ICT Beheer, niveau 3, jaar 2)

n= 23 11ENQUETE niveauNederlands % ja % nee

Dit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 91% 4%De uitleg van de docent is duidelijk. 61% 39%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 87% 9%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 78% 17%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 26% 70%De sfeer in de klas is goed. 74% 17%Ik volg deze les met plezier. 74% 26%Ik geef de docent het cijfer … 7,27

Engels % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 83% 17%De uitleg van de docent is duidelijk. 57% 43%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 74% 26%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 78% 17%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 26% 70%De sfeer in de klas is goed. 52% 48%Ik volg deze les met plezier. 57% 39%Ik geef de docent het cijfer … 6,60

Rekenen % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 43% 52%De uitleg van de docent is duidelijk. 48% 52%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 57% 43%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 61% 35%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 30% 65%De sfeer in de klas is goed. 61% 35%Ik volg deze les met plezier. 39% 57%Ik geef de docent het cijfer … 5,87

Cisco (praktijklokaal, Hoving) % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 43% 48%De uitleg van de docent is duidelijk. 39% 52%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 48% 39%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 39% 48%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 17% 70%De sfeer in de klas is goed. 48% 43%Ik volg deze les met plezier. 30% 65%Ik geef de docent het cijfer … 5,80

Cisco (theorie) % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 52% 43%De uitleg van de docent is duidelijk. 26% 65%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 48% 43%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 22% 70%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 9% 83%De sfeer in de klas is goed. 35% 57%Ik volg deze les met plezier. 17% 83%Ik geef de docent het cijfer … 4,07

Projecten (itil, helpdesk) % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 65% 35%De uitleg van de docent is duidelijk. 35% 65%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 30% 70%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 30% 65%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 22% 65%De sfeer in de klas is goed. 43% 52%Ik volg deze les met plezier. 35% 57%

17

Ik geef de docent het cijfer … 5,60

18

Projecten (server) % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 78% 17%De uitleg van de docent is duidelijk. 83% 9%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 87% 4%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 83% 9%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 35% 52%De sfeer in de klas is goed. 74% 13%Ik volg deze les met plezier. 52% 30%Ik geef de docent het cijfer … 7,33

Minor Photoshop/Premiere % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 48% 48%De uitleg van de docent is duidelijk. 83% 9%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 83% 4%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 74% 13%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 57% 22%De sfeer in de klas is goed. 70% 13%Ik volg deze les met plezier. 61% 22%Ik geef de docent het cijfer … 7,64

Office (alleen ICTB1) % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 55% 45%De uitleg van de docent is duidelijk. 45% 55%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 27% 73%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 36% 64%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 18% 82%De sfeer in de klas is goed. 45% 55%Ik volg deze les met plezier. 27% 73%Ik geef de docent het cijfer … 5,01

Burgerschap (alleen ICTB1) % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 18% 82%De uitleg van de docent is duidelijk. 64% 36%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 82% 18%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 82% 18%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 45% 55%De sfeer in de klas is goed. 64% 36%Ik volg deze les met plezier. 45% 55%Ik geef de docent het cijfer … 5,67

Mijn slb’er % ja % neeMijn slb’er besteed voldoende aandacht aan mij. 52% 48%Ik weet dat ik altijd met vragen bij mijn slb’er terecht kan 61% 39%Mijn slb’er is echt in mij geïnteresseerd 22% 78%

Algemeen % ja % neeDeze opleiding past bij mij 74% 26%Ik vind de opleiding leuk om te doen 43% 57%Ik overweeg om een andere opleiding te gaan doen 30% 70%

Opmerkingen De stoelen zijn vreselijk xSLB-er als politieagent is niet nodig xOpleiding valt tegenWe hebben teveel ophok-urenBurgerschap zijn te veel opdrachten xSlechte communicatie tussen docenten (bij projecten) xLeraren moeten meer controlle hebben en uitleg gevenOngeorganiseerdDe opleiding lijkt zelfstudieMeeste docenten helpen je niet als je er niet uitkomtWe moeten semiverplicht autodidactisch bezig zijn zonder ondersteuningSommige leraren lijken hun passie verloren te zijnWe worden niet serieus genomen

19

20

ICTB2 en ICTB3 (ICT-Beheer, niveau 4, jaar 2 en 3)

n= 14ENQUETE 9

Nederlands % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 86% 14%De uitleg van de docent is duidelijk. 71% 29%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 79% 21%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 86% 14%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 36% 43%De sfeer in de klas is goed. 86% 14%Ik volg deze les met plezier. 50% 50%Ik geef de docent het cijfer … 6,21

Engels % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 93% 7%De uitleg van de docent is duidelijk. 57% 36%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 71% 29%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 64% 29%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 43% 43%De sfeer in de klas is goed. 79% 21%Ik volg deze les met plezier. 43% 57%Ik geef de docent het cijfer … 6,21

Rekenen % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 43% 50%De uitleg van de docent is duidelijk. 50% 36%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 64% 36%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 57% 36%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 43% 43%De sfeer in de klas is goed. 79% 21%Ik volg deze les met plezier. 29% 71%Ik geef de docent het cijfer … 4,86

Cisco % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 86% 14%De uitleg van de docent is duidelijk. 64% 29%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 79% 21%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 71% 29%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 43% 36%De sfeer in de klas is goed. 79% 21%Ik volg deze les met plezier. 64% 36%Ik geef de docent het cijfer … 6,79

Project Theorie (ond) % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 71% 21%De uitleg van de docent is duidelijk. 79% 21%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 79% 14%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 93% 7%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 36% 43%De sfeer in de klas is goed. 93% 7%Ik volg deze les met plezier. 93% 7%Ik geef de docent het cijfer … 7,29

Projecten (itil, helpdesk) % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 93% 7%De uitleg van de docent is duidelijk. 57% 43%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 64% 36%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 64% 36%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 36% 36%De sfeer in de klas is goed. 86% 14%Ik volg deze les met plezier. 71% 29%Ik geef de docent het cijfer … 6,64

21

Projecten (server) % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 86% 7%De uitleg van de docent is duidelijk. 79% 21%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 86% 14%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 86% 14%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 57% 14%De sfeer in de klas is goed. 93% 7%Ik volg deze les met plezier. 79% 21%Ik geef de docent het cijfer … 7,86

Minor (Wiskunde) % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 29% 57%De uitleg van de docent is duidelijk. 93% 0%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 93% 0%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 93% 0%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 64% 14%De sfeer in de klas is goed. 64% 21%Ik volg deze les met plezier. 64% 29%Ik geef de docent het cijfer … 8,23

Helpdesk / implementeren % ja % neeDit vak is belangrijk voor mijn toekomstige beroep. 78% 22%De uitleg van de docent is duidelijk. 78% 22%Ik merk dat de docent de stof goed beheerst 78% 22%Als ik vragen heb helpt de docent mij goed. 78% 22%Als ik huiswerk maak kan ik mij goed concentreren in de klas. 33% 44%De sfeer in de klas is goed. 67% 33%Ik volg deze les met plezier. 56% 44%Ik geef de docent het cijfer … 6,44

Mijn slb’er % ja % neeMijn slb’er besteed voldoende aandacht aan mij. 86% 7%Ik weet dat ik altijd met vragen bij mijn slb’er terecht kan 93% 0%Mijn slb’er is echt in mij geïnteresseerd 71% 21%

Algemeen % ja % neeDeze opleiding past bij mij 93% 0%Ik vind de opleiding leuk om te doen 86% 7%Ik overweeg om een andere opleiding te gaan doen 0% 93%

Opmerkingen Meer diepgang gewenstRekendocent heeft ons niet voorbereid op examenDhr Berkhout als docent Helpdesk/implementeren goed, voor proj. nietBij projecten is een specialist nodig.

22

Bijlage 3: Dankwoord

Aafke, Claire, mijn (oud)leerteam, vader van Gils en het thuisfront: allen hartelijk dank voor het meehelpen en meedenken om te komen tot weer een prachtige paper! (vind ik zelf)