· Web viewOok tips over wetenschappelijke publicaties blijven altijd welkom op [email protected]....

Nederlandse Vereniging van Antroposofisch Artsen

JAARVERSLAG 2018

Inhoudsopgave

Voorwoord......................................................................................................................................................4Activiteiten......................................................................................................................................................7

Artsendagen...........................................................................................................................................7Werkgroep Geisteswissenschaftliche Gesichtspunkte zur Therapie.......................................................7Esoterisch uur.........................................................................................................................................9Mailings en convocaat............................................................................................................................9NVAA leden............................................................................................................................................9

Bestuur..........................................................................................................................................................10Bestuurssamenstelling.........................................................................................................................10

Activiteiten van het bestuur in 2018.............................................................................................................10Internationaal.......................................................................................................................................10100 jaar antroposofische geneeskunde in 2020...................................................................................11ICT-programma.....................................................................................................................................11Core curriculum....................................................................................................................................12Integrative medicine.............................................................................................................................12Research...............................................................................................................................................12Internationale Medizinische Konferenz Dornach 2019.........................................................................12Care groups..........................................................................................................................................13Berichten uit de landen:.......................................................................................................................13Goetheanum........................................................................................................................................14Bijeenkomst met de producenten onder leiding van IMKA..................................................................14Wala.....................................................................................................................................................15Weleda.................................................................................................................................................15Jungmediziner......................................................................................................................................16IVAA......................................................................................................................................................16Voorzittersoverleg complementaire artsenverenigingen.....................................................................17Contacten met de media......................................................................................................................17Overleg met Weleda Nederland...........................................................................................................17Overleg met Wala Nederland...............................................................................................................17PR.........................................................................................................................................................17

NVAA-commissies..........................................................................................................................................19Opleidingscommissie NVAA...........................................................................................................................19

Over de opleiding.................................................................................................................................19De Vervolgopleiding.............................................................................................................................19Doelstellingen van de opleidingscommissie en voortdurende bijsturing curriculum...........................20Financieel.............................................................................................................................................21

Accreditatiecommissie..................................................................................................................................22Certificatencommissie...................................................................................................................................23Visitatiecommissie.........................................................................................................................................24MIP commissie / VIM-commissie...................................................................................................................24

VIM-Meldingsformulier:.......................................................................................................................24Tuchtcommissie.............................................................................................................................................25Activiteiten van de ledengroepen..................................................................................................................26

Consultatief werkende artsen..............................................................................................................26Consultatiebureauartsen......................................................................................................................26Academy for Integrative Medicine (AIM).............................................................................................26

Studentenwerkgroep.....................................................................................................................................27Vertegenwoordiging......................................................................................................................................28

NVAA Jaarverslag 2018 Pagina


1. Sectoroverleg beroepsverenigingen NVAZ (voorheen OBAG)....................................................282. Verslag van de klachtenfunctionaris in het kader van de WKKGZ..............................................295. Taskforce opvolging...................................................................................................................33

Evaluatie Beleidsplannen 2018......................................................................................................................35Inhoudelijk............................................................................................................................................35Politiek..................................................................................................................................................35Opleiding..............................................................................................................................................36Vereniging............................................................................................................................................36Verjonging............................................................................................................................................36Opvolging huisartsen die met hun praktijk stoppen.............................................................................36Patiëntbrieven......................................................................................................................................38Boekenfonds.........................................................................................................................................38Website................................................................................................................................................38PR.........................................................................................................................................................38Samenwerking......................................................................................................................................39

Beleidsplannen 2019.....................................................................................................................................40Kerndoel 1) NVAA investeert in jonge dokters.................................................................................40Kerndoel 2) NVAA zorgt dat de dokter zich bekwaam voelt om voor te schrijven en dat de antroposofische middelen toegankelijk zijn en beschikbaar zijn..........................................................41Kerndoel 3) NVAA stimuleert gemeenschapsvorming tussen..........................................................41Kerndoel 4) NVAA bevordert bezig zijn met antroposofische gezondheidszorg (AG) inhouden bv de CARE-onderwerpen..............................................................................................................................41Kerndoel 5) NVAA heeft bijdrage aan Intergrative Medicine (IM) beweging....................................42Kerndoel 6) NVAA streeft naar professionaliteit van vereniging, bestuur en secretariaat................43

Resultaten en balans 2018, begroting 2019………………………………………………………………………………………………45 Commentaar bij resultaten, balans en begroting…………………………………………………………………………… 46

Contributie...........................................................................................................................................47Bijlage 1: Verklaring van gebruikte afkortingen....................................................................................48

NVAA Jaarverslag 2018 Page

Voorwoord

Het afgelopen jaar heeft voor het bestuur in het teken gestaan van de overdracht van het voorzitterschap. De 21

jaar bestuurslidmaatschap van Madeleen, waarvan veruit de meeste als voorzitter, hebben voor een belangrijk

deel in het teken gestaan van professionalisering van de vereniging. Na het onderzoek van de consumentenbond

in 1996, werd duidelijk dat de maatschappelijke ontwikkelingen een toenemende verantwoording vroegen van

de kwaliteit van de zorg. Deze ontwikkeling betrof natuurlijk niet alleen de NVAA, de gehele gezondheidszorg

kreeg er mee te maken. Onder haar bezielende leiding werden de vele eisen en bedreigingen die op ons af

kwamen zo goed mogelijk gepareerd. Allereerst door het opzetten van een kwaliteitssysteem waarvan het

huidige huishoudelijke reglement met al haar commissies een duidelijk resultaat is. En Madeleen zou Madeleen

niet zijn als dit niet beperkt bleef tot alleen de NVAA. Met de NVAA voorop, konden ook de andere

antroposofische beroepsverenigingen in Nederland profiteren van de kennis en ervaring die de NVAA inbracht.

Datzelfde geldt voor de internationale antroposofische beroepsverenigingen. De opleiding van de NVAA kende

internationale opvolging (met veel dank aan Guus van der Bie) en ook aan het internationale profiel

antroposofische arts droeg de NVAA, lees: Madeleen, een belangrijke bijdrage.

Maar niet alleen op het gebied van kwaliteitseisen moest de NVAA het hoofd bieden. Verschillende keren was er

het BTW-spook dat de antroposofische geneeskunde probeerde de diskwalificeren door het geen geneeskunde

te noemen en dus BTW-plichtig te maken. Een grote mate van wakkerheid zorgde ervoor dat de NVAA steeds op

tijd was om het tij te keren, de laatste keer werden de antroposofische huisartsen zelfs expliciet vrijgesteld in de

wet. Een dieptepunt in het voorzitterschap was het verlies van een groot deel van de antroposofische

geneesmiddelen, ondanks jarenlang – juridisch – verzet. Maar zelfs dát leverde iets op dat Internationaal

waardering en navolging kreeg: de Weleda bereidingsapotheek.

Rond de BIG-herregistratie van de basisartsen moest de NVAA weer in de bres springen voor haar leden, mede

waardoor de meeste leden redelijk probleemloos hun herregistratie behaalden. Waar mogelijk werd er

samengewerkt met de andere complementaire beroepsverenigingen en de KNMG.

Dat samenwerking met andere werkers in het antroposofisch veld voor haar belangrijk is, én dat zij een

voorvechtster is van de eerste lijn, blijkt ook uit haar inzet voor de NVAZ. Vanaf de oprichting had zij als

bestuurslid een belangrijke rol in het positioneren van de (kleine) eerstelijnswerkers tussen de (grote)

antroposofische, heilpedagogische, instellingen.

Onder haar voorzitterschap waren er verschillende maatschappelijke onderwerpen die om een reactie vroegen.

Zo waren er twee mazelenepidemieën, kwam het HPV-vaccin, was er veel discussie over euthanasie en ging zij de

confrontatie en discussie met anderen niet uit de weg. Ze zocht daarbij niet de polarisatie maar wilde juist laten

zien wat de antroposofische geneeskunde als aanvulling kon bieden. Niet tegen, maar samen was vaak haar

NVAA Jaarverslag 2018 of 48


uitgangspunt. Bij het jubileum van haar eigen therapeuticum maakte ze een promotie DVD om aan de

buitenwereld te laten zien wat de antroposofische geneeskunde, met haar diversiteit aan therapieën, te bieden

heeft. Het eigen belang stond nooit op de voorgrond, de antroposofische geneeskunde verdiende alle aandacht.

Als er elders in het veld iets gebeurde waarvan zij vond dat de NVAA betrokken hoorde te zijn, dan was zij erbij.

Maar Madeleen was niet alleen bezig met het positioneren van de antroposofische geneeskunde in het brede

maatschappelijke veld. Voor haar was de inhoud minstens zo belangrijk. Ze heeft zich al die jaren sterk gemaakt

voor de inhoud van de artsendagen, het esoterisch uur en meer recent voor de ICT op de artsendagen. Om de

kennis van ervaren antroposofische artsen niet verloren te laten gaan, organiseerde zij mede dat er een

repertorium antroposofische geneesmiddelen kwam, terwijl ze internationaal ook actief was om het Vademecum

te laten verschijnen. Bovendien droeg zij bij door diverse geneesmiddelen te bespreken voor het Vademecum.

Het afgelopen jaar benutte het bestuur om zich te bezinnen op haar kerndoelen. Waarvoor zou de NVAA zich

hard moeten maken? Uitgangspunt is dat de afgelopen jaren veel aandacht gericht was op de eisen uit de

buitenwereld, op het inzetten op kwaliteitsinstrumenten en professionalisering, naast de aandacht voor nieuwe

wetten als de WKKGZ, de wet BIG en de herregistratie en de wet AVG. Nu dat allemaal staat en goed is ingebed,

ontstaat er ook weer ruimte om, meer nog dan in het verleden het geval is, in te zetten op versterking van de

medische inhoud. De activiteiten om de geneesmiddelen meer in het bewustzijn te krijgen, zoals genoemd in de

brandbrief die begin dit jaar naar alle leden ging, is daarvan een mooi voorbeeld.

In het hoofdstukje beleidspunten gaan we uitgebreid in op alle kerndoelen en we zullen u op de ALV van maart

vragen om, samen met het bestuur, te prioriteren.

Zoals genoemd vroeg de herregistratie van de basisartsen het afgelopen jaar de aandacht van het bestuur.

Gelukkig konden we daarbij teruggrijpen op het uitgangspunt dat we ook in de btw-kwestie gebruikten, namelijk

dat de antroposofische geneeskunde zich voor een groot deel afspeelt in het gebied van de ‘niet

medicamenteuze behandelingen’ zoals vrijwel elke NHG standaard die kent. Dat betekent dat na anamnese en

lichamelijk onderzoek er een diagnose gesteld wordt en de patient adviezen en behandelingen krijgt,

bijvoorbeeld rondom leefstijl. Als die behandelingen onvoldoende resultaat afwerpen, komt de medicamenteuze

behandeling conform de NHG standaard weer in beeld. Het gehele antroposofische handelen past daarmee

binnen het reguliere frame van consultvoering. Voor zover bekend is van geen enkel lid de aanvraag voor

herregistratie afgewezen. Overigens is bij alle leden ook de btw-discussie gesloten: iedereen heeft zijn ten

onrechte betaalde BTW terugontvangen.

De WKKGZ kon, mede door de inspanningen vanuit de NVAZ, vrij geruisloos worden geïmplementeerd in de

praktijken en de klachtenfunctionaris, Gels Versteegh, werd in 21 casus geraadpleegd. Ook bij de invoering van

de wet AVG waren er weinig problemen, de meeste artsen werden vanuit hun reguliere beroepsvereniging

ondersteund, zodat de NVAA met name ondersteunende informatie gaf aan haar consultatief werkende leden.



Het besluit van de grote heilpedagogische instellingen om de NVAZ te verlaten, maakt dat de NVAA zich samen

met de overige beroepsverenigingen en de kleinere instellingen moet beraden op een nieuwe samenwerking.

Voor de NVAA zijn daarbij de volgende uitgangspunten belangrijk: de NVAZ is een goed bereikbaar

aanspreekpunt voor mensen die informatie zoeken over de antroposofische gezondheidszorg, de NVAZ is als

koepel aanspreekpunt voor zorgverzekeraars en andere organisaties als bijvoorbeeld politieke partijen, Vektis en

Vecozo, de NVAZ herbergt de klachtenregeling in het kader van de WKKGZ zowel voor de beroepsverenigingen

als voor de therapeutica, de NVAZ doet de ledenadministratie en communiceert hierover met zorgverzekeraars

en andere stake-holders. Tot slot coördineert de NVAZ het pr-project dat in 2017 is opgestart.

Het bestuur had minder geluk met de secretariële ondersteuning. Het aangegane contract met ‘Betty en Bob’

werd -wegens gebrek aan ‘menskracht’- eenzijdig opgezegd, waarmee de door het bestuur geïnvesteerde tijd in

inwerken goeddeels verloren ging. Gelukkig werd Wim Verest bereid gevonden de taken tijdelijk weer op zich te

nemen. Sinds enkele maanden heeft nu de ‘Verenigingsmanager’ deze taak op zich genomen. Vooralsnog lijkt dit

een goede keus te zijn geweest. De Verenigingsmanager heeft, in het vacuüm dat ontstond door het ontslag van

de bureaumedewerkers van de NVAZ, ook de taken van het secretariaat van de NVAZ overgenomen.

Er was in het afgelopen jaar ook intensief overleg met de Weleda. Samen werd er gekeken naar de

beschikbaarheid van de geneesmiddelen in Nederland. Zo werd het mogelijk om rechtstreeks bij de

bereidingsapotheek te bestellen, ook middels een app, en werd er een samenwerking aan gegaan met de Linde

Apotheek. Samen met Weleda willen we ook het komend jaar veel aandacht geven aan de antroposofische

geneesmiddelen.

Veel minder goed liep de samenwerking met de Wala. Het bestuur van de NVAA werd volledig overdonderd door

de mededeling dat de Wala haar registraties voor de Nederlandse markt niet langer wenste te handhaven en

haar middelen, 5 oliën en circa 25 geneesmiddelen, van de markt zou terugtrekken. Bezwaren van de NVAA, en

later ook vanuit de Internationale artsengemeenschap, maakten geen enkele indruk waardoor er weer minder

middelen beschikbaar zijn voor de Nederlandse markt.

Op de afgelopen ALV, van maart 2018, werd het bestuur opgeroepen om te onderzoeken of er een medisch

ethische commissie zou kunnen komen, die binnen de NVAA-standpunten voorbereid op een aantal belangrijke

punten. Voor het bestuur is het belangrijk dat deze standpunten genuanceerd zijn, waarbij verschillende

invalshoeken en overwegingen aan bod komen. Alleen zo kunnen de standpunten ook onderwerp van gesprek

worden op artsendagen of in de spreekkamer met de patient. De voorbereidingsgroep van de artsendagen wil dit

dan laten terugkomen op de artsendagen. Als thema’s zien we onder andere: Euthanasie, orgaandonatie,

pallatieve sedatie en vaccinatie.

De artsendagen werden het afgelopen jaar over het algemeen goed bezocht en waren steeds

inhoudelijk van goede kwaliteit. Samen met alle aanbieders van (na-)scholing werd gekeken naar een



evenwichtige invulling van de artsendagen. Gestreeft wordt naar de volgende invulling van de

artsendagen: 2 voor de Academie (jonge en oude dokters ontmoeten elkaar), 2 voor Plantago, 2 voor

respectievelijk de artsen-priesters en artsen-euritmistendag, 2 voor resp. ALV en de medische sectie

conferentie en twee voor ICT (Inter Collegiale Toetsing).

Grote bron van zorg is de bezetting van de diverse vacatures: het bestuur kent mt ingang van april 2019

maar liefst 3 vacatures, maar ook de visitatiecommissie, de MIP-commissie, het college van beroep en

de accreditatiecommissie hebben één of meer vacatures. Het bestuur roept haar leden dan ook

dringend op om zich te melden voor een van de vacatures.

Rest het bestuur op deze plek alle leden te bedanken voor hun betrokkenheid, speciaal de velen die actief zijn

(geweest) in een van de NVAA-commissies en - nascholingen. Dit jaarverslag is een weergave van hun inzet.

Het bestuur



Activiteiten

Artsendagen

Januari Maculadegeneratie en de preventie van myopie en cataract.

Februari Medische Conferentie “Samen scholen”

Maart Esoterisch uur, jaarvergadering

April Lyme

Mei Geen artsendag

Juni Plantago: Magnesium

September ICT: kanker

Oktober Geen artsendag

November Artsen-priesterdag: dementie

December Euritmisten – artsendag: Neurastenie - hysterie

Werkgroep Geisteswissenschaftliche Gesichtspunkte zur Therapie.

Het afgelopen jaar zijn er weer maandelijkse ontmoetingen geweest met de Wijnrank groep die meestal op de

tweede zaterdag van de maand gehouden worden voordat de artsen-dag begint of bij een van de leden thuis in

de zitkamer meestal van 09.00 tot 10:30.

De Wijnrank groep bestaat al 30 jaar en was oorspronkelijk de groep voorgezeten door Frank Wijnbergh (GA 312)

en later door Ton van Osch (GA 313). De laatste vier jaar wordt de lijn van de voordrachten vastgehouden door

Willem Beukers.

Er is een vaste groep deelnemers (ongeveer 12) die met regelmaat samenkomen.

Huisartsen, apotheker, tandarts, KNO-arts, oogarts en internist en psychiater maken het samen weer boeiende

bijeenkomsten omdat ieder vanuit zijn invalshoek bijdraagt aan verheldering van de voordrachten van R. Steiner.

Het is een open groep waar eenieder zo maar kan instromen of eenmalig langs kan komen. Nieuwkomers worden

enthousiast begroet. Na een korte inleiding lezen we de derde artsencursus, GA 314 Physiologisch

Therapeutisches handelend over het boeiende thema van de nierstraling. Afgelopen half jaar maken we een

uitstapje in GA 218 met de voordrachten van 20-10-1922 en 22-10-1922 ook handelend over het onderwerp de

nierstraling.

Buiten de bijeenkomsten is er de mogelijkheid te reageren op allerlei ontwikkelingen binnen de digitale muren

van HAweb (https://haweb.nl). Het is een online platform van huisartsen onder de rook van de LHV en de NHG

die ook toegankelijk is voor niet-huisartsen maar dan op uitnodiging van de webmaster. Op dit moment zijn er 80



deelnemers, voor het allergrootste deel huisartsen, die met elkaar informatie uitwisselen over een keur van

onderwerpen. Voor informatie: [email protected]

Willem Beukers

Esoterisch uur

Voorafgaand aan de jaarvergadering werd voor de leden van de NVAA een goed bezocht esoterisch uur

gehouden over ‘Fühle in des Fiebers Maß’ door Guus van der Bie, met euritmie door Hilda Boersma en gesprek

over hoe je om kunt gaan met deze meditatie.

Mailings en convocaat

Maandelijks gaat het convocaat naar de leden. Na invoering van een bijdrage in de verzendkosten zijn er

momenteel nog 2 leden die de mededelingen per post ontvangen. De overige leden krijgen de mededelingen per

mail. In de tekst van de mededelingen zijn links opgenomen naar de artikelen die vervolgens ook op de

ledenpagina van de NVAA te lezen zijn.

Gestreefd wordt naar een goede mix van verenigingsnieuws, actualiteiten en (wetenschappelijke) artikelen. Stuur

je bijdrage altijd aan: [email protected]. Ook tips over wetenschappelijke publicaties blijven altijd welkom op

[email protected]. Tussentijds vonden er mailings plaats naar aanleiding van actuele ontwikkelingen. De

mailings zijn ook terug te vinden op de ledensite: www.nvaa-leden.nl/convocaat/. Toegangswoord tot de

ledenpagina is op te vragen bij het secretariaat.

NVAA leden

In 2018 zijn 4 nieuwe leden tot de vereniging toegetreden, waaronder twee aspirantleden. Er waren 4

opzeggingen. Mattijs Chavannes, voormalig huisarts in Amsterdam, overleed eind maart 2018. Luch Leeffers,

voorzitter van de accreditatiecommissie, overleed plotseling op 28 december 2018. Op de jaarvergadering zullen

we hem gedenken.



http://www.nvaa-leden.nl/convocaat/

mailto:[email protected]


Bestuur

Het algemene bestuur (AB) vergadert iedere twee maanden over de grote lijnen van het verenigingsbeleid. Op de

agenda staan als vaste punten alle commissies en disciplines binnen de NVAA. Het dagelijks bestuur (DB) handelt

in de tussenliggende maand alle lopende zaken af. De voorzitter is aanspreekpunt voor actualiteiten en media.

Bestuurssamenstelling

Madeleen Winkler: voorzitter, DB, PR, voorbereidingsgroep artsendag, mediacontacten, lid visitatiecommissie,

aanspreekpunt commissies binnen de NVAA, overleg met Weleda, deelnemer voorzittersoverleg CAM-artsen.

Op persoonlijke titel: vicevoorzitter IVAA-bestuur en van daaruit deelname aan internationale CAMDOC en CAM

Stakeholderoverleg EUROCAM tot september 2018, tevens lid medische sectieraad.

Nanette Roelfsema: vicevoorzitter, lid DB, overleg Weleda, TIG, inwerken op voorzitterschap, afgevaardigde

internationaal.

Marieke Krans: lid DB, sector beroepsverenigingen NVAZ, lid visitatiecommissie, lid opleidingscommissie,

afgevaardigde internationaal.

Christof Zwart: penningmeester, secretaris, AB, website., overleg Weleda.

Arthur Gradenwitz: lid DB, contactpersoon nieuwe leden.

Annemieke van Oostveen: lid AB, aanspreekpunt Antroposana en - patiëntenbrieven, lid bestuur AIM.

Het bestuur wordt secretarieel ondersteund door de Verenigingsmanager.

Het bestuur wordt ten aanzien van de zorgverzekeringen bijgestaan door Barbara Bischot.

Peter Staal is bestuurslid van de NVAZ.

Eef Jansen vertegenwoordigt de NVAA in het internationale opleidingen overleg.

Er is jaarlijks overleg met de onderwijscommissie, de accreditatiecommissie en de certificatencommissie. Zo

nodig vergadert het bestuur over onderzoeksvragen met Erik Baars, lector AG aan de Hogeschool Leiden.

Activiteiten van het bestuur in 2018

Internationaal

Medizinische Sektion bijeenkomst van besturen artsenverenigingen wereldwijd 17 en 18 september 2018

Dornach (Marieke, Nanette, Madeleen voor NL)



Zoals altijd was het goede oude vrienden weer tegen te komen en te horen hoe AG in de wereld groeit, krimpt,

overleeft en zich inspant.

100 jaar antroposofische geneeskunde in 2020.

Brainstorming in kleine groepjes wat in Dornach en nationaal gedaan zou kunnen worden om het 100-jarig

bestaan van AG te vieren en daarmee AG meer zichtbaar te maken. Hierbij waren ook een aantal coördinatoren

van de IKAM, Internationale Koordination Antroposophische Medizin, aanwezig.

Interne feestelijkheid, extern, openbaar congres in Dornach, in Brussel en nationaal, om AG zichtbaar te maken,

bv over een van de care thema’s (zie later) waar AG wat bij te dragen heeft. Liefst in samenwerking met collega’s

en therapeuten. Dus in NL in de medische sectie, ook met andere secties van de AViN, integrative medicine

collega’ s, liefst in samenwerking met universiteit of hogeschool. Vooral ook interessant voor jonge mensen,

medisch studenten en therapeuten in opleiding. Als WHO-benchmark document tegen die tijd gepubliceerd is

kan dat ook een momentum zijn.

Vooral anderen over AG laten spreken, patiënten met name. Ook politici uitnodigen. Bijvoorbeeld opening door

minister van volksgezondheid. ZONMW?

Gesuggereerde onderwerpen:

Wetenschappelijk onderzoek

Stukje geschiedenis AG (in NL en wereldwijd)

Lifestyle

Voeding

Care onderwerpen

Alle praktijken, therapeutica op zelfde dag een open dag?

Voor financiën wordt gedacht aan fondsen, bijdragen vanuit beroepsverenigingen, organisaties in de beweging

en crowd funding,

Er komt een website, ook met alle studies, documentatie en video’s, maar ook om power point presentaties in de

voorbereiding met elkaar te delen voor clear messages, met de juiste toon om uit de zweverige ideologie hoek en

geloof te komen.

Zie verder: avond met de Jungmediziner.

ICT-programma.

De Medizinische Sektion heeft een ICT-programma geïmplementeerd waarmee verschillende groepen, IKAM,

Care groepen bv, informatie makkelijk via het portal met elkaar delen kunnen, gemeenschappelijk aan



documenten verder kunnen werken, skype vergaderingen met delen van beeldscherm kunnen houden etc. Uit

ervaring kan ik, MW, zeggen dat het nog niet allemaal even soepel en probleemloos werkt, maar biedt natuurlijk

voor een internationale wereldwijde organisatie wel mogelijkheden tot samenwerking.

Core curriculum

Op uitnodiging van de WHO heeft de antroposofisch medische beweging een verzoek tot Benchmark van de

opleidingen (artsen, verpleegkundigen en therapeuten) ingediend bij de WHO. Dit is uitsluitend een beoordeling

of het goede opleidingen zijn in vergelijking met andere opleidingen. Opdat er niet tegenwerking vanuit

‘Skeptiker’, de antikwakbeweging, komt is het essentieel hierover niet van de daken te schreeuwen en uitspraken

dat AG ‘erkend gaat worden door de WHO’ krachtig te ontkrachten.

Er is gesproken over waar men tegenaan loopt in de verschillende landen bij het invoeren van dit gezamenlijk

door het internationale opleidingenoverleg geaccepteerde core curriculum. Omdat de Nederlandse opleiding min

of meer uitgangspunt was voor het core curriculum, voldoet onze opleiding.

Integrative medicine

Niet overal wordt de definitie op dezelfde manier gebruikt. Overal is de samenwerking verschillend (zinvol).

Definitie zouden we graag zo veranderd zien dat de geneeskunde vermenselijkt wordt, de geest geïncludeerd,

conventionele geneeskunde mede uitgangspunt is en we bijdragen aan het overstijgen van alleen egoïstisch voor

de eigen methode strijden.

Research

Helmut Kiene gaf vanuit de research council een overzicht van wat er allemaal aan onderzoek gepubliceerd wordt

en welke research conferenties er voorbereid worden, 11 maart 2019.

De website van de Sektion heeft een prachtige (door Gunver Kienle ) up to date (gehouden) overzichtspagina

over research ingericht: https://medsektion-goetheanum.org/forschung/

Het zou goed zijn als er op onze website een directe link ‘wetenschappelijk onderzoek’ daarnaartoe zou komen

en niet alleen een link naar de ivaa die dan weer verwijst naar de Sektion.

Peter Zimmermann probeert Finland in 2020 gastland te laten zijn van het ECIM (European Congress of

Integrative Medicine) wetenschapscongres te laten zijn.

Internationale Medizinische Konferenz Dornach 2019.

Deze keer zal aan klankether, water, beweging gewijd zijn. Ideeën voor de juiste titel werden geïnventariseerd.



https://medsektion-goetheanum.org/forschung/

Care groups

Wat kan AG bijdragen aan de oplossing van huidige medische topics?

Wat is de stand van zaken van de care groups.

In alle groepen wordt hard gewerkt en op Anthromedics worden de resultaten gepubliceerd. Gaat 20 oktober

online. https://www.anthromedics.org/topics/357, tabblad Praxis.

Care 1 zwangerschap en jonge kind organiseren weer een ‘ Kleinkindkongress’ ook in 2020, begin juni.

Care 2 koorts, infectieziektes, antibiotica resistentie: rhinosinusitis paper is in eerste versie klaar, inclusief

patiëntenbrief (olv MW). Wordt in een zogenaamd Delphiproces nog bekeken door aan aantal experts. Otitis

media, pneumonie, urineweginfecties volgen nog.

Care 3 slapeloosheid, trauma, angst en depressie

Care 4 oncologie

Care 5 palliatieve zorg

Berichten uit de landen:

In India werkt een groep artsen en therapeuten aan een gezamenlijk thema.

Taiwan IPMT groeit, met veel opgeleide verpleegkundigen. Er wordt nu gedacht aan het stichten van een kliniek.

Hongarije medische sectie gesticht. Voor de geneesmiddelen is oplossing bereikt dat artsen een lijst kunnen

opgeven van wat de komend jaar denken voor te schrijven en dat mag apotheek dan op voorraad hebben aan

Weleda middelen.

In Oostenrijk zijn jaarlijks aan verschillende universiteiten en hogescholen artsencursussen van een week.

In Frankrijk is antroposofie weer op de sektenlijst gezet. Paar dagen later kwam de uitspraak in het proces

daartegen dat de vereniging vorig jaar had aangespannen. Plaatsing van antroposofie en antroposofische

geneeskunde op de sektenlijst is NIET terecht en moet herroepen worden. Er gebeurt niets.

Wel publicatie in augustus van een artikel in le Monde waarin alle aanklachten tegen antroposofie weer uit de

kast gehaald worden: racisme, nazi ideeën, onbewezen behandelingen etc. Er wordt nog gewerkt aan een

passende reactie. Ook de IVAA heeft al heel snel een corrigerende reactie over de AG afgegeven, zie

https://www.ivaa.info onder NEWS.

Zwitserse artsenvereniging viert in 2019 50-jarig bestaan.

NVAA is opgericht 21 augustus 1967, dus wij hebben dat verslapen…

Internationaal speelt de discussie in de media over vaccinaties. In Duitsland is een congres geweest van zeer goed

geïnformeerde antroposofische kinderartsen met mensen van vaccininstituut en van het ministerie met



vruchtbare discussies. Voorlopige studieresultaten zijn besproken van een vergelijkende studie van normaal

gevaccineerde kinderen met later en niet gevaccineerde kinderen geassocieerd met sterk afnemend voorkomen

van astma.

De discussie is overal een politieke discussie: WHO wil mazelen bij de mens voorkomen, virus uitroeien lukt niet,

dus wil Europa en andere landen dat ook en dus moet een minister van volksgezondheid wel iets roepen als er

zich een mazelen geval voordoet. Duidelijk is dat je als volwassene beter ingeënt kunt zijn dan helemaal geen

mazelen doorgemaakt te hebben. Ook werd een studie in Afrika geciteerd waarin bleek dat na een DTP er een

hoger sterftecijfers was. IVAA zal een position paper ontwerpen voor op de website.

Goetheanum

Sedert de dramatische algemene vergadering van de AAG, algemeine anthroposophische Gesellschaft dit

voorjaar waarbij 2 van de bestuursleden niet herkozen werden (een coup van de Zwitsers door massaal iedereen

op te roepen naar Dornach te komen om tegen te stemmen, waaronder veel wegbezuinigde ex-Goetheanum

medewerkers) is de samenwerking goed in Goetheanumleitung, die gevormd wordt door Vorstand/bestuur en

Hochschulkollegium/hogeschoolcollege en is er ook financieel een heldere transparantie.

De antroposofische vereniging telt nu 43.000 leden. Dat worden er steeds minder. Er zijn 40.000 instituten

geïnspireerd door de antroposofie, waarvan de medewerkers grotendeels geen lid van de vereniging zijn. Maar

natuurlijk wel gebruik maken van het gedachtegoed, of medewerkers hebben die van daaruit geschoold zijn. Bij

een jaarlijkse conferentie van de Sektion hoeft bijvoorbeeld niet voor het gebouw en de inzet van de

Goetheanum medewerkers betaald te worden. Om dit betaalbaar te houden is de World Goetheanum

Association http://www.worldgoetheanum.org/en/ opgericht om deze organisaties wel in verbinding te brengen

met het Goetheanum en vooral ook voor een financiële bijdrage te zorgen.

In de 2e brief aan de leden (02 1924) beschrijft Rudolf Steiner hoe antroposofie door de mens moet gaan. Alles

wat aan boeken en voordrachten gedrukt wordt sterft eigenlijk in de dode letter en heeft een

mensengemeenschap nodig die het , in gesprek, weer tot leven wekt. Daarvoor noemt hij die Gruppe auf

sachlichen Felde. De vereniging kende natuurlijk al Sektionen (werkgebieden) en Zweigen (ledenavonden). Een

Gruppe auf sachlichen Felde is een ‘interest group’ in de algemene vereniging, betaalt per jaar 120 euro en is

rechtstreeks verbonden aan de AAG in Dornach en kan (eventueel tijdelijk) werken aan een onderwerp.

Sektionsleiter Matthias Girke deed eigenlijk een oproep aan werkgroepen om zich op die manier, ook als niet

leden van de vereniging, aan het Goetheanum aan te sluiten, met een contactpersoon voor de Medizinische

Sektion.



http://www.worldgoetheanum.org/en/

Bijeenkomst met de producenten onder leiding van IMKA.

Er was een indrukwekkende presentatie van Wala Rusland die in moeilijke omstandigheden met creativiteit Wala

geneesmiddelen magistraal maakt met een miljoen omzet, terwijl een potje korrels (10 gram) 2 euro kost en een

doos ampullen € 7. Na het communisme was er een open politieke situatie, en niet de wil om op termijn

Europese regelgeving te gaan implementeren. Het therapeuticum in Sint-Petersburg staat schuin tegenover de

medische commissie, die zich dus door hen laten behandelen want lekker dichtbij… Ze schrijven alles voor wat in

Rusland voorhanden is van allerlei firma’ s, ook homeopathisch en herbals. Viscum halen ze zelf in een koffer op

in Duitsland eenmaal per 2 maanden. Bij aanhouding hebben ze de recepten bij zich en zijn ‘erg ziek’.

Iscador AG geen out of stock, gaan in Italie in een apotheek de ampullen laten maken.

Franse invoer van Iscador afgewezen omdat er een 2e gerandomiseerde studie moest zijn. Dat duurt nog even,

dan kan het wel alleen voor Iscador Q (pankreas studies van Trögler), de rest is dan off label. En als arts blijf je

verantwoordelijk. (net als bij ons dus). Er wordt veel geïnvesteerd in verder onderzoek.

In Brazilië is Iscador in 2015 geregistreerd.

Abnoba nieuw gebouw, van het gehele geleverde assortiment is slecht 5% op voorschrift van antroposofische

artsen! Vooral aan reguliere oncologen in Duitsland. Onderzoek naar blaascarcinoom. Ook naar viscum op

gekweekte ipv wilde essen, ivm de essenziekte waaraan de langzaam groeiende bomen massaal doodgaan op het

ogenblik. Zoeken samenwerking met de andere firma’ s op gemeenschappelijk gebied.

Wala

Veel out of stock door unieke machines die bij breakdown een moeilijk te vinden supergespecialiseerde monteur

nodig hebben. Argentum nitricum en berberis ampullen hebben altijd al zwevende partikeltjes, die verdwijnen bij

omschudden. Maar partikeltjes mag niet in een ampul, dus tijdelijk niet leverbaar. Naar een oplossing wordt

gezocht. Ook in Duitsland veel aanvallen op homeopathie (prof. Ernst…) met dreiging van ‘voor kinderen uit de

verzekering’ en ‘moet niet meer leverbaar zijn in apotheek’.

Italië einde overgangstijd naar nieuwe regelgeving: 25% daling omzet. Regering zegt nu misschien jaar langer

overgangstijd, dan zouden meer registraties gehaald kunnen worden, maar groothandels hebben die middelen al

afgeschreven. Na indienen van dossier komt er een waslijst aan aanvullende vragen die beantwoord moeten

worden, met documenten, te veel om binnen de inlevertermijn van 14 dagen te kunnen aanleveren.

In Chili al jaren ongeregeld op de markt. Daar nu uitnodiging naar de firma’ s en de artsen gegaan, kom eens

praten we moeten toch zien dat we dat netjes met elkaar regelen > reisje Chili (ook Thomas Breitkreutz werd

daarvoor uitgenodigd).



Weleda

Geneesmiddelen: € 25.000 tekort op geneesmiddelproductie. Lifecyclemanagement niet voor alle middelen

haalbaar. (Dat betekent dat middel niet meer verkocht mag worden en bij de eerstvolgende inspectie controle

eruit vliegt). In overleg met uitgebreide IMKA assortimentslijst doorgelopen en geprioriteerd aan hand van

klinische ervaring van de artsen per land (inclusief MW), galenische vormen, onderzoeksresultaten en kosten.

Behelst 1,3% omzet in Du en 3,6% in Zwi.

Spanje heeft net te horen gekregen dat Weleda Spanje gaat sluiten en alles in Frankrijk besteld zal moeten

worden. Aanwezige kinderarts kan dat in haar gewone ziekenhuis niet verkopen, behandeling gaat niet door dan.

Zweden apotheek aan de kliniek wordt gesloten, registratie van een aantal middelen gaat wel door (na

uitgebreide bemiddeling van Sektion en IVAA).

In Brazilie maakt 1 farmaceut ampullen.

CIMA (Zd Amerika) gaat farmaceutenopleiding starten om zo meer zulke apotheken te kunnen hebben. Ook

Spaanse farmaceut sluit daarbij aan.

Jungmediziner

Op 18 september presenteerde de Jungmediziner, de jonge dokters van nu, een concept- programma voor een

conferentie van 1 week ter gelegenheid van 100 jarig bestaan in 2020.

In deze groep hadden ze uitgebreid de Brücke-voordrachten bestudeerd, lieten de groep aan de hand van een

Brücke-spreuk van Rudolf Steiner in kleine groepjes uitwisselen. Voortbouwend op de systematiek van de

jaarlijkse internationale medische conferenties in Dornach presenteerden ze een (Duits aandoende) opbouw van

de conferentie door de week heen vanuit de ethersoorten, met werkgroepen rond het thema met hopelijk jonge

en oudere dokters en therapeuten en ook werkgroepen met vakthema’s. De suggesties die gedaan werden

betroffen: laat meer toekomstvisie voor de AG doorklinken en bouw voldoende kunstzinnige momenten in.

Madeleen Winkler

IVAA: zie ook www.ivaa.info

Tijdens jaarvergadering van de IVAA werd er een update gegeven van WHO traject voor benchmark

antroposofische opleiding, door de 2 WHO experts die dat doen en ook bestuurslid IVAA zijn. Ook werd de IVAA

Strategy besproken. Dat het bestuur in NL e.e.a. goed doorgesproken hadden en wijzigingen en aanvullingen had

werd zeer gewaardeerd en geprezen!

In kleine groepjes werd gesproken over wat dat voor ieders land betekende. De Strategy is aangenomen en

landen zijn uitgenodigd die te bespreken en nog eventuele aanvullingen te geven naar het voorbeeld van NL.



Hoe gebruiken we 100 jaar antroposofische geneeskunde om politiek als AG zichtbaarder te worden? In groepjes

verder uitgewerkt. Tijdens de algemene vergadering werd bericht over alle activiteiten van afgelopen jaar,

bestuur en penningmeester kreeg decharge. Voltallig bestuur, inclusief Claar van Herpen vanuit NVAA is gekozen

voor termijn 3 jaar.

Nieuwe website www.ivaa.info werd gedemonstreerd.

Elisa Baldiri de nieuwe algemeen secretaris stelde zich voor.

Er werd warm afscheid genomen van Anette Bender, Christoph Wirtz en Madeleen Winkler.

Voorzittersoverleg complementaire artsenverenigingen

In 2018 heeft er geen overleg plaatsgevonden.

Contacten met de media

Leden van de NVAA reageerden op artikelen in bijvoorbeeld Medisch Contact, maar ook op berichten in de

landelijke dagbladen.

Om eenduidig naar buiten op te treden is het van essentieel belang dat mediacontacten van leden van de

NVAA afgestemd worden met het DB van de NVAA.

Overleg met Weleda Nederland

In 2018 waren er enkele bijeenkomsten van bestuur en de Weleda. We proberen vooral gezamenlijk te

zoeken naar oplossingen om de bereidingsapotheek voor Nederland te behouden. Van de zijde van

Weleda was dat onder andere door het beschikbaar stellen van een bestel-app en de service om

medicatie aanvragen voor Duitsland door te sturen. Het bestuur heeft voor 2019 enkele activiteiten op

het programma staan om de antroposofische geneesmiddelen weer onder de aandacht te brengen.

Overleg met Wala Nederland

Er was in 2018 overleg met de Wala, waarbij het bestuur onaangenaam verrast werd door de mededeling dat

Wala de geneesmiddelen terugtrekt van de Nederlandse markt, ook de 5 officieel geregistreerde

geneesmiddelen.

PR

Pr-activiteiten zijn de verantwoordelijkheid van het DB. Journalisten weten het bestuur met vragen wel te

vinden, maar de contacten hebben in 2018 niet tot (spraakmakende) radio of tv-optredens aanleiding gegeven.



http://www.ivaa.info/

NVAA-commissies

Opleidingscommissie NVAA

Leden van de Opleidingscommissie (OC)

Guus van der Bie, Véronique van Erp, Marieke Krans, Majella van Maaren, George Maissan, Karen Siebring,

Nienke Smitsman, vanaf september heeft Tessa Posthuma zich weer bij de groep gevoegd, Eef Jansen (voorzitter/

penningmeester)

De OC bestond het afgelopen jaar uit acht personen. Quirine Dekker ondersteunt bij de coördinatie en facilitering

van de onderwijsactiviteiten en voert het secretariaat van de OC. Veronique van Erp en George Maissan zijn de

groepsleiders voor de terugkomdagen. George Maissan is in de OC als vertegenwoordiger van de stuurgroep

Basismodule, Marieke Krans als vertegenwoordiger van het bestuur NVAA. Binnen de OC is een stuurgroep

Vervolgopleiding gevormd door Véronique van Erp, Marieke Krans, George Maissan en Karen Siebring.

De Opleidingscommissie is in 2018 zeven keer bijeen geweest om te vergaderen, daarnaast is er regelmatig ad

hoc onderling e-mailen telefonisch contact.

Over de opleiding

Er wordt geprobeerd om beter aan te sluiten bij de drukke agenda’s van studenten anno nu. Daarnaast wordt

een nauwere samenhang met de Academie Antroposofische Gezondheidszorg gezocht en gevonden.

Madeleen Winkler organiseerde 4x een zoomvergadering/overleg (zoom = per computer) met de vertegen-

woordigers van de AIM, AAG, VO en Plantago om de verschillende aangeboden cursussen en artsendagen zowel

inhoudelijk als met data op elkaar af te stemmen.

Aan de multidisciplinaire Basismodule Antroposofische Gezondheidszorg die georganiseerd wordt door de

Academie Antroposofische Gezondheidszorg nemen per september 2018 10 artsen en 1 apotheker deel. Van de

zeven artsen die in juni 2018 de Basismodule hebben afgerond zijn er drie doorgestroomd naar de vervolg-

opleiding.

De Vervolgopleiding

Van de vijftien studenten in de Vervolgopleiding 2017-2018 hebben er drie de opleiding voor de zomer 2018 met

een examen afgerond; drie studenten hebben de opleiding onderbroken, één student is met de opleiding gestopt



Met de instroom in 2018 van drie studenten uit de basisopleiding, 6 studenten die na een pauze de draad weer

hebben opgepakt en de 2e en 3e jaars zijn we in september met zestien deelnemers gestart met Veronique van

Erp en George Maissan als groepsbegeleiders.

Doelstellingen van de opleidingscommissie en voortdurende bijsturing curriculum

Vanuit bovengenoemde evaluaties en onze eigen doelstelling zijn we afgelopen jaar de vorm en inhoud van de

Vervolgopleiding steeds verder aan het ontwikkelen om tot een definitief curriculum te komen. Het doel

blijft “het tot stand brengen van een kwalitatief goede opleiding, die goed vindbaar is voor allerlei soorten artsen.

Een opleiding die gezicht heeft naar het maatschappelijk veld, contacten heeft met de AIM en die op termijn ook

serieus genomen wordt door de reguliere opleiding.”

Waar de opbouw van het curriculum afgelopen jaar een duidelijke structuur heeft gekregen zijn we nu vooral de

inhoud/invulling van de opleidingsdagen nog verder vorm aan het geven. Daarnaast streeft de commissie naar

een opleiding die financieel gezond is en niet alleen hoeft te draaien op vrijwilligers. Een opleiding die zowel

inhoudelijk als organisatorisch, interdisciplinair de krachten bundelt en daarnaast voldoende ruimte biedt voor

beroepsspecifieke verdieping. Een opleiding die inspeelt op de kwaliteitseisen en leervragen anno nu en die

toekomstbestendig is.

Daarbij hebben we elkaar nodig. We hebben de beroepsvereniging NVAA nodig als bron voor docenten,

stageplekken, iedereen geïnvolveerd te houden in het onderwijs en de eigen éducation permanente.

We hebben de Academie nodig om het interdisciplinaire werken inhoudelijk met elkaar te verdiepen en op een

hoger niveau te tillen. De Academie is ook nodig om samen (interdisciplinair) te studeren en innerlijke scholing te

verzorgen, voor zowel opleiding als nascholing. Dit is waar de antroposofische gezondheidszorg haar

meerwaarde kent en daar dient ze ook mede toe op te leiden. Daarnaast wordt het voor alle beroepsgroepen

steeds moeilijker haalbaar om dat uit eigen gelederen op te tuigen, met name in het kader van menskracht.

Hierin zijn we lerende, zoekende en moeten en willen we samen bouwen. Elke beroepsgroep zoekt naar nieuwe

vormen en passende inhouden, die datzelfde doel dienen: De antroposofische gezondheidszorg

toekomstbestendig maken.

Met betrekking tot de verschillende onderdelen van de opleiding wordt naar verdere professionalisering

gestreefd. Dit gebeurt door constante evaluaties van deelnemers, docenten en organisatoren, van het bestaande

curriculum en nieuwe ideeën. Alle cursusonderdelen worden schriftelijk geëvalueerd.

De toetsingscriteria die tot doel hebben een eenduidig toetsingskader te bieden voor zowel de cursisten, de

examinatoren als de OC zelf, worden ook in 2016/17/18 voortdurend op hun waarde beoordeeld en zo nodig

bijgesteld.



Voor het borgen van professionaliteit en kwaliteit van de OC is besloten dat één van de twee coördinatoren van

de Basismodule arts dient te zijn, en dat één OC lid tevens bestuurslid NVAA is.

Daarnaast is een inhoudelijk stuk geschreven door de OC over het ‘proces in de antroposofische geneeskunde’

ten behoeve van de deelnemers aan de Vervolgopleiding.

Omwille van verdere samenwerking met de Academie AG, om menskracht te bundelen en maatschappelijke

positie te versterken, zijn we concreet meer interdisciplinair onderwijs in samenwerking met en onder de vlag

van de Academie gaan organiseren. We hebben meer samenwerking gezocht met andere organen die

kwalitatief goed onderwijs organiseren voor de NVAA, zoals de Plantagogroep, zodat we ook hier van elkaars

activiteiten kunnen profiteren. We hebben moeten zoeken naar een financieel beter te dragen curriculum omdat

het eerste ingezette vernieuwde curriculum te kostbaar bleek voor minder cursisten. Dit is nog steeds een

aandachtspunt.

De opleidingsactiviteiten ook ontmoetingsplaats te laten zijn voor jonge en oudere leden om de kracht van de

vereniging en het verenigingsleven te versterken. Ook in 2018 blijken de opleidingsdagen nog te weinig

aantrekkingskracht op de NVAA leden te hebben.

Met al deze ontwikkelingen willen we ook een antwoord kunnen geven op de evaluaties van de cursisten waaruit

blijkt dat men vóór de Vervolgopleiding graag zo compleet mogelijk informatie wil hebben over doelen, inhoud

(programma en opbouw), studiebelasting en exameneisen. In de vervolgopleiding willen ze meer aan de hand

worden genomen, onder andere door een systematische opbouw (opbouw in leerstof en oefeningen en opbouw

in benadering van casuïstiek) en oefenen van fenomenologie.

Wij merkten daardoor hoe belangrijk het is om aan te sluiten bij het competentiegerichte onderwijs dat de

meeste huidige cursisten kennen van de opleidingen die ze al doorlopen hebben.

Praktisch heeft dit onder meer geleid tot een duidelijker definiëring van taken van de groepsbegeleiders en

stuurgroepleden/OC, het aanvullen van de eerste versie VO-klapper, het werken met portfolio’s en presentaties

op de terugkomdagen met de groep zelf, en met (zelf)evaluaties. Daarnaast is het aantal stagedagen

toegenomen.

Het moge duidelijk zijn dat dit een proces is dat voort blijft duren, waarbij we dankbaar gebruik blijven maken

van de evaluaties van de cursisten.

Momenteel is de 3-jarige vervolgopleiding als volgt samengesteld:

15 terugkomdagen (TKD)

9 VO-cursusdagen

9 Plantagodagen

12 AAG-dagen

30 dagdelen praktijkstage



2 casus

1 monografie

Portfolio maken en geregelde evaluaties

Innerlijke scholing/ meditatiewerkplaats

Deelname aan herfstcongres en medische sectiedagen (beide facultatief)

Afronding met een mondeling examen.

Financieel

Hoewel de nieuwe opleiding inhoudelijk een verrijking lijkt te zijn, is deze financieel zoals hij nu is ingericht

minder rooskleurig (zie hiervoor ook het financiële jaarverslag van de OC en de financiële stukken van de NVAA).

Dit komt grotendeels omdat de huidige opleiding bijna geheel opleiding en nauwelijks nog nascholing voor

ervaren artsen is. Hierdoor ontvangt de commissie geen extra deelnamebijdragen van andere deelnemers. Tot nu

toe kunnen wij de gemaakte kosten opvangen vanuit de buffer die is opgebouwd de afgelopen jaren en

schenkingen die we ontvingen.

Er wordt momenteel druk gezocht naar mogelijkheden om door samenwerking met onder meer de Academie, de

Artsendagen en de Plantagogroep de opleiding betaalbaar en inhoudelijk sterk te houden. Daarnaast is het

streven dat de opleiding ook een ontmoetingsgelegenheid blijft voor ervaren en minder ervaren dokters.

Voor de nieuwe deelnemers aan de Vervolgopleiding waren we genoodzaakt het cursusgeld te verhogen, mede

omdat nu alle TKD's in een betere - dus duurdere - locatie zijn ondergebracht.

Vooruitzichten 2018/19

De OC is drukdoende om de opleiding inhoudelijk goed te verzorgen en betaalbaar te houden. Daarnaast is het

maatschappelijk gezien belangrijk dat de antroposofische gezondheidszorg zichtbaar en weerbaar blijft. Eén en

ander maakt een blijvende focus op de samenwerking tussen verschillende echelons noodzakelijk.

Concreet willen we in 2018/19 het studiemateriaal verder uitbreiden dat als naslagwerk kan dienen voor de

studenten. Ook willen we het studiemateriaal voor en de evaluatie van de supervisoren (opleiders) verder

ontwikkelen.

Eef Jansen, voorzitter, met dank aan alle OC-leden

Accreditatiecommissie

Jaarverslag 2018 van de accreditatiecommissie van de NVAA

De commissie bestaat sinds 27 oktober 2009 uit: Maria Bosman, Marijke van der Veen en Luch Leeffers

(voorzitter). De voorzitter is december 2018 plotseling gestorven. Wij willen Luch als leden van de



accreditatiecommissie bij de komende jaarvergadering maart 2019 herdenken. Door zijn overlijden hebben wij

niet alle gegevens ten behoeve van dit verslag ter beschikking. Met name het aantal afgewezen aanvragen zijn

mogelijk niet allemaal bekend.

We hebben in 2018 5 x telefonisch vergaderd en helaas niet meer met elkaar gedineerd zoals in voorgaande

jaren. In 2018 zijn er ongeveer 50 aanvragen beoordeeld en zijn er 45 toewijzingen geweest.

We ervaren dat accreditatie vragen voor sommige collega’s, nog een ingewikkeld probleem is, hoewel de

voorwaarden duidelijk in het huishoudelijk reglement van de NVAA onder punt 4.3 staan. Het aantal collega’s dat

er moeite mee heeft, lijkt wel af te nemen. Desondanks heeft de voorzitter, net als voorgaande jaren, extra werk

gehad aan het vergaren van volledige informatie.

We vragen de aanvragers zich aan het huishoudelijk reglement te houden en voor de duidelijkheid voor iedere

aanvraag afzonderlijk een volledig ingevuld aanvraagdocument te gebruiken.

Dit aanvraagdocument is te downloaden door op de site van de NVAA onder: https://www.nvaa.nl/informatie-

voor-artsen/verenigingszaken/ Het ingevulde aanvraagdocument vergezeld van een inhoudelijke toelichting

en/of cursusprogramma graag mailen naar ons mailadres: [email protected]

Maria Bosman en Marijke van Veen

leden van de accreditatiecommissie

Certificatencommissie

Leden: Liesbeth Kuhlemaijer (voorzitter, nieuwe registraties), Aukje Kaptein (secretaris), José Korte

(herregistraties).

De certificatencommissie is 5 x bij elkaar gekomen, telefonisch.

Er zijn 15 mensen geherregistreerd (t.o.v. 17 in 2017), waarvan 2 voorlopige registraties.

Er zijn 2 mensen nieuw geregistreerd (t.o.v. 0 in 2017).

Er zijn 7 registraties komen te vervallen (t.o.v.6 in 2017): 2 om leeftijd- of gezondheidsredenen, 1 arts stond ten

onrechte nog op de lijst (al lang met pensioen), 4 leden vanwege te weinig antroposofisch werken door de

(reguliere) setting waar ze in werkzaam zijn/ door gebrek aan belangstelling voor de antroposofie in hun

werkveld. Er staan nog een aantal visitaties open. Het is nog steeds niet gelukt om een lid voor de

visitatiecommissie te vinden.

Terugblikkend op de tijd van het voorzitterschap door Madeleen Winkler zien we dat zij een enorme kar heeft

getrokken in het professionaliseren van de vereniging. In een tijd dat dit op flinke weerstand stuitte heeft zij zich

sterk gemaakt voor visitatie en registratie in het kader van transparantie en kwaliteitsverbetering. Tegenwoordig

zijn visitatie en registratie geheel ingeburgerd binnen de vereniging, men ervaart de visitatie vaak als “leuk” en de

NVAA heeft hierin een voorbeeld kunnen zijn voor de reguliere collega’s.




https://www.nvaa.nl/informatie-voor-artsen/verenigingszaken/

https://www.nvaa.nl/informatie-voor-artsen/verenigingszaken/

Aukje Kaptein

Visitatiecommissie

Volgens het Huishoudelijk Reglement nemen alle leden van de NVAA, ook als ze niet geregistreerd zijn, deel

aan de visitatie. Ook in 2018 zijn (en hebben) een aantal collega’ s gevisiteerd. In principe bezoekt dokter A

dokter B, die vervolgens dokter C visiteert etc, totdat de laatste weer naar dokter A gaat.

Door sommige zorgverzekeraars wordt echter geëist dat leden door 2 andere leden gevisiteerd worden. Er is met

de zorgverzekeraars uit onderhandeld dat artsen, zoals huisartsen en specialisten, die ook aan een regulier

visitatie- of accreditatieprogramma deelnemen niet aan die voorwaarde hoeven te voldoen en visitatie door 1 lid

van de NVAA voldoende is. Consultatieve artsen en senioren (boven 68) worden wel door 2 leden gevisiteerd,

wat het visitatieschema wat ingewikkelder maakt.

Corinne Merkens heeft toch afgezien van deelneming aan de visitatiecommissie. Een versterking van de

visitatiecommissie is helaas nog niet gevonden. Het ligt in de bedoeling dat dit 3e lid tevens aan de

certificatencommissie deelneemt om de volgens het huishoudelijk reglement gewenste koppeling tot stand te

brengen.

Marieke Krans, Madeleen Winkler

MIP commissie / VIM-commissie

In 2009 werd de Commissie Meldingen Incidenten Patiëntenzorg geïnstalleerd vanuit de jaarvergadering van de

NVAA. Benoemd werden Herman Schim van der Loeff (voorzitter), Aart van der Stel (lid) en Jan Arent van

Ittersum (secretaris). In de jaarvergadering van 2014 vond herbenoeming plaats. In 2018 heeft Arent van Ittersum

zijn plaats vacant gesteld. Er is door het bestuur nog geen nieuwe secretaris gevonden.

In 2018 heeft de commissie eenmaal onderling contact gehad via email ter vaststelling van het jaarverslag 2018.

De opdracht van het bestuur aan de commissie was het verzamelen van incidentmeldingen om hieruit punten te

destilleren die kunnen worden vertaald naar kwaliteitslagen voor de organisatie als geheel. Belangrijk met

betrekking tot het incidentmelden is het principe van het zgn blame-free melden. Dit wordt gewaarborgd door

geheimhoudingsplicht van de commissie. Doel van de meldingen is het verhogen van de kwaliteit van de te

leveren antroposofische zorg door het anoniem delen van de leermomenten uit fouten/incidenten die wij

allemaal kunnen maken. Dit terugkoppelen kan geschieden middels vermelding in het jaarverslag, maar ook

indien van belang, via extra berichtgeving naar de leden.

In het overleg met het bestuur werd in 2010 besloten thematisch te werk te gaan, door vanaf 2011 alles te

registreren wat er zich voordoet aan incidenten (en dat zijn gebeurtenissen die buiten het gene liggen wat men

er procesmatig van verwacht) rond de medicatie.



Door dit vereniging breed te gaan registreren kunnen zaken aan het licht komen waarbij structureel naar een

oplossing kan worden gezocht. In deze zin werkt dit kwaliteit verhogend.

De MIP-commissie transformeerde daarbij naar een kwaliteitscommissie, die ook de MIP-meldingen onder haar

hoede blijft houden.

In 2018 bereikten ons wederom geen meldingen van welke aard dan ook.

Vanuit het bestuur is de suggestie gedaan om de commissie te transformeren naar een VIM-commissie en de

leden aan te moedigen vrijwillig en veilig incidenten te melden, waarmee de commissie in kwalitatief opzicht aan

het werk kan. De commissie wil de leden daarom (nogmaals) aansporen om het komende jaar VIM-meldingen te

rapporteren en wil het speerpuntbeleid van alles wat te maken heeft met medicatie (beschikbaarheid,

bijwerkingen, leveringsproblemen etc) continueren.

VIM-formulier kunt u downloaden vanaf de site van de NVAA of anders rechtstreeks mailen aan de voorzitter via

[email protected] .

Herman Schim van der Loeff (voorzitter)

VIM-Meldingsformulier:

Meldingsformulier Vrijwillige incidentmelding (inclusief melding bijwerkingen antroposofische medicijnen)

Datum

omschrijving van het incident

Wat zijn de gevolgen voor de patiënt?

Is er sprake van letsel?

Is dit letsel blijvend?

Welke maatregelen heeft u getroffen om herhaling te voorkomen?

Wat is volgens u het leermoment in dit incident?

Welke boodschap zou u de collega’s mee willen geven?

Tuchtcommissie

Leden: Paul Schmitz (voorzitter), Joost Laceulle (secretaris), Lilian van Raalte (lid), Rob Brunsting en Jeannette van

der Schuit-Jansen (plaatsvervangend lid) en Mr. J Verheul, jurist.

In 2018 waren er geen meldingen voor de tuchtcommissie.

Paul Schmitz.



Activiteiten van de ledengroepen

Consultatief werkende artsen

De herregistratie van basisartsen in het BIGregister is een feit geworden. Voor enkele van onze leden is dit aan de

orde. In 2018 werden enkele herregistraties geëffectueerd, in enkele gevallen verleende het bestuur hierbij

ondersteuning.

Consultatiebureauartsen

Binnen de Interdisciplinaire werkgroep Antroposofische Ouder- en Kindzorg (IAOKZ) komen met name artsen en

verpleegkundigen (totaal ca 45 leden) driemaal per jaar bijeen voor uitwisseling van ervaringen op de

antroposofische CBs. Sinds een paar jaar doen we één bijeenkomst per jaar samen met de kraamverzorgenden.

Dankzij de opleiding Natuurlijke Kraamzorg groeit het aantal kraamverzorgenden, die op sommige plaatsen ook

contact onderhouden met ons.

Onderwerpen waar we ons in 2018 mee bezig hielden, waren:

Embryologie in samenwerking met Annelys Sijsmans, kinderen in de knel, de nieuwe pinda-eiwit allergierichtlijn,

ook vanuit antroposofie bekeken.

Een punt van aandacht blijft de opvolging, aangezien meerderen van ons de pensioengerechtigde leeftijd behaald

hebben of aan het naderen zijn. Dit jaar is onze website Kinderspreekuur.nl in een nieuw jasje gestoken. Door de

frissere uitstraling hopen we zo ook meer geïnteresseerden te trekken die wellicht onze gelederen kunnen

komen versterken.

Rineke Boerwinkel

Academy for Integrative Medicine (AIM)

De AIM (Academy for Integrative Medicine) is in 2015 opgericht met als doel een opleidingsinstituut te zijn voor

scholing, nascholing en onderzoek op het gebied van Integrale Geneeskunde. Marko van Gerven en Frans Kusse

zijn de grote inspirators van dit initiatief. Marko heeft in 2018 zijn taken in het bestuur en de

opleidingscommissie van de AIM neergelegd. Marjan Meddens en Guus van der Bie zijn in 2018 actief geweest in

de onderwijscommissie en als docent. Annemieke van Oostveen is namens de NVAA lid geworden van het

algemeen bestuur van de AIM.

De AIM richt zich in de basisopleiding IM o.a. op leefstijlgeneeskunde, mind-body medicine en wetenschappelijke

onderbouwing van IM (zie https://www.aim-edu.nl/ ). Het cursusjaar 2018-2019 telt ruim 40 cursisten, allen

arts. Verandering met voorgaand jaar is dat de vier vakgebieden (homeopathie, antroposofische geneeskunde,



https://www.aim-edu.nl/

TCM, natuurgeneeskunde) zich veel minder als zodanig presenteren, maar de nadruk ligt op IM als specialisatie

van de in het reguliere veld werkende arts.

Uitdaging voor de NVAA is om een beeld te krijgen bij wat de antroposofische geneeskunde kan bijdragen aan de

AIM en vice versa; dit komt terug in het speerpunt van het bestuur van de NVAA over IM.

De nascholingen van de AIM worden middels het convocaat gecommuniceerd met de leden van de NVAA.

Annemieke van Oostveen

Studentenwerkgroep

De antroposofische medisch studenten werkgroep in 2018

De medisch studentengroep kwam in 2018 driemaal bij elkaar met medisch studenten van over het hele land.

Mensen reisden vanuit Amsterdam, Rotterdam, Leiden en Utrecht om te werken aan fenomenologische

waarnemingsoefeningen aan planten, aan de organen en geneesmiddelen en vooral te horen over “Wat brengt

het antroposofisch mensbeeld jou als arts?” De studenten bereiden zelf de bijeenkomsten voor, ook

organisatorisch.

De groep aanwezigen wisselt, o.a. doordat de meesten met coschappen zijn begonnen en enigen zijn nu klaar

met hun studie en gaan met hun specialisatie bezig.

De groep werd dit jaar weer begeleid door Kore Luske, huisarts aan het Therapeuticum Aquamarijn in Arnhem en

Christina van Tellingen, consultatief arts te Zeist. De NVAA heeft op haar website een melding van de studenten

werkgroep.

Het was al weer een mooi en inspirerend jaar..

Christina van Tellingen



Vertegenwoordiging

De NVAA werd vertegenwoordigd in:

1. Sectoroverleg beroepsverenigingen NVAZ (voorheen OBAG)

Conceptjaarverslag Sectorberaad Beroepsverenigingen NVAZ 2018

In de sector beroepsverenigingen NVAZ (s.b. NVAZ) zijn in 2018 de volgende beroepsverenigingen

vertegenwoordigd:

BPHA Beroepsvereniging van Psychosociale Hulpverleners werkend vanuit de Antroposofie; Xandra Diender

(voorzitter s.b. NVAZ vanaf september 2018)

NVAA Nederlandse Vereniging van Antroposofische Artsen; Marieke Krans (voorzitter s.b. NVAZ tot

september 2018)

NVAF Nederlandse Vereniging van Antroposofische Fysiotherapeuten; Willy Kruisbrink, Tjeerd Alkemade

NVAP Nederlandse Vereniging ter bevordering van de Antroposofische Psychotherapie; Els van Beek

NVDA Nederlandse Vereniging van Diëtisten werkzaam vanuit de Antroposofie; geen vertegenwoordiging

NVET Nederlandse Vereniging voor Euritmietherapie; Wolf Reurik

NVKT Nederlandse Vereniging voor Kunstzinnige Therapieën op antroposofische grondslag; Annemieke

Jansen en Pauline Baar

V&VN az Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland, afdeling Antroposofische Zorg; Wijnanda Algra,

overgedragen in 2018 aan Josien van Sandick

In 2018 heeft de Sector Beroepsverenigingen NVAZ (s.b. NVAZ) vijf keer vergaderd. De vergaderingen

werden ondersteund door John Benjamin als programmacoördinator NVAZ en als trait d’union tussen s.b.

NVAZ, bureau NVAZ en bestuur NVAZ.

Het s.b. NVAZ heeft als doel uitwisseling, afstemming, kwaliteitsbevordering en initiëren van

ontwikkelingen in de antroposofische gezondheidszorg door de gezamenlijke beroepsverenigingen.

Relevante informatie vanuit de Commissie Zorgverzekeringen (zie aldaar) is een vast onderdeel van de

agenda. In het kader van de WKKGZ (Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg) is er een gezamenlijke

aansluiting bij De Geschillencommissie. Gels Versteegh was voor 2018 de gezamenlijke

klachtenfunctionaris.

Er is uitgebreid gesproken over het voortbestaan van de NVAZ, nadat de Seizoenen-de Raphaëlstichting en

Lievegoed kenbaar hebben gemaakt hun lidmaatschap van de NVAZ op te zeggen. Thema’s die in dit

verband geklonken hebben zijn de profilering, zichtbaarheid en vindbaarheid van de antroposofische

gezondheidszorg, gebrek aan solidariteit/verbinding tussen de beroepsverenigingen en de instellingen,



gebrek aan geschoolde antroposofische beroepsbeoefenaren in de instellingen, verbeteren van de

gemeenschappelijke slagvaardigheid/besluitvormingsprocessen, hoe verder met het P.A.G. Andere

problemen die spelen zijn het bemensen van de verschillende functies, het anticiperen op maatschappelijke

ontwikkelingen landelijk en wereldwijd.

Het Project Positionering van de Antroposofische Gezondheidszorg in Nederland, waarmee in 2015

begonnen is, werd op de voet gevolgd (zie verslag NVAZ). En heeft in 2018 geleid tot de lancering van de

website “Je bent meer dan je lichaam”, komend jaar zal deze website vanuit de verschillende

beroepsverenigingen van inhoudelijke content worden voorzien aan de hand van 7 kernzinnen die op de

website worden genoemd. Ook is het de bedoeling dat de verschillende beroepsverenigingen intern kijken

hoe ze kunnen aansluiten met hun eigen website op de stijl vd profileringssite.

De NVAA heeft de leiding op zich genomen om samen met het lectoraat te komen tot een

wetenschappelijke verantwoording dat antroposofische geneeskunde werkt en de verwachtingen vd

praktijk duidelijk te maken. De NVKT is samen met de hogeschool Leiden bezig om onderzoek te vertalen

naar toepasbaarheid.

Er is een aantal keren gesproken over de privacywetgeving en hoe hier vanuit de verschillende

beroepsverenigingen mee wordt gewerkt.

In Duitsland bestaat Antrhromed, dit is een keurmerk die in Duitsland is ontwikkeld om de Antroposofische

zorg zichtbaar te maken. De NVET is hier lid van, omdat ze verder geen kwaliteitsborging hebben.

De vereniging voor Meridiaankleurentherapie heeft een verkennend gesprek gevoerd om te kijken of ze

weer lid zouden kunnen worden en aan de kwaliteitseisen voldoen. De formulieren zijn toegestuurd en als

ze ingevuld zijn door de vereniging dan wordt dit besproken en gaat er een advies naar het bestuur.

Sampoo heeft ook aangegeven lid te willen worden van de NVAZ en aan de kwaliteitseisen te voldoen, de

NVKT heeft hierop verschillende gronden moeite mee. Dit wordt teruggekoppeld. De mogelijkheid voor

aansluiting bij de NVAZ te creëren voor de beroepsverenigingen voor de biografiek en de

natuurvoedingskundigen op het gebied van de preventieve gezondheidszorg, in samenhang met het s.b.

NVA, is gezien de ontwikkelingen binnen de NVAZ op de actielijst blijven staan.

In 2020 bestaat de antroposofische geneeskunde 100 jaar, vanuit de NVAP is geopperd dat Peter Selg (die al

3 keer op uitnodiging vd NVAP in Nederland gesproken heeft) mogelijk ook voor deze gelegenheid

uitgenodigd zou kunnen worden. Er wordt afgesproken dat er binnen de beroepsverenigingen

gebrainstormd gaat worden over de invulling van deze feestelijke gebeurtenis.



2. Verslag van de klachtenfunctionaris in het kader van de WKKGZ

OVERZICHT VAN DE ZAKEN (VRAGEN EN KLACHTPROCEDURES) VAN 1 JANUARI 2017 TOT EN MET 12 DECEMBER

2018

Dit is een overzicht van alle vragen en klachten die ik van cliënten heb ontvangen.

De taak van de klachtenfunctionaris is:

- Advies aan de cliënt

- Hulp bij het formuleren van een klacht

- Bemiddelen.

In de praktijk ben je ook vaak de contactpersoon tussen cliënt en zorgaanbieder bij de afwikkeling van een klacht.

Ik merk dat veel cliënten de relatie met de zorgaanbieder niet willen verstoren of daarom geen klachtprocedure

willen. Geregeld is mijn functie het aanhoren van de klacht, helpen om de belangrijke punten te ordenen en

suggesties hoe de cliënt dit bij de zorgverlener aan kan kaarten.

Aan de andere kant is de interesse in een bemiddelingsgesprek tot nu toe beperkt. Als het tot een schriftelijke

klacht komt, is er vaak al contact geweest over de klacht en wil de cliënt een schriftelijke reactie. In één zaak is

het tot een bemiddelingsgesprek gekomen. In een tweede zaak loopt nog een arbeidsintensief bemiddelings-

proces.

Hoeveel zaken, klachten, vragen?

2017: vier zaken nl. twee klachtprocedures, twee vragen.

Drie van deze zaken zijn afgewikkeld in 2017, in het vierde geval is er nawerk geweest in 2018.

2018 tot en met 12 december 2018:

17 zaken ingediend, waarvan vier klachtprocedures. Er loopt nu nog één zaak.

Wat is het onderwerp van de vraag/klacht?

N.B. de zaak kan betrekking hebben op meerdere aspecten.

Medisch dossier: 4

Privacy: 4

Bejegening: 11

Medische behandeling: 8

Nota: 2

Tegen wie is de klacht of vraag gericht:

N.B. de zaak kan gericht zijn tegen meerdere zorgverleners.

Arts: 15

Therapeut/verpleegkundige: 6

Andere medewerker: 3



Gels Versteegh 12 december 2018

3. NVAZ

Het bestuur van de NVAZ bestaat in 2018 uit:

Ted van Schie, voorzitter, John Benjamin, bestuursecretaris, Ghiti Brinkman, lid, AnnaMaria van Keulen, lid,

Wietse de Lege,lid, instellingen, Peter Staal, lid, eerstelijnszorg

4. PAG

Jaarverslag NVAZ / Platform Antroposofische Gezondheidszorg / Profileringswerkgroep 2018

De NVAZ is in zwaar weer terechtgekomen door het terugtrekken van drie grote instellingen die het leeuwendeel

van de contributie opbrachten. Daardoor heeft het bestuur besloten een nieuwe afgeslankte organisatie te

maken die in zijn nieuwe vorm zoveel mogelijk de rechten en plichten naar buiten toe moet waarborgen (contact

met verzekeraars / vecozo / AGB etc.) en naar binnen toe het initiatief teruglegt in het veld. Een belangrijk

besluit daarbij is om de contributies substantieel te verlagen, zodat dat initiatief ook werkelijk perifeer genomen

en gedragen kan worden. Een belangrijk probleem daarbij is dat de secretariaatsfunctie zoals die jaren lang in de

persoon van Marga Prent is verzorgt, los moet komen te staan van de NVAZ. Het bestuur zet dit project door tot

1 juli, dan komt er een nieuw (interim) bestuur met nieuwe leden die uit de periferie moeten komen (vooral uit

de beroepsverenigingen en de instellingen)

Het Platform Antroposofische Gezondheidszorg is een gezamenlijk overleg van een verzameling van organisaties

van buiten de NVAZ met de NVAZ.

Vertegenwoordigers zijn / waren:

Erik Baars: het Lectoraat van de Hogeschool Leiden

Richard van der Hoek, Weleda

Truida de Raaf: De Academie AAG

Steven ten Brinke: Landelijk Ouderen Verbond

Leo Beth: Instituut voor Biografiek

Wieneke de Groot : Antroposana

Michiel Gastkemper: Medische Sectie

John Benjamin en Peter Staal : NVAZ



Steven ten Brinke overleed vorig jaar vrij plotseling. Leo Beth stopte omdat het IvB toch te weinig voeling had

met de groep.

De PAG heeft een nieuw elan gekregen op initiatief van Wieneke Groot en Richard van der Hoek. Iedereen had

het gevoel dat er veel overlegd en geïnformeerd werd, maar dat er -terwijl daadkracht nodig is in deze tijd-

weinig van de grond kwam. De opzet is nu heel anders, met meer actiebereidheid en ondersteunen van

initiatieven in het veld zoals de profilering en de taskforce opvolging.

Een ander initiatief dat vanuit de PAG is genomen is dat door Weleda in samenspraak met de Krant van de Aarde

een artikelenreeks over antroposofische zorg is gestart met Majella van Maaren en Peter Staal (als redactieleden

van het Weleda Medisch Nieuws). Dit heeft geresulteerd in een mooie reeks. Onlangs heeft de Krant van de

Aarde de artikelen gebundeld en dat is een prachtig geheel geworden met veel informatie over de

antroposofische geneeskunde:

https://issuu.com/krantvandeaarde/docs/kvda-1-2019-bijlage-web

Profilering Antroposofische zorg: De uit de Pag ontstane profileringsgroep heeft de website bijna af. Wieneke

Groot werkt er aan als coördinator. De website is inmiddels te bezoeken op:

https://aandachtvoorjoualsgeheel.nl

Deze groep bestaat uit:

- Merlijn Trouw vanuit de instellingen

- Truida de Raaf vanuit de AAG

- Wieneke de Groot vanuit Antroposana

- Linda van de Zande vanuit de NVKT

- Erik Baars vanuit de Hogeschool

- Richard van der Hoek en Marc van Boven vanuit de Weleda (op verzoek van Antroposana vanwege hun

expertise)

- John Benjamin, Ted van Schie en Peter Staal vanuit de NVAZ, Peter Staal ook gemandateerd door de NVAA.

- Marc van Boven (Weleda) is terzijde meedenkend als commercieel adviseur.

Dat proces is nu gaande en we hopen dat het een afronding zal krijgen in 2019.

Intussen hebben Casper Post Uiterweer (NVAA) en Peter Staal (NVAZ) een ‘Taskforce opvolging’ gevormd. Zij

wilden niet wachten op het complete proces van profilering en meteen met de opvolging aan de slag. Samen

met Elisabeth Laceulle werken zij eraan dat de soms problematische opvolging van artsen die stoppen met hun

praktijk in kaart wordt gebracht en dat daar mogelijk ondersteuning voor wordt aangeboden. Hiervoor is vanuit



https://aandachtvoorjoualsgeheel.nl/

https://issuu.com/krantvandeaarde/docs/kvda-1-2019-bijlage-web

de profileringswerkgroep een bedrag van 3000 euro per jaar voor drie jaar gereserveerd. Een separaat verslag

volgt.

Persoonlijke noot: Per 1 juli stop ik na bijna 6 jaar met mijn activiteiten als bestuurder van de NVAZ. Het was

leuk, maar ook veel en zwaar. Het is beslist pijnlijk geweest de NVAZ zo te zien afslanken en er ongewild

deelgenoot van te moeten zijn, wetende dat met name Madeleen Winkler er jaren van noeste arbeid in heeft

zitten om de boel op te bouwen en bij elkaar te houden. Behalve bestuursvergaderingen moesten ook de PAG en

profileringvergaderingen bezocht worden, naast de taskforce met Casper en Elisabeth (vaak telefonisch gelukkig)

en het organiseren van een Therapeuticumdag. Sommige bijeenkomsten moest ik helaas overslaan omdat ik het

gewoon niet redde (inspirerende bijeenkomsten van Hogeschool Leiden -te ver weg- en vaak de

verzekeringswerkgroep, gelukkig prima vertegenwoordigd door Barbera Bisschot). Bovendien heb ik ook nog

bemoeienissen gehad de afgelopen jaren met de VPH (artikelen van in Medz met - zoals jullie hebben gezien-

een vingerwijzing naar de ‘antroposofische‘ menselijke maat), en Weleda en DeSeizoenen. ‘In mijn vrije tijd ben

ik ook graag huisarts’ grapte ik weleens. Niettemin een goed moment om in 2019 de NVAZ -taken af te stoten.

Mijn advies is dan ook de taken te verdelen over verschillende mensen die een beetje centraal in het land wonen.

Peter Staal, huisarts, Bestuurslid NVAZ

5. Taskforce opvolging.

Jaarverslag Taskforce opvolging artsen van de NVAA/NVAZ 2017/18

Start taskforce: Uit de PAG notulen van april 2017 : Wel is er prioriteit gevraagd voor het ondersteunen van de

NVAA (taskforce Casper en Peter ) voor het vinden en werven van nieuwe artsen.

Wij hebben toen het volgende aanbod geformuleerd: De komende jaren zullen wij ons best doen om ten aanzien

van antroposofische opvolging in praktijken van onze leden alle kansen te helpen benutten en te ondersteunen

waar nodig, met een mandaat van de beide bovengenoemde verenigingen. Wij helpen bij:

- het maken van een profielschets,

- begeleiden van de overgangs-situatie

- het plaatsen van advertenties,

- eventueel zelfs helpen met de selectieprocedure en vraagstukken rond de overdracht

Tevens is er een budget vastgesteld vanuit de NVAZ, is de taskforce uitgebreid met Elisabeth Laceulle, manager

van diverse gezondheidscentra. Er is een financieringsmodus overeengekomen: eerste afspraak voor het

samenwerkingsverband waar een arts met pensioen gaat is op kosten van de NVAZ, volgende afspraken worden

voor 33% doorberekend.



Activiteiten: Tussen juni 2017 en december 2018 heeft de taskforce 8 keer (2017 3 keer, 2018 5 keer) voltallig

vergaderd. Telkens is gepoogd alle ‘at risk’ plekken in beeld te houden door inventarisatie, netwerken en

voorzichtig actief sonderen bij 60+ artsen. Als Taskforce zijn we 5 a 10 maal actief benaderd vanuit diverse

plekken. Tevens hebben we een telkens hernieuwde advertentie gepubliceerd op HAweb en hebben we nieuwe

artsen die mogelijk interesse hadden in een praktijk actief benaderd en in contact proberen te brengen met

vertrekkend artsen.

Analyse: het veld van de AG is in beweging, het veld van de huisartsengeneeskunde evenzeer. De huisartsen die

>30jaar praktijk hebben gedaan blijken niet altijd gemakkelijk op te volgen, inclusief managementtaken, de

bestaande huisvesting etc. Wanneer wederzijds tussen twee generaties artsen compromissen worden gezocht,

blijkt er veel mogelijk. Wanneer vertrekkende huisartsen te veel hechten aan hun vorm van praktiseren, of

wanneer jonge artsen zich laten adviseren door adviesbureaus die er op uit zijn voor hen het onderste uit de kan

te halen, wordt het heel moeilijk. Een zeer open opgestelde advertentie, met een breed scala aan mogelijke

invullingen van het gezochte profiel, blijkt vaak de oplossing om verder te komen. De basismodule en

vervolgopleiding doet het goed. Het is opvallend dat de meerderheid van de deelnemende artsen eerst contact

heeft met een werkplek, en vervolgens de opleiding gaat doen.

Resultaten: In cijfers: er is contact geweest met 22 (praktijken van) oudere artsen. Er zijn door Elisabeth 8

gesprekken gevoerd (5 in 2018, 3 in 2017). Dit betroffen zowel vertrekkend artsen als collega-artsen met

opvolgingsvraagstukken en zowel huisartsen als andere specialisaties. Zij heeft incl. vergaderingen en overige

ondersteuning 14 werkuren geïnvesteerd (7 in 2017, 7 in 2018). Hiervan is 2,5 uur doorberekend aan de

praktijken. De ondersteuning van de taskforce bestond zowel uit advies over werkwijze, procedure en

communicatie als uit het samen opstellen van teksten, tijdpaden en keuzemogelijkheden. Ook is er gesproken

over verschillende vormen en keuzes van praktijkorganisatie en samenwerking. Er zijn meerdere plekken voor

welke opvolging (heel) moeilijk blijkt en regelmatig menen we te weinig aan boord te kunnen komen. Er zijn

meerdere praktijken succesvol opgevolgd door artsen met ervaring/affiniteit met AG. Financieel zijn we ruim

binnen het budget gebleven.

Toekomst: We denken iets belangrijks te doen voor de AG en willen ermee doorgaan. Toen ondergetekende nog

in het bestuur zat was er sprake van een actief promoverend benaderen van de huisartsenopleidingen. Dit hoort

niet tot onze taak/mandaat, en zou ook liever met/door jongere collega’s gedaan moeten worden. Tevens zou

onderzocht kunnen worden in hoeverre samenwerkingsverbanden (paramedici, patiënten) een rol dienen te

spelen op het gebied van ons mandaat. Wij includeren dit wel in de inventarisatie, maar betrekken hen niet in

onze bemoeienis. Wel adviseren wij dit aan de vertrekkend arts. In 2019 legt Peter Staal zijn taak neer omdat hij

stopt met de taken die vanuit het NVAZ-bestuur geïnitieerd waren.

Casper Post Uiterweer



Evaluatie Beleidsplannen 2018

Inhoudelijk

Voortzetting esoterische uren. In 2018 wordt het esoterisch uur gehouden op 10 maart over “Fühle in des Fiebers

Maß” door Guus van de Bie.

Het esoterisch uur werd gehouden, Guus van der Bie verzorgde de lezing en Hilda Boersma de euritmie.

Politiek

Inzet voor de antroposofische geneesmiddelen. Individuele leden worden opgeroepen deel te nemen aan het

Vademecumproject. De Vademecum-bijdragen zijn geaccrediteerd. Hierdoor hoopt het bestuur dat er een

substantiële bijdrage uit Nederland aan het Vademecum kan worden geleverd. Ook worden de

Vademecumbijdragen van NVAA leden gepubliceerd op ledenpagina van de NVAA-website. Ook komt er steeds

een Vademecumbijdrage als bestuursmededeling bij het convocaat.

Verder wil het bestuur een ‘huisapotheek’ opstellen: een lijstje met middelen die handig zijn om in huis te

hebben.

Ondersteunen van de Europese lobby in Brussel. Actieve bijdrage via het lidmaatschap van de IVAA aan de

Europese lobbyarbeid door financiële bijdrage aan de IVAA en waar nodig door als leden gehoor te geven aan de

oproep om brieven te schrijven aan politici.

Kwaliteitsbeleid

De NVAA wil maatschappelijk verantwoord en transparant in de wereld staan. Dit betekent dat zij zich wil

conformeren aan de wens om duidelijke kwaliteitssystemen te hebben. Leden van de NVAA worden

gestimuleerd om hieraan zoveel mogelijk te voldoen, bijvoorbeeld door het overleggen van een VOG, waarom de

zorgverzekeraars vragen.

In 2018 werden er weer bijdragen geschreven aan het Vademecum. De huisapotheek is bijna klaar, maar moet

aangepast worden door het terugtrekken van de Wala middelen. Verder proberen we het boekje van Paul

Meuwese aan te passen aan de beschikbaarheid van middelen, zodat ook dit digitaal geraadpleegd kan worden.

Voor het aanvragen van een VOG regelde de NVAA een elektronische aanvraag, zodat je vanachter je computer

een VOG aanvraagt.

Onderzoek

Het stimuleren van onderzoek, dat de werkzaamheid van antroposofische geneeskunde onderbouwt, onder

andere door financiële ondersteuning van het lectoraat en het netwerk oncologie, CQI, praktijkspiegel.

Immaterieel door bij te dragen aan onderzoek als bijvoorbeeld de continue CQI-AG monitoring. Huisartsen

worden opgeroepen om deel te nemen aan kwaliteitsmetingen met CQI inclusief antroposofische module, en



t.b.v. het zichtbaar maken van de kwaliteit van antroposofische huisartsenpraktijken hun praktijkspiegel anoniem

te delen met Erik Baars t.b.v. wetenschappelijk onderzoek.

De NVAA is betrokken bij een opleidings- en onderzoekfonds.

Het lectoraat werd ook in 2018 ondersteund en het bestuur besloot om ook de komende 5 jaar het lectoraat te

blijven ondersteunen. De CQI-AG wordt door verschillende huisartspraktijken gebruikt voor evaluatie van de zorg

en de uitkomsten kunnen anoniem naar het lectoraat. De contactpersoon bij Qualizorg vertrok in 2018 waardoor

overleg stilviel. Dit moet in 2019 opnieuw opgepakt worden.

Opleiding

De NVAA wil stimuleren dat de opleidingen op antroposofisch medisch gebied verder samenwerken en

aansluiten aan de internationale opleidingen. Waar mogelijk aansluiten op onderwijskundige ontwikkelingen in

Nederland: meewerken aan de master Antroposofische geneeskunde op HBO niveau, al blijft een academische

leerstoel voor antroposofische geneeskunde het einddoel. De basisopleiding is ondergebracht bij de Academie

Antroposofische Gezondheidszorg.

De NVAA zal nadrukkelijker participeren in de initiatieven van de Academy for Integrative Medicine (AIM,

www.aim-edu.nl) en haar nascholingen openstellen voor studenten van die academie. Ook blijft de NVAA de

studentwerkgroep ondersteunen.

Bijdragen aan de opleiding: De leden worden opgeroepen om zich een dag per jaar ter beschikking te stellen

voor de opleiding t.b.v. antroposofisch arts, onder coördinatie van de opleidingscommissie. Bij voorbeeld door

les te geven, of door waar te nemen voor een collega t.b.v. diens onderwijsactiviteiten.

De Opleidingscommissie vermeldt in schriftelijke verzoeken aan leden voor tutorschap,

stagebegeleiding en opleidingsactiviteiten dit beleidsbesluit en vraagt om in overweging te nemen af te

zien van (een deel van) de financiële vergoeding t.b.v. de NVAA en doelstelling.

De basismodule werd in 2018 goed bezocht, er zijn bijna 20 arts-deelnemers. Ook de opleiding van de

AIM, waar de NVAA bij betrokken is, weet veel geïnteresseerden te trekken. Er werden in

antroposofische huisartspraktijken ook stageplekken ter beschikking gesteld.

Vereniging

Artsendagen, opleiding en andere nascholing worden toenemend in samenhang aangeboden, o.a. als ICT.

Daarvoor worden de deelnemers van de opleiding expliciet uitgenodigd. Het bestuur wil zich beraden op haar

taken in het huidige tijdsgewricht en streeft naar een evenwichtige taakverdeling naar draagkracht.



http://www.aim-edu.nl/

Er waren in 2018 6 artsendagen waaronder een ICT, en leden van de NVAA leverden bijdragen aan de medische

sectie conferentie en aan het herfstcongres over het metabool syndroom. Ook was er een breed overleg tussen de

verschillende organisaties die de nascholingen aanbieden: opleidingscommissie, AAG, artsendagen en

Plantagodagen over het meer in elkaar schuiven en afstemmen van de programma’ s in de komende 3 jaar.

Verjonging

Activiteiten ontwikkelen om gezien de vergrijzing van onze vereniging een verjonging tot stand te brengen.

1. Voortgang van de studentenwerkgroep met de bedoeling dat een groep studenten langer aan ons

verbonden blijft. Wanneer dat lukt verder vervolg van deze activiteiten.

2. In samenwerking met andere CAM-artsenverenigingen studentencongressen ondersteunen en bezoeken.

NVAA-leden worden expliciet uitgenodigd om de NVAA op zulke bijeenkomsten te representeren. Op de

jaarvergadering ligt een intekenlijst daarvoor en leden kunnen zich door het jaar heen hiervoor bij de

NVAA-secretaris melden.

3. Collegae en instellingen stimuleren om coassistenten en AIOS, artsen in opleiding, op te leiden of HADO,

huisartsdocent, te worden.

4. De Academie Antroposofische Gezondheidszorg waar mogelijk onder de aandacht brengen van jonge

artsen en studenten.

5. Leden oproepen om studenten van zowel de voortgezette opleiding als van de AIM een kans te bieden

stage te lopen.

6. Het bestuur biedt jaarlijks het (aspirant) lidmaatschap aan, aan diegenen die de opleiding van NVAA en

AIM volgen.

De studentenwerkgroep kwam ook in 2018 bijeen, al waren er duidelijk minder bijeenkomsten dan voorheen.

We waren vertegenwoordigd op het coassistentencongres, diverse leden zijn opleider aan een van de UHI’s of

leiden coassistenten op. De AAG trok meer cursisten dan ooit en studenten van de AIM konden stagelopen in

antroposofische huisartspraktijken. Er traden 2 aspirant leden toe vanuit de opleiding.

Opvolging huisartsen die met hun praktijk stoppen

Doel is zoveel mogelijk opvolging door antroposofische collega’s of artsen die geïnteresseerd zijn om de opleiding

te gaan doen. Twee leden helpen daarbij om de zoektocht naar opvolging wat dat betreft succesvol te laten

verlopen. Met hun ervaring en steun hopen we dat dit vaak kan lukken.

De Taskforce praktijkopvolging zet haar faciliterende werk in 2018 voort.

Zie het uitgebreide verslag elders in dit jaarverslag.



Patiëntbrieven

Om de zichtbaarheid van de antroposofische geneeskunde te vergroten ondersteunt het bestuur Antroposana

met behulp van een professioneel schrijver en vormgever in het maken van patiënten brieven over een aantal

veel voorkomende aandoeningen. Deze brieven zullen ook digitaal ter beschikking komen.

Voor de NVAA zal in 2018 Simon Arends het aanspreekpunt zijn.

Om patiënten te informeren over antroposofische geneeskunde bij een aantal veel voorkomende aandoeningen

wordt er al enige tijd samen met Antroposana gewerkt aan het samenstellen van patiëntenfolders. Aanvankelijk

heeft Casper Post Uiterweer dit op zich genomen. Na lang zoeken naar een geschikte vorm zal er gebruik gemaakt

worden van de serie Gezichtspunten als achtergrondmateriaal met korte uittreksels hiervan als folder voor

patiënten. Casper heeft informatiemateriaal over viscum voor artsen en patiënten samengesteld, dit zal in 2019

beschikbaar komen. Annemieke van Oostveen heeft in 2018 de contacten met Antroposana met betrekking tot de

folders overgenomen.

Boekenfonds

De NVAA beheert de aan haar toevertrouwde werken in het NVAA-boekenfonds. . Met dit fonds worden boeken

uitgegeven in beheer van de NVAA. De auteur kan ervoor kiezen het copyright bij de NVAA te leggen, of per

testament over te dragen aan de NVAA. Hierdoor kunnen boeken ‘behouden’ blijven voor de toekomst. De

voorbereidingen voor het opzetten van het boekenfonds worden voortgezet. Er wordt omgekeken naar een

locatie van een concrete boekenkast.

De NVAA gaat ook in 2018 door met het behoeden van de aan haar toevertrouwde werken.

Er werden in 2018 geen nieuwe titels verworven.

Website

De leden worden opgeroepen gebruik te maken van de website, inclusief de chatfunctie.

De chatfunctie/ forum is onvoldoende bekend en wordt weinig gebruikt. Op HaWeb is een levendige pagina, met

Willem Beukers als moderator.

PR

In samenhang met de NVAZ en andere deelnemers aan het platform AG begeleiden van een op de

antroposofische gezondheidszorg gerichte PR campagne. Bestuur - en Peter Staal vanuit de NVAZ - zullen het

proces dat is toevertrouwd aan Branding a Better World (BABW) om een campagne voor te bereiden die meer

aandacht moet geven aan de antroposofische geneeskunde nauwkeurig vervolgen. Belangrijk onderdeel hiervan

is het ontwikkelen van een website met aansprekende informatie en goede doorlinkmogelijkheden.



Zie verslag van Casper Post Uiterweer hierboven.

Samenwerking

Deelname van NVAA aan NVAZ, IVAA en andere relevante gremia, zoals de AAG, de andere CAM-

artsenverenigingen en netwerk IM met als doel bevordering en erkenning van Integrative Medicine in Nederland

Het omzetten van het collectieve abonnement van het Tijdschrift voor Integrale Geneeskunde (TIG) in een

goedkopere digitale versie.

Het bestuur is met de redactie van het TIG overeengekomen dat er een digitale versie beschikbaar komt. Ook

leverden diverse leden artikelen aan voor het TIG. De NVAA was internationaal goed vertegenwoordigd, zie ook

het verslag elders in dit jaarverslag.



Beleidsplannen 2019

Afgelopen jaar heeft het bestuur een aantal keer bijeen gezeten om te formuleren wat wij vinden dat onze

kerndoelen zijn. Daarvoor hebben we onze laten inspireren door de tijdsgeest en ook gekeken naar wat onze

sterke en zwakke kanten zijn (als NVAA en als bestuur). Hieronder noemen we de kerndoelen die we in 2019

verder uit zullen werken in een meerjarenbeleidsplan. Tijdens de ALV hopen we deze doelen aan te scherpen

met jullie commentaar en ook om prioriteit aan te brengen. Om ervoor te zorgen dat het plan concreet en

haalbaar wordt zullen we het SMART(I) model* gebruiken.

Kerndoel 1) NVAA investeert in jonge dokters.

Dit heeft tot doel te zorgen voor verjonging en verlevendiging van onze vereniging. We willen dit doen door

(jonge) dokters te interesseren in antroposofische geneeskunde en om jonge klaren te ondersteunen om kennis

en vaardigheden i/d praktijk te brengen.

Er zijn 3 velden waarop dit speelt; het leren kennen, het opleiden en het begeleiden. Leren kennen kan

plaatsvinden door colleges (zoals in Utrecht door Casper Post Uiterweer), door ons te presenteren op

bijvoorbeeld het co-assistentencongres, door middel van workshops op de Academy Integrative Medicine (AIM),

door gebruik te maken van moderne media, door praktijkstages aan te bieden aan coassistenten, aios’en,

snuffelstages voor deelnemers aan AIM en dergelijke. Ook de studentenwerkgroep en het beschikbaar stellen

van toegankelijke literatuur zoals Companions draagt bij aan dit doel.

Het opleiden van artsen in de antroposofische geneeskunde blijft een samenwerking tussen de Academie

Antroposofische Geneeskunde (AAG) en de NVAA.

Het begeleiden van afgestudeerden zou vormgegeven kunnen worden door een buddysysteem of andere vorm

van support (koppelen van ervaren en niet-ervaren arts), door chat-groepen (website NVAA, Telegram,

ZorgMessenger e.d.)

De Studentenwerkgroep (en andere jonge dokters?!) zouden we kunnen betrekken bij het vergroten van onze

zichtbaarheid en vindbaarheid op moderne media. Nieuwe leden kunnen we vragen hoe ze antroposofische

geneeskunde gevonden hebben en waar men dan naar zoekt. De site van NVAA kunnen we zo inrichten dat we

terugkoppeling krijgen over wat men zoekt en of men dat ook gevonden heeft.

*Specifiek - Is de doelstelling eenduidig? Meetbaar - Onder welke (meetbare/observeerbare) voorwaarden of vorm is het doel bereikt? Acceptabel - Zijn

deze doelen acceptabel voor de doelgroep en/of het management? Realistisch - Is het doel haalbaar? Tijdsgebonden - Wanneer (in de tijd) moet het doel

bereikt zijn?



Kerndoel 2) NVAA zorgt dat de dokter zich bekwaam voelt om voor te schrijven en dat de antroposofische middelen toegankelijk zijn en beschikbaar zijn.

Aanleiding: er is een directe relatie tussen het voorschrijven van geneesmiddelen en het beschikbaar blijven van

antroposofische geneesmiddelen (AMP) op de Nederlandse markt. We zien dat het aantal voorschriften

terugloopt en dit bedreigt de beschikbaarheid van AMP op de Nederlandse markt op korte termijn.

We willen dat het aantal voorschriften over twee jaar minimaal gestabiliseerd op het niveau van 2017 en bij

voorkeur gestegen met 10%. Deze gegevens kan de Weleda bereidingsapotheek geanonimiseerd aanleveren en

daarmee is het een meetbaar doel.

Hoe gaan we dit bereiken?

1) De antroposofische artsen krijgen de beschikking over spiegelinformatie over hun voorschrijfgedrag. Dit willen

we in de komende ICT in april met elkaar bespreken. Ook wordt het voorschrijfgedrag wordt een vast onderdeel

van de visitatie.

2) Artsen krijgen ondersteuning bij het voorschrijven. Naast het repertorium en het vademecum lijkt het goed om

een app of boekje te hebben waarin het beeld van het geneesmiddel beschreven staat, zodat er meer ‘taal’

ontstaat om aan de patiënten de keus voor het middel uit te leggen.

Kerndoel 3) NVAA stimuleert gemeenschapsvorming tussen

Artsen onderling

Artsen therapeuten

Therapeutica onderling

Kerndoel 4) NVAA bevordert bezig zijn met antroposofische gezondheidszorg (AG) inhouden bv de CARE-onderwerpen

Voor het uitoefenen van de AG is het van belang om de haar inhoud in deze tijd te plaatsen en om aan te sluiten

bij maatschappelijke en actuele gezondheidszorgvragen vanuit deze inhoud. Dit kan onder andere middels de

CARE onderwerpen. Dit helpt ook om zichtbaar zijn binnen de Integrative Medicine (IM) beweging (zie kerndoel

5).

Uitwerking:

Doel 4a) Antroposofische geneeskunde wordt aangeboden als geïntegreerde geneeskunde door daarin



geschoolde artsen. AG sluit aan bij de maatschappelijke en actuele gezondheidsvraagstukken, zowel in

de individuele beroepsuitoefening, als in het streven deel te nemen aan het maatschappelijk debat.

Artsen wordt daartoe passende opleiding en nascholing aangeboden, oa in de CARE-thema’s van de Medizinische

Sektion:

Care 1 zwangerschap en jonge kind

Care 2 koorts, infectieziektes, antibiotica resistentie:

Care 3 slapeloosheid, trauma, angst en depressie

Care 4 oncologie

Care 5 palliative care, chronische pijn

Doel 4b) Er worden leden uitgenodigd deel te nemen aan een werkgroep morele vraagstukken.

De werkgroep bereidt statements voor ter publicatie op de website en voor discussie modules in opleiding en als

bijdrage aan academie IM. Wanneer passend wordt opgetreden in de media middels kranten/tijdschrift artikelen,

op radio of TV door media geschoolde leden van het bestuur en van de werkgroep. E.e.a. altijd tevoren

afgestemd met het NVAA-bestuur.

Thema’s ethische commissie NVAA

Vaccinaties -> gezien toenemende druk en kans op verplichting.

Euthanasie -> vragen rondom euthanasie en dementie

Milieuproblematiek en klimaat -> denk aan diclofenac in oppervlaktewater

Toenemende resistentie -> minder antibiotica

Discussies vanuit neurowetenschappers (de ziel bestaat niet, de vrije wil bestaat niet)

4c) NVAA neemt deel aan de voorbereiding voor 100 jaar antroposofische geneeskunde in 2020 met een

landelijk congres, waarin presentaties en werkgroepen over de verschillende CARE-onderwerpen. E.e.a. in

samenwerking met de medische sectie van de AViN, NVAZ en afgestemd met de Medizinische Sektion in

Dornach.

Kerndoel 5) NVAA heeft bijdrage aan Intergrative Medicine (IM) beweging

De NVAA bevordert een zichtbare en levende antroposofische geneeskunde in Nederland. Daarvoor is het

noodzakelijk aan te sluiten bij zichtbare en opkomende Nationale en Internationale initiatieven die de humane

geneeskunde zoals wij die willen uitdragen mede gestalte willen geven. De IM (zowel Nationaal als

Internationaal) beweging is zo’n initiatief. Wij willen samen met andere artsen deze IM gestalte geven.



Om dit te bereiken zorgt de NVAA voor aanwezigheid en verbinding in het aansluiten bij bestaande initiatieven:

* NVAA bestuurslid is bestuurslid AIM (academie Integrative Medicine)

* Antroposofisch arts is lid onderwijscommissie AIM en houdt presentaties

* NVAA is vertegenwoordigd in Planetree kenniskring artsen (uitleg Planetree?)

* NVAA en antroposofisch artsen zijn aanwezig op coassistenten congres, en andere plekken met jonge artsen.

* NVAA ondersteunt coassistenten stages bij antroposofisch huisartsen, consultatiebureauartsen en specialisten

ouderengeneeskunde

Daarnaast willen we afstemmen in bestaande en opkomende initiatieven met het Bolk Instituut, van Praag

Instituut, AG Hogeschool Leiden en Antroposana.

We onderzoeken de beeldvorming van de AG en interesses mbt antroposofie bij jonge artsen door middel van

het interviewen van deelnemers aan de AIM en opleiding antroposofische geneeskunde

Kerndoel 6) NVAA streeft naar professionaliteit van vereniging, bestuur en secretariaat.

Om een goed lopende en alerte vereniging te kunnen zijn is goede ondersteuning van het bestuur en commissies

noodzakelijk. Dit helpt om makkelijker bestuursleden en leden voor commissies en werkgroepen te vinden.

Professionaliteit is een voorwaarde om serieus genomen te worden.

Uitwerking:

a) De NVAA heeft een continue secretariële ondersteuning die oa de ledenadministratie beheert, de

bestuursleden ondersteunt en ondersteunend is voor de diverse commissies. Ook willen we dat er een

(telefonisch) bemand loket is voor vragen, een zichtbaarheid, bij voorkeur in samenwerking met andere

antroposofische spelers in het veld.

b) Er is helderheid en vindbaarheid over wie wat doet binnen de NVAA. Behoud van een goede

verenigingsstructuur. Er is een duidelijk organogram waar interne cies; bestuursleden onderdeel van uitmaken.

Hierin is zichtbaar wie wat doet en welke lijnen van overleg er zijn. Daarin zijn ook de externe lijnen zichtbaar

gemaakt.

c) In 2019 doen twee bestuursleden een mediatraining.

d) De NVAA heeft een professionele standaard die helder is voor iedereen. Tijdens de certificering wordt op

transparante wijze getoetst of leden voldoen aan de professionele standaard. We als bestuur en als NVAA van

onze fouten op transparante wijze.

Naast bovengenoemde Kerndoelen zullen we voortgaan op de reeds ingeslagen weg met de voorzetting van het

esotherisch uur, de organisatie van artsendagen (en afstemming daarin met de opleidingscommissie, Plantago en

AAG), voortzetten van het Vademecumproject en de huisapotheek, opstellen van patiëntenbrieven, deelname



aan internationale vereniging antroposofische artsen (IVAA), stimuleren van onderzoek en afstemming met

leerstoel AG (onder andere door betrokken te zijn bij een opleidings- en onderzoekfonds, voortzetten van de

opleiding antroposofische gezondheidszorg in samenwerking met de AAG, voortzetten van de taskforce voor

opvolging huisartsen, beheren van het boekenfonds.

Daarnaast blijven we participeren in het NVAZ nieuwe vorm en andere relevante gremia.



JAARCIJFERS 2018

BEGROTING Resultaten Begroting

OMSCHRIJVING: 2018 2018 2019

IN UIT IN UIT IN UIT

Contributie oude jaren € 350,00 € 710,00 € 2.500,00

Contributie € 67.500,00 € 66.409,00 € 67.500,00

Abonnement TIG € 7.440,00 € 7.480,00 € 6.500,00

Giften € 4.080,00 € 2.380,00 € 4.000,00

Bijdrage vergoeding bestuur € 7.000,00 € 8.850,00 € 7.000,00

Herregistratie € 1.500,00 € 975,00 € 1.000,00

Rente

Contributie IVAA € 15.000,00 € 12.120,00 € 12.000,00

Contributie NVAZ € 3.780,00 € 3.820,00 € 3.500,00

Med. Sektion

Medische sectie € 1.500,00 € 1.235,00 € 1.350,00

Netwerk Integrative Medicine

WKKGZ € 3.720,00 € 2.800,00 € 2.000,00

Bijdrage lectoraat € 4.000,00 € 4.000,00 € 4.000,00

Patientbrieven / PPCG

Reis- en bestuurskosten € 1.500,00 € 1.559,05 € 1.500,00

Onkostenverg. voorzitter € 9.000,00 € 12.000,00 € 7.000,00

Directiesecretaresse € 12.000,00 € 10.054,91 € 12.000,00

Verzekeringen € 500,00 € 484,00 € 500,00

Secretariaat NVAZ € 5.500,00 € 6.066,46 € 7.000,00

Onkosten artsendagen € 2.500,00 € 1.997,79 € 3.000,00

Kantoorartikelen € 250,00 € 18,80 € 250,00

Drukwerk en papier € 100,00

PR € 4.500,00 € 5.515,92 € 4.500,00

Website € 350,00 € 802,35 € 350,00

Lief en leed € 300,00 € 91,40 € 300,00

Bankkosten € 200,00 € 215,83 € 250,00

(Accreditatie) opleiding € 250,00 € 66,55 € 250,00

Studentenwerkgroep € 2.000,00 € 480,00 € 1.500,00

Onderzoek/ Projecten/ LAAN € 1.200,00 € 5.000,00 € 5.324,76 € 8.049,52 € 1.250,00 € 5.000,00

Boekenfonds € 500,00 € 500,00 € 500,00

Advocaat € 250,00

Verdiepingscursus euritmie € 16.000,00 € 8.608,64 € 7.800,21

TEKORT/Overschot € 28.410,00 € 21.017,46 € 11.900,21



Totaal € 103.040,00 € 103.040,00 € 96.816,22 € 96.816,22 € 88.150,21 € 88.150,21

BALANS 01.01.2018

BALANS 01.01.2019

DEBET CREDIT DEBET CREDIT

ING € 814,19 € 731,88

Triodosbank € 94.163,08 € 77.617,60

Secretariaatswerk NVAZ € 6.066,46

Vrijwilligersvergoeding

bestuur

€ 6.900,00 € 8.850,00

Bestuurskosten € 132,93 € 625,69

Bankkosten € 34,74 € 39,95

Boekenfonds € 3.000,00 € 3.500,00

Studentenwerkgroep € 1.080,00 € 480,00

LAAN € 4.024,76

Reserve € 83.829,60 € 62.812,14

Totaal € 94.977,27 € 94.977,27 € 82.374,24 € 82.374,24

COMMENTAAR BIJ DE RESULTATEN EN BALANS 2018 EN BEGROTING 2019

Resultaten: Het jaar werd afgesloten met een tekort zoals begroot, waarbij moet worden aangetekend dat de

NVAA slechts een kassiersfunctie heeft voor de verdiepingscursus. Was dat geld allemaal uitgegeven, dan was het

tekort vrijwel zoals begroot geweest. Er werd aan de uitgaven kant meer uitgegeven aan de

vrijwilligersvergoeding van de bestuursleden. Deze is vastgesteld op € 150,00 per vergadering en omdat er meer

vergaderingen waren dan normaal, viel deze ook iets hoger uit. De voorzittersvergoeding was lager begroot maar

dat was voor dit jaar nog niet reëel omdat er nog veel activiteiten in het buitenland waren. Daarentegen hoefden

we minder af te dragen aan de IVAA en de WKKGZ.



Balans: De balans laat een positief saldo zien van € 731,88 op de ING en € 77.617,60 op de Triodosbank aan de

debetzijde. Daarbij dan nog enkele te voorziene posten aan zowel debet- als creditzijde. Het vermogen is

afgenomen tot € 62.812,14. Dat is dus inclusief het bedrag van de verdiepingscursus, totaal nog zo’n € 7.800,00.

Begroting: Dit jaar is er een TEKORT begroot van bijna € 12.000,00. Daarvan is bijna € 5.000,00 echt tekort, de

andere € 7.800,00 betreft de voorziene uitgaven van de verdiepingscursus. Voorstel is dan ook om de contributie

gelijk te houden.

Contributie:

Praktiserende leden met een vaste praktijk of loondienst van 2,5 dag of meer € 740,00*

Praktiserende leden met een kleine praktijk of loondienst minder dan 2,5 dag

en buitengewone leden € 340,00*

Minimumbijdrage € 240,00*

Steunbijdrage € 90,00*

*inclusief de bijdrage TIG.

De steunbijdrage is met name bedoeld voor gepensioneerde leden die graag betrokkenheid willen blijven tonen

maar voor wie de minimumcontributie niet realistisch is gezien hun inkomenspositie. De minimumbijdrage is

bedoeld met gepensioneerde leden met een wat betere financiële positie en voor die leden die gezien hun

financiële omstandigheden niet in staat zijn de eigenlijke contributie te voldoen.

Alle leden worden opgeroepen om wat meer te storten wanneer de financiële positie dat toelaat. Voor

werkende leden is dit aftrekbaar als beroepskosten, voor niet werkende leden als gift aan een stichting met

maatschappelijk nut (ANBI). Voor die leden is het zinvol om een overeenkomst met de NVAA aan te gaan voor

(tenminste) 5 jaar. In dat geval geldt voor hun schenking namelijk geen drempel meer.

U treft ook dit jaar weer een overzicht aan van het saldo van de opleidingscommissie. De opleidingscommissie

heeft een eigen penningmeester die wordt gecontroleerd door de overige leden van de commissie. De notulen,

waarin de begroting door de commissie zijn goedgekeurd, worden door de penningmeester van de NVAA

overgenomen.



Bijlage 1: Verklaring van gebruikte afkortingen

AAG Academie Antroposofische Gezondheidszorg

AIM Academy for Integrative Medicin

AVIG Artsenvereniging Voor Integrale Geneeskunde

AMPEWG Europese politieke werkgroep voor antroposofische geneesmiddelen

BfArM Federal Institute for Drugs and Medical Devices

CAMDOC Europese CAM-artsenverenigingen

CEOM European Council of Medical Orders

CQI Consumers Quality Index

DG SANCO Directorate-General for Health and Consumers

ECHAMP European Coalition on Homeopathic and Anthroposophic Medicinal Products

ELIANT European Alliance of Initiatives for Applied Anthroposophy

EPHA European Public Health Alliance

ESCAMP European Scientific Cooperative on Anthroposophic Medicinal Products

EUROCAM Network of the entire CAM sector in the EU

GAIA Gemeenschappelijke Accreditatie Internet Applicatie

GAHMJ Tijdschrift van Global Advances in Health and Medicine (GAHM)

IAOKZ Interdisciplinaire werkgroep Antroposofische Ouder- en Kindzorg

IKAM Internationale Koordination Anthroposophische Medizin

IKBC Interdisciplinaire Klachten- en BemiddelingsCommissie

IVAA International Vereinigung Anthroposophischer Ärztegesellschaften

KNMG Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst

NVAA Nederlandse Vereniging van Antroposofische Artsen

NVAZ Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders

NVET Nederlandse Vereniging van Euritmietherapeuten

TIG Tijdschrift voor Integratieve geneeskunde

PAME Project Anthroposophic Medicines Europe



· Web viewOok tips over wetenschappelijke publicaties blijven altijd welkom op [email protected]....

Documents

Transcript of · Web viewOok tips over wetenschappelijke publicaties blijven altijd welkom op [email protected]....