Vademecum Studiegebied Handel bso en tso (2015-2016)

1 Studieaanbod en profilering

1.1 Overzicht

In onderstaande tabel krijg je een volledig overzicht van het aanbod voor het studiegebied Handel in het tso:

Eerste graad Tweede graad Derde graad

1 Handel en Basisoptie Handel (2e leerjaar)

1e en 2e leerjaar Handel

Handel-talen

1e en 2e leerjaar Boekhouden-informatica Handel Informaticabeheer Secretariaat-talen

S-en-Se Administratie vrije beroepen Commercieel webverkeer Immobiliënbeheer Internationaal transport en

goederenverzending KMO-administratie KMO-ondernemerschap Medico-sociale administratie

Verkoop en distributie

De handelsopleidingen richten zich rechtstreeks tot de bedrijfsrealiteit in kleine en middelgrote KMO’s en dienen dan ook toepassingsgericht te zijn. Naargelang de gekozen studierichting zijn er andere accenten. De S-en-Se opleidingen worden in het bisdom Mechelen-Brussel nergens meer georganiseerd.

In onderstaande tabel krijg je een volledig overzicht van het aanbod voor het studiegebied Handel in het bso. In de eerste graad b-stroom heb je het beroepenveld Kantoor-Verkoop in het tweede leerjaar.

Tweede graad Derde graad

1e en 2e leerjaar Kantoor Verkoop

1e en 2e leerjaar Kantoor Verkoop

Specialisatiejaar Kantooradministratie en gegevensbeheer Logistiek Verkoop en vertegenwoordiging Winkelbeheer en etalage

Leerlingen die kiezen voor deze studierichtingen willen vooral leren door te doen. De leraren die hun lessen ervarings- en praktijkgericht opvatten, zullen de leerlingen kunnen motiveren en daardoor ook gemakkelijker de vooropgestelde doelen bereiken. Met het oog op de beroepsprofielen moet veel belang gehecht worden aan het correct en stipt uitvoeren van een opdracht. Leerlingen moeten ook aangezet worden tot het nemen van verantwoordelijkheid voor hun eigen werk. Deze opleidingen richten zich op onmiddellijke tewerkstelling.

Een uitgebreid overzicht van de verschillende studierichtingsprofielen vind je op www.vvkso.be onder Studierichtingsprofielen. Bovengenoemde benamingen zijn de officiële studierichtingsbenamingen. Deze kunnen op schoolniveau vervangen worden door pedaogische studierichtingsbenamingen. Op www.businesseducation.be staan alle officiële studierichtingen van het studiegebied Handel beschreven met hun pedagogische vakbenaming.

1.2 Neveninstromers in de derde graad tsoInstromen in de tweede graad tso kan probleemloos zonder de Basisoptie Handel in de tweede graad te volgen. Moeilijker ligt de overstap vanuit aso of vanuit een studierichting tso buiten het handelsgebied naar de studierichtingen Handel tso en Boekhouden-Informatica tso in de derde graad. De boekhoudkundige kennis van de instromers is beperkt en een overstap is niet zomaar vanzelfsprekend. Vooral voor de richting Boekhouden-Informatica tso ligt het moeilijk. De school kan verschillende scenario’s hanteren voor het bijwerken van de leerlingen die uit een niet-handelsrichting komen: sommige scholen houden een soort projectweek gedurende de eerste week van het schooljaar

waarin een stoomcursus boekhouden en klaviervaardigheid wordt gegeven; andere scholen voorzien enkele bijwerkdagen gedurende de laatste dagen van de vakantie.

Rond deze problematiek hebben enkele uitgeverijen een stoomcursus Boekhouden uitgegeven:

Fundamenten van Boekhouden F. Van Caer, D. Brawers, L. Fastré, H. Peeters Uitgeverij De Boeck (http://www.uitgeverijdeboeck.be)

In Balans. Boekhouden in stappen. J. Debels, P. Dhuyvetter, L. Van de Cruys Uitgeverij Pelckmans (http://www.pelckmans.be)

Flitsend Boekhouden L. Vaningelgem Uitgeverij Plantyn (http://www.plantyn.com)

2

Bij deze uitgaven zit een cd waarmee de leerling op eigen tempo oefeningen kunnen maken en deze ook zelf verbeteren.

1.3 Gewijzigde leerplannen 2e en 3e graad Kantoor/Verkoop/7e specialisatiejaren In de 2e graad Kantoor bso/Verkoop bso krijgen alle leerlingen een basisopleiding in zowel de administratie als de retail. We focussen in de retail op werkplekleren: de leraar gaat met zijn leerlingen leren tijdens de openingsuren van de winkel. Na 4 Kantoor bso/4 Verkoop bso weet de leerling waar zijn talent(en) ligt(gen); hij maakt op basis hiervan een gefundeerde keuze:

voor de basismodule Administratie in 5 Kantoor bso mét één van volgende keuzemodules op basis van het aanbod van de school: Retail minor (winkelbediende in een winkelfiliaal), Logistiek (magazijnier) of Klantendienst (contactcentermedewerker).

Voor de baismodule Retail in 5 Verkoop bso mét één van volgende keuzemodules op basis van het aanbod van de school: Logistiek (magazijnier), Klantendienst (contactcentermedewerker) of Visual merchandising (winkelinrichter).

In het zesde jaar, zowel Kantoor bso als Verkoop bso, is er een stage van minimaal 7 lestijden voorzien. Deze kan georganiseerd in ofwel de basismodule, ofwel de keuzemodule ofwel allebei. De stage kan nog uitgebreid worden met complementaire uren.In het zevende jaar Business Support focussen we op het profiel van de commercieel-administratief bediende, waarbij het klantgericht werken centraal staat in zowel profit- als non-profitsector. Het zevende jaar Retailmanagement en Visual merchandising bereidt zowel voor op het starten van een eigen kleinhandelszaak als het werken in een verantwoordelijke functie in een filiaal van een keten. In 7 Logistics worden de leerlingen voorbereidt op de job van magazijnier/magazijnbediende. In 7 Sales wordt het beroep van junior-vertegenwoordiger aangeleerd.

2 Leerplannen

2.1 Belang van het leerplanHet leerplan is de basis van waaruit wordt lesgegeven, niet het handboek/werkboek. Wanneer leraren naar het einde van het schooljaar toe verzuchten “ik krijg mijn leerstof niet afgewerkt” bedoelen ze vaak: “ik krijg mijn handboek/werkboek niet uit”. Een kritische kijk op het leerplan leert echter dat sommige delen veel te uitgebreid werden behandeld of dat sommige onderdelen helemaal niet dienden bestudeerd te worden, omdat ze als uitbreidingsleerstof staan aangeduid of zelfs niet aansluiten bij de leerplandoelstellingen. Leg dus je handboek/werkboek naast je leerplan en duid aan in je handboek/werkboek welke leerstof correspondeert met de leerplandoelstellingen. Hetgeen correspondeert behandel je eerst. Indien er nog tijd overschiet, kan je hetgeen niet correspondeert nog zien.

2.2 Belang van het jaarplan “Een jaarplan is een document waarin de leraar / het lerarenteam het leerplan vertaalt naar de concrete toepassing in een bepaald schooljaar. Het biedt een overzicht van de leerplandoelstellingen, oordeelkundig gespreid over het schooljaar. “ (APR 5, p.4)

Met de collega-begeleiders van de andere bisdommen ontwikkelden we een instrument waarin jaarplan-agenda-leerplan (JAL-document) vervat zitten. Het instrument kan je gebruiken om leerplandoelstellingen naast het handboek te leggen, je kan het als jaarplan gebruiken, je kan het als agenda gebruiken, je kan het als jaarplan en agenda gebruiken. Voor elk handelsleerplan van de eerste graad, 2e graad bso en tso, derde graad bso en tso zijn JAL-documenten ontwikkeld. U kan ze downloaden via ‘vakdocumenten’ op de website Indien je één of meerdere van deze documenten wil gebruiken, ga eerst in overleg met je directeur. In de meeste scholen zijn er vaste afspraken rond het indienen en het formaat van jaarplannen.Aarzel niet mij te contacteren bij het interpreteren van JAL-docs en leerplaninhouden via johan.fouquaert@vikom.be.

2.3 Waar vind je de leerplannen?De school beschikt normaal gezien over de nodige leerplannen.

3

Leerplannen kunnen ten allen tijde in PDF/Word-formaat ook gedownload worden via de website van het VVKSO (voor alle vakken, alle studierichtingen). Raadpleeg hiervoor www.vvkso.be en kies voor Leerplannen.

2.4 Handboek of eigen cursus?Voor heel wat handelsvakken zijn er handboeken op de markt. Het handboek is ondergeschikt aan de leerplandoelstellingen en niet omgekeerd! Leg dus de leerplandoelstellingen naast het handboek en zorg ervoor dat je eerst de leerplandoelstellingen realiseert. Indien er nog tijd overblijft, kan je interessante items uit het handboek als leerstofverdieping verder realiseren.

Werk je met een eigen cursus? Dat kan perfect! Hou wel rekening met volgende aanbevelingen:

de cursus moet aansluiten bij het leerplan; de cursus heeft een duidelijke opbouw met een duidelijke afbakening van de onderdelen en

de hoofdstukken, leesteksten, opdrachten en oefeningen, kernbegrippen; nummer de bladzijden; zorg dat de cursus taalkundig correct is; vermeld datum van de cursus en de namen van de samenstellers; indien je materiaal overneemt uit bestaande publicaties, krantenartikels, beeldmateriaal …

moet je duidelijk de bron vermelden. Je kan problemen krijgen met de wet op de auteursrechten indien je er inbreuken op pleegt.

2.5 Attest Bedrijfsbeheer en het studiegebied HandelDe omzendbrief van het Departement Onderwijs over het attest bedrijfsbeheer kan je raadplegen via volgende hyperlink: http://www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?docid=13955

De regelgeving werd vertaald in een leerplan van het VVKSO.

Het behalen van het getuigschrift over de basiskennis van het bedrijfsbeheer hangt af van de studierichting die de leerling volgt, en van de wijze waarop de school die studierichting invult. We onderscheiden drie situaties: studierichtingen waar het programma bedrijfsbeheer integraal in het specifiek gedeelte wordt

opgenomen; studierichtingen waar een deel van de items van het programma bedrijfsbeheer in verschillende

vakken van het specifiek gedeelte wordt opgenomen; studierichtingen waar geen items van bedrijfsbeheer in het specifiek gedeelte worden

opgenomen.

De studierichtingen in het studiegebied Handel zitten onder de eerste en tweede situatie.

In de studierichting derde graad Informaticabeheer tso is Bedrijfsbeheer als apart vak opgenomen – ze valt dus onder situatie 1De overige studierichtingen in bso en tso vallen onder de tweede situatie. Voor deze studierichtingen ontwikkelde het VVKSO ingevulde checklists. Hierin kan je aflezen welke doelstellingen bereikt zijn via de leerplannen (F) en nog behaald dienen te worden (C). Op basis van de checklist kun je voor elke studierichting zien hoeveel uren complementair moeten ingericht worden om het attest nog te kunnen behalen. Je vindt die berekening terug onderaan de checklist. Je kan de checklists downloaden via de website van de begeleiding. Er is een apart document voor tso en bso studierichtingen. Je kan deze vinden bij de vakdocumenten op de website

Je dient per leerling een individuele checklist bij te houden om aan te tonen of de leerling de verschillende doelstellingen bedrijfsbeheer bereikt heeft.

4

2.5.1 Gebruik van de checklists Je moet de checklist per leerling afvinken. Het is belangrijk dat je rekening houdt met de

leerlingeninstroom. Wie van een andere school of uit een andere studierichting komt en daar Bedrijfsbeheer kreeg, moet zijn individuele checklist voorleggen. Slechts als op het einde van de rit alle doelstellingen aangevinkt zijn én de leerling voor minimaal 50% van de doelstellingen geslaagd is, mag de leerling het attest Bedrijfsbeheer ontvangen. De doorlichting zal dit opvolgen;

Een aantal scholen met bijvoorbeeld oefenfirma, minionderneming, … zegt dat een aantal doelstellingen die op de checklist staan aangegeven als C bij hen wel degelijk aan bod komen. Zij kunnen dan voor de geziene items de C wijzigen in F. Onderaan wordt automatisch herberekend hoeveel lestijden nog complementair nodig zijn. 25 lestijden komt overeen met 1 lesuur op jaarbasis. Zorg dat je kunt bewijzen dat die doelstellingen door de leerlingen individueel bereikt zijn en waar.

Met betrekking tot de deliberatie van het programma Bedrijfsbeheer verwijs ik graag naar punt 4.1.4 van de Mededeling van 30 april 2004 betreffende “Het getuigschrift over de basiskennis van het bedrijfsbeheer” (M-VVKSO-2004-048). Daaruit blijkt dat de klassenraad steeds afzonderlijk dient te delibereren over het al dan niet voldaan hebben voor het programma bedrijfsbeheer. Dit betekent dat het niet nodig is om het leerjaar in zijn totaliteit met vrucht te beëindigen om het getuigschrift over de basiskennis van het bedrijfsbeheer te behalen en omgekeerd.

3 Handelsonderwijs met de vinger aan de pols …

3.1 Projecten in tsoVoor de tweede graad Handel en Handel-Talen is het aangewezen om de leerlingen al te laten kennismaken met projecten. De opgedane kennis, de geoefende vaardigheden en attitudes zullen ze nodig hebben in de tso-studierichtingen van de derde graad van het studiegebied Handel. In de leerplannen Bedrijfseconomie is expliciet ruimte voorzien voor projectwerk. De bedoeling is om hier eerder met kortlopende projecten te werken. Even een overzicht van de mogelijkheden in alfabetische volgorde: JIEHA! (Jong Initiatief voor Ethische Handel): www.vlajo.org Documentenstroom in de handelsonderneming: FVISEM: www.fvisem.nl, DocuPlusSoft

(www.uitgeverijdeboeck.be), Docflow (www.vanin.be)

De school kan uiteraard ook zelf projecten opzetten door bijvoorbeeld vakoverschrijdend samen te werken.

Voor de derde graad Handel tso en Boekhouden-Informatica tso kan je binnen de leerplannen Bedrijfseconomie ook aan de slag met projecten. Door projectwerk te doen, moeten leerlingen naast kennis toepassen ook vaardigheden en attitudes inzetten om de opdrachten tot een goed einde te brengen. In functie van doorstroom naar hoger onderwijs is dit zeer belangrijk.Een overzicht van mogelijke projecten in alfabetische volgorde:

Bedrijfssimulatie Actief Ondernemen: www.actiefondernemen.be; Bedrijfssimulatie Bizzkidz: www.bizzkidz.be; Bedrijfssimulatie Ecoman: www.ecoman.be (meer geschikt voor Boekhouden-informatica); Bedrijfssimulatie Top Team: www.topteambusinessgames.be ; Leeronderneming UNIZO: www.ondernemendeschool.be; Mini-onderneming: www.vlajo.org; Oefenfirma: COFEP: www.cofep.be; Stages organiseren: stages zijn onderworpen aan specifieke criteria (zie omzendbrief van de

overheid):http://www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?docid=13301 ).

Voor meer informatie kun je terecht op de vermelde websites.

3.2 Projecten – werkvormen in bso

5

We focussen in de nieuwe leerplannen op intern en extern werkplekleren. Elke school dient een kantoorklas en een verkoopklas in te richten conform de minimale materiële vereisten van het leerplan. In de werkvormen voor intern werkplekleren (kantoorsimulatie, oefenfirma, mini-onderneming, Vik@, leeronderneming, FVISEM, DocuPlusSoft, Docflow) wordt veel aandacht besteed aan communicatieve en sociale vaardigheden en vaak ook aan presentatievaardigheden. Leerlingen voelen zich meestal erg betrokken bij deze werkvormen.Daarnaast is er extern werkplekleren (voor beschrijving zie onder 1.3) en zijn er stages. Hieronder een overzicht van de werkvormen voor intern werkplekleren: Kantoorsimulatie: WEB (derde graad bso Kantoor en het specialisatiejaar bso Kantooradministratie

en gegevensbeheer). De leerlingen runnen administratief een eigen bedrijfje met een fictieve goederenstroom. De leerlingen krijgen wekelijks de commerciële transacties aangeleverd via WEB. Ze handelen deze administratief af in de virtuele kantoorklas. Voor meer info en voorwaarden: www.kantoorsimulatie.be ;

VIK@ (7 Kantooradministratie en gegevensbeheer bso): twee leraars uit het Onze-Lieve-Vrouwe instituut van Poperinge ontwikkelden een variante op WEB. De leerlingen runnen ook administratief een bedrijfje met een fictieve goederenstroom. De leerlingen krijgen wekelijks de transacties aangeleverd via één van beide leraars. De kostprijs bedraagt één BPT-uur – dit wil zeggen dat de school één lesuur ‘betaalt’ aan het Onze-Lieve-Vrouwe instituut. Hiermee kunnen beide leraars u een gans jaar ondersteunen in de werking van het virtueel kantoor. Meer info bij sabine.verhoye@vsop.be of sabine.deneve@vsop.be

Leeronderneming (vooral 7de specialisatiejaar bso Winkelbeheer): de leerlingen baten een zaak uit in een winkelpand binnen de school of in de directe schoolomgeving. Ze stellen zich op als zelfstandige ondernemers: dit betekent zelf beslissen, problemen oplossen en werken met eigen kapitaal. Voor meer info en voorwaarden: www.ondernemendeschool.be;

Minionderneming (derde graad bso en het 7de specialisatiejaar) is een ‘oefenfirma’ maar dan met een echte goederenstroom. De leerlingen richten hun eigen bedrijfje op, kiezen een bedrijfsnaam, kiezen/maken (een) te verkopen product(en), schrijven een eigen businessplan, verdelen de verschillende bestuursmandaten onder elkaar, verkopen hun product(en) en werken de bijbehorende administratie af. Voor meer info en voorwaarden: www.vlajo.org;

Oefenfirma: COFEP (derde graad bso Kantoor en het specialisatiejaar bso Kantooradministratie en gegevensbeheer). De leerlingen runnen commercieel en administratief een eigen bedrijfje met een fictieve goederenstroom. Ze staan zelf in voor de commerciële transacties die ze dan verder administratief afhandelen. Via Europen, de Europese organisatie die COFEP ondersteunt, krijgen de leerlingen toegang tot meer dan 4 600 oefenfirma’s verspreid over gans Europa, waarmee commerciële transacties kunnen ontwikkeld worden. Voor meer info en voorwaarden : www.cofep.be ;

Semi-virtueel kantoor: FVISEM (bso Kantoor vanaf het tweede leerjaar van de tweede graad). Er is een introductieversie en een simulatieversie beschikbaar. Via deze werkvorm krijgen de leerlingen een goed inzicht te krijgen in de documentenstroom van een bedrijf. Voor meer info en voorwaarden : www.fvisem.nl.

DocuPlusSoft: een variante op FVISEM om de documentenstroom in een onderneming goed te leren kennen (www.uitgeverijdeboeck.be)

Docflow: een variante op FVISEM om de documentenstroom in een onderneming goed te leren kennen (www.vanin.be)

Extern werkplekleren: de leerlingen gaan onder leiding van hun leraar leren in een echte werkomgeving: de winkel, het magazijn, het contactcenter. Er dienen administratieve plichtplegingen worden vervuld – zie omzendbrief van de overheid: http://www.ond.vlaanderen.be/werkplekleren/regelgeving/so.htm

Stages organiseren: stages zijn onderworpen aan specifieke criteria (zie omzendbrief van de overheid):http://www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?docid=13301 ).

3.3 Elektronische leeromgevingDe elektronische leeromgeving is in vele scholen intussen ingeburgerd. Het gebruik ervan is zeker en vast een meerwaarde voor leerlingen en leraren. Het is een internetplatform dat:

6

toelaat om cursusmateriaal op een gestructureerde manier aan te bieden: aangezien diverse media in het leerplatform geïntegreerd kunnen worden, biedt dit de leraar de kans om schema’s, demonstraties, en simulaties die betrekking hebben op de cursusonderdelen permanent ter beschikking te stellen van de leerling;

leerlingen extra informatie kan aanbieden zoals berichten, afspraken, leerdoelstellingen, oefeningen, …;

communicatie mogelijk maakt tussen leerlingen onderling en tussen leerlingen en leraren en dit zowel synchroon als asynchroon;

opvolging van de activiteiten van de leerlingen toelaat.

Het meest gekende leerplatform is Smartschool en als vrije software: Moodle.

3.4 Breder evaluerenDe nieuwe leerplannen nodigen uit tot het hanteren van veel verschillende werkvormen. Meer werkvormen hanteren, weerspiegelt zich ook in de evaluatie. We kunnen breder evalueren: naast kennis gaan we liefst ook vaardigheden en (vak)attitudes beoordelen. Als je opdrachten in de klas laat uitvoeren, beoordeel dan niet enkel het product maar ook het proces.

De gip is ook een uitgelezen kans om leerlingen breder te evalueren. Competenties worden door de arbeidsmarkt als heel belangrijk ervaren. In de gip kunnen leerlingen regelmatig samenwerken in groep. Leerlingen vinden het jammer als ze daarbij geconfronteerd worden met ‘profiteurs’. Via peerevaluatie, co-evaluatie, zelfevaluatie kunnen alle leerlingen naar waarde gevaloriseerd worden.

Er bestaat al heel wat materiaal om je daarbij te helpen, bijvoorbeeld op de website van het Steunpunt GOK:(http://www.steunpuntgok.be/secundair_onderwijs/materiaal/observatie_en_evaluatie/index.aspx )

VKW ontwikkelde, in samenwerking met VVKSO, de SAM-schaal. Je kan ze downloaden viahttp://www.o-twee.be/o2/downloads/nieuwe_SAM_2005_defi.doc

Maak liefst binnen de vakwerkgroep afspraken over evalueren, ook verticaal over de graden heen.

3.5 Evaluatie van leerlingenstagesBinnen het administratief softwarepakket van de school (Informat, Wisa, …) is een toepassing ontwikkeld om stages te evalueren. Een beperking hierbij is dat dit ‘standaardpakketten’ zijn waar je weinig tot geen eigen accenten kan leggen in bijvoorbeeld het evaluatieluik. Daarnaast bestaat er het programma Quickstage – speciaal ontwikkeld om de administratie en evaluatie van leerlingenstages uit te voeren. Alle info vind je via http://www.quickstage.be/over-quickstage.html

3.6 Vakgroepwerking + vakoverschrijdend samenwerkenHet organiseren van goed functionerende en gestructureerde vakgroepen is een aspect waar de doorlichting zeer veel aandacht aan besteedt. De doorlichting had tot voor een paar jaar een lijst van vragen gepubliceerd, die de leidraad vormden bij een doorlichting. Deze lijst is nu niet meer officieel (staat niet meer op hun website), in de praktijk zien we dat de vragen nog altijd relevant zijn. Ad info vind je deze bij de vakdocumenten op de website. Gestructureerd overleg tussen de leraren van het tweede tot het zesde jaar (verticaal) als tussen de leraren die lesgeven in dezelfde leerjaren (horizontaal) is ten zeerste aan te moedigen. De inhoud van vakvergaderingen blijft nogal eens steken in het maken van praktische afspraken: handboeken, blokuren, vaklokalen, uitrusting, … Naast praktische afspraken wordt ook best ook aandacht besteed aan vakdidactische elementen zoals bijvoorbeeld: voorstelling aan elkaar van nieuwe leerplannen en vakinhouden; uitwisseling van informatie n.a.v. gevolgde nascholingen; nadenken over het optimaal gebruik van het leerplatform; hoe leerlingen begeleiden in het 'leren leren' voor onze specifieke vakken;

7

hoe leerlingen evalueren (bv. samen doornemen van evaluatievragen); …

Van de vakvergaderingen wordt best een verslag gemaakt. De doorlichting kan de verslagen opvragen.

Vanuit de leerplannen Bedrijfseconomie in de derde graad Handel tso en Boekhouden-informatica tso en het leerplan Secretariaat in de derde graad Secretariaat-talen tso bestaan er duidelijke linken naar andere vakken. Daarom is het interessant zijn om tot overleg te komen buiten de grenzen van de eigen vakgroep bijvoorbeeld met Nederlands en de moderne vreemde talen.

Wil je de vakgroepwerking evalueren? Dit kan. De pedagogische begeleiding heeft hiervoor een kijkwijzer ontwikkeld. Alle leden van de vakgroep beantwoorden samen een reeks vragen over vakgroepwerking. Deze vragen worden beantwoord in een Exceldocument; er volgt onmiddellijk feedback via een radargrafiek. Hierop kan je de gemiddelde groepsscores aflezen voor de items schoolbeleid, materiële omstandigheden, vergadertechnieken, individuele leerkracht, inhoud en externe ondersteuning. Hieruit leidt de groep conclusies, welke kunnen resulteren in één of meerdere werkpunten. Wil je met de vakgroep de test afnemen? Neem contact met mij. Ik begeleid je hierin, ook in het bepalen van prioriteiten tot bijsturing.

In het kader van vakgroepwerking ontwikkelde ik het document ‘leren in samenhang’. In dit document heb ik per studierichting een korte samenvatting gemaakt van de leerinhouden van alle vakken van het leertraject 3e jaar tot en met 6e jaar/7e jaar. De vakgroep kan met dit document horizontale/verticale leerlijnen uittekenen, met andere vakgroepen samenwerken, een evaluatiebeleid ontwikkelen, VOET registreren op studierichtingsniveau, een doorlichting voorbereiden … Het document ‘leren in samenhang’ bestaat in vijf versies:

Leren in samenhang in de studierichting Handel tso: 3-4-5-6 Handel tso Leren in samenhang in de studierichting Boekhouden-informatica tso: 3-4 Handel tso, 5-6

Boekhouden-informatica tso Leren in samenhang in de studierichting Secretariaat-talen tso: 3-4 Handel-talen tso, 5-6

Secretariaat-talen tso Leren in samenhang in de studierichting Kantoor: 3-4-5-6 Kantoor bso en 7

Kantooradministratie en gegevensbeheer bso Leren in samenhang in de studierichting Verkoop bso: 3-4-5-6 Verkoop bso en

7 Winkelbeheer en etalage bso

Je vindt deze bij de vakdocumenten op de website.

4 De geïntegreerde proef De tekst van het algemeen kader van de geïntegreerde proef kun je raadplegen via de startpagina van het VVKSO (www.vvkso.be), visieteksten, Geïntegreerde proef (2012-12-18). Deze tekst moet de scholen in staat stellen om de opvatting en de organisatie van de gip te vereenvoudigen, de taakbelasting van zowel leraren als leerlingen te beperken en de gip haar rechtmatige plaats in het schoolgebeuren te geven. In het onderdeel lessentabellen vind je voor elke studierichting een beknopte tekst rond invulling van de gip voor de desbetreffende studierichting.

5 ProfessionaliseringNiemand ontsnapt aan het “levenslang leren”, en dat principe geldt zeker voor leraren in het vakdomein Handel.

Op www.nascholing.be kun je de specifieke informatie van het nascholingsaanbod 2014-2015 van het VVKSO raadplegen, gerangschikt per studiegebied en per thema. Het nascholingsproject rond de nieuwe leerplannen Kantoor en Verkoop wordt NIET verlengd voor dit schooljaar.

8

Vanaf 1 september 2015 gaan de nieuwe leerplannen voor de specialisatiejaren bso in voege. Via de maandberichten zal een kalender met nascholingen worden gepubliceerd.

Onze eigen begeleidingsdienst heeft met DPB-OND als ondersteunings- en nascholingscel een ruim aanbod voor het schooljaar 2013-2014. U vindt het ook bij www.nascholing.be. Kies voor DPB-OND Mechelen-Brussel.

Bekijk ook het aanbod van de andere erkende nascholingscentra: KH Leuven: Pedagogisch Didactisch Centrum Leuven: http://www.pdcl.be

Ook buiten ons bisdom zijn er nascholingscentra met een interessante programmering : Universiteit Antwerpen: http://www.ua.ac.be/cno Eekhoutcentrum Kortrijk: http://www.kuleuven-kortrijk.be/eekhoutcentrum Pedic Gent: www.pedic.be

6 Leermiddelen

6.1 UitgeverijenVolgende uitgeverijen publiceren handboeken voor het studiegebied Handel:

Uitgeverij De BoeckLamorinièrestraat 31-372018 AntwerpenTel.: 03 200 45 00Fax: 03 200 45 99E-mail: informatie@deboeck.beWebsite: www.uitgeverijdeboeck.be

Uitgeverij PelckmansKapelsestraat 2222950 KapellenTel.: 03 660 27 20Fax: 03 660 27 01E-mail: uitgeverij@pelckmans.beWebsite: www.pelckmans.be

Wolters Plantyn Educatieve UitgeversMotstraat 322800 MechelenTel.: 015 36 36 36Fax: 015 36 36 37E-mail: klantendienst@woltersplantyn.beWebsite: www.woltersplantyn.be

Uitgeverij Van InNijverheidsstaat 92/52160 WommelgemTel.: 03 480 55 11Fax: 03 480 76 64E-mail: uitgeverij@vanin.beWebsite: www.vanin.be

Het VVKSO tenslotte biedt tal van edities aan die bedoeld zijn voor specifieke vakken in specifieke studierichtingen waarvoor het commercieel belang voor de educatieve uitgeverijen te klein is. Ervaren leraren-nascholers werken deze uitgaven uit en houden ze up-to-date. De nieuwe uitgaven

9

worden bij hun verschijnen aangekondigd op volgende website: http://leerboek.vvkso.be/. De modaliteiten, het aanbod per project, hoe je een bestelformulier kunt downloaden en welke de contactgegevens zijn kun je eveneens nalezen op deze site.

6.2 De NBN-normenElke handelsleraar heeft te maken met de NBN-normen, voorgeschreven door het Belgisch Instituut voor Normalisatie. Meer bepaald de voorschriften in verband met de schriftelijke communicatie zijn al jaren de leidraad bij het opstellen van handelsbrieven en –documenten.

Het is duidelijk dat de voorgeschreven norm geldt als basis voor de zakelijke communicatie, en dat ons onderwijs zich daarop baseert, ongeacht het feit of het bedrijfsleven deze voorschriften al dan niet volledig volgt. De norm is er en moet worden toegepast, zonder hierbij echter te vervallen in een ongezond fanatisme. Laat ons toch proberen onze leerlingen te wijzen op het belang van het correct toepassen van deze NBN-normen o.m. in hun eindwerk.

De normen zijn gebundeld in twee edities, opgesteld door het VVKSO onder de volgende titels.

NBN-NORMEN, Efficiënte communicatie RAPPORTEREN, voorschriften en nuttige wenkenDeze titels worden uitgegeven bij uitgeverij Licap – www.licap.be, klik op ‘catalogus’ en op ‘onderwijs’.

7 Beginnende lerarenBinnen de begeleiding gaat in belangrijke mate aandacht uit naar de beginnende leraren. Ook de overheid wil met het ‘mentorschap’ werken aan een adequate opvang van beginnende leraren. Het ‘peterschap’ of ‘meterschap’ is in heel wat scholen werkzaam. Van een leraar, maar zeker ook van een beginnend leraar worden heel wat kennis, attitudes en vaardigheden verwacht.

Om vanaf het begin vlot en zeker te kunnen functioneren is een goed onthaal binnen de school en een goede opvang en integratie binnen de vakgroep van het grootste belang. Op administratief vlak zijn er heel wat zaken te bespreken. Het doornemen van de leerplannen, jaarplan, documenten in verband met het lesgebeuren, pedagogische aanbevelingen, de praktische en organisatorische informatie bepaalt de graad van collegialiteit bij de opvang van nieuwe leraren. Alle beginnende leraren wens ik een succesvolle onderwijsloopbaan toe.

Ik ondersteun de beginnende leraars Handelsvakken op school. Uw directeur schrijft u in via de nascholingssite. Ik neem contact met u voor een eerste gesprek. In dit gesprek peil ik naar uw behoeften en tekenen we samen een begeleidingstraject uit dat tot over drie schooljaren kan lopen.

8 Een bedrijfsbezoek voorbereiden en evalueren

Onder de titel ‘Een bedrijfsbezoek? Hoe beginnen we hieraan!?’ ontwikkelde VOKA-Limburg een overzichtelijk draaiboek over alle aspecten van een bedrijfsbezoek: voorbereiding, het bezoek zelf, afsluiting en een reeks bijlagen – waaronder een vragenlijst. U kan dit draaiboek downloaden via de vakdocumenten op de website.

9 Ondersteuning door de pedagogische begeleiding

9.1 WebsitesAlle info over de pedagogische begeleiding vind je op www.vikom.be – klik op ‘Dienst Pedagogische Begeleiding’ – klik op ‘secundair onderwijs’. Onder het item ‘Vak- en studiegebiedsdocumenten’ vind je voor ‘Handel’ dit vademecum terug alsook een reeks vakdocumenten, beschreven in dit vademecum.

10

Daarnaast vind je op www.businesseducation.be algemene info over het handelsonderwijs: studierichtingen (+ waar ze aangeboden worden), studierichtingsprofielen, succesverhalen van Vlamingen die handelsonderwijs gevolgd hebben, nieuws ‘heet van de naald’, ….

9.2 NieuwsbriefIk bezorg je graag elke maand ‘handelsinformatie’ heet van de naald. Via www.vikom.be kan je deze lezen.

9.3 Regionaal netwerkDit schooljaar breng ik de leraars van de 2e graad Handel/Handel-talen, 3e graad Handel, Boekhouden-informatica en 3e graad Secretariaat-talen samen om vooral info uit te wisselen met elkaar en een netwerk op te zetten.

Ik wens je een geslaagd schooljaar 2015-2016 toe!

Johan FouquaertPedagogisch begeleider studiegebied Handel bso/tso

Borgersteinlei 902860 Sint-Katelijne-Waver0486 63 80 49

johan.fouquaert@katholiekonderwijs.vlaanderen

11