www.syntra-ab.be

Pedagogische sessie

Activerende werkvormen

www.syntra-ab.be

I. Leren met Kolb

• Leercyclus• Leer- en onderwijsstijlen

www.syntra-ab.be

I. Leren met Kolb

Iedereen leert anders!

U koopt een nieuwesmartphone. Hoe start u?1. Gaat u zelf wat prutsen tot u

de belangrijkste dingen hebt ontdekt?2. Gaat u in de inhoudsopgave de belangrijkste dingen

opzoeken om die snel te proberen?3. Ziet u een aantal knopjes die u herkent van oude

apparaten en ontdekt u zo verder?4. Of leest u uitgebreid de hele handleiding uit?

www.syntra-ab.be

Kolb onderscheidt 4 stappen in leren:1. De vergadering leiden, liep niet goed.

= concrete ervaring2. Er nadien over nadenken en op anderen letten.

= observatie en reflectie3. Erover klagen bij een collega? En tips vragen?

= verkennen van de theorie4. Zelf beter doen volgende keer!

= actief experimenteren

I. Leren met Kolb

www.syntra-ab.be

I. Leren met Kolb

Concreet ervaren

Reflectief observeren

Abstracte theorie

verkennen

Actief experimenteren

www.syntra-ab.be

I. Leren met Kolb: Leer- en onderwijsstijlen

OPDRACHT: Zelfreflectie

• Maak de leerstijlentest

OPDRACHT: Praktijkopdracht

• Ga nu in hoeverre dit klopt voor jou(w leven).

www.syntra-ab.be

I. Leren met Kolb: Leercyclus

www.syntra-ab.be

I. Leren met Kolb: Leer- en onderwijsstijlen

OPDRACHT: Leg de typische kenmerken van jouw leerstijl uit aan de rest van de klas.

1. Dromer: Speel een rollenspel.2. Denker: Maak een samenvatting met vijf

voorbeelden.3. Beslisser: Stel een quiz op.4. Doener: Zoek enkele afbeeldingen en leg uit

waarom deze jou symboliseren.

www.syntra-ab.be

II. Werkvormenper leerstijl

1. Dromer2. Denker

3. Beslisser4. Doener

www.syntra-ab.be

II. Werkvormenper leerstijl

3 à 4 per werkvormGebruik, voor- en nadelen

Sommige uitproberen

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Dromer

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Dromer

DROMER

• Centraal: emotie, verbeelding, zintuigen, fantasie, nieuwe ideeën genereren.

• Voorwaarden:– Expressie en sfeer– Persoonlijke feedback– Reflectie op ervaring– Leren door inleving

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Dromer

Werkvormen1. Groepsgesprek2. Binnen een thema werken in groep3. Brainstormen4. Mindmap maken5. Rollenspel spelen6. Collages, ontwerpen of vormgeven7. Reflecteren op elkaars materiaal8. …

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Dromer

Werkvormen1. Groepsgesprek2. Groepswerk3. Brainstormen4. Mindmap maken5. Rollenspel spelen6. Collages, ontwerpen of vormgeven7. Reflecteren op elkaars materiaal8. …

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Dromer

2. Groepswerk

• Soort: parallel, complementair of gemengd

• Geschikt voor– uitwisselen informatie;– problemen oplossen;– nieuwe leerstof verwerken;– onduidelijkheden onder woorden brengen

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Dromer

2. Groepswerk

VOOR

• Relevantie & doelstelling

• Planning en verdeling

• Verwachting eindproduct

TIJDENS

• Bewaken leerproces

• Bewaken welbevinden

NA

• Feedback op proces

• Feedback op product

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Dromer

2. Groepswerk

Voordelen• Hogere productiviteit

en leerwinst• Nauwe band• Zich krijgen op

onduidelijkheden• Hogere betrokkenheid

en motivatie

Nadelen• Voorbereiding docent• Tijdsinvestering• Individueel aandeel is

moeilijk terug te vinden

• Rumoer

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Dromer

3. Brainstormen

• = in beweging brengen van de hersenen

• Geschikt voor– Nieuwe ideeën;– Kennismaking in onderwerp;– Peilen van voorkennis en ervaringen;– Koppeling met andere onderwerpen;– Synthese

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Dromer

3. Brainstormen

Fruit

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Dromer

3. Brainstormen

Voordelen• Creatief• Betrokkenheid• Eigen inbreng• Grote oogst van

ideeën• Vertrekt vanuit cursist

Nadelen• Dominante sprekers• Trage denkers• Angstige cursisten• Noteren is moeilijk

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Dromer

4. Mindmap maken

= Individuele associaties maken.

Programma’s:• Prezi• Microsoft Visio• Mindjet• Emindmaps

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Dromer

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Dromer

4. Mindmap

Voordelen• Creatief• Samenvattend• Kan thuis gemaakt

worden• Geeft beeld van

inzicht

Nadelen• Vereist duiding

van cursist• Ingewikkeld• Niet quoteerbaar

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Dromer

7. Reflecteren op elkaars materiaal

OPDRACHT: Beoordeel de brainstorming.

Geschikt voor:- Opleidingen met stage- Mensen die praktijkervaring hebben- Analyse van onduidelijkheden

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Denker

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Denker

DENKER

• Centraal: intellectueel uitdagen, analyseren van ingewikkelde informatie naar veralgemeningen met feiten en begrippen.

• Voorwaarden:– Informatie en structuur– Observeren en schrijven– Mening van expert– Leren door onderzoek

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Denker

Werkvormen1. Visies en meningen vergelijken of ordenen2. Theoretische modellen analyseren en

samenhang achterhalen3. Mogelijkheid om vragen te stellen4. Cases analyseren en veralgemenen5. Verbanden zoeken en samenvatting maken6. Voting of debatteren met argumenten7. Eigen mening vormen8. …

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Denker

Werkvormen1. Visies en meningen vergelijken of ordenen2. Theoretische modellen analyseren en

samenhang achterhalen3. Mogelijkheid om vragen te stellen4. Cases analyseren en veralgemenen5. Verbanden zoeken en samenvatting maken6. Voting of debatteren met argumenten7. Eigen mening vormen8. …

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Denker

3. Vragen stellen

OPDRACHT: Bekijk de theorie. Geef daarna twee voorbeelden van vragen die je tijdens jouw les kan stellen.

1. …2. …

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Denker

3. Vragen stellen

Voordelen• Zetten aan tot

nadenken, redeneren

• Verhoogt aandacht

Nadelen• Niet eenvoudig• Vraagt

voorbereiding• Angst voor

fouten

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Denker

4. Casestudy

OPDRACHT: Één situatie gestructureerd bespreken en van daaruit tips/conclusies geven.• Wat is het probleem?• Hoe zou je dat oplossen?• Formuleer twee tips.

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Denker

4. Casestudy

Voordelen• Stimuleert hogere

cognitieve vaardigheden

• Illustreert praktijkervaring

• Link tussen theorie en praktijk

Nadelen• Tijdsinvestering

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Denker

6. Voting

= Stellingenstel (of twitter?)

Geschikt voor:- Peilen naar voorkennis- Peilen naar misvattingen- Peiling naar meningen

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Denker

6. Voting

Voordelen• Fouten maken

mag• Leuk en actief• Inzicht in elkaar

Nadelen• Tijdsinvestering• Remmingen

van cursisten

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Denker

6. Voting

OPDRACHT:

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Beslisser

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Beslisser

BESLISSER

• Centraal: praktische, geldige en toepasbare kennis, probleemoplossend denken en uitproberen van theorie in de praktijk.

• Voorwaarden:– Stappenplannen, schema’s en checklists– Slecht 1 juist antwoord– Docent-gestuurd– Leren door informatie

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Beslisser

Werkvormen1. Vanuit probleemstelling2. Methodes uitproberen in de praktijk3. Gestructureerde opdrachten met resultaat4. Een quiz maken om feiten te checken5. Planningen opstellen en analyseren6. Inventariseren en uitproberen van keuzes7. Schema’s maken8. Demonstraties9. ….

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Beslisser

Werkvormen1. Vanuit probleemstelling2. Methodes uitproberen in de praktijk3. Gestructureerde opdrachten met resultaat4. Een quiz maken om feiten te checken5. Planningen opstellen en analyseren6. Inventariseren en uitproberen van keuzes7. Schema’s maken8. Demonstraties9. ….

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Beslisser

1. Probleemstelling

= Levensecht probleem oplossen.

Geschikt voor:- Praktijkproblemen- Contextgebonden theorie- Zelfgestuurd leren

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Beslisser

1. Probleemstelling

Probleem construeren

Instructie geven

Verhelderen termen en begrippen

Analyse probleem

Informatie verzamelen Rapporteren Evaluatie

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Beslisser

1. Probleemstelling

Voordelen• Cursist’ leren staat

centraal• Docent als coach• Probleemoplossende

vaardigheden

Nadelen• Werkbelasting• Tijdsintensief• Voorbereiding• Voldoende

informatiebronnen

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Beslisser

6. Inventariseren en uitproberen van keuzes

= Trial & error: Zelf voor- en nadelen, sterkten zwakten, voorbeelden, enz. geven van bepaalde methodes.

Geschikt voor:- Korte delen theorie- Zelfstandige verwerking

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Beslisser

6. Inventariseren en uitproberen van keuzes

OPDRACHT: Lees de tekst. Geef twee voor- en twee nadelen van afwisselen in werkvormen.

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Beslisser

8. Demonstraties

= Voordoen.

Geschikt voor:- Stappenplannen- Methodes- Procedures

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Beslisser

8. Demonstratie

Voordelen• Visueel• Mechanisme en

automatisme worden duidelijker

• Aanschouwelijk

Nadelen• Passieve cursist• Intensief voor

docent• Materiaal vinden

is moeilijk

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Doener

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Doener

Doener

• Centraal: veel afwisseling, spanning, crisis en competitie. In beweging blijven.

• Voorwaarden:– Veel, kort en bondig materiaal.– Toepassen van kennis in vaardigheden– Levensechte situaties– Leren door doen

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Doener

Werkvormen1. Speculeren over de toekomst2. Gesprekken en/of interview afnemen3. Informatie verzamelen door anderen4. Spelvorm: jigsaw5. Risico’s in oefeningen, competitie6. Maken: presentaties, werkstukken, video’s…7. Nieuwe ervaringen opdoen8. Al doende: werkbezoeken, stages…9. …

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Doener

Werkvormen1. Speculeren over de toekomst2. Gesprekken en/of interview afnemen3. Informatie verzamelen door anderen4. Spelvorm: jigsaw5. Risico’s in oefeningen, competitie6. Maken: presentaties, werkstukken, video’s…7. Nieuwe ervaringen opdoen8. Al doende: werkbezoeken, stages…9. …

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Doener

4. Spelvorm: jigsaw

= Groepswerk

Geschikt voor:- Complexe opdrachten- Meerdere oplossingen- Taakgerichte groepswerken

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Doener

4. Spelvorm: jigsaw

Construeer een

opdrachtInstructie

Eerste deelgroep = onderzoeks-

groep

Tweede deelgroep = leergroep

Evaluatie & bespreking

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Doener

4. Spelvorm: jigsawA1 A2 A3 A4

A1 B1 C1 D1

A2 B2 C2 D2

A3 B3 C3 D3

A4 B4 C4 D4

D1 D2 D3 D4

C1 C2 C3 C4

B1 B2 B3 B4

www.syntra-ab.be

II. Werkvormen: Doener

6. Maken: presentaties, werkstukken, video’s…

OPDRACHT: Lees de tekst.- Bepaal zelf de essentie.- Maak van de gekregen informatie een visuele

voorstelling.

www.syntra-ab.be

III. Conclusie?

www.syntra-ab.be

III. Conclusie

Leereffect van werkvormen…

(rendement bij studenten na +/- 3 weken)

Daarom afwisselen in werkvormen!

Uitleggen aan elkaar 90%

Zelf doen 75%

Discussiëren 50%

Demonstreren 30 %

Adiovisueel 20%

Lezen 10 %

Doceren 5 %

www.syntra-ab.be

III. Conclusie

www.syntra-ab.be

Nog vragen?

sanne.dupont@syntra-ab.be