Tachtigjarige Oorlog

22/05/2015

Inhoud

1

1. Ontstaan van de Tachtigjarige Oorlog 32. De oorlogen in die tijd 43. Belangrijke personen 64. Gevechten, slagen en beleggen 8

Sleutelwoorden bij de hoofdstukken

1. Ontstaan...........geloofverschillen, Alva, smeekgeschrift, Willem van Oranje, Beeldenstorm2. De oorlogen in die tijd...............veldslagen, cavalerie, infanterie, marine, dolken, pieken, canonnen, geweren.3. Belangrijke personen…………….koning, stadhouder,raadspensionaris.4. Gevechten, slagen en beleggen........ slag bij Den Bril, slag bij Gibraltar, Turfschip van Breda.

1. Ontstaan van de Tachtigjarige OorlogDe Tachtigjarige Oorlog ontstond omdat niet iedereen het eens was over het geloof. In het begin van de 16e eeuw kwam het protestantisme op, het geloof dat gebaseerd was op de ideeën van Martin Luther uit Duitsland en Johannes

2

Calvijn uit Zwitserland. De katholieke leer vond het protestantisme ketterij en strafte de aanhangers. De ketters werden op de brandstapel gegooid, in de kerker opgesloten of anders vervolgd. In 1550 publiceerde Karel V (de Spaanse koning onder wie Nederland toen viel) het Bloedplakkaat dat bepaalde dat op alles wat met protestantisme te maken had, doodstraf stond. De lokale adel in Nederland was niet zo veel tegen de protestanten en voerde het Bloedplakkaat niet uit. Zo ontstond een conflict tussen de Spaanse koning en de lokale adel. Echter, de koning was ver weg in Spanje en Nederland werd bestuurd door een landvoogdes, Margaretha van Parma die een redelijk goede relatie had met de Nederlandse adel. Toen Filips II als koning van Spanje aantrad, beval hij Margaretha erop toe te zien dat het Bloedplakkaat werd uitgevoerd. Dit was in 1565.

In 1566 heeft de Nederlandse adel een smeekschrift aan Margaretha geschreven met het verzoek om vervolgingen van ketters te stoppen. De edelen noemden zichzelf de gueux (Frans voor bedelaars), hiervan is de naam ‘geuzen’ afgeleid.

De tekst van dit smeekschrift luidde als volgt:

" Ter aenschou van 't welk wy te meer oorsake hebben om uwer Hoogheit in aller ootmoedigheit te bidden (gelijk wy ook metter daet by dese tegenwoordige requeste doen) hier in wel te willen voorsien, en overmits niet weinig daer aen gelegen is, also heaest alst

immer mogelijk is aen sijn Coninklijke Majesteit eenen nutten en bequamen persoon te senden en uit te maken, om de selve sulx te adverteren, en van onsent wegen in aller gehoorsaemheit bidden, dat hem believe hier in geheel en al voor nu en voor namaels te versien: maer mits 't selfde niet geschieden en kan, also lange als de placcaten stand grijpen, en haer rigeur houden, aengesien dat den oorspronk van alle dese inconvenienten daer uit komen, dat de selve Coninklijke Majesteit gelieve te verstaen dat de voorsz placcaten geaboleert en te niete gedaen werden: want sulx sal bevonden worden van noden te zijn, om te beletten de bederffenisse en verlies van alle dese Nederlanden van herwaerts-over, en ook de reden en rechte gelijkmatig. "

Eerst wilde Margaretha de Parma helpen maar later wees ze het smeekschrift toch af. De vervolgingen gingen door. Op 10 Augustus 1566 werden heel veel protestanten verbrand. En daar werden mensen zo boos over dat zij kerken binnen gingen en beelden gingen slopen. Deze dag is de geschiedenis ingegaan als beeldenstorm.

3

Toen Filips II over de beeldenstorm hoorde werd hij woedend en stuurde hij de hertog van Alva naar Nederland met een leger van 10000 man. Alva kreeg de opdracht om het bestuur van Nederland over te nemen van Margaretha van Parma en de beeldenstormers zwaar te straffen. Alva zei tegen Filips II dat de oorlog slechts 6 maanden zou duren exclusief reistijd. Maar het was het begin van de Tachtigjarige Oorlog. Deze zou duren tot 1648.

2. Oorlogen in die tijdIn de Tachtigjarige Oorlog werden heel andere wapens gebruikt dan nu. En zagen de soldaten er heel anders uit. Om een idee te geven hoe een oorlog werd gevoerd in de tijd van de Tachtigjarige Oorlog en hoe de soldaten er in die tijd uitzagen schrijven we dit hoofdstuk over wapens. De Tachtigjarige Oorlog werd op land en op zee gevoerd. Soldaten die op het land vochten waren te verdelen in cavalerie, artillerie en infanterie. En op zee had je de marine. Cavalerie zijn soldaten op paarden. Artillerie zijn mensen die kogels uit kanonnen schoten. Infanterie zijn mensen die te voet gingen. De marine bestaat uit alle soldaten die op zee vechten.

2.1 CavalerieDe soldaten van de cavalerie hebben paarden en meestal ijzeren helmen en geweren. Deze soldaten stonden bekend om hun snelheid ten opzichte van andere soorten soldaten. Ook nu bestaat de cavalerie nog, maar niet langer uit paarden maar uit tanks.

4

cavalerie 2.2 ArtillerieArtillerie zijn soldaten met een kanon. Deze soldaten hadden meestal een harnas en een zwaard voor ongevallen en om zichzelf te verdedigen. Om de kanonnen te kunnen schieten hebben de soldaten buskruit en kanonskogels nodig. Nu hebben wij raketwerpers in plaats van kanonnen.

2.3 InfanterieDe infanterie had bijna altijd helmen met een klein harnas en een dik pak. De infanterie had als wapens geweren, deze soldaten werden musketier genoemd. Een deel van de infanterie had als wapen een piek. Dit waren de piekeniers. Nu hebben wij in plaats van geweren en pieken machinepistolen en dolken.

5

Infanterie

2.5 Marine

Mariniers hadden geweren, enterbijlen, speren, sabels en zwaarden als wapen. En de aanvoerders hebben meestal nog een pistool en een dolk voor als er opstanden komen. Nu hebben wij geen enterbijlen meer.

3 Belangrijke personenIn dit hoofdstuk schrijven wij over aanvoerders en andere belangrijke personen. Dit waren dappere en slimme mensen, zowel Nederlanders als Spanjaarden.

6

1. Willem van Oranje: is geboren op 24 april 1533 in slot Dillenburg en ging dood 10 juli 1584 in Delft.Hij was stadhouder en aanvoerder in Nederland.

2. Filips II: hij is geboren op 21 mei 1527 in Valladolid en hij ging dood op 13 september 1598 in San Lorenzo de El Escorail. Hij was koning over Spanje en Nederland, hij vaardigde het Bloedplakkaat uit en begon de Tachtigjarige Oorlog.

3. Hertog van Alva : is geboren op 29 oktober 1507 in Pidrahita en ging dood op 11 december 1582 in Lissabon (Portugal). Hij kwam naar Nederland na de Beeldenstorm om opstandelingen te straffen. Hij werd landsvoogd.

4. Maurits van Oranje: is geboren op 14 november 1567 in Dillenburg en ging dood op 23 april 1625 in Den Haag. Hij was zoon van Willem van Oranje, stadhouder en legeraanvoerder van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

5. Johan van Oldenbarnevelt: is geboren op 14 september 1547 in Amersfoort en ging dood op 13 mei 1619 in Den Haag. Hij was raadpensionaris van de Staten-Generaal en werkte daarna een lange tijd met Maurits van Oranje.

6. Frederik Hendrik van Oranje: is geboren op 29 januari 1584 in Delft en ging dood op 14 Maart 1647 in Den Haag. Hij was zoon van Willem van Oranje, stadhouder en admiraal-generaal voor de Republiek der Zeven Nederlanden.

7

Frederik Hendrik Johan van Oldenbarnevelt

4 Gevechten, slagen en beleggenWij schrijven dit hoofdstuk ver de gevechten, slagen en beleggen omdat er zonder gevechten ook geen oorlog is. We beginnen met de meest bekende gevechten en daarna vertellen over de andere.

4.1 Meest bekende gevechten Slag bij Geldenaken20 oktober 1568 viel Willem van Oranje met 28.000 soldaten de Nederlanden binnen en na de Maas bij Stokkem te zijn overgestoken ontweek hij een slag op het Lanakerveld met de Spaanse hertog van Alva. Toen troffen zij elkaar aan de oevers van de Grote Gete, in de buurt van Geldenaken, het Leger van Vlaanderen onder leiding van Alva. Alva had minder troepen maar die van hem waren beter geoefend. Er sneuvelden aan opstandige zijde zo'n 3000 soldaten, terwijl Alva slechts 20 man verloor. Oranje werd hierdoor gedwongen de Nederlanden te ontvluchten en zich terug te trekken naar kasteel Dillenburg in Nassau.

8

Slag om Den BrielEen bekend gevecht is de slag om Den Briel. Daar vandaan hebben we de Nederlandse vlag. De slag herdenken wij nu nog steeds met 1 april. In 1572 moesten de geuzenleiders Engeland uit en toen werden ze naar Den Briel geblazen door de wind. Op dat moment was Den Briel niet zo goed bewaakt en dus besloten de geuzen op 1 april de stad aan te vallen. Daarop bestormden de geuzen de Noordpoort en braken deze open. Ze rekenden snel af met de Spanjaarden en kregen de stad in handen. Zo werd Den Briel de eerste stad waar de opstandelingen de dienst uitmaakten. Alva vond het niet erg dat Den Briel verloren was gegaan. Maar door de overwinning kreeg iedere Nederlander weer hoop in nog meer overwinningen en sloot zich aan bij de geuzen. Een goed begin.

Turfschip Breda 4 maart 1590Het leger van Prins Maurits was veel te zwak om Breda over te nemen. Toen kwam Prins Maurits Adriaenen van Bergen tegen die de leiding had over een turfschip. Adriaenen van Bergen zei dat hij een idee had over hoe ze Breda konden overnemen. Het idee was afgeleid van het paard van Troje. Hij zij dat zijn schip toch niet meer werd gecontroleerd omdat hij heel vaak naar Breda reisde om turf te brengen. Een paar dagen later verstopten 75 soldaten zich in het schip. Na 1½ dag raakte het schip lek door een botsing. Het lukte de soldaten te overleven door water uit het schip te pompen. Later die nacht werd het kasteel in Breda aangevallen. Door de slimme list was het Prins Maurits gelukt om Breda over te nemen.

Slag om GibraltarDe slag om Gibraltar op 25 april 1607 was een verrassingsaanval van Nederland die met 26 kleine schepen opdook toen er 21 grote maar langzame Spaanse schepen vaarden langs de Spaanse kust. Het was de Spaanse admiraal Juan Don Alvares (dit is dus niet Alva) net gelukt om 4000 man bijeen te roepen om te vechten tegen Nederland. Eerst deinsde Spanje terug naar de kust maar toen schoot Nederland een schip in brand en

9

begon de slag. Aan het einde van de slag had Nederland gewonnen, maar zij hadden het vlaggenschip van Spanje laten ontsnappen.

4.2 Andere gevechtenEr waren ook andere interessante gevechten, slagen en beleggen. Een aantal hiervan staat hieronder. Voor elk gevecht geven we antwoorden op de vragen: wie, wat, waar en wanneer.

1. Het beleg van Valencijn door de Spanjaarden. Valencijn lag in Henegouwen (Nederland) nu ligt het Noord-Frankrijk. Het gevecht vond plaats op 6 december 1566 en het eindigde op 1567 24 december. het resultaat: de Spanjaarden hadden de stad ingenomen.

2. De slag bij Wattrelos (niet de Waterloo bij Brussel). Wattrelos lag toen in Vlaanderen (Nederland). Nu ligt het (net als Valencijn) in Noord-Frankrijk. De slag was op 27 december 1566. De strijd was tussen de Geuzen en het Spaanse leger. De commandanten en leiders van de groepen waren: Maximiliaan Vilian (Spaans) en Jan Denys (Nederlands). Helaas hadden de Geuzen de strijd weer verloren.

3. Slag bij Lanoye. Lannoy lag ook in Vlaanderen. En nu ligt het in Noord-Frankrijk. De slag bij Lannoy was een van de eerste gevechten van het geuzenleger van Nederland. De slag was op 27 december 1566. De leiders en commandanten waren:Pierre Cornaille (Nederland) en Filips van Noircarmes (Spanje).En alweer was de overwinning voor Spanje.

4. Slag bij Oosterweel. Oosterweel lag net als de anderen in Vlaanderen (Nederland). Nu is het een verdwenen dorp boven Antwerpen. Slag bij Oosterweel was op 13 maart 1567. De leiders commandanten waren: Jan van Marnix (Nederland) en Filips van Lannoy. Met hetzelfde resultaat: Spanje wint.

10

5.Slag bij Dalheim (Rheindahlen). Dit was de eerste keer dat Nederland aanviel. Dalheim ligt in zuid-west duitsland, en daar ligt het nu nog steeds. Deze keer waren het de Nederlandse opstandeling die vochten.De slag was op 25 april 1568. De leiders en commandanten waren: Jan van Montigny (Nederland) en Sancho d’Avila (Spaans) en Sancho De Londoño (Spaans). Dit was de eerste keer dat Nederland wint.

6. Slag bij Heiligerlee. Heiligerlee lag in Stad en Lande (Groningen van die tijd) en nu ligt het nog op de zelfde plaats.de slag vond plaats op 23 mei 1568. De leider en commandanten waren: Arenberg (Spaans), Lodewijk van Nassau (Nederland) en Adolf van Nassau (Nederland). Resultaat: Nederland wint.

7. Slag bij Jemmingen. Jemmingen ligt in oost-Friesland (Nederland). De slag was op 21 juli 1568. De leiders en commandanten waren: Casper de Robles (Spaans), Alva (Spaans en Lodewijk van Nassau (Nederlands). Deze keer had Nederland weer gewonnen.

8. Slag bij Gelendaken (slag aan de Gete). Geldenaken ligt in Brabant (Zuid-Nederland). Het vond plaats op 20 oktober 1568.de leiders en commandanten waren: Willem van Oranje (Nederlands), Anton van Bombergen (Nederlands) en de hertog van Alva (Spaans). En alweer had Nederland gewonnen.

Literatuur

http/www.Tachtigjarige Oorlog.nl (daarna op wikipedia Tachtigjarige Oorlog klikken.Bij de wikipedia hebben wij nog Alva en belangrijke slagen en turfschip Breda gehad.

11