Het Blauwe Hof of Vrijburg - Lacodalacoda.nl/uploads/artikelen/De Wete, 2012, nr. 1,...

de ‘kanonpalen’ die daar stonden en zeeruit trok. Dat waren van die oude grotevoorladers met de jaartallen erin gegotenen ze kwamen uit Delft. Zijn er nog over?Ik weet het niet.

Pieter de Bruyne

Noten (van de redactie)1. Wie dit woord kent, meld het ons.

2. Over de aanleg van het kanaal ten koste vande zuidelijke bolwerken van de stad en de ver-meende invloed die A.P. Snouck Hurgronje uit-oefende om aantasting van Veldzigt te voorko-men is ook geschreven door A. van Santen, ‘Deverminking van de bolwerken van Middelburgin 1867’, in: De Wete, 23e jaargang nr. 3 (juli1994), pag. 12-15.3. Wie weet wat dat zijn, mag het de redactiemelden.

19

VrijburgWe kennen op Walcheren de naam Vrij-burg. Er is een bedrijventerrein tussen Vlis-singen en Middelburg dat zo heet ,en daarligt ook het stadsgewestelijke zwembadmet dezelfde naam. In de media werd Vrij-burg ook vaak genoemd in verband met deaanleg van de nieuwe sportboulevard.Een stuk westelijker van dit gebied ligt hof-stede Het Blauwe Hof, met die prachtigeboerenschuur, midden in het bouwland.Daar moeten we zijn voor de herkomst vande naam Vrijburg.Nazaten van vermogende Antwerpse im-migranten stichtten in de zeventiendeeeuw buitenplaatsen op ons eiland. HetBlauwe Hof, later Vrijburg genoemd, isdaar een voorbeeld van.

De Val van Antwerpenen de gevolgen voor WalcherenOp 17 augustus 1585 werd de capitulatie

van Antwerpen ondertekend. De Spanjaar-den veroverden niet alleen deze welvaren-de stad maar heroverden tevens de Zuide-lijke Nederlanden. Deze gebeurtenis is degeschiedenis ingegaan als de Val van Ant-werpen. De strijd tegen de Spanjaardenwas voor een belangrijk deel een religieusconflict. Veel Zuidelijke Nederlandersvluchtten om die reden naar de ‘vrije’ Noor-delijke Nederlanden. Al in 1584 had Alex-ander Farnese, hertog van Parma, zichmet zijn troepen verschanst voor de poor-ten van de metropool. Die omsingelingwerd het Beleg van Antwerpen genoemd.Deze Scheldestad beleefde vóór 1584 zijnGouden Eeuw, maar een jaar daarna, nade Val, gleed de stad met een duizeling-wekkende vaart naar de afgrond. De her-overing betekende wat de welvaart betrefteen aderlating voor de Zuidelijke Neder-landen en tegelijkertijd een injectie voor deNoordelijke Nederlanden. Dit laatste gold

Het Blauwe Hofof VrijburgBuitenplaats en boerderij onder West-Souburg

De Wete jaargang 41 nummer 1 (januari 2012) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl)

met name voor Amsterdam maar ook voorWalcheren.Naast het gewone volk waren het voorna-melijk protestantse kooplieden, weten-schappers en kunstenaars die massaalAntwerpen verlieten. Rond de veertigdui-zend Antwerpenaren op een bevolking vantachtig- à honderdduizend zielen verlietenhun stad. Natuurlijk waren er al groepenvertrokken vanwege de godsdienstonlus-ten en de groeiende onrust na de beruchteBeeldenstorm van 1566, maar tussen1585 en ongeveer 1591 was er sprake vaneen ware exodus. Onder de vertrekkersbevonden zich ook katholieken die omeconomische redenen hun thuis ontvlucht-ten.De immigranten gaven Walcheren eenimpuls op alle niveaus. Zij namen immerskennis en grote rijkdom mee. De gevolgenwerden op zowel economisch als op poli-tiek en religieus vlak gevoeld.Aanvankelijk leek de Val van Antwerpenook voor Walcheren economische terug-gang te betekenen. Maar de schade bleefbeperkt omdat de Walcherse havenstedenVlissingen, Veere en Middelburg na het af-sluiten van de Schelde – contacten met deSpaanse vijand werden verboden – vooreen deel de rol van Antwerpen overna-men. Handel en scheepvaart namen toe.Bovendien kwam er noodgedwongen eensamenwerking op gang tussen de ge-noemde Walcherse havens die in het ver-leden voornamelijk solistisch hadden ge-opereerd.De immigranten van toen – die overigensook van buiten Antwerpen, zoals uit Brug-ge, Gent en Oostende kwamen – nestel-den zich stevig in de Walcherse samenle-ving. Velen van de tweede of derde gene-ratie bouwden met hun familievermogen

luxe buitenplaatsen op ons eiland zoals defamilies Van Hoorn, Ingels, Lampsins,Ghyselin, Le Sage, en ook de familie VanNispen met hun West-Souburgse lusthofHet Blauwe Hof.

Maximiliaan van Nispen In of vlak na 1585 verliet de Antwerpselakenhandelaar Jaspar van Nispen zijnstad. De tak van zijn familie was oorspron-kelijk van Dordrecht. Het geslacht als ge-heel was afkomstig van het plaatsje Nis-pen bij Roosendaal. Waren de meestevluchtelingen protestanten, Van Nispen be-hoorde tot de kleine groep katholieken dieAntwerpen de rug toekeerde. Hij woondedaarna afwisselend in Middelburg en inAmsterdam.Jaspars vrouw Jobina was een telg uit eenvooraanstaande familie. Vader Eustatiuswas, in de periode vlak nadat deze stadvan de Spanjaarden was bevrijd, een paarjaar burgemeester van Vlissingen.Jaspar van Nispen liet na zijn dood in1611 zijn twee minderjarige zonen schat-rijk in Middelburg achter. Cornelis was ge-boren in 1597 en Maximiliaan omstreeks1599. We kunnen hun geschatte kapitaalvinden in het kohier van de duizendstepenning van Middelburg. In dit registerwerd in 1623 de toen recent ingevoerdevermogensbelasting genoteerd. De onge-veer 25- en 27-jarige broers behoorden totde rijken van hun stad.De buitenplaats Het Blauwe Hof ontstondin West-Souburg op de plek waar de jongeMaximiliaan van Nispen enkele jaren vóór1625 grote percelen grond en een boerde-rij kocht. Percelen waren in die tijd door-gaans klein van omvang. In dit geval ech-ter waren sommige stukken land tussen 14en 23 gemeten groot. Een gemet is onge-

20De Wete jaargang 41 nummer 1 (januari 2012) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl)

veer 0,4 hectare. Het geheel bestreek hetcomplete Adriaan Pieter Schotmansblock;verder waren er nog wat stukken land inandere zogeheten blocken of hoeken inWest-Souburg.Maximiliaan van Nispen trouwde in 1624met Christina van der Burg. Ze woonden ineen huis in de “Noortstraete” in Middel-burg, schuin tegenover het huis De Pyra-mide, waar een eeuw later Jacob Rogge-veen zou wonen.Al in 1626 verliet het stel Walcheren envertrok naar de polders even ten westenvan Antwerpen. Hiervoor verleenden deStaten-Generaal hun toestemming. Het be-sluit, gedateerd 26 maart 1626, luidde:“Maximiliaen van Nispen, burger van Mid-delburg, wordt toegestaan met zijn familiete verhuizen naar het neutrale Doel.”De ambachtsheerlijkheid Doel gold tijdens

het Twaalfjarig Bestand (1609-1621), dat inde Tachtigjarige Oorlog als rustperiodewerd ingelast, als een neutrale zone. Ditgebied op de grens van protestant en ka-tholiek was in handen van de Republiekder Verenigde Nederlanden. De neutraliteithield in dat mensen van verschillende reli-gies er door elkaar konden wonen.In 1621 werd de strijd tussen de Republieken de Spanjaarden hervat en vonden erweer veel vijandelijkheden tussen beidepartijen plaats.Waarom Maximiliaan en Christina in dezeperiode hier gingen wonen is onduidelijk.

21

Gezicht op het huis Vrijburg te West-Souburg,met tuin en omgeving, in vogelvlucht, uit deCronyk van Smallegange, p. 672. (Zeeuws Ar-chief, Zeeuws Genootschap, Zelandia Illustratadeel II, nr. 890)


In geen enkel document wordt hij in dezecontreien gekoppeld aan welke functie danook. Verliet hij Walcheren om persoonlijkeredenen en moeten we dan denken aanreligie? Of ging hij weg om belastingtech-nische of sociale redenen? Het blijft gis-sen.De Van Nispens werden ingeschreven als

lidmaat van de parochie van Kallo enwoonden bij pastoor Paulus van de Veldede mis bij. Dit feit bewijst dat Maximiliaan,net als zijn vader, het katholieke gelooftrouw was gebleven. Vooral voor katholie-ken werd de situatie er na de hervattingvan de oorlog niet makkelijker op. Ze wer-

den regelmatig tegengewerkt. Dat Maximi-liaan persoonlijk geen moeite had metandersdenkenden op religieus vlak, blijktonder meer uit het feit dat hij menig pro-testantse vriend had.Uit het archief van de familie Van Nispen,dat wordt bewaard in het Gelders Archief,blijkt dat Maximiliaan van Nispen zowel in

Doel als in de Sint Anna-Ketenissepolder,die daar even ten zuiden van lag, zijnwoonomgeving had gevonden. Die polderis nu volledig opgeslokt door de haven vanAntwerpen. Verder bezat hij het landgoedBeyckhoven of de Amptmanshoeve in debuurt van Antwerpen, aan de Broeckstraatbij Wijnegem.Zoals zijn vader pendelde tussen Amster-dam en Middelburg, zo deed Maximiliaan

22

Het woonhuis van boerderij Het Blauwe Hof.(foto Leo Hollestelle)


dat tussen Middelburg, West-Souburg enAntwerpen; van en naar Antwerpen hoofd-zakelijk met rivierschepen over de Honteof Westerschelde. In de zomer trokken deVan Nispens zich terug op hun eerder aan-gekochte West-Souburgse boerderij, diewas uitgebreid tot een indrukwekkendebuitenplaats.Maximiliaan van Nispen trouwde na hetoverlijden van Christina op 1 april 1640met Elisabeth Meersen. Haar familie hadeveneens bezittingen in Doel en omgeving.Net als eerder met Christina bleef ook hethuwelijk met Elisabeth kinderloos.Welke functie hij bekleedde, daar ten wes-ten van Antwerpen, wordt nergens ver-meld. Wel moet Van Nispen verstand heb-ben gehad van justitiële zaken. In 1640nam hij namelijk de procesvoering tegende stad Antwerpen over van zijn broer Cor-nelis, die licentiaat in de rechten was. Deprocessen waren al tijdens het TwaalfjarigBestand begonnen en behelsden schade-loosstellingen in verband met geldleningenvan burgers aan de stad. Antwerpen wasde leningen in 1574 aangegaan, maar hadze nooit conform de afspraak terugbetaald,een wel erg lang slepend conflict.We mogen aannemen dat Maximiliaan vanNispen omstreeks 1643 definitief terug-keerde naar Walcheren. In juli 1642 ver-kocht hij zijn buitenplaats bij Antwerpen enin juli 1644 schonk hij zijn huis en grond inde Ketenissepolder aan zijn zwager mr.Jacob Meertens. Bij de afhandeling van diezaak was Maximiliaan daar voor de laatstemaal in persoon aanwezig. Bij latere verko-pen nam zijn zwager als gemachtigde dehonneurs waar.Zijn laatst bekende testament liet Van Nis-pen op 1 oktober 1642 bij notaris ArnoudtRyswercker in Middelburg opmaken. In ge-

val van zijn overlijden moesten zijn bezit-tingen naar zijn vrouw Elisabeth gaan entoucheerde elk van zijn ‘dienaren’ eenlegaat van 25 pond Vlaams, destijds eengroot bedrag voor eenvoudige zielen. Spe-cifiek noemt hij daarbij “mijn hovenier opSouburg”. Met hem zal Maximiliaan eenspeciale band hebben gehad. Op oude-jaarsdag 1645 stierf Van Nispen en werdenzijn eerder vastgelegde wensen ingewil-ligd.“Hij sterff anno 1645 zonder oir en leyd totMiddelburg, in de Groote-Kerk begraven”,luidt het citaat over Maximiliaan dat we vin-den in Matthijs Balens’ Beschryvinge derstad Dordrecht uit 1677. Met “oir” wordt be-doeld: nageslacht.

De twee huwelijken van Anna MeersenNa Van Nispens dood hertrouwde Elisa-beth binnen anderhalf jaar, met mr. Theo-doris Boreel, heer van Westhove. Ook ditechtpaar woonde ’s zomers in Het BlauweHof.Jurist Boreel was in de periode van 1642tot 1652 baljuw van Middelburg en grafelijkhoofdofficier bij de magistraat van zijnstad. Zijn vader was de grote JohanBoreel, die onder meer raadpensionarisvan Zeeland en geleerde in Oosterse talenwas en die veel reizen maakte door Euro-pa en het Midden-Oosten.Al in 1652 werd Elisabeth Meersen voorde tweede maal weduwe daar haar mantijdens een bezoek aan Antwerpen stierf.Het Blauwe Hof bleef tot haar dood in1670 in haar bezit.Het was Anna Meersen – hoogstwaar-schijnlijk een nicht van Elisabeth – die indeze periode een centrale rol speelde inde gebeurtenissen rond Het Blauwe Hof.Zij was aanvankelijk getrouwd met Nico-


laes van Reygersberg (1642-1673), secre-taris en pensionaris van Middelburg en telguit het welbekende geslacht. Anna zorgdeervoor dat haar vermogende echtgenootzich in 1670 financieel ging ontfermen overde buitenplaats. Slechts een drietal jarenwas Nicolaes eigenaar.Na 1673 hertrouwde Anna Meersen, met

Johan van de Perre. Deze Van de Perrewas in de jaren zeventig en tachtig van dezeventiende eeuw pensionaris van de stadTholen. Hij moet dus niet worden verwardmet de gelijknamige Middelburger die –honderd jaar later – het stadspaleis aanhet Hofplein bezat, dat bijzondere pandwaarin nu het Zeeuws Archief is gehuis-vest.In 1684 overleed Anna Meersen, waardoorhaar man eigenaar werd van Het BlauweHof. Net als Nicolaes van Reygersberg hadook Van de Perre de buitenplaats slechtsenkele jaren in handen. Vlak voor zijn doodin 1688 verkocht hij zijn bezit aan PieterDuvelaer. In het oud-rechterlijk archief vanWest-Souburg zijn de boedelinventarissen

uit zowel 1684 als 1687 bewaard gebleven.Hieraan kunnen we zien in welke grote rijk-dom de zeventiende-eeuwse eigenarenvan de lusthof leefden.Na de verkoop ving de periode van deDuvelaers aan, waarin Het Blauwe Hofwerd omgedoopt in Vrijburg.

De Duvelaers“Niet wijd van het DorpWestersouburg, na deweg van Coudekercke,heeft men noch een voor-treffelijk uitstekend schoonHeer- en Boeren-huis, bei-de seer regulier en net ge-timmert, met twee opha-lende Bruggen, genaemtVryburgh, groot in alle sij-ne daer aen hoorendeLanderyen, 113. Geme-

ten, 194. Roen, waer van wel 50. Geme-ten, aen een liggende, seer regulier en cu-rieus zijn beplant, met Dreven, alle van sesreken breed hoog opgaende Boomen,Bosschagien, Boomgaerden rontom, metschone doorne hagen besloten, Pleinenmet ongemene heerlijke Linden en Taxsesbeset; nevens eenen grooten Hof, metmenigvuldige rare Vruchten en Bloemen,omringt van seer breede Visch-rijkke Vy-vers, gelijk wy ’t selve hier afgebeeld sien;toekomende den Ed. Heer Pieter Duvelaer,Burgemeester van Middelburg, Rentmees-ter Generael van de Rentieren van Zee-land, en Bewinthebber van d’OostindischeCompagnie.”Dit is de letterlijke weergave van het schrij-ven van rechtsgeleerde Mattheus Smalle-gange over buitenplaats Vrijburg. Het citaatis te vinden in zijn lijvige werk Nieuwe Cro-nyk van Zeeland. Het boek werd in 1696 in

24

Vrijburg op de kaart van Walcheren van deHattinga’s (blad 8), ca. 1750. (Zeeuws Archief,Atlas Hattinga, nr. 23)


Middelburg uitgegeven. Smallegange washiermee de eerste die Vrijburg omschreefén er een afbeelding van afdrukte in eenpublicatie.Het was burgemeester Pieter Duvelaer diede naam van zijn nieuwverworven bezittussen 1687 en 1695 veranderde in Vrij-burg. Vond Duvelaer een wijziging gepasten Vrijburg aantrekkelijker? De naam is tweeledig: de vrijheid van hetleven op een buitenplaats, weg van de stad,naast de geborgenheid van een burg ofburcht, waarin men zich veilig kon voelen.Pieter Duvelaer was tussen 1687 en 1715eigenaar van de lusthof. Dat betekent dathij Vrijburg in de nadagen van zijn carrièreals burgemeester kocht. Tot vijfmaal toeoefende Pieter dit hoogste ambt van Mid-delburg uit, in 1687 voor de laatste maal.Duvelaer was getrouwd met Johanna LeSage. Hun huwelijk bleef kinderloos. Des-ondanks bleef Vrijburg na zijn dood in1715 in de familie en dat maar liefst hon-

derd jaar in totaal. Een neef, een zoon vanPieters jongste zus Sara, erfde alle bezit-tingen. Deze Pieter Joseph van Campenkwam oorspronkelijk uit Goes, waar zijnvader baljuw van de stad was en ook deaanzienlijke functie had van dijkgraaf vande Breede Watering. Twee jaar voor dedood van zijn oom had hij zich definitief inMiddelburg gevestigd.Pieter Joseph was schepen van Goes enlid van de vroedschap, een soort plaatse-lijk bestuur dat onder meer de magistraatvan een stad benoemde. Hij was gehuwdmet een telg uit de Goese tak van het be-roemde geslacht Lampsins, Jacoba Josi-na. In 1738 werd hij niet in Goes, maar inde Nieuwe Kerk van Middelburg begraven.In 1741 nam alweer een Pieter het roer

25

De westzijde van boerderij Het Blauwe Hofwordt beschut door bomen, gezien vanaf het‘bunkerpad’ (fietspad) langs het Landfront vanVlissingen. (foto Leo Hollestelle)


over. Uiteraard luisterde hij naar de achter-naam van zijn vader, maar hij voegde daarde familienaam van zijn grootmoeder enzijn oudoom aan toe: Pieter Duvelaer vanCampen. Op de beroemde Walcherenkaartvan cartografenbroers Hattinga prijkt zijnnaam en daardoor werd hij vereeuwigd.Tot tweemaal toe werd een schip van de

Verenigde Oostindische Compagnie naarde West-Souburgse buitenplaats van deDuvelaers vernoemd. De eerste keer wasin 1695, toen er een zogeheten spiegelre-tourschip op de werf van Middelburg werdvoltooid en de tweede keer, in 1748, ge-beurde dat met een onbekend type schip.Beide schepen werden gebouwd in op-

dracht van de Kamer vanZeeland van de VOC enbeide Vrijburgen hebbenzo’n vijfentwintig jaar dewereldzeeën bevaren.

Ghyselin le SagePrecies honderd jaar nade aankoop van Duvelaervan het hof was het ge-daan met de familieverer-ving van Duvelaer vanCampen. In 1787 kochtJohan David Ghyselin leSage Vrijburg. Op dat mo-ment had deze bewind-hebber van de VOC detegenoverliggende buiten-

plaats Papegaayenburg reeds achttien jaarop zijn naam staan. Naast zijn VOC-activi-teiten was Johan David nog “leenman be-

26

Vrijburg op de kadastrale minuutplan van1822 (West-Souburg, sectie A blad 2). (ZeeuwsArchief, Kadastrale plans)


westen Schelde”, gezworene van de Zuid-watering en burgemeester van Middelburg.Omdat Ghyselin geen kinderen had en zijnleven lang ongehuwd bleef, had hij zijnneef Evert van der Poort aangewezen alszijn erfgenaam. Toch was het niet Evertzelf maar waren het diens twee dochtersArnoldina Catharina en Johanna Petronel-la die profiteerden van de enorme nalaten-schap van Ghyselin le Sage. Laatstge-noemde dochter mocht zich in 1794 eige-naresse noemen van Papegaayenburg,zus Arnoldina kreeg Vrijburg in de schootgeworpen.Arnoldina Catharina van der Poort was in1761 geboren uit het huwelijk tussen Evertvan der Poort en Johanna Arnoldina Pas-ques de Chavonnes. Deze dame was eer-der getrouwd geweest met Nicolaas Janvan Hoorn van de eveneens in de buurtliggende buitenplaats Noordbeek. Het blijktdus – en dat was in die tijd vaak het geval– dat de verschillende eigenaren van eencluster van lusthoven, op enigerlei wijzefamiliebanden met elkaar hadden.

Einde buitenplaats; boerderij blijft overTweemaal trad Arnoldina Catharina vander Poort in het huwelijk. Eerst met Guil-

laume Frédéric Godin en na diens doodmet kolonel Jean François Robert de laMaire, uit het Franse Rouen.In 1828 liet Arnoldina een holografisch(eigenhandig geschreven) testament ach-ter dat werd gedeponeerd bij notaris Vander Horst Serlé in Middelburg. Het testa-ment is verloren gegaan, maar het is be-kend dat Arnoldina daarin te kennen gafdat haar enig (overgebleven) kind, Everdi-na Petronella Godin, haar erfgename wasen zij dus recht had op Vrijburg.Van de eens zo rijke lusthof was op datmoment overigens niet veel meer over. Opde kadastrale kaart van West-Souburg, diein 1822 is opgemeten, zien we dat Vrijburgals lusthof toen niet meer bestond. Slechtsde boerenschuur, het boerenhuis en tweebijgebouwtjes stonden nog overeind.Everdina Godin verpachtte de boerderijaan een lokale landbouwer, zelf woonde zijin Middelburg. In het Utrechts Archief, inde verzameling van de familie Coenen van’s Gravesloot, worden gedichten bewaarddie Everdina schreef voor haar grootmoe-

27

De boerderij Vrijburg/Het Blauwe Hof links enhet industrieterrein Vrijburg rechts, 25 septem-ber 2011. (foto’s Leo Hollestelle)


der, de genoemde Johanna Pasques deChavonnes. Zo krijgen we een wat per-soonlijker indruk van jonkvrouw Godin.Door het overlijden van Everdina Godin in1855 verdween de invloed van de aristo-cratie op Vrijburg definitief; enerzijds door-dat Everdina ongehuwd bleef, anderzijdsdoor de woelige Franse tijd. Veel eens zostatige lusthoven moesten het in die perio-de ontgelden. Ze waren door de economi-sche malaise niet meer te onderhouden enwerden dus afgebroken.In het genoemde jaar ging de boerderijover op Isaac Maas, een plaatselijke land-bouwer. Sinds die tijd hebben Walcherseboeren op deze grond hun bedrijf gehad.Allen hadden familienamen die veel op onseiland voorkomen: Maas, Polderman, Bras-ser en Poppe.In 1929 kocht Cornelis Janse de boerderij.Thans is het geheel nog altijd in handenvan de familie Janse. Vanaf het fietspadtussen de Jacoba van Beierenweg en deAbeelseweg is de hofstede mooi te zien.De fietsroute is alom bekend als het bun-kerpad. De prachtige rietgedekte boeren-schuur staat haaks op de grijs gepleisterdeboerenwoning. In de volksmond heet deboerderij nog steeds Het Blauwe Hof.

BedrijventerreinDe naam Vrijburg is op Walcheren alombekend vanwege het bedrijventerrein. Deontwikkeling van dit gebied begon aan hetbegin van de jaren negentig van de vorigeeeuw. Vlak na de eeuwwisseling werd hetbedrijventerrein sterk uitgebreid en werdhet samenwerkingsverband tussen Vlissin-gen en Middelburg bevestigd met de bouwvan het zwembad. De samenwerking goldook voor het in september jongstleden ge-opende sportpark Vrijburg.

Aan de westzijde van het bedrijventerreinvinden we een luchtdoelbatterij, gebouwddoor de Duitsers als verdedigingswerktijdens de Tweede Wereldoorlog. De groepbunkers werd Batterie Nord gedoopt, maarheet in de volksmond Vrijburg.Sommige Middelburgers willen de oude ri-valiteit tussen de twee grootste Walchersesteden nog weleens oprakelen met de op-merking dat de stadsgewestelijke projectenjammer genoeg op Vlissingse bodem lig-gen. Dat klopt: Vrijburg ligt op het grondge-bied van de Scheldestad. Toch hoeven dehoofdstedelingen niet ongerust te zijn. Hetbedrijventerrein is vernoemd naar een bui-tenplaats die werd opgericht door een Mid-delburger en later werd bewoond door eenMiddelburgse burgemeester, die bovendienpersoonlijk verantwoordelijk was voor denaamgeving. Met dank aan Maximiliaanvan Nispen en Pieter Duvelaer.

Jaco Simons

Geraadpleegde bronnen:– G. Asaert, ‘1585, de val van Antwerpen ende uittocht van Vlamingen en Brabanders’,Tielt 2004.– M. Gargon, ‘Walcherse Arkadia’ I en II, Lei-den 1715 en 1717.– F. Nagtglas, ‘Levensberichten van Zeeuwen’,Middelburg 1888-1893.– J. van Roey, ‘De val van Antwerpen’, Ant-werpen 1985.– M. Smallegange, ‘Nieuwe Cronyk van Zee-land’, Middelburg 1696.– N. Visscher en Z. Roman, ‘Atlas van Zee-land’, Amsterdam/Middelburg 1655.– www.neha.nl/specialcollections (mr. Cornelisvan Nispen).– www.bunkerbehoud.com (Batterij Vrijburg/Batterie Nord).


– www.vocsite.nl.– Gelders Archief:

- Familie Van Nispen, inv. nr. 2402, testa-ment Maximiliaan van Nispen (1642).

– Genealogisch Centrum Zeeland:- Dossier Boreel. - Dossier Van Nispen.

– Nederlands Economisch-Historisch Archief,Amsterdam:

- Bijzondere collecties nr. 319, Cornelis vanNispen.

– Gemeentearchief Vlissingen:- ‘Oud-rechterlijk archief West-Souburg’,transportregisters en overlopers, inv.nrs.1475 t/m 1487; boedelrekeningen en -inven-tarissen, inv.nr. 1511.

– Rijksarchief Antwerpen, België:- Archief van de schepenbank van Deurne-Borgerhout, inv.nrs. 116 en 120.

– Rijksarchief Beveren, België:- Sint Anna- en Ketenissepolder, inv.nrs. 40en 58.

– Utrechts Archief:- Familie Coenen van ’s Gravesloot, inv.nr.

387, gedichten van Everdina PetronellaGodin aan haar grootmoeder Johanna Arnol-dina Pasques de Chavonnes.

– Zeeuws Archief:- ‘Atlas Hattinga’, Kaarte van het eylandWalcheren de Ao. 1641 gemaakt door Chris-toffel Bernards, D.W.C. en/of A. Hattinga,ca. 1750, inv.nr. 7.- idem, Kaart van Walcheren [blad 8], ca.1750, inv.nr. 23.- ‘Kaarten Zeeland’, Reiskaart van het eilandWalcheren (ca. 1780), inv.nr. 1920.79. - Eiland Walcheren (ca. 1800), inv.nr.1956.15.- Chromo-topografische kaart van het Ko-ninkrijk der Nederlanden, inv.nr.1962.22.656. - Archief Polder Walcheren 1511-1870, over-lopers, vergaarboeken en leggers, inv.nrs. 277t/m 279, 912 t/m 916 en 918. - Rechterlijke Archieven Zeeuwse Eilanden,Weeskamer van Middelburg, inv.nr. 115a.- Archief Staten van Zeeland, Kohier van deduizendste penning, 1623, inv.nr. 1770.

29

Het bijzonder aardige Dijk- en Oorlogsmu-seum in Westkapelle (we slepen er al onzefamilie en kennissen naartoe) geeft uitlegover veel zaken die Westkapelle betreffen.Zo hebben er bijvoorbeeld de Vikingen eenplaatsje en is er ook aandacht voor de vis-vangst. Maar nergens vind ik er iets overhet Westkappelse zeerecht. Dat is jammerwant dit zeerecht heeft alles te maken metde Westkappelse cultuur.

Er blijkt weinig bekend over deze middel-eeuwse primeur in de Noordelijke Neder-landen: Westkapelle was daar begin veer-tiende eeuw de eerste met een keur die hetzeerecht regelde. Omdat dit zeerecht ookhet oudste sociale recht omvatte is het tochwel iets om trots op te zijn en zou het bestaandacht mogen krijgen in het museum.Duitse bezoekers bijvoorbeeld zoudenmerken dat het Westkappelse zeerecht

Westkappelszeerecht


Het Blauwe Hof of Vrijburg - Lacodalacoda.nl/uploads/artikelen/De Wete, 2012, nr. 1,...

Documents

Transcript of Het Blauwe Hof of Vrijburg - Lacodalacoda.nl/uploads/artikelen/De Wete, 2012, nr. 1,...